Teoria przywiązania

John Bowlby

Teoria przywiązania

Wątki ewolucyjne



selekcja naturalna musiała faworyzować zachowania służące

stworzeniu i podtrzymywaniu więzi z osobą znaczącą



pewne zachowania dzieci wyewoluowały, aby przyciągać

uwagę opiekunów i zapewnić sobie ich ochronę i opiekę.



dziecko posiada wśród innych systemów behawioralnych,

system przywiązywania się – zestaw zachowań i reakcji, które

monitorują i regulują dystans-relację pomiędzy nim a

opiekunem



zachowania związane z przywiązaniem należą do

uwarunkowanych genetycznie zachowań instynktowych

John Bowlby



w każdym człowieku istnieje
uwarunkowany biologicznie i
stanowiący integralna część
ludzkiej natury system przywiązania



Tworzenie się przywiązania do opiekuna jest
fundamentalną, pierwotną i uwarunkowaną biologicznie
potrzebą dziecka.



powtarzające się doświadczenia stają się
podstawą utworzenia zespołu przekonań
i oczekiwań na temat potencjalnych reakcji opiekuna.

Teoria przywiązania



odmienne doświadczenia w dzieciństwie prowadzą do

wykształcenia odmiennych rodzajów wewnętrznych modeli

przywiązania.



Wytwarzająca się między dzieckiem a opiekunem więź staje się

prototypem relacji z ludźmi w dalszych etapach życia

człowieka.



attachment figure – postać przywiązania: osoba będąca

obiektem przywiązania



secure base - bezpieczna baza/przystań, czyli ochrona,

wsparcie i ulga w potrzebie.



internal working models of attachment – wewnętrzne robocze

(operacyjne) modele przywiązania

Mary Ainsworth



Paradygmat eksperymentalny
Strange Situations – Obce sytuacje

Styl przywiązania oparty na poczuciu
bezpieczeństwa

Matka jest wrażliwa i responsywna. Reaguje
na potrzeby dziecka, ma z nim bliski kontakt.

Dziecko ufa matce i czuje się przy niej bezpiecznie.
Jest przekonane, że matka jest dostępna i gotowa do
ofiarowania wsparcia czy opieki. Dzięki temu dziecko jest
przekonane, że jest wartościowe i zasługuje na miłość. Relacja
tego typu tworzy „bezpieczną przystań”, z której dziecko
eksploruje otoczenie, jest ciekawe nowych zjawisk i angażuje się
w relacje społeczne.



Ok. 60%

Styl lękowo-ambiwalentny



Matka reaguje na dziecko w sposób



niespójny, nieregularny. Czasem dostarcza



wsparcia, czasem jest niedostępna.



Dziecko nie jest pewne tego, czy matka pospieszy z pomocą i

pocieszeniem. W związku z tym stale upewnia się o jej

obecności, odczuwa silny lęk przed rozstaniem, gwałtownie

protestuje na samą możliwość rozstania. Jednocześnie

sprzeciwia się próbom uspokojenia przez osoby trzecie. Po

powrocie matki okazuje gniew i opór wobec niej, równocześnie

jednak sygnalizując potrzebę kontaktu. Takie dzieci

stosunkowo dużo płaczą i mniej interesują się otoczeniem.



ok. 15%

Styl unikający



Matka nie reaguje na potrzeby dziecka.



Dziecko ma poczucie odrzucenia przez matkę. Jest karane za

próby nawiązania z nią bliskiego kontaktu fizycznego. W

związku z tym uczy się unikać jej i ignoruje ją. Dochodzi do

zaprzeczenia potrzeby więzi z nią.



ok. 25%

Dorosłe przywiązanie



zarówno więź dziecka z opiekunem, jak i
związek dorosłych ludzi są dwoma
wariantami tego samego
fundamentalnego procesu.



Bezpieczny – ok. 56%



Unikający – 23-25%



Lękowy – 19-20%

Phil Shaver

Cindy Hazan

Fraley & Shaver, 1998

Styl bezpieczny



Ma zdolność tworzenia trwałych, dających satysfakcję
relacji interpersonalnych. Potrafi szczerze zwierzać się
w bliskich relacjach, w stresie zwraca się do partnera o
pomoc. Toleruje bycie zależnym/ną od innych jak i
uzależnienie od siebie. Nie martwi się, że zostanie
opuszczony/a lub że ktoś się do niego/niej za bardzo
zbliży. Ufa ludziom, jest pozytywnie nastawiony/a do
przedstawicieli płci przeciwnej.



Swoich rodziców opisuje jako troskliwych,
uczuciowych, sprawiedliwych i szczęśliwych w
małżeństwie.

Styl lękowo-ambiwalentny



Pragnie dużej bliskości, ale jednocześnie bardzo boi się

odrzucenia. Często martwi się o to, czy jest kochany/a

naprawdę i czy ich związek jest trwały. Obawia się, że

pragnienie całkowitego zespolenia się odstrasza

partnera. Miewa skłonność do krańcowej namiętności,

która nosi cechy obsesji i huśtawki emocjonalnej.

Często zakochuje się „od pierwszego wrażenia”. Jest

bardzo zazdrosny/a i przekonany/a, że partner (a także

inne ważne osoby) ich nie docenia.



Ma skłonność do opisywania swoich rodziców jako

inwazyjnych, ojca – jako niesprawiedliwego.

Styl unikający



Unika intymności i zaangażowania. Jest skrępowany/a
bliskością innych ludzi. Nie ufa partnerowi. Uważa, że
nie potrzebuje bliskich więzi. Ma silną skłonność do
przelotnych związków seksualnych i nadmiernego
koncentrowania się na pracy zawodowej.



Opisuje swoją matkę jako zimną i odrzucającą. Swoich
rodziców określa jako wymagających, krytycznych i
pozbawionych troskliwości.

niski lęk

wysoka unikowość

niska unikowość

wysoki lęk

dissmisive

preoccupied

secure

fearful

Kim Bartholomew

bezpieczny

zatroskany

lekceważący

lękowy

Ja

Partner

_

+

_

+

Czy styl wpływa na funkcjonowanie w
związku?

bezpieczny

lękowy

unikający

zaufanie

+

-

-

zaangażowanie

+

+

-

zadowolenie

+

-

-

współzależność

+

+

-

Atrybucje

zewnętrzne,

zmienne

wewnętrzne,

stałe

„odkrywanie

się”

adekwatne

nieróżnicujące

brak

konflikt

konstruktywny

kompromis

eskalacja

unikanie

Przywiązanie w konflikcie

Campbell i inni, 2005.



co wieczór przez 14 dni badani wypełniali kwestionariusz

dotyczący uczuć i przeżyć danego dnia.

Wyniki:



Osoby o nie-bezpiecznym stylu przywiązywania się były

bardziej wyczulone na sygnały konfliktów.



Konflikt wywoływał obniżenie samooceny oraz oceny

związku.



W trakcie rozmowy o problemach osoby nie-bezpiecznie

przywiązane były bardziej zdenerwowane.

Przywiązanie a opieka

Samoopis



Styl bezpieczny – responsywna i wrażliwa opieka wobec
partnerów romantycznych



Styl unikający – dystans od partnera w potrzebie



Styl lękowy – kompulsywna, natarczywa opieka

Eksperyment (Simpson i in., 1992)



„Bezpieczni mężczyźni” oferowali więcej emocjonalnego i
fizycznego wsparcia. Siła wsparcia zależała od potrzeb
kobiety.



„Unikający” udzielali mniejszego wsparcia niezależnie od
potrzeb partnera - byli bezradni i irytowali się.

Przywiązanie a opieka

Simpson i in., 1992

a.

Im silniej kobieta była zestresowana, tym wyraźniej

ujawniał się jej styl.

b.

„Bezpieczne kobiety” poszukiwały wsparcia,

„Unikające” –irytowały się, gdy partner pytał co się

stało i oferował wsparcie.

c.

W grupie kontrolnej – bez stresu – nie było różnic w

zachowaniach!

Styl przywiązania aktywizuje się w stresie

Przywiązanie a seks



Osoby o bezpiecznym stylu – okazują partnerowi miłość w

trakcie zbliżenia, są otwarte na eksplorację, mają

pozytywny seksualny schemat ja, rzadziej doświadczają

negatywnych emocji w trakcie zbliżenia.



Osoby „unikające” – rzadziej czerpią przyjemnność ze

zbliżenia, częściej angażują się w seks aby kontrolować lub

manipulować partnerem lub osiągać inne cele (redukcja

stresu, prestiż).



Osoby „lękowe” – wykorzystują seks jako sposób na

uspokojenie i uniknięcie odrzucenia. Maja trudności z

utrzymanie zrelaksowanego stanu umysłu sprzyjającej

satysfakcji seksualnej.

W parze...



bezpieczny + bezpieczny = 



lękowy + lękowy = 



unikowy + unikowy = ;(



lękowa + unikowy = 



Pary bezpieczne – intymność, dobre funkcjonowanie
związku, konstruktywne reakcje na konflikt



Pary nie-bezpieczne – 



Pary mieszane – 

Przywiązanie a zadowolenie ze związku



Niska unikowość mężczyzny – wysokie zadowolenie
kobiety



Wysoka lękowość kobiety – niskie zadowolenie
mężczyzny

Czy styl przywiązania może się
zmienić?

Od dzieciństwa do dorosłości (badania longitudinalne)



Po 20 latach 72% dzieci ma ten sam styl przywiązania.



Korelacja między stylem w dzieciństwie a młodości –
około 0,47.

W związkach dorosłych



około 70% ludzi ma ten sam styl w kolejnych pomiarach.

Czy styl przywiązania może się
zmienić?



89% bezpiecznie przywiązanych dzieci zmieniło styl po

rozwodzie rodziców (35% tych których rodzice się nie

rozwiedli). Wśród dzieci unikających i lękowych – 60%

pozostała takimi, jeśli rodzice się rozwiedli, 35% - jeśli

rodzice byli razem (pozostali zmienili styl na bezpieczny).



50% osób o bezpiecznym stylu przywiązania po zerwaniu

stało się unikającymi.

Style są więc relatywnie stałe, ale wrażliwe na okoliczności,

szczególnie na długotrwałe lub silne i zarazem negatywne

doświadczenia w związkach.

Czy teoria przywiązania jest
uniwersalna?



Teoria przywiązania jest uniwersalna – we wszystkich

zbadanych kulturach większość dzieci przejawia bezpieczny

styl przywiązania, mniejszość – unikający i lękowo-

ambiwalentny.



Ale – istotne są także wpływy kontekstu, styl dziecka może

zmienić się pod wpływem czynników środowiskowych.

Teoria przywiązania a religijność

Związek z Bogiem jako relacja przywiązania



przy wysokiej religijności rodziców osoby o bezpiecznym

stylu przywiązania wykazują większą religijność niż osoby o

stylach unikającym i lękowo-ambiwalentnym;



przy niskiej religijności rodziców osoby o stylach unikającym

i lękowo-ambiwalentnym ujawniają większą religijność niż

osoby o stylu bezpiecznym;

Teoria przywiązania a praca



„Bezpieczni” - lubią swoją pracę i mają mniej lęków

związanych ponoszeniem zawodowych porażek. cenią ją,

jednak relacje z bliskimi uważają za ważniejsze.



„Unikający” – praca jest ucieczką przed bliskością. Są mniej

ze swojej pracy zadowoleni (choć ich przeciętne dochody

nie różnią się od zarobków osób o stylu bezpiecznym)



„Lękowi” - mają skłonność do zamartwiania się

ewentualnym zwolnieniem z pracy. Pracują głównie po to,

by zyskać sympatię i szacunek otoczenia. Zarabiają istotnie

mniej od obu pozostałych grup, nawet po uwzględnieniu

różnic w wykształceniu.

Czy styl przywiązania wpływa na ...
sny?



Bezpieczni – sny kolorowe i zaskakujące



Lękowo-ambiwalentni – nudne



Unikający – koszmary, wyczerpujące, przerażające



Lękowo-ambiwalentni lubią śnić i lubią o nich opowiadać.



Unikający nie chcą znów i rzadko o nich opowiadają.

Przywiązanie – najnowsze badania



Aktywacja reprezentacji obiektu przywiązania osłabia

negatywny afekt i wzmacnia pozytywne emocje. (Zayas i inni,

2010)*



Aktywacja reprezentacji obiektu przywiązania wzmaga

ciekawość i zachowania eksploracyjne (Selcuk & Hazan, 2010)



„Unikający” po aktywizowaniu stresujących doświadczeń

własnych gorzej wykonują zadania na pamięć roboczą i

uwagę (Sbarra i inni, 2010).



Silnie przywiązane do partnera kobiety są w trakcie owulacji

mniej zainteresowane innymi partnerami (Finkel & Eastwick,

2010).



* to nie działa na „unikających”

Teoria przywiązania i ... buddyzm