Wybrane zagadnienia z

logopedii

i zaburzeń mowy.

Dzień 1

Wywiad logopedyczny

Przebieg ciąży



Czy matka chorowała na jakieś
choroby w czasie ciąży? Jeśli tak, to
jakie?



Czy matka zażywała jakieś leki w
czasie ciąży? Jeśli tak, to jakie?



Czy matka w czasie ciąży miała utraty
przytomności, urazy?

Wywiad logopedyczny

Poród i okres okołoporodowy (także okres

noworodkowy)



Czy poród odbył się o czasie, czy był

przedwczesny lub po terminie?



Czy poród odbył się siłami natury, czy

zakończył się cesarskim cięciem?



Czy poród był wspomagany mechanicznie,

np. kleszczami?



Ile punktóww skali Apgar otrzymało dziecko

po porodzie?

Wywiad logopedyczny



Czy dziecko po urodzeniu ważyło

powyżej 2500g?



Czy dziecko doznało urazu

mechanicznego w trakcie porodu lub

okresu noworodkowego?



Czy po porodzie stwierdzono u

dziecka jakieś schorzenia? Jeśli tak, to

jakie?

Wywiad logopedyczny



Przebieg okresu niemowlęcego,

poniemowlęcego, przedszkolnego



W jakim wieku dziecko zaczęło unosić główkę?



W jakim wieku dziecko zaczęło siadać?



W jakim wieku dziecko zaczęło chodzić?



W jakim wieku pojawiły się pierwsze dźwięki

produkowane przez dziecko?



W jakim wieku dziecko tworzyło pierwsze

słowa?



Kiedy pojawiło się pierwsze zdanie?

Wywiad logopedyczny



Czy dziecko było karmione naturalnie? Jeśli tak, to jak

długo?



Czy dziecko było karmione sztucznie (butelką)? Jeśli

tak, to jak długo?



Czy dziecko ssało smoczek? Jeśli tak, to jak długo?



Czy dziecko miało/ma nawyk ssania palca, wargi,

policzka lub jakiś przedmiotów?



Czy dziecko miało/ma otwarte usta podczas zabawy?

Wywiad logopedyczny



Czy dziecko podczas snu oddycha

ustami, nosem, czy różnie?



Czy dziecko lubiło/lubi gryźć twarde

pokarmy (jabłka, marchewkę, skórkę

od chleba)?



Czy dziecko utraciło jakieś zęby nie

fizjologicznie, przedwcześnie z

powodu próchnicy

Wywiad logopedyczny



Czy dziecko często miewa infekcje górnych
dróg oddechowych?



Czy dziecko przechodziło jakieś choroby
zakaźne z powikłaniami?



Czy dziecko miało jakieś wypadki, urazy?



Czy dziecko jest pod opieką jakiegoś
specjalisty (neurologa, laryngologa, foniatry,
audiologa,



alergologa, ortodonty, psychologa, logopedy,
innych)?

Wywiad logopedyczny



Wywiad rodzinny



Czy w rodzinie występowały wady
wymowy?



Czy w rodzinie występowały wady
zgryzu?



Badanie anatomii narządu mowy i
czynności współwystępujących

Wywiad logopedyczny



W czasie badania morfologii narządu artykulacyjnego

zwrócono uwagę na:



budowę warg (blizny, ich domknięcie, szczelność,

ślady zębów świadczące o nawykach),



budowę języka (wielkość, sposób ułożenia w jamie

ustnej),



wędzidełko języka (jego przyczep, długość),



budowę podniebienia twardego (sposób wysklepienia,

szerokość),



budowę podniebienia miękkiego (jego wielkość),



stan migdałków podniebiennych

Wywiad logopedyczno –
ortodontyczny



oddychanie w spoczynku (nosem, ustami,
mieszanie),



oddychanie podczas mowy,



sposób połykania (niemowlęcy, dojrzały),



sposób odgryzania (przednie, boczne),



sposób żucia (z zamkniętymi/otwartymi
ustami, ruchami okrężnymi/pionowymi)

DIAGNOZA LOGOPEDYCZNA

Strona internetowa

www.telezdrowie.pl

Powrzechny system badań i rehabilitacji

mowy

DYSLALIA:



Dyslalia to fachowe określenie
wad wymowy.



Polegają one na realizacji fonemów
niezgodnie z ustaloną przez zwyczaj
społeczny normą w danym języku.

DYSLALIA:



Obejmuje takie wady jak:



Mogilalia opuszczanie poszczególnych
dźwięków



Paralalia zamiana jednej głoski na
inną



Dyslalia właściwa: zniekształcenia
głosek.

DYSLALIA:

Ze względu na ilość zniekształconych

głosek (fonemów), wyróżniamy:



dyslalia jednoraka, gdy tylko jeden
fonem jest realizowany odmiennie np
fonem R

DYSLALIA:



dyslalia wieloraka, gdy kilka lub
kilkanaście fonemów realizuje się
niezgodnie z tradycyjną normą np
fonemy trzech szeregów głosek
dentalizowanych: sz, ż, cz, dż ; s, z, c,
dz ; ś, ź, ć, dź.

DYSLALIA:



dyslalia całkowita (alalia
motoryczna), gdy realizowane są tylko
elementy prozodyczne wypowiedzi
(melodia, akcent, rytm): wymowa jest
niewyraźna, bełkotliwa, niezrozumiała
dla otoczenia.

Najczęstsze wady wymowy



sygmatyzm -seplenienie



1. parasygmatyzm (substytucje

głosek), czyli zastępowanie jednych głosek

dentalizowanych innymi, realizowanymi

prawidłowo.



Najczęściej obserwuje się następujące

substytucje:

Najczęstsze wady wymowy

2. mogisygmatyzm

Opuszczane (tzw elizje) dziecko

zamiast sowa mówi „owa”, zamiast
zamek mówi „amek” itd.)

Najczęstsze wady wymowy



seplenienie międzyzębowe (język

znajduje się w linii środkowej lub z boku

jamy ustnej wysuwa się między zęby. Jest

spłaszczony, brak rowka i dlatego powietrze

rozprasza się po całej jego powierzchni. W

wymowie osób sepleniących międzyzębowa

pozycja języka może pojawiać się również

przy artykulacji innych głosek zębowych,

takich jak: t, d, n ( łac. multiplex

interdentalis)

Najczęstsze wady wymowy



seplenienie boczne

(artykulacja polega na

niesymetrycznym ułożeniu całego
języka. Szczelina nie tworzy się
wzdłuż linii środkowej języka lecz w
częściach bocznych)

ROTACYZM:

Rotacyzm to często spotykana wada

wymowy, polegająca na
nieprawidłowej wymowie głoski r.

RODZAJE ROTACYZMU:

Pararotacyzm

zastępowanie (substytucja ) głoski r innymi głoskami

wymawianymi prawidłowo np.: j, ł, d, w, l;
(przykład: rower - jowej, rower - łoweł, rower - dowed,
rower - wowew, rower - lowel).

RODZAJE ROTACYZMU:

Mogirotacyzm

opuszczenie (elizja) głoski r.
Głoska r w systemie
fonetycznym dziecka nie
istnieje. (przykład: ryba -
yba).

RODZAJE ROTACYZMU:

Rotacyzm właściwy

polega na deformacji głoski r, czyli

tworzeniu dźwięku nie występującego
w systemie fonetycznym naszego języka.
Na skutek zmiany miejsca artykulacji głoska
r powstaje w innym miejscu i brzmienie jej
jest zdeformowane.

Typy rotacyzmu właściwego:

reranie języczkowe

Zamiast czubka języka, drgania

wykonywane są przez języczek
znajdujący się na końcu
podniebienia miękkiego.

Typy rotacyzmu właściwego:

reranie międzyzębowe

Polega na drganiu czubka języka

wsuniętego między zęby.

Typy rotacyzmu właściwego:

reranie świszczące

Wymowa głoski r jest znacznie

przedłużona i wzmocniona.

KAPPACYZM:



Kappacyzm to wada artykulacyjna
polegająca na nieprawidłowej
realizacji głosek tylnojęzykowych
zwartych : k, ki. W obrębie
kappacyzmu występuje:



1. kappacyzm właściwy - deformacja
tych głosek jest wynikiem zwarcia
krtaniowego, w rezultacie którego
powstają brzmienia zbliżone do: k, ki.

TYPY KAPPACYZMU:

parakappacyzm
zamiana głosek: k, ki na t, ti .

(przykład: kura - tura, kino - tino)

TYPY KAPPACYZMU:

mogikappacyzm –

opuszczanie głosek tylnojęzykowych

zwartych. Głoski te nie występują w

systemie fonetycznym dziecka.

(przykład: kura - ura, kino - ino).

GAMMACYZM:



Gammacyzm to wada artykulacyjna
polegająca na nieprawidłowej
realizacji głosek tylnojęzykowych
zwartych : g, gi, h, hi. W obrębie
gammacyzmu występuje:

TYPY GAMMACYZMU:

paragammacyzm –

zamiana głosek: g, gi,h na d, di, t .

(przykład: góra - dóra, gitara - ditara,

hokej - tokej)

TYPY GAMMACYZMU:

mogigammacyzm –

opuszczanie głosek tylnojęzykowych

zwartych. Głoski te nie występują w

systemie fonetycznym dziecka.

(przykład: góra - óra, hokej - okej).

Lambdacyzm:

Lambdacyzm

to wada wymowy polegająca na

nieprawidłowej realizacji głoski L.

W obrębie lambdacyzmu występuje:

 

Lambdacyzm:

lambdacyzm właściwy –

deformacja głoski L w postaci między

innymi:
- L międzyzębowe;
- L bez zwarcia czubka języka z
wałkiem dziąsłowym górnym;
- L bez prawidłowej pionizacji języka.

TYPY LAMBDACYZMU:

paralambdacyzm –

zamiana głoski L ( substytucja ) na inną

głoskę wypowiadaną prawidłowo:

najczęściej J.

(przykład: lalka - jajka)

TYPY LAMBDACYZMU:

mogilambdacyzm –

brak głoski L w systemie fonetycznym

dziecka.

(przykład: las - as).

Mowa bezdźwięczna



zaburzenia w realizacji dźwięczności,
które polegają na nie wymawianiu
głosek dźwięcznych a także
zastępowaniu ich odpowiednimi
głoskami bezdźwięcznymi lub myleniu
obu szeregów.

Mowa bezdźwięczna

Zaburzeniom dźwięczności (częściowym

lub całkowitym) może ulegać 13 par
opozycji fonologicznych:

b - p, bi - pi, d - t, g - k, gi - ki, dz - c, dż -

cz, dź - ć, w - f, wi - fi, z - s, ż - sz, ź - ś
.

Mowa bezdźwięczna



(przykład: arbuz - arpus, bitwa -
pitwa, daj - taj, granica - kranica,
gimnastyka - kimnsastyka, dzbanek -
cpanek, dżdżownica - czczownica,
dziwny - ciwny, towar - tofar, telewizja
- telefisja, wąwóz - fąfós, bagaże -
pakasze, przedrzeźniać -
przetsześniać)

Mowa bezdźwięczna

paralalia - ( substytucja dźwięku ) zamiast

spółgłosek dźwięcznych wymieniane są

odpowiednie bezdźwięczne.

(przykład: bułka - pułka, woda - fota, góra -

kóra, koza - kosa, żaba - szaba, dom - tom,

dżem - czem)

Mowa bezdźwięczna

mogilalia
elizja dźwięku opuszczanie

odpowiednich głosek dźwięcznych.
(przykład: bułka - ułka, woda - oda,
góra - óra, koza - koa).

Skutki wad wymowy



Utrudniają osiągnięcie

sukcesów w szkole.

Skutki wad wymowy



Pojawiają się problemy z czytaniem i
pisaniem- agramatyzmy,
nieprawidłowa budowa zdań,
uporczywe literowanie, zamienianie
wyrazów o podobnym brzmieniu,
kłopoty z łączeniem liter i głosek w
wyrazy.

Skutki wad wymowy



Pojawiają się zaburzenia

emocjonalne, poczucie

niższej wartości,

osamotnienie, stany lękowe-

logofobia która może być

podłożem zaburzeń

nerwicowych.

Skutki wad wymowy



Osłabiają wydolność umysłową

dziecka, a poważniejsze hamują

rozwój umysłowy dziecka,

ponieważ utrudniają przebieg

normalnych procesów

myślowych oraz kontakt z

otoczeniem.

Skutki wad wymowy



wpływają ujemnie na

podejście dziecka do szkoły

Skutki wad wymowy



Dziecko może być narażone

na złośliwe przezwiska,

docinki i drwiny, może

doznawać przykrości od

kolegów

Skutki wad wymowy



Wada wymowy ma ujemny wpły na
kształtowanie się osobowości dziecka.
Sprzyja powstawaniu takich cech
jak:skrytość, nieśmiałość,
małomówność, wstyd, niepokój,
poczucie niepełnowartościowosci,
niska samoocena.

Skutki wad wymowy



Wada wymowy może uniemożliwiać
wykonywanie wybranego zawodu.
Zalecenia do korekrty wymowy ze
szkół: lotniczych, pedagogicznych,
aktorskich, dziennikarskich.