Tkanki roślinne |
Budowa |
Funkcja |
Tkanki merystematyczne |
- tkanki utworzone z komórek zdolnych do regularnych podziałów; - tkanki złożone z komórek o cienkich wyłącznie pierwotnych ścianach komórkowych z dużymi jądrami komórkowymi i niewielkim stopniu wakuolizacji. |
Komórki tych tkanek dzieląc się produkują nowe partie tkanek. które po zróżnicowaniu się powodują wzrost organów już istniejących lub tworzą nowe. Wzrost może się odbywać równocześnie we wszystkich kierunkach rozwijającego się organu, a po osiągnięciu określonej wielkości i kształtu wzrost zostaje zakończony. |
Merystemy pierwotne - wierzchołkowe - boczne
- wstawowe (interkalarne) |
- stanowią szczytowe zakończenie organów osiowych, takich jak łodyga i korzeń; - wewnątrz organów osiowych cylinder tkanki merystematycznej powoduje odkładanie nowych komórek do wnętrza i na zewnątrz; - są to partie tkanki merystematycznej umiejscowione w łodydze ponad nasadami liści, u podstawy międzywęźli. |
- powodują wzrost na długość, nazywane są stożkami wzrostu;
- powoduje wzrost korzenia i pędu na grubość, np. kambium i miazga korkorodna (felogen);
- również wzrost na długość, np. u traw (wstawowe wydłużenie międzywęźli). |
Merystemy wtórne |
powstają z żywych komórek tkanek stałych przez odróżnicowanie i powrót do stanu embrionalnego. |
np. miazga korkorodna, kambium międzywiązkowe, merystemy wierzchołkowe korzeni bocznych, tkanka kalusowa, czyli przyranna odgrywająca dużą rolę przy zrastaniu się fragmentów dwu roślin podczas szczepienia. |
Tkanki stałe - w pełni zróżnicowane. |
||
Tkanka miękiszowa (parenchymatyczna)
- miękisz zasadniczy - miękisz zieleniowy
- miękisz spichrzowy
- miękisz powietrzny |
Najbardziej rozpowszechniony typ tkanki roślinnej, komórki tej tkanki są żywe, a ich protoplast jest silnie zwakuolizowany. - zbudowany jest z cienkościennych, równomiarowych komórek; - zwany asymilacyjnym składa się z komórek wyposażonych w bardzo liczne chloroplasty; - składa się z komórek wypełnionych materiałami zapasowymi w postaci skrobi, tłuszczów lub białek; - jest cechą charakterystyczną jest silny rozwój przestworów międzykomórkowych, które tworzą ciągły system kanałów powietrznych. |
Parenchyma jest tkanką stałą, która jednak nie utraciła całkowicie zdolności do podziałów komórkowych, stosunkowo łatwo też ulega ona odróżnicowaniu i daje początek merystemom wtórnym. Miękisz ten wypełnia przestrzenie miedzy innymi tkankami w różnych organach (kora pierwotna i rdzeń w młodych łodygach oraz miękisz w owocach). Typowy miękisz asymilacyjny występuje w liściach. Odmianę miękiszu spichrzowego stanowi miękisz wodny o komórkach posiadających duże wodniczki, służy do magazynowania wody. Miękisz powietrzny pełni funkcję tkanki przewietrzającej. |
Tkanki wzmacniające: - kolenchyma
- sklerenchyma
|
- zbudowana z komórek żywych i wydłużonych, otoczonych niezdrawniałą celulozowo-pektynową ścianą mającą charakterystyczne zgrubienia. Komórki kolenchymy zazwyczaj ściśle do siebie przylegają i tworzą zwartą tkankę. - dojrzałe komórki sklerenchymatyczne mają mocno zgrubiałe i na ogół silnie zdrewniałe ściany wtórne. |
Odpowiedzialne za sztywność i wytrzymałość mechaniczną rośliny. - kolenchyma kątowa (grubienia biegną wzdłuż kątów komórki, w miejscach, gdzie trzy lub więcej komórek graniczy ze sobą) - kolenchyma płatowa (zgrubieniu ulegają ściany równoległe i styczne względem obwodu organu). - włókna są to komórki sklerenchymatyczne bardzo silnie wydłużone otoczone grubą ścianą komórkową; |
Tkanki roślinne |
Budowa |
Funkcja |
|
|
- sklereidy komórki sklerenchymatyczne o bardzo różnych kształtach, występują w miąższu owocu gruszy. |
Tkanki przewodzące: - Ksylem (drewno)
- Felom (łyko) |
- jest tkanką niejednorodną, która osiąga najwyższy stopień zróżnicowania u okrytozalążkowych;
- jest tkanką, w której odbywa się transport na dalsze odległości substancji organicznych, przede wszystkim cukrów. |
- rozprowadza po całej roślinie wodę i sole mineralne pobrane z gleby przez korzenie. Naczynia stanowią element drewna charakterystyczny dla okrytozalążkowych. Poszczególne człony komórek ustawione są w pionowe szeregi i tworzą rury ciągnące się bez przerwy na znacznych odcinkach. Cewki są to komórki wydłużone, na końcach zwężone lub o ukośnych ścianach poprzecznych, ich ściany są zdrewniałe, dojrzałe cewki są komórkami martwymi, pozbawionymi protoplastów, przystosowanymi do przewodzenia wody u roślin nagonasiennych. Rurki sitowe pionowe szeregi specjalnych komórek, które nazywamy członami rur sitowych. Są to żywe komórki, o wydłużonym kształcie i celulozowej ścianie. Wnętrze ich wypełnia wodniczka, otoczona cytoplazmatycznym płaszczem. Na poprzecznych płaszczyznach ścian występują perforacje zwane sitami.
|
Tkanki okrywające: Epiderma |
stanowi najczęściej pojedynczą warstwę komórek na powierzchni młodych organów, zbudowana jest z komórek żywych, otoczonych celulozową ścianką, ściśle do siebie przylegających, zwykle pozbawionych chloroplastów |
Skórka tworzy graniczną warstwę pomiędzy rośliną a środowiskiem zewnętrznym - odgrywa rolę w gospodarce wodnej - zapobiega utracie wody w procesie transpiracji. |
Peryderma (korkowica) |
okrywa starsze organy, w skład jej wchodzą felem, tzn. korek i felogen - miazga korkorodna. |
korek jest tkanką nieprzepuszczalną dla wody i powietrza, stanowi warstwę chroniącą wnętrze organu przed utratą wody oraz uszkodzeniami mechanicznymi i temperaturowymi. |
Komórki i tkanki wydzielnicze |
zaliczamy tu pojedyncze komórki lub zespoły komórkowe wydzielające w dużych ilościach specjalne produkty przemiany materii |
- mogą występować na powierzchni roślin; - niekiedy funkcje wydzielnicze pełnią włoski; - miodniki to grupy komórek wydzielające na zewnątrz słodki nektar; - komórki mleczne występują wewnątrz organów tworząc nawet rury mleczne. Sok mleczny może zawierać różne substancje, cukry, olejki lotne, woski, żywice a nawet trujące alkaloidy; - przewody żywiczne występują u roślin iglastych. |
tkanki - komórki o podobnej budowie i współpracujące ze sobą w wypełnianiu określonych zadań połączone w zespoły.
Wśród roślin największy stopień specjalizacji osiągnęły komórki roślin lądowych. W niestabilnych warunkach suchego ladu szybkie i sprawne funkcjonowanie wymagało wyodrębnienia na tylko zespołów komórek tworzących tkanki, ale i utworzenia specjalnych organów pełniących określone zadania (np. liście - fotosynteza, korzenie - pobieranie roztworu soli mineralnych). Część komórek na skutek specjalizacji utraciła pewne zdolności (np. do podziałów), część uzyskała specyficzną budowę (np. rurki sitowe), inne pełnią swe funkcje jako martwe szkielety (np. człony naczyń).
Proces różnicowania polega na wyłączaniu genów (komórki mają taki sam genom). Wyłączanie genów polega na acetylacji histonów oraz metylacji DNA.
Czynnikami regulującymi ekspresję genów są auksyny (czynniki zewnętrzne) oraz światło, stężenie CO2, wilgotność, czynniki mechaniczne.
Różnicowanie komórek to synteza różnych białek przez komórki o tym samym genomie.