Rośliny jednoliścienne
Rośliny jednoliścienne są grupą należącą do okrytonasiennych. Wyróżnia się 67 rodzin, co stanowi 1/5 część wszystkich roślin kwiatowych. Mimo, że jest ich nie wiele, odgrywają bardzo istotną rolę w gospodarce człowieka. Do cenionych roślin zalicza się trawy. Są to byliny i rośliny roczne albo dwuletnie. Wyjątkiem jest bambus, który, mimo, że jest trawą, jest drzewem.
Trawy porastają trawniki, łąki. Są pokarmem dla zwierząt roślinożernych. W zimie podaje się je w formie siana krowom czy owcom. Gatunkami pastewnymi są: rajgras wyniosły, wyczyniec łąkowy, tymotka łąkowa, życica trwała i wiechlina łąkowa Dla człowieka są również podstawowym składnikiem diety. Z roślin zbożowych pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa wyrabia się mąkę. Jest to główny składnik pieczywa: chleba i bułek. Z ziaren kukurydzy i owsa produkuje się płatki śniadaniowe. Do roślin leczniczych zalicza się nie wiele gatunków spośród traw. Jednym z nich jest perz właściwy(Agropyron repens), który ma działanie moczopędne. Poprawia przemianę materii, przeciwdziała nadciśnieniu i obrzękom. Do przysmaków zalicza się również ryż. Roślinami jednoliściennymi są również palmy. My zjadamy ich owoce, kokosy, ananasy czy banany. Z trzciny cukrowej otrzymuje się cukier.
Wykorzystywane są w przemyśle, dostarczają wielu surowców. Wielu przedstawicieli rodziny liliowatych cieszy nasze oko. Są ozdobą dla ogrodów i okiennych parapetów. Największą popularnością cieszą się lilie i storczyki. W Polsce najczęściej w lasach i ogrodach spotyka się konwalię majową.
Jednoliścienne powstały z pierwotnych dwuliściennych w kredzie około 65 mln lat temu. Ewolucja tych roślin przebiegała w różnych kierunkach. Po budowie kwiatu można z rozróżnić, w jakim kierunku podążała. Linia storczyków ma bardzo złożoną budowę kwiatów, które zapylane są przez owady. Trawy charakteryzują się prostą budową kwiatu o zredukowanym okwiacie. Są wiatropylne.
Rośliny jednoliścienne to klasa roślin okrytonasiennych. Różnią się od roślin dwuliściennych wieloma cechami. Jedną z nich jest to, że jednoliścienne mają jeden liścień w zarodku natomiast dwuliścienne dwa liścienie. Liścienie to pierwsze liście, które kiełkują z nasiona. Stanowią materiał zapasowy dla rozwijającego się zarodka do momentu, kiedy roślina sama będzie gotowa asymilować i produkować substancje odżywcze. Rośliny przeprowadzają fotosyntezę. To w tym procesie tworzą się substancje pokarmowe.
Istotnymi różnicami w budowie liścia jest nerwacja. Jednoliścienne mają nerwację równoległą, dwuliścienne pierzastą lub dłoniastą. Są to zazwyczaj liście pojedyncze, wąskie i długie. Nie posiadają ogonka liściowego. W przekroju przez liść, u jednoliściennych występuje miękisz niezróżnicowany, u dwuliściennych występuje miękisz zróżnicowany na palisadowy i gąbczasty. Aparaty szparkowe u tych pierwszych są większe i mniej liczne natomiast u tych drugich mniejsze, ale liczne.
Różnice występują w ułożeniu wiązek przewodzących w łodydze. U jednoliściennych są one rozproszone i nieregularne. U dwuliściennych następuje ich zgrupowanie w pierścień. Występują niedaleko krawędzi łodygi. Wiązki jednoliściennych są zamknięte. Oznacza to, że nie posiadają kambium pomiędzy drewnem i łykiem. U dwuliściennych mają charakter otwarty ze względu na obecność kambium. Jego obecność związana jest ze zdolnością przyrostu wtórnego roślin na grubość. Brak kambium u jednoliściennych powoduje, że nie przyrastają wtórnie na grubość. Dzięki obecności kambium rośliny mają możliwość wzrostu na grubość przez wiele lat. Przykładem są drzewa; dęby, lipy, topole i inne. Co roku łodyga( tu pień) przyrasta, co jest widoczne w postaci słojów. Ich ilość świadczy tym ile lat ma drzewo. Jednoliścienne rośliny nie posiadają możliwości przyrostu na grubość. W ten sposób w tej grupie są zazwyczaj rośliny roczne lub dwuletnie. Są to trawy i zioła.
Wyjątek stanowią niektóre jednoliścienne, u których występuje przyrost na grubość. Są to draceny, juki, aloesy czy palmy. Nie jest to typowy przyrost, bo jednoliścienne nie posiadają kambium( miazgi). Powalona przez wiatr w 1869 roku na Wyspach Kanaryjskich dracena właściwa miała 21 metrów wysokości. Jej wiek oszacowano na 6000 lat. Świadczy to o tym, że rośliny potrafią sobie poradzić nawet, jeżeli nie posiadają kambium.
Palmy rosną w specyficzny sposób. Najpierw roślina kiełkuje z nasiona. Wytwarza wprawdzie liście, ale nie rośnie na wysokość. W tym czasie wierzchołek pędu wzrasta na szerokość. Po osiągnięciu odpowiedniej szerokości rozpoczyna się wzrost na wysokość. Trwa on kilka lat. W tym czasie ustaje wzrost na grubość.
Innymi znaczącymi różnicami są:
System korzeniowy: jednoliścienne maja korzeń wiązkowy natomiast dwuliścienne palowy;
Nasiona jednoliściennych są najczęściej bielmowe a dwuliściennych zazwyczaj bezbielmowe;
U jednoliściennych okwiat jest zredukowany lub niezróżnicowany, dwuliścienne posiadają okwiat zróżnicowany na płatki i działki kielicha;
Kwiaty u jednoliściennych są 3- krotne, u dwuliściennych 4- krotne lub 5- krotne.
Zgodnie z regulaminem serwisu www.bryk.pl prawa autorskie do niniejszego materiału posiada Wydawnictwo GREG. W związku z tym, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody Wydawnictwa GREG podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności.