Biologia roślin zbożowych

Dr inż. Dorota Dec



Grupę roślin zbożowych potocznie
zwanych zbożami w 80 % tworzą
rośliny z rodziny traw klasa
jednoliściennych – Poaceae, oraz w
20% zboża rzekome, które
zaliczamy do klasy dwuliściennych i
wyróżniamy w tej klasie dwie
rodziny: Rdestowate (Fagopyrum) i
Szarłowate (Amaranthaceae).

Systematyka botaniczna zbóż właściwych z
rodziny traw

Rodzina – Trawy (Poaceae)
Podrodzina – Wiechlinowe (Poaideae)
Plemię



Pszeniczne (Triticeae)
Podplemię



Pszenicowe (Triticeae)

Rodzaj



Pszenica (Triticum)



Żyto (Secale)



Pszenżyto (Triticale)



Jęczmieniowe (Hordeineae)

Rodzaj



Jęczmień (Hordeum)

Systematyka botaniczna zbóż właściwych z
rodziny traw

Podrodzina – Prosowe (Panicoidae)
Plemię



Ryżowe (Oryzenae)



Prosowe (Paniceae)



Sorgowe (Andropogoneae)



Majsowe (Maydeae)

Podplemię



Ryżowe (Oryzinae)

Rodzaj



Ryż (Oryza)



Prosowe (Panicinae)



Proso (Panicum)



Sorgowe (Andropogoninae)



Sorgo (Sorghum)



Kukurydzowe (Zeainae)



Kukurydza (Zea)

Systematyka botaniczna zbóż rzekomych



Klasa – Dwuliścienne
(Dicotyledones)



Rodzina – Rdestowate (Fagopyrum)



Rodzaj – Gryka (Fagopyrum)



Rodzina – Szarłowate (Amaranthaceae)



Rodzaj – Szarłat (Amaranthus)

Łuska gryki

Kwiatostany zbóż: a) jęczmień, c)
pszenica, d) żyto – kłosy; b) owies -
wiecha

Bródka

Okrywa owocowo
nasienna

Warstwa
aleuronowa

Bielmo

Tarczka

Korzeń

Stożek wzrostu

Czapeczka
korzenia

Epiblast

Pochwa liściowa
Pączek

Pod względem budowy anatomicznej ziarno zbóż
składa się z: zarodka, bielma i okrywy
owocowo-nasiennej.



W zarodku, który pod względem fizjologicznym

stanowi najważniejszą część ziarna rozróżnia się

część embrionalną, w której mieści się stożek

wzrostu, łodyżka, korzonek i tarczka.



Bielmo jest magazynem substancji zapasowych i

dzieli się na bielmo środkowe tzw. mączne,

stanowiące główny składnik mąki oraz zewnętrzną

warstwę komórek aleuronowych, w praktyce

zaliczaną do okrywy owocowo-nasiennej i

przechodzącą w czasie przemiału do otrąb. Pszenica

zawiera około83% bielma, żyto 78%, a owies 58%.



Warstwa aleuronowa – stanowi obok bielma rodzaj

magazynu składników odżywczych, a ponadto jest

źródłem wielu witamin i enzymów. W czasie

kiełkowania uzupełnia rolę tarczki przekazując

zarodkowi składniki odżywcze z bielma.



Stosunek ilościowy poszczególnych

części ziarna:



Okrywa owocowa - 5,5 %



Okrywa nasienna - 2,5 %



Bielmo ogółem - 89,5 %



W tym:



Warstwa komórek aleuronowych - 7,0 %



Bielmo środkowe - 82,5 %



Zarodek - 2,5 %



caryopsis – ziarniak łuszczki



1 glume – plewa zewnętrzna osadka kłoska



2 glume – plewa wewnętrzna



lemma – plewka dolna



palea – plewka górna



rachilla – osadka kłosa



floret - pylniki (kwiaty)

Fazy rozwojowe zbóż

Faza rozwojowa

Kod dwucyfrowy Skala

Zadoksa

kiełkowanie
ziarniaki suche
początek pęcznienia

wyrastanie korzonka zarodkowego
wyrastanie koleoptile

 

00
01
05
07

wschody

koleoptile (piórkowanie)
faza pierwszego liścia
faza dwóch liści
faza trzech liści

 

10
11
12
13

krzewienie
początek krzewienia
pełnia krzewienia

koniec krzewienia

 

21
25
29

strzelanie w źdźbło

początek strzelania
pierwsze kolanko
drugie kolanko

rozwinięty liść flagowy
pękanie pochwy liścia flagowego

 

30
31
32
39
49

kłoszenie
początek kłoszenia

pełnia kłoszenia
koniec kłoszenia

 

51
55
59

kwitnienie

początek kwitnienia
pełnia kwitnienia

koniec kwitnienia

 

61
65
69

dojrzewanie

tworzenie ziarniaków
dojrzałość mleczna

dojrzałość mleczno-woskowa
dojrzałość woskowa

dojrzałość pełna
dojrzałość martwa

 

71
75
85
87
91
92

Fazy rozwojowe



01.Warunki: woda, ciepło i dostęp tlenu.

Najpierw następuje pęcznienie (pobieranie

wody), co uruchamia enzymy w tarczce.

Rozkładają one substancje zapasowe na

proste, przyswajalne dla zarodka cukry,

aminokwasy, itd. Procesy biologiczne

podczas kiełkowania polegają na podziale

komórek stożka wzrostu, korzonka i kiełka.

W wyniku tego następuje ich wydłużenie i

przerwanie okrywy owocowo-nasiennej.



10.Pojawienie się pierwszego liścia określa

termin wschodów. Jest on zależny od

temperatury i głębokości siewu.

Fazy rozwojowe



21.Rozpoczyna się z chwilą
pojawienia się3-go liścia. Przebiega
na jednym z podziemnych węzłów,
zwanym węzłem krzewienia
(najniższy lub drugi węzeł w
zależności od gatunku).

Fazy rozwojowe



30.Rozpoczyna się po ukazaniu się
pierwszego węzła nad powierzchnią
gleby. Charakteryzuje się on
szybkim wzrostem rośliny. Polega na
stopniowym wydłużaniu się
międzywęźli ukształtowanych pod
koniec krzewienia. Najdłuższe jest
ostatnie międzywęźle zwane
dokłosiem.

Fazy rozwojowe



51.Przesuwanie się ku górze zawiązku kłosa. U

form ościstych najpierw z pochwy liścia

flagowego wysuwają się ości, a u form

bezostnych, wierzchołki kłosów.



71.Po zapyleniu następuje kiełkowanie

łagiewki pyłkowej, która kieruje się do zalążni.

Łagiewka dostaje się do woreczka

zalążkowego. Łagiewka niesie dwie gamety

męskie. Jedna kieruje się do komory jajowej i

tworzy zarodek. Druga łączy się ze

środkowym jądrem woreczka zalążkowego

daje początek bielmu. Z osłonek zalążka i

ośrodka zalążka powstaje okrywa nasienna.

Ziarniak rozpoczyna swój wzrost, a po jego

zakończeniu zaczyna dojrzewać, pozbywając

się wody (do poziomu poniżej 20%).



Jarowizacja, jaryzacja,
wernalizacja – procesy
biochemiczne zachodzące pod
wpływem niskich temperatur u
roślin ozimych, wieloletnich i jarych
wpływające na ich zakwitanie.
Rośliny te bez okresu chłodu mogą
rozwijać się tylko wegetatywnie, nie
tworząc kwiatów i owoców.

Średnia zawartość niektórych składników

chemicznych w ziarnie zbóż

Rodzaj

ziarna

Wod

a

Białk

o

Tłuszc

z

Węglowoda

ny ogółem

Cukr

y

prost

e

Skrob

ia

Błonni

k

Popiół

Pszenic
a
ozima

14,0 11,6

1,6

68,7

2,6

53,7

2,4

1,7

Pszenic
a jara

11-

14

13,5

1,9

78,0

2,6

52,4

3,9

2,0

Pszenic
a
durum

14,0 12,5

1,9

67,5

2,1

54,9

3,4

1,7

Żyto

11-

14

13,0

1,8

80,0

3,5

54,0

2,6

2,1

Owies

13,5 10,1

4,7

57,8

1,2

36,1

10,7

3,2

Jęczmi
eń

14,0 11,5

2,0

65,8

3,6

50,1

4,3

2,4

Pszenż
yto

11-

15

14,8

1,5

78,0

2,6

53,5

3,1

2,0

Pszenica zwyczajna (Triticum vulgare)



Największy udział w strukturze

zasiewów występuje w tzw.

"zagłębiu pszenicznym" - regionie

wałbrzyskim i legnickim gdzie

osiąga 42%, w rejonach Żuław,

Zamościa, Chełmna, i Opola.

Największe plony uzyskuje się na

Pomorzu Żuławach i Warmii oraz na

Opolszczyźnie.



Najważniejsze obecnie gatunki to:

pszenica zwyczajna (Triticum

vulgare), rozpowszechniona obecnie

na całym świecie w ogromnej liczbie

odmian uprawnych oraz pszenica

twarda (Triticum durum), zwana też

pszenicą makaronową (ponieważ jej

mąka jest najlepsza do produkcji

makaronów), również występująca w

dużej liczbie odmian.



Obecnie pszenica ozima ma
dominujące znaczenie w uprawie
zbóż (ponad 1,8 mln ha), natomiast
powierzchnia uprawy pszenicy jarej
zmniejszała się od prawie 750 tys. ha
w 1998 r. do 460 tys. ha w roku 2003.
W ostatnich latach bardzo zmniejszył
się popyt na kwalifikowany materiał
siewny wszystkich zbóż,



Wartość gospodarcza odmian pszenicy, a także

innych zbóż wyznaczana jest przez wiele cech i

właściwości, z których do podstawowych należą:



wielkość plonu,



jakość plonu.



Zasadniczym kryterium wyboru odmiany do

uprawy jest przeznaczenie produkowanego ziarna.



Odmiany przeznaczane na paszę - oczekiwana

będzie wysoka plenność oraz korzystne cechy

rolnicze i niektóre użytkowe,



Odmiany na cele młynarsko-piekarskie (do wypieku

chleba czy ciastek) - odpowiednie właściwości

przemiałowe ziarna oraz wypiekowe mąki,

decydujące o jakości ciasta i pieczywa, istotne

znaczenie mają również korzystne cechy rolnicze.

Użytkowanie



Pszenica jest uprawiana na

ziarno, które jest zużywane w
następujący sposób: 50 % do
spożycia, 40 % na spasanie, ok.8
% na materiał siewny i 2 % to
straty. Głównym kierunkiem
użytkowania ziarna pszenicy jest
przerób na mąkę.



W przemyśle spożywczym

zastosowanie mąki jest wielorakie.

Wykorzystuje się ją w piekarnictwie,

cukiernictwie, w produkcji makaronów

oraz wyrobów kulinarnych. Ziarno jest

też wykorzystywane do produkcji

kaszy manny, płatków śniadaniowych,

znajduje zastosowanie w produkcji

skrobi, słodu browarniczego oraz

suchego glutenu.



W czasie przerobu ziarna na mąkę

czy kasze otrzymuje się cenny

produkt uboczny - otręby pszenne,

źródło wielu wartościowych

składników odżywczych oraz

substancji balastowych, uważanych

za czynnik zapobiegający i łagodzący

skutki niektórych chorób

cywilizacyjnych. Wykorzystuje się

wiec je zarówno jako produkt

spożywczy jak i surowiec paszowy.

Klimat



Pszenica ma wymagania wodne na
poziomie 200- 240 mm przez cały okres
wegetacji, z czego na czerwcowy okres
(faza strzelania w źdźbło) powinno
przypadać 30% sumy opadów. Te dość
wysokie wymagania wodne
spowodowane są tym, że pszenica ma
wysoki współczynnik transpiracji (450-
500), będący wynikiem bogatego
rozwoju masy liściowej.



Pszenica ozima charakteryzuje się średnią

i niską wrażliwością na niskie temp. znosi

mrozy do -20°C.



Pszenica jara jest szczególnie podatna na

wpływ temperatury - wczesną wiosną

korzystnie reaguje na niewielkie

przymrozki, które są jej potrzebna do

jarowizacji, natomiast na skutek

nadmiernego wzrostu temperatury latem

reaguje obniżką plonów. Zarówno forma

jara jak i ozima są roślinami dnia długiego.

Gleba



Ma największe wymagania glebowe ze
wszystkich zbóż, dlatego uprawia się ją
kompleksach 1 i 2.



Na pozostałych glebach wysokość i jakość
plonu jest ściśle powiązana z warunkami
atmosferycznymi:



na kompleksie 3 istnieje niebezpieczeństwo niskich
plonów w latach suchych i zimnych,



na kompleksie 4 - żytnim bardzo dobrym- może
plonować wysoko pod warunkiem odpowiedniego
pH (optymalne 6,5). Pszenica jest wrażliwa na
niedobory jonów wapnia oraz nadmiar jonów glinu i
manganu.



Wartość technologiczna odmian pszenicy

jest ujęta w pięć grup:



E – elitarna,



A – jakościowa,



B – chlebowa,



K – na ciastka i



C – pozostała, w tym paszowa.



Odmiany z grup E, A, B są przydatne do

wypieku chleba, przy czym formy z grupy

E należy traktować jako poprawiacze.



Oceny przydatności ziarna do
wypieku chleba oraz grupowania
odmian dokonuje się w oparciu o
osiem podstawowych wskaźników.

Agrotechnika



Pszenica ozima:



Może wchodzić na stanowiska zwolnione przez

późno schodzące przedplony. Uprawia się po

rzepaku ozimym, roślinach strączkowych,

(zwłaszcza po grochu siewnym i bobiku),

okopowych, nawet po późnych ziemniakach,

czy wcześnie zbieranych burakach cukrowych.

Również może zająć miejsca zwolnione przez

zboża jare, ale nie powinna nigdy przychodzić

na stanowisko zwolnionym przez rzepak (i

odwrotnie), ponieważ oba gatunki są silnie

atakowane przez choroby podstawy źdźbła.



Uprawa roli klasyczna, po okopowych

wystarczy kultywator i brona, nie musi być orki

siewnej. Pszenica nie wymaga odleżałej gleby.

Agrotechnika



Pszenica jara:



 Przychodzi po późno schodzących
roślinach takich jak: wieloletnie
motylkowe, kukurydza, burak cukrowy.
Najlepszymi przedplonami są okopowe
na oborniku jak również i strączkowe,
najgorszymi natomiast są rośliny
zbożowe, zwłaszcza pszenica ozima i
jęczmień.

Agrotechnika



Sposób uprawy zależy od przedplonu.

Po okopowych wystarczy kultywatorowanie,

po zbożach wchodzimy z pełnym zestawem

uprawek pożniwnych, po motylkowych

najpierw płytko niszczymy darń, a następnie

stosujemy podorywkę.



Pola po strączkowych należy stalerzować i

rozdrobnić a pod koniec października zaorać

na głębokość 20-25 cm i pozostawić w ostrej

skibie. Wiosenna uprawa powinna być

wykonana jak najwcześniej na głębokość nie

większą niż 5 cm, aby nie przerwać podsiąku

w warstwie ornej. Na polu bez orki zimowej

agregat uprawowy musi mieć w swoim

składzie dodatkowo kultywator lub aktywną

bronę.

Nawożenie



Pszenica ozima:



 Wyłącznie mineralne w stosunku



N : P : K - 1 : 0,8 : 1



- azotem: na glebach słabszych można

zastosować nawożenie intensywne - 120-150 N

kg/ha, na glebach dobrych wystarczy 60-80 kg N/

ha.



Przedsiewnie jesienią stosujemy niewielkie dawki

ok. 20-30 kg/ha, albo wcale. Resztę wysiewamy

wiosna w 1 lub w 3 dawkach, zależnie od ilości

nawozu który chcemy wysiać. Pierwszą dawkę

stosujemy w momencie ruszenia wegetacji, drugą

cześć w okresie krzewienia i strzelania w źdźbło,

trzecią - przed kłoszeniem. Wszystkie dawki poza

pierwszą można stosować dolistnie.



Nawożenie azotowe ma większy wpływ na plonowanie.

Zaleca się stosowanie niewielkiej dawki na jesieni po

słabych przedplonach, a większości na wiosnę w

wyższych dawkach w dwóch terminach:



I termin – na początku ruszenie wegetacji (dawka

regeneracyjna – zasadnicza ok. 50-60kg/ha, wpływa na

liczbę kłosów na jednostkę powierzchni)



II termin – na początku fazy strzelania w źdźbło

(dawka dopełniająca, wpływa na liczbę ziarniaków w

kłosie)



Przy dawkach powyżej 100kg/ha można stosować

trzecią dawkę przed kłoszeniem (dawka kwalifikacyjna,

powoduje wzrost zawartości białka)



Podział dawki:



I termin: 50%



II termin: 35%



III termin 15%

Nawożenie



-fosforem: 40-80 kg P

2

O

5

: stosuje się z reguły

jesienią, przedsiewnie. Jednak na glebach na

kompleksach słabszych dawkę dzieli się na

dwie równe części, stosując przedsiewnie

oraz w czasie ruszenia wegetacji. Górną

dawkę stosujemy wówczas gdy przedplonem

były rośliny uprawiane na ziarno lub nasiona.



-potasem: 70-120 kg K

2

O: fosfor i potas

można zastosować w nawozach pojedynczych

bądź kompleksowych o proporcjach

najbardziej zbliżonych do zapotrzebowania.

Nawozy potasowe stosuje się w tych samych

terminach co fosforowe. Po okopowych

stosujemy najwyższą dawkę potasu.

Nawożenie



Pszenica jara



Jest średnio wrażliwa na niedobory fosforu i

potasu. Na glebach o pH niższym od 5,6

bardzo korzystnie reaguje na wapnowanie.



-azotem: dawki nieco mniejsze niż w

przypadku pszenicy jarej. Na glebach

lepszych będzie to ok. 50-80 kg/ N/ ha, na

słabszych 80-100 kg N/ha. W przypadku

małych dawek stosujemy je jednorazowo w

całości, przedsiewnie, natomiast duże

dzielimy na dwie części. Pierwszą, 2/3

całości dawki, stosujemy przedsiewnie a

1/3 pogłównie w fazie strzelania w źdźbło.

Nawożenie



-fosforem: 50-70 kg P

2

O

5

na glebach

mocniejszych możemy zastosować nawóz

już jesienią, natomiast na glebach słabszych

przedsiewnie, wiosną.



-potasem: 70-120 K

2

O fosfor i potas można

zastosować w nawozach pojedynczych bądź

kompleksowych o proporcjach najbardziej

zbliżonych do zapotrzebowania na nie.

Nawozy potasowe stosuje się w tych samych

terminach co fosforowe. Po okopowych

stosujemy najwyższą dawkę potasu.



Pod pszenice mogą być stosowane wszystkie

rodzaje pojedynczych nawozów mineralnych.

Nawożenie



Wapnowanie – najlepiej stosować pod
przedplon. Bezpośrednio pod
pszenicę nie później niż pod orkę
siewną.



Pszenica jara wyraźnie ujemnie
reaguje na kwaśny odczyn gleby.
Wapnować należy gleby lżejsze przy
pH poniżej 6, a gleby mocniejsze przy
pH 6,5.

Siew



Materiał siewny powinien być zaprawiony

zaprawami o szerokim spektrum działania.



pszenica ozima



 Znaczne opóźnienie siewu ma niekorzystny

wpływ na czynniki decydując o  wielkości

plonu: liczbę kłosów, liczbę ziaren i masę

1000 ziarniaków. Optimum wysiewu

ziarniaków wynosi 450-500 szt./m

2

na glebach

lepszych i 550-600 szt./m

2

na glebach

gorszych. Masa wysiewu wynosi wtedy 200-

265 kg/ha, a odległość rzędów dla obsady

400 szt./m

2

  wynosi 15 cm, dla 500 szt./m

2

11cm, a dla 600 szt./m

2

- 9 cm.

Siew



Pszenica jara



Wymaga siewu bardzo wczesnego, wtedy

plonuje najwyżej i najwierniej. Ilość  ziarna

do wysiewu waha się w granicach 180-240

kg/ha, w zależności od kompleksu

glebowego. Na glebach najlepszych

wystarczy obsada 400 szt./m

2

wtedy

odległość rzędów od siebie wynosić

powinna 15cm. Na słabszych wysiewamy

więcej ziarniaków ok.500-600 szt./m

2

, w

rzędach oddalonych os siebie o ok. 11 cm.

Pielęgnacja



CHOROBY PSZENICY



Przenoszone przez materiał siewny

We wczesnych fazach rozwojowych

Podstawy źdźbła

Liści lub źdźbła

Kłosów



Śnieć cuchnąca pszenicy

Pałecznica zbóż i traw

Fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła

Septorioza paskowana liści pszenicy

Septorioza plew pszenicy

Pielęgnacja



Głownia pyląca pszenicy

Pleśń śniegowa zbóż i traw

Łamliwość źdźbła zbóż

Mączniak prawdziwy zbóż i traw

Fuzarioza kłosów zboża

 



Zgorzel siewek

Zgorzel podstawy źdźbła

Rdza brunatna pszenicy

Sporysz zbóż i traw

Rizoktonioza zbóż

Rdza żółta zbóż i traw



Szkodniki występujące na zbożach mogą

obniżyć plon ziarna o 2 – 20 dt/ha. Do

najważniejszych, jesiennych gatunków

szkodników zbóż występujących na

terenie Polski i wymagających zwalczania

metodami chemicznymi należą:

drutowce, rolnice, lenie, łokaś garbatek,

śmietka ozimówka i mszyce jako wektory

chorób wirusowych.

Pielęgnacja



Słabo konkuruje z chwastami. Na czystych
stanowiskach po okopowych można ją
uprawiać bez herbicydów, zabieg
odchwaszczania ograniczając do zabiegów
mechanicznych. W przeciwnym wypadku
należy bardziej intensywnie zwalczać.



 Przy wysokim poziomie nawożenia
azotem istnieje zagrożenie wylegania,
dlatego wtedy wskazane jest stosowanie
antywylegaczy.

Zbiór



Ziarno zbieramy w pełnej dojrzałości
woskowej, z reguły jednoetapowo.
Tylko na terenach podgórskich,
pagórkowatych, a także wtedy gdy
zboże wyległo lub będzie
użytkowane w sposób specyficzny,
zbioru dokonuje się dwuetapowo.

www.basf.pl

www.wrp.pl/gazeta/21/str1
1.pdf



· Przed przystąpieniem do zabiegu
należy zapoznać się z treścią etykiety
– instrukcji stosowania środka ochrony
roślin znajdującej się na opakowaniu w
celu ograniczenia ryzyka dla ludzi i
środowiska. W szczególności należy
ściśle przestrzegać dawek preparatów,
terminów stosowania, okresów
prewencji (ochrona pszczoły miodnej) i
karencji.



W komunikatach wyszczególniono tylko

przykładowe środki ochrony roślin i

możliwe jest również stosowanie do

zabiegów wszystkich pozostałych środków

ochrony roślin, dopuszczonych do obrotu i

stosowania przy zwalczaniu danego

organizmu szkodliwego. Szczegółowe

informacje o środkach ochrony roślin

dopuszczonych do stosowania w Polsce są

dostępne na stronie internetowej

Ministerstwa Rolnictwa pod adresem;



www.minrol.gov.pl> Informacje

branżowe> Produkcja roślinna> Ochrona

roślin



Posiadacze gruntów, na których

prowadzone są zabiegi ochrony

roślin są zobowiązani do

prowadzenia ewidencji

wykonywanych zabiegów i

przechowywania jej przez okres co

najmniej 2 lat od wykonania zabiegu

[art.71 pkt.1,2 i 3 Ustawy z dnia 18

grudnia 2003 r. o ochronie

roślin( Dz.U. Nr.11, poz.94 ze zm.)]

Pszenica orkisz

PSZENICA ORKISZ (Triticum
spelta)



Orkisz pszenny (pszenica ozima) był gatunkiem

zboża popularnym w średniowieczu, a w

czasach współczesnych spotykany jedynie w

górzystych okolicach Szwajcarii, Hiszpanii,

Niemiec. Obecnie jest uprawiany coraz częściej

w gospodarstwach ekologicznych Europy.



Orkisz posiada kłos ościsty lub bezostny, człony

osadki kłosowej długości 6-8 mm, w kłosku

zazwyczaj 2 ziarna. Dotychczas uprawiane

odmiany orkiszu

nie wymłacały się. Obecnie w Polsce trwają

prace hodowlane nad nowymi odmianami tego

gatunku, które w 80-90% wymłacają się

podczas zbioru kombajnowego.



Pszenica orkisz cieszy się

coraz większym

zainteresowaniem wśród

rolników również dlatego

że jest możliwość uprawy

tej rośliny w warunkach

ekstensywnych

szczególnie

w gospodarstwach

ekologicznych. Jest

odporny na choroby i nie

wymaga stosowania

fungicydów.



Orkisz zawiera 56 % skrobi, 11,6 % białka,
2,7 % tłuszczu i 2 % składników mineralnych.

W białku, które zawiera są zawarte wszystkie

istotne dla człowieka aminokwasy oraz

nienasycone kwasy tłuszczowe. Witamin i soli

mineralnych zawiera więcej niż inne ziarna

pszeniczne. W dojrzałym orkiszu są znaczne

ilości kwasu krzemowego, który roślina

wyciąga z mineralnych gleb. Kwas krzemowy

jest ważny dla skóry, włosów i paznokci,

rozjaśnia umysł wzmacniając aktywność

mózgu i koncentrację.

DZIĘKUJĘ

ZA UWAGĘ