Obraz kliniczny

Obraz kliniczny

alergii

alergii

na pokarmy

na pokarmy

Anna Stańczyk

Anna Stańczyk

-

-

Przyłuska

Przyłuska

Klinika Pediatrii, Kardiologii

Klinika Pediatrii, Kardiologii

Prewencyjnej

Prewencyjnej

i Immunologii

i Immunologii

Wieku Rozwojowego Uniwersytetu

Wieku Rozwojowego Uniwersytetu

Medycznego w Łodzi

Medycznego w Łodzi

Alergia na pokarmy

Alergia na pokarmy

niepożądana reakcja immunologiczna

niepożądana reakcja immunologiczna

wywołana spożyciem pokarmu, w

wywołana spożyciem pokarmu, w

której uczestniczą mechanizmy IgE-

której uczestniczą mechanizmy IgE-

zależne lub IgE-niezależne

zależne lub IgE-niezależne

Częstość alergii na pokarmy w

Częstość alergii na pokarmy w

populacjach europejskich:

populacjach europejskich:

dzieci

dzieci

5

5

-

-

8%

8%

dorośli

dorośli

1

1

-

-

2%

2%

(Eigenmann, Allergy 2003; Halmerbaue,r Pediatr Allergy

(Eigenmann, Allergy 2003; Halmerbaue,r Pediatr Allergy

Immunol 2002)

Immunol 2002)

 

 

Częstość alergii na pokarmy wśród

Częstość alergii na pokarmy wśród

niemowląt polskich = 4,5%

niemowląt polskich = 4,5%

( Kaczmarski, Nowa Pediatria 1999)

( Kaczmarski, Nowa Pediatria 1999)

Obraz kliniczny alergii na

Obraz kliniczny alergii na

pokarmy

pokarmy

może być:

może być:

różnorodny – monosymptomatyczny lub

różnorodny – monosymptomatyczny lub

wieloobjawowy

wieloobjawowy

zmienny – wraz z rozwojem osobniczym

zmienny – wraz z rozwojem osobniczym

różna manifestacja kliniczna

różna manifestacja kliniczna

zmiana obrazu klinicznego na

zmiana obrazu klinicznego na

przestrzeni lat

przestrzeni lat

 

 

Objawy alergii na pokarmy w

Objawy alergii na pokarmy w

zależności

zależności

od wieku dziecka

od wieku dziecka

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

( Molkhou, Food Allergies Present and future problems

( Molkhou, Food Allergies Present and future problems

2000)

2000)

Objawy alergii na pokarmy można

Objawy alergii na pokarmy można

pogrupować według:

pogrupować według:

•

wieku pacjenta

wieku pacjenta

•

narządu efektorowego

narządu efektorowego

•

mechanizmu reakcji immunologicznej

mechanizmu reakcji immunologicznej

 

 

Z praktycznego punktu widzenia

Z praktycznego punktu widzenia

najistotniejsza jest

najistotniejsza jest

manifestacja narządowa i jej koincydencja

manifestacja narządowa i jej koincydencja

z wiekiem dziecka

z wiekiem dziecka

Czas od spożycia pokarmu do

Czas od spożycia pokarmu do

wystąpienia objawów klinicznych

wystąpienia objawów klinicznych

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(

(

Molkhou, Food Allergies Present and future

Molkhou, Food Allergies Present and future

problems 2000)

problems 2000)

1

24

72

Time (hours)

Lip swelling

Vomiting

Rhinorrhoea

Urticaria

Diarrhoea

Eczem
a

Asthma

Headache,
irritability,
malaise

Objawy ze strony przewodu pokarmowego

Objawy ze strony przewodu pokarmowego

są

są

w

w

alergii na pokarmy

alergii na pokarmy

pierwszymi

pierwszymi

ale nie najczęstszymi ( 30-40%)

ale nie najczęstszymi ( 30-40%)

•

ulewania

ulewania

•

wymioty

wymioty

•

biegunki

biegunki

•

kolki jelitowe

kolki jelitowe

•

zaparcia

zaparcia

•

bóle brzucha

bóle brzucha

•

krwawienia z przewodu pokarmowego

krwawienia z przewodu pokarmowego

•

zaburzenia przyrostu masy ciała

zaburzenia przyrostu masy ciała

•

utrata łaknienia

utrata łaknienia

•

obrzęk i świąd jamy ustnej i warg

obrzęk i świąd jamy ustnej i warg

•

owrzodzenia śluzówek jamy ustnej

owrzodzenia śluzówek jamy ustnej

•

nadżerki w okolicy odbytu

nadżerki w okolicy odbytu

Objawy te są wyrazem zapalenia

Objawy te są wyrazem zapalenia

toczącego

toczącego

się na różnych piętrach przewodu

się na różnych piętrach przewodu

pokarmowego i o różnej

pokarmowego i o różnej

intensywności

intensywności

•

zapalenie jelita cienkiego i okrężnicy

zapalenie jelita cienkiego i okrężnicy

•

zapalenie jelita grubego i odbytnicy

zapalenie jelita grubego i odbytnicy

•

ent

ent

e

e

ropatia

ropatia

•

eozynofilowe zapaleni

eozynofilowe zapaleni

e

e

przełyku

przełyku

•

eozynofilowe zapaleni

eozynofilowe zapaleni

e

e

żołądka i jelit

żołądka i jelit

•

zespół jelita drażliwego

zespół jelita drażliwego

•

zespół alergii jamy ustnej

zespół alergii jamy ustnej

 

Objawy skórne to najczęstsza

obecnie

manifestacja alergii na pokarmy

( 50-60%)

•

pokrzywka

•

obrzęk naczynioruchowy

•

rumień skórny

•

atopowe zapalenie skóry

•

pokrzywka kontaktowa

•

kontaktowe zapalenie skóry

Atopowe zapalenie skóry

Atopowe zapalenie skóry

przewlekła zapalna choroba skóry o złożony

przewlekła zapalna choroba skóry o złożony

m

m

patomechani

patomechani

ź

ź

mie

mie

c

c

zęsto rozpoznawana w populacji

zęsto rozpoznawana w populacji

dziecięcej ( 20-40%)

dziecięcej ( 20-40%)

( Schmid, Allergy 2001)

( Schmid, Allergy 2001)

 

 

d

d

iagnozowana w oparciu o kryteria:

iagnozowana w oparciu o kryteria:

Hanifina Rajki

Hanifina Rajki

-

-

( 3 podstawowe

( 3 podstawowe

i 3

i 3

mniejsze)

mniejsze)

Zjednoczonego Królestwa

Zjednoczonego Królestwa

-

-

(4 podstawowe i 2

(4 podstawowe i 2

mniejsze

mniejsze

–

–

suchość skóry i

suchość skóry i

wczesny

wczesny

początek)

początek)

Według Hanifina – nie ma atopowego zaplenia

Według Hanifina – nie ma atopowego zaplenia

skóry

skóry

bez świądu skóry

bez świądu skóry

Jedynie 30% dzieci z atopowym zapaleniem

Jedynie 30% dzieci z atopowym zapaleniem

skóry ma alergię na pokarmy

skóry ma alergię na pokarmy

Alergia na pokarmy nasila objawy atopowego

Alergia na pokarmy nasila objawy atopowego

zapalenia skóry, w tym świąd

zapalenia skóry, w tym świąd

u

u

, ale nie jest

, ale nie jest

przyczyną przewlekłego wyprysku i suchości

przyczyną przewlekłego wyprysku i suchości

Od października 2005 r tworzona jest

polska

kohorta urodzeniowa do oceny częstości

występowania alergii pokarmowej

Jest ona częścią europejskiego

programu:

EuroPrevall – The prevalece, cost and

basis

of food allergy across Europe

Każda z nich docelowo - 1 500

noworodków
Badanie obejmie łącznie

12 000

dzieci

Kohorty takie powstają w 8
krajach

Niemcy

Island
ia

Litw
a

Polska

Hiszpan
ia

Holand
ia

Grecj
a

Wlk.Bryt
.

Objawy ze strony układu oddechowego

Objawy ze strony układu oddechowego

•

n

n

ieżyt nosa i spojówek

ieżyt nosa i spojówek

•

a

a

stma ( kaszel, duszność, świsty)

stma ( kaszel, duszność, świsty)

–

–

częstość 2,8

częstość 2,8

%

%

populacji ogólnej

populacji ogólnej

17 % pacjentów z atopią

17 % pacjentów z atopią

( Molkhou, Food Allergies Present and future problems 2000)

( Molkhou, Food Allergies Present and future problems 2000)

•

s

s

tridor krtaniowy

tridor krtaniowy

•

z

z

espół Heinera

espół Heinera

( nacieki płucne, hemosyderoza,

( nacieki płucne, hemosyderoza,

ni

ni

e

e

dokrwistość z niedoboru Fe)

dokrwistość z niedoboru Fe)

Objawy uogólnione

Objawy uogólnione

Anafilaksja

Anafilaksja

- alergia na pokarmy jest przyczyną

- alergia na pokarmy jest przyczyną

1/3 leczonych szpitalnie anafilaksji

1/3 leczonych szpitalnie anafilaksji

(Mullins, Clin Exp Allergy 2003)

(Mullins, Clin Exp Allergy 2003)

•

świąd jamy ustnej i gardła

świąd jamy ustnej i gardła

•

świąd skóry, pokrzywka, obrzęk

świąd skóry, pokrzywka, obrzęk

naczynioruchowy

naczynioruchowy

•

nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka

nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka

•

chrypa, kaszel, świsty

chrypa, kaszel, świsty

•

spadek ciśnienia, zapaść naczyniowa, utrata

spadek ciśnienia, zapaść naczyniowa, utrata

przytomności

przytomności

Anafilaksja związana z wysiłkiem

Anafilaksja związana z wysiłkiem

fizycznym

fizycznym

 

 

selery, skporupiaki,

selery, skporupiaki,

pszenica

pszenica

Anafilaksja związana z zakończeniem

Anafilaksja związana z zakończeniem

karmienia naturalnego

karmienia naturalnego

•

m

m

ożliwość uczulenia na białka mleka krowiego

ożliwość uczulenia na białka mleka krowiego

drogą pokarmu kobiecego

drogą pokarmu kobiecego

•

podczas sporadycznego karmienia mieszanką

podczas sporadycznego karmienia mieszanką

w oddziale noworodkowy

w oddziale noworodkowy

m

m

(Molkhou, Food Allergies Present and future problems 2000)

(Molkhou, Food Allergies Present and future problems 2000)

Inne objawy

Inne objawy

•

zespół hiperkinetyczny

zespół hiperkinetyczny

•

zaburzenia snu

zaburzenia snu

•

migreny

migreny

•

zespół nerczycowy

zespół nerczycowy

•

zapalenia stawów

zapalenia stawów

•

wysiękowe zapalenie ucha

wysiękowe zapalenie ucha

środkowego

środkowego

•

zapalenie spojówek

zapalenie spojówek

•

niedokrwistość

niedokrwistość

Historia naturalna alergii na pokarmy

Historia naturalna alergii na pokarmy

Często rozpoczyna się w wieku niemowlęcym

Często rozpoczyna się w wieku niemowlęcym

U większości dzieci manifestuje się

U większości dzieci manifestuje się

wielonarządowymi

wielonarządowymi

o

o

bjawami

bjawami

Za wielonarzadową manifestację najczęściej

Za wielonarzadową manifestację najczęściej

odpowiedzialne są mleko, jajko kurze i orzeszki

odpowiedzialne są mleko, jajko kurze i orzeszki

ziemne

ziemne

Wczesne wystąpienie objawów alergii na pokarmy

Wczesne wystąpienie objawów alergii na pokarmy

i

i

wielonarzadowa manifestacja

wielonarzadowa manifestacja

koresponduje z dłużej

koresponduje z dłużej

utrzymującymi się objawami

utrzymującymi się objawami

Obecność astmy wśród objawów alergii

Obecność astmy wśród objawów alergii

na pokarmy zwiększa ryzyko rozwoju

na pokarmy zwiększa ryzyko rozwoju

reakcji anafilaktycznych

reakcji anafilaktycznych

Alergia na pokarmy ma często

Alergia na pokarmy ma często

charakter poliwalentny

charakter poliwalentny

U

U

większości dzieci wraz z dorastaniem

większości dzieci wraz z dorastaniem

dochodzi do rozwoju tolerancji

dochodzi do rozwoju tolerancji

pokarmowej

pokarmowej

Do rozwoju tolerancji dochodzi w alergii na

Do rozwoju tolerancji dochodzi w alergii na

mleko,

mleko,

jajka,

jajka,

s

s

oję

oję

Alergia na orzechy, ryby, skorupiaki jest zwykle

Alergia na orzechy, ryby, skorupiaki jest zwykle

trwała

trwała

Obraz alergii na pokarmy na przestrzeni ostatnich

Obraz alergii na pokarmy na przestrzeni ostatnich

10-15 lat uległ zmianie

10-15 lat uległ zmianie

•

Zaburzenia rozwoju somatycznego są

Zaburzenia rozwoju somatycznego są

rzadkością

rzadkością

•

Zwiększeniu ulega częstość objawów skórnych

Zwiększeniu ulega częstość objawów skórnych

Oceniając dziecko z prawdopodobną

Oceniając dziecko z prawdopodobną

alergia na pokarmy pamiętajmy o

alergia na pokarmy pamiętajmy o

:

:

Niealergicznych nietolerancjach

Niealergicznych nietolerancjach

pokarmowych

pokarmowych

Alergenach ukrytych np. orzeszki ziemne

Alergenach ukrytych np. orzeszki ziemne

,

,

selery

selery

Wpływie procesów przetwarzania żywności na

Wpływie procesów przetwarzania żywności na

jej

jej

alergenowość (neoalegeny)

alergenowość (neoalegeny)

Dziękuję Państwu za

Dziękuję Państwu za

uwagę

uwagę