Grupy krwi

Grupy krwi

Podstawy nauki

Podstawy nauki



Odkrycia grupy krwi dokonał uczony

Odkrycia grupy krwi dokonał uczony

Karl

Karl

Landsteiner

Landsteiner

w 1901 roku. Natomiast

w 1901 roku. Natomiast

Ludwik Hirszfeld

Ludwik Hirszfeld

wraz z

wraz z

Emilem von

Emilem von

Dungernem

Dungernem

stworzył podstawy nauki o

stworzył podstawy nauki o

grupach krwi, wprowadzając ich

grupach krwi, wprowadzając ich

oznaczenia symbolami

oznaczenia symbolami

A, B, AB i 0,

A, B, AB i 0,

co

co

zostało w 1928 roku przyjęto na całym

zostało w 1928 roku przyjęto na całym

świecie. Równocześnie pierwszy zajmował

świecie. Równocześnie pierwszy zajmował

się dziedziczeniem zróżnicowania

się dziedziczeniem zróżnicowania

grupowego krwi, co wyzyskał do

grupowego krwi, co wyzyskał do

wykluczenia niepewnego ojca.

wykluczenia niepewnego ojca.



Każdy gatunek ma swój układ grup

Każdy gatunek ma swój układ grup

krwi. W

krwi. W

medycynie

medycynie

wyróżnia się

wyróżnia się

ponad dwadzieścia układów grup

ponad dwadzieścia układów grup

krwi

krwi

. Największe znaczenie ze

. Największe znaczenie ze

względów praktyki medycznej i

względów praktyki medycznej i

diagnostycznej mają:

diagnostycznej mają:



układ AB 0

układ AB 0



układ Rh - antygeny C, c, D, E, e

układ Rh - antygeny C, c, D, E, e

Grupa krwi

Grupa krwi



jest to cecha oznaczona

jest to cecha oznaczona

na podstawie

na podstawie

stwierdzenia obecności

stwierdzenia obecności

lub braku

lub braku

antygenów

antygenów

lub

lub

przeciwciał

przeciwciał

we krwi

we krwi



Na tej podstawie mówi się o

Na tej podstawie mówi się o

zgodności pomiędzy grupami.

zgodności pomiędzy grupami.

Ale nawet niewielkie

Ale nawet niewielkie

rozbieżności pomiędzy

rozbieżności pomiędzy

właściwościami krwi mogą

właściwościami krwi mogą

mieć duże znaczenie

mieć duże znaczenie

.

.



Określone antygeny

Określone antygeny

tworzą układy grupowe

tworzą układy grupowe

występujące w

występujące w

krwinkach

krwinkach

czerwonych

czerwonych

, krwinkach

, krwinkach

białych,

białych,

płytkach krwi

płytkach krwi

i

i

białkach osocza

białkach osocza



Grupy krwi określamy na

Grupy krwi określamy na

podstawie badań

podstawie badań

serologicznych według

serologicznych według

zawartych w niej

zawartych w niej

antygenów

antygenów takich jak

takich jak

A,

A,

,

,

A1

A1

B

B

oraz

oraz

DC

DC



Najsilniejszy jest antygen D i to

Najsilniejszy jest antygen D i to

jego obecność powoduje

jego obecność powoduje

zaliczenie kogoś do grupy

zaliczenie kogoś do grupy

RH+

RH+

a brak

a brak

RH-

RH-

. Przeciwciała anty-D

. Przeciwciała anty-D

nie występują normalnie we krwi

nie występują normalnie we krwi

osób z grupą RH-, natomiast

osób z grupą RH-, natomiast

mogą się pojawić po kontakcie z

mogą się pojawić po kontakcie z

antygenem D. Wśród rasy białej

antygenem D. Wśród rasy białej

około 85% posiada czynnik RH.

około 85% posiada czynnik RH.



-antygen C:

-antygen C:

genotypy CC lub Cc

genotypy CC lub Cc



-

-

antygen c

antygen c

: genotypy cc

: genotypy cc



-antygen D

-antygen D

: genotypy DD lub D d.

: genotypy DD lub D d.

Allel d jest genem niemym i genotyp

Allel d jest genem niemym i genotyp

dd nie koduje żadnego antygenu

dd nie koduje żadnego antygenu



-antygen E

-antygen E: genotypy EE lub Ee

: genotypy EE lub Ee



-antygen e

-antygen e

: genotyp ee.

: genotyp ee.

Oto para rodziców , mają

Oto para rodziców , mają

czwórkę dzieci

czwórkę dzieci

Badania serologiczne wykazały, że mama ma grupę krwi A, tata grupę B, najstarszy synAB, starsza córka A
młodsza 0, a najmłodsze dziecko B.



Jeżeli odrzucimy możliwość

Jeżeli odrzucimy możliwość

mutacji, będziemy musieli

mutacji, będziemy musieli

założyć, że;

założyć, że;



Rodzice są heterozygotami,

Rodzice są heterozygotami,

ale o różnym składzie alleli

ale o różnym składzie alleli

Mama-IAi0

Mama-IAi0

Tata-

Tata-

IBi0

IBi0



pomiędzy allelami:

pomiędzy allelami:

IA >>

IA >>

i0

i0



IB >> i0

IB >> i0

F:

F:



Umowne przedstawienie

Umowne przedstawienie

relacji

relacji



IA = IB

IA = IB

IA

IA

i0

i0

G

G

G

G

grupa AB

grupa AB

IAIB

IAIB

najstarszy

najstarszy

syn

syn

grupa B

grupa B

IBi0

IBi0

najmłodsz

najmłodsz

y

y

syn

syn

IB

IB

grupa A

grupa A

IAi0

IAi0

starsza córka

starsza córka

grupa 0

grupa 0

i0i0

i0i0

IBi0

IBi0

młodsza

młodsza

córka

córka

i0

i0



Dziedziczenie

Dziedziczenie

grup krwi A, B,

grup krwi A, B,

AB, i 0 zgodne z

AB, i 0 zgodne z

prawami Mendla

prawami Mendla

Schemat zgodności grup

Schemat zgodności grup

konflikt grup głównych

konflikt grup głównych

krwi

krwi



Ten rodzaj konfliktu może pojawić

Ten rodzaj konfliktu może pojawić

się, gdy matka ma grupę krwi np. 0

się, gdy matka ma grupę krwi np. 0

a dziecko dziedziczy A lub B. Krwinki

a dziecko dziedziczy A lub B. Krwinki

grupy krwi dziecka powodują

grupy krwi dziecka powodują

powstawanie przeciwciał typu

powstawanie przeciwciał typu

odpornościowego u matki, a skutki

odpornościowego u matki, a skutki

tego procesu są podobne do

tego procesu są podobne do

konfliktu w zakresie czynnikach

konfliktu w zakresie czynnikach

Konflikt serologiczny

Konflikt serologiczny



Choroba hemolityczna noworodka

Choroba hemolityczna noworodka

,

,

zwana też konfliktem Rh lub konfliktem

zwana też konfliktem Rh lub konfliktem

serologicznym, to choroba, u której podłoża

serologicznym, to choroba, u której podłoża

leży reakcja immunologiczna pomiędzy

leży reakcja immunologiczna pomiędzy

przeciwciałami klasy IgG, wytwarzanymi

przeciwciałami klasy IgG, wytwarzanymi

przez matkę a antygenami krwinek płodu.

przez matkę a antygenami krwinek płodu.

Występuje ona w przypadku, gdy z układu

Występuje ona w przypadku, gdy z układu

antygenów krwi Rh(-), uczulona na antygen

antygenów krwi Rh(-), uczulona na antygen

D, rodzi dziecko, które posiada grupę krwi

D, rodzi dziecko, które posiada grupę krwi

Rh(+).

Rh(+).



Konflikt serologiczny

Konflikt serologiczny

pojawia

pojawia

się w momencie, gdy po raz

się w momencie, gdy po raz

pierwszy niewielka ilość krwi

pierwszy niewielka ilość krwi

dziecka dostanie się do

dziecka dostanie się do

krwioobiegu matki. Zazwyczaj ma

krwioobiegu matki. Zazwyczaj ma

to miejsce dopiero w momencie

to miejsce dopiero w momencie

porodu, gdyż krew dziecka i matki

porodu, gdyż krew dziecka i matki

w czasie ciąży nie miesza się

w czasie ciąży nie miesza się

dzięki występowaniu między nimi

dzięki występowaniu między nimi

bariery łożyskowej

bariery łożyskowej



Po przedostaniu się krwinek

Po przedostaniu się krwinek

Rh(+) do krwioobiegu matki jej

Rh(+) do krwioobiegu matki jej

organizm zaczyna wytwarzać

organizm zaczyna wytwarzać

przeciwciała (typu IgM i IgG),

przeciwciała (typu IgM i IgG),

przeciw antygenowi D

przeciw antygenowi D

obecnemu na erytrocytach.

obecnemu na erytrocytach.

Przeciwciała IgG mają zdolność

Przeciwciała IgG mają zdolność

przenikania bariery łożyskowej,

przenikania bariery łożyskowej,

w następnych ciążach

w następnych ciążach



W przypadku płodu

W przypadku płodu

Rh(_)

Rh(_)

przeciwciała

przeciwciała

IgG

IgG

matki niszczą

matki niszczą

jego

jego

erytrocyty

erytrocyty

powodując

powodując

głęboką niedokrwistość. Powoduje

głęboką niedokrwistość. Powoduje

to zahamowanie rozwoju płodu.

to zahamowanie rozwoju płodu.

Może powodować jego obumarcie

Może powodować jego obumarcie

a następnie poronienie

a następnie poronienie



Konfliktowi serologicznemu

Konfliktowi serologicznemu

zapobiega się podając zaraz po

zapobiega się podając zaraz po

porodzie, poronieniu, zabiegach, w

porodzie, poronieniu, zabiegach, w

których może dojść do transfuzji

których może dojść do transfuzji

krwi płód –matka, immunoglobulinę

krwi płód –matka, immunoglobulinę

anty-D, która niszczy erytrocyty

anty-D, która niszczy erytrocyty

Rh(+), zanim układ immunologiczny

Rh(+), zanim układ immunologiczny

matki zdąży zareagować.

matki zdąży zareagować.



W przeciwieństwie do

W przeciwieństwie do

niezgodności w zakresie

niezgodności w zakresie

czynnika

czynnika

Rh.

Rh.

W konfliktach

W konfliktach

grup głównych krwi pierwsze

grup głównych krwi pierwsze

dziecko choruje równie

dziecko choruje równie

często jak następne

często jak następne



W następstwie tego konfliktu

W następstwie tego konfliktu

dochodzi do niedokrwistości,

dochodzi do niedokrwistości,

nadmiaru bilirubiny, czego

nadmiaru bilirubiny, czego

skutkiem może być

skutkiem może być

przedwczesna i nasilona

przedwczesna i nasilona

żółtaczka

żółtaczka

u noworodka.

u noworodka.

Transfuzja krwi

Transfuzja krwi



Transfuzja krwi, przetaczanie

Transfuzja krwi, przetaczanie

krwi-

krwi-

zabieg polegający na

zabieg polegający na

przetaczaniu pewnej ilości krwi. Ma

przetaczaniu pewnej ilości krwi. Ma

na celu substancję utraconych

na celu substancję utraconych

składników.

składników.



W przypadku transfuzji niezbędne

W przypadku transfuzji niezbędne

jest stosowanie krwi zgodnej

jest stosowanie krwi zgodnej

grupowo

grupowo

Dawca -------- biorca

Dawca -------- biorca



W czasie, gdy trzeba uzyczyć komus

W czasie, gdy trzeba uzyczyć komus

swojej krwi (np. przy operacji) krew

swojej krwi (np. przy operacji) krew

dawcy musi mieć właściwą grupę,

dawcy musi mieć właściwą grupę,

pasującą do grupy krwi biorcy. Jeśli

pasującą do grupy krwi biorcy. Jeśli

do organizmu dostanie sie zła grupa

do organizmu dostanie sie zła grupa

krwi krwinki się sklejają

krwi krwinki się sklejają

, co

, co

prowadzi w konsekwencji do śmierci

prowadzi w konsekwencji do śmierci



Krew grupy

Krew grupy

0

0

-można przetaczać

-można przetaczać

każdej osobie. Chory mający

każdej osobie. Chory mający

grupę

grupę

AB+

AB+

może otrzymać

może otrzymać

dowolną krew. Osoba posiadająca

dowolną krew. Osoba posiadająca

grupę krwi 0-ma najmniejszą

grupę krwi 0-ma najmniejszą

szansę, że przypadkowy człowiek

szansę, że przypadkowy człowiek

może być dla niej dawcą.

może być dla niej dawcą.

Obecność antygenu

Obecność antygenu



. Osoby o genotypach

. Osoby o genotypach

IAIA

IAIA

oraz

oraz

IAi0

IAi0

mają grupę krwi

mają grupę krwi

A

A

; na powierzchni

; na powierzchni

ich erytrocytów występuje antygen

ich erytrocytów występuje antygen

A, a w osoczu przeciwciała

A, a w osoczu przeciwciała

skierowane przeciwko antygenowi B.

skierowane przeciwko antygenowi B.

Osoby o genotypach

Osoby o genotypach

IAIA

IAIA

oraz

oraz

IBi0

IBi0

mają grupę

mają grupę

krwi B

krwi B

: na powierzchni

: na powierzchni

ich erytrocytów występują antygeny

ich erytrocytów występują antygeny

B, a w osoczu przeciwciała anty-A

B, a w osoczu przeciwciała anty-A



. Grup krwi

. Grup krwi

AB

AB

mają osoby z

mają osoby z

genotypem

genotypem

IAIB

IAIB

. Na powierzchni

. Na powierzchni

występujących w ich powierzchni

występujących w ich powierzchni

erytrocytów występują zarówno

erytrocytów występują zarówno

antygeny A i B , a w osoczu krwi nie

antygeny A i B , a w osoczu krwi nie

ma oczywiście, przeciwciał

ma oczywiście, przeciwciał

rozpoznających antygeny A i B.

rozpoznających antygeny A i B.



wreszcie grupa krwi

wreszcie grupa krwi

0

0

determinowana przez genotyp

determinowana przez genotyp

i0i0

i0i0

.

.

Erytrocyty osób z grupą krwi 0 nie

Erytrocyty osób z grupą krwi 0 nie

mają antygenów A i B na swojej

mają antygenów A i B na swojej

powierzchni, ale w osoczu krwi osób

powierzchni, ale w osoczu krwi osób

z tą grupą można wykryć

z tą grupą można wykryć

przeciwciała rozpoznające zarówno

przeciwciała rozpoznające zarówno

antygen A, jak i B.

antygen A, jak i B.



Grupy krwi występujące u ludzi to: A, AB, B, 0. Są

Grupy krwi występujące u ludzi to: A, AB, B, 0. Są

to specjalne rodzaje białka które komórki krwi

to specjalne rodzaje białka które komórki krwi

posiadają na sobie. Natomiast krew posiada

posiadają na sobie. Natomiast krew posiada

przeciwciała odwrotnie skierowane. Dlatego nie

przeciwciała odwrotnie skierowane. Dlatego nie

można przetaczać krwi osobie o grupie A, grupy

można przetaczać krwi osobie o grupie A, grupy

B.

B.

Czyli jeśli osoba ma grupę krwi A, to ma

Czyli jeśli osoba ma grupę krwi A, to ma

przeciwciała dla grupy B

przeciwciała dla grupy B

.

.

Jeśli ma grupę krwi B to na odwrót. Osoby

Jeśli ma grupę krwi B to na odwrót. Osoby

posiadające grupę krwi AB nie mają przeciwciał

posiadające grupę krwi AB nie mają przeciwciał

,

,

a

a

osoby grupy krwi 0 mają przeciwciała typu A i B.

osoby grupy krwi 0 mają przeciwciała typu A i B.

osocze

osocze



osocze przenosi różne białka (w tym

osocze przenosi różne białka (w tym

przeciwciała i czynniki krzepnięcia

przeciwciała i czynniki krzepnięcia

krwi) oraz składniki odżywcze (np.

krwi) oraz składniki odżywcze (np.

glukozę);

glukozę);

Dawcy krwi a biorcy

Dawcy krwi a biorcy



Grupa A może oddawac krew grupie A i przyjmować krew

Grupa A może oddawac krew grupie A i przyjmować krew

tylko od grupy A.

tylko od grupy A.

grupy Grupa B może oddawać krew grupie B i przyjmować

grupy Grupa B może oddawać krew grupie B i przyjmować

krew tylko od B

krew tylko od B

Grupa AB może oddawać krew tylko grupie AB, ale za to

Grupa AB może oddawać krew tylko grupie AB, ale za to

może pobierac każdą krew, a krwinki się nie skleją. Grupa

może pobierac każdą krew, a krwinki się nie skleją. Grupa

AB nazywana jest doskonałym biorcą.

AB nazywana jest doskonałym biorcą.

Grupa 0 może przyjmować krew tylko od grupy 0, ale za

Grupa 0 może przyjmować krew tylko od grupy 0, ale za

to może dawac swą krew każdej innej grupie a krwinki się

to może dawac swą krew każdej innej grupie a krwinki się

nie skleją. Grupa 0 nazywana jest doskonałym dawcą.

nie skleją. Grupa 0 nazywana jest doskonałym dawcą.



Jeśli w krwi biorcy znajdują się

Jeśli w krwi biorcy znajdują się

przeciwciała przeciwko

przeciwciała przeciwko

antygenom dawcy to następują

antygenom dawcy to następują

powikłania potransfuzyjne

powikłania potransfuzyjne

.

.

Oprócz zgodności głównej (układ

Oprócz zgodności głównej (układ

AB0) należy także wziąć pod uwagę

AB0) należy także wziąć pod uwagę

zgodność czynnika Rh.

zgodność czynnika Rh.



-Osoba z grupą krwi

-Osoba z grupą krwi

0

0

jest uniwersalnym

jest uniwersalnym

dawcą (obecność przeciwciał anty-A i

dawcą (obecność przeciwciał anty-A i

anty-B).

anty-B).



-Osoba z grupą krwi

-Osoba z grupą krwi

AB

AB

jest

jest

uniwersalnym biorcą (brak przeciwciał).

uniwersalnym biorcą (brak przeciwciał).



Grupa A antygeny A i przeciwciała anty-B

Grupa A antygeny A i przeciwciała anty-B



Grupa B antygeny i przeciwciała anty-A

Grupa B antygeny i przeciwciała anty-A



Nazwa RH wzięła się od małp

Nazwa RH wzięła się od małp

rezusów Rhesus, u których po raz

rezusów Rhesus, u których po raz

pierwszy wykryto ten układ.

pierwszy wykryto ten układ.

Obejmuje ponad 47 antygenów, lecz

Obejmuje ponad 47 antygenów, lecz

5 z nich, które kodowane są przez 3

5 z nich, które kodowane są przez 3

geny, ma znaczenie praktyczne

geny, ma znaczenie praktyczne

:

: