V
. Cel inflacyjny banku
centralnego a stabilność
finansowa
Identyfikacja celu inflacyjnego
Bezpośredni cel inflacyjny
Pojęcie stabilności finansowej
Przyczyny niestabilności finansowej
Stabilność cenowa a stabilność
finansowa
Safety Net
Banki centralne cel
inflacyjny
Stosują w polityce monetarnej od lat
dziewięćdziesiątych
Kontrola inflacji stała się podstawą
stabilizowania cen w gospodarce
Cel inflacyjny zastąpił kontrolę podaży
pieniądza
Umiędzynarodowienie celu inflacyjnego –
przyjmują go wszystkie banki centralne w
gospodarce światowej
Cel inflacyjny
Oznacza ,że bank centralny
zobowiązuje się do stabilizowania
inflacji wokół przyjętego poziomu –
celu inflacyjnego
Wymaga prognozowania inflacji
Inflację prognozuje się w oparciu o
modele
Wskaźnik inflacji jako cel
inflacyjny
4
Wskaźnik inflacji
Kraje
Wskaźnik wzrostu cen towarów
i usług konsumpcyjnych CPI
HICP – zharmonizowany
wskaźnik cen konsumpcyjnych
obliczany według formuły
Lasperyes’a
Nowa Zelandia*, Kanada, Szwecja, Australia,
Polska, Izrael, Kolumbia, Hiszpania, Brazylia,
Węgry, Chile, Meksyk, Norwegia
Obliczany w Unii Europejskiej według
ujednoliconej metodologii przez kraje
członkowskie.
Wskaźnik inflacji bazowej
Wielka Brytania, Czechy, RPA, Tajlandia
Wyrażenie celu inflacyjnego
5
Wyrażenie celu inflacyjnego
Kraje
Cel wyrażony punktowo
Szwecja, Norwegia, Korea, Węgry,
Brazylia, Finlandia, Polska
Pasmo wahań +/- 2% lub mniej
Kanada, Australia, Chile, Czechy, Izrael,
Wielka Brytania
Pasmo wahań +/- 2% lub więcej
Nowa Zelandia, RPA, Tajlandia
Inflacja bazowa dla
Polski
6
Oczekiwania inflacyjne
7
Z punktu widzenie banku centralnego istotne jest nie
tylko, jaka obecnie jest inflacja, lecz także, jakie są
oczekiwania inflacyjne
Tylko znając oczekiwania inflacyjne bank centralny ma szansę
odpowiednio zareagować na czas… (występują znaczne opóźnienia)
W Polsce wyznacza ją do 1992 roku Ipsos (wcześniej
Demoskop), a od 2001 roku także GfK Polonia (badania
współfinansowane przez Unię Europejską)
Problem polega jednak na trudnościach w wyznaczeniu
oczekiwań inflacyjnych
należy zmienną jakościową z badań ankietowych przetworzyć na
zmienną ilościową
Oczekiwania inflacyjne
w realizacji polityki
pieniężnej
8
Czy bank centralny powinien reagować na
zmiany w inflacji, czy oczekiwaniach
inflacyjnych?
Reakcja na zmianę inflacji jest z zasady
spóźniona,
szczególnie
uwzględniając
długość kanału transmisji…
Należy zatem analizować zarówno
inflację, jak i oczekiwania inflacyjne!!!
Oczekiwania inflacyjne związane są z
pojęciem
presji inflacyjnej!!!
Projekcje inflacji
9
Bank centralny, oprócz tego, jaka jest inflacja
(inflacja bazowa) oraz oczekiwania inflacyjne,
potrzebuje również informacji, jak ukształtuje się
inflacja, jeśli bank centralny nie podejmie
żadnych kroków (nie zmieni stóp procentowych)…
W tym celu, na podstawie modeli strukturalnych
gospodarki, tworzy
projekcje inflacji
W uproszczeniu podejmuje się takie decyzje, aby
projekcja inflacji z jak największym
prawdopodobieństwem, mieściła się w celu
Podkreśla średniookresową orientację
polityki pieniężnej
nie jest bowiem w stanie utrzymać się na
założonym poziomie w krótkim czasie
Unika się w ten sposób nadmiernego
aktywizmu jak i zbędnej niestabilności
gospodarki realnej
Nieuniknione są krótkoterminowe
zmienności stóp procentowych i inflacji
10
Definicja stabilności cen
W EBC jest definiowana ona jako roczny
wzrost zharmonizowanego indeksu cen
konsumpcyjnych –HICP- dla strefy euro o
mniej niż dwa procent
W EBC że inflacja przewyższająca 2% nie
odpowiada podstawowemu celowi EBC
Oznacza również ,że bardzo niska stopa
inflacji, a w szczególności deflacja także
jest niezgodna ze stabilnością cen
11
Banki centralne przyjmują
ilościową definicję
stabilności cen
Zharmonizowany wskaźnik cen towarów i usług dla
strefy euro
Jego wartość oblicza co miesiąc w strefie euro
Eurostat
Wykorzystuje się go również w ocenie gotowości
poszczególnych krajów UE spoza strefy euro do
wprowadzenia wspólnej waluty
Oblicza się go na podstawie obserwacji 1,7 mln cen
towarów i usług i 200 000punktów sprzedaży w 1500
miastach w całej strefie euro
Jego konstrukcja jest stale jakościowo doskonalona
12
HICP-
wysokiej jakości wskaźnik
stabilności cen
Cechy strategii BCI
13
instytucjonalne zobowiązanie do traktowania stabilności cen
jako podstawowego celu polityki pieniężnej,
oficjalne ogłoszenie wielkości liczbowej średniookresowego celu
inflacyjnego,
wykorzystanie narzędzi polityki pieniężnej uzależnia się od
szerokiego zakresu informacji o stanie gospodarki, a nie tylko od
zachowania agregatów pieniężnych czy kursów walutowych,
większa
przejrzystość
realizowanej
strategii
poprzez
komunikowanie się ze społeczeństwem i rynkami w zakresie
zamierzeń, celów oraz decyzji władz monetarnych,
zwiększona odpowiedzialność banku centralnego wobec
instytucji demokratycznych za realizację przyjętych celów,
formułowanie przez bank centralny prognozy inflacyjnej, która
pełni rolę celu pośredniego; stopy procentowe są ustalane tak, aby
eliminować odchylenia oczekiwanych stóp inflacji od przyjętego
celu.
Klasyfikacja strategii
BCI
14
Formy operacyjne BCI celu
inflacyjnego:
•
sztywna strategia BCI (strict
inflation targeting)
•
elastyczna strategia BCI
(flexible inflation targeting)
Strategie BCI (kryterium
przejrzystości i wiarygodności):
•
pełna strategia BCI
•
eklektyczna strategia inflacyjna
•
lekka strategia inflacyjna
Poziom celu inflacyjnego
w wybranych krajach
15
Kraj
Poziom celu
inflacyjnego
Kraj
Poziom celu
inflacyjnego
Australia
2% - 3%
Korea
2,5%
Chile
2% - 4%
Meksyk
4,5%
Czechy
2% - 4%
Nowa Zelandia
0% - 2%
Finlandia
około 2%
Szwecja
2% +/- 1%
Hiszpania
poniżej 3%
Tajlandia
0% - 3,5%
Izrael
8% - 11%
Węgry
5% - 7%
Kanada
1% - 3%
Wielka Brytania
2,5%
Kolumbia
6%
Polska
2,5%
Źródło: strony internetowe banków centralnych
Koszty inflacji
Koszt zdzierania
zelówek
i zmiany etykiet
Więcej czasu jest potrzebne na
znalezienie optymalnych
zastosowań rzadkich zasobów
Przeinwestowanie
sektora
finansowego
Następuje bowiem wzrost zysków
pośredników finansowych
Ryzyko
oszczędzania
Spada skłonność do oszczędzania ze
względu na spadek wartości
oszczędności
Niedoskonała
indeksacja
systemu
podatkowego
Podatki płaci się od większej
nominalnie podstawy
i szybciej wpada się do wyższych
progów podatkowych
Niepewność
Niepewność w gospodarce planów
inwestycyjnych
16
Argumenty przeciw inflacji
zerowej/deflacji
Wzrost jakości
towarów
Zbyt mało pieniądza do obsługi
wymiany towarowej
Problem ujemnych
stóp procentowych
Przy braku inflacji nie ma ujemnych
stóp procentowych w ujęciu
realnym, stąd nieskuteczna jest
polityka banku centralnego
skierowana na obniżanie stóp
procentowych
W gospodarce
brak pieniądza
kredytowego
Spada skłonność do oszczędzania ze
względu na spadek wartości
oszczędności
Sztywność płac
Płace nominalne są sztywne od dołu,
a zatem jedynie wzrost cen może
doprowadzić do spadku płacy realnej
17
Nowe zjawisko w
gospodarce globalnej
Zagrożenie deflacją
Co to jest deflacja ?
Dlaczego nie zerowa inflacja albo spadek
poziomu cen (deflacja)?
Zjawiska
deflacyjne
są
bardziej
niekorzystne dla gospodarki niż inflacyjne i
o wiele trudniej z nimi walczyć …
Jak można z walczyć z deflacją?
Globalny kryzys finansowy wyraźnie pokazał,
że sama stabilność cenowa nie gwarantuje
stabilności systemu finansowego
.
Stabilności finansowej nie można sprowadzić do stabilności
cenowej.
W warunkach otwartej gospodarki światowej, narażonej na
wysokie ryzyko finansowe, stabilność finansową trzeba
identyfikować z brakiem zagrożenia kryzysem finansowym.
Tak rozumiana stabilność finansowa w dotychczasowej polityce
monetarnej banku centralnego traktowana była jako dobro
publiczne, o które należy dbać niezależnie od celów
monetarnych banku centralnego.
Nigdy jednak banki centralne nie traktowały stabilności
finansowej na równi z celem strategicznym polityki monetarnej
.
Ta polityka nie przyniosła jednak oczekiwanych rezultatów .
Gospodarka światowa weszła w stan recesji gospodarczej
.
Stabilność finansowa w
praktyce
Tylko w sporadycznych przypadkach zapisywana była explicite
w ustawie o banku centralnym lub innym oficjalnym dokumencie
prawnym.
W większości przypadków jest ona traktowana jako cel implicite,
ustawowa funkcja banków centralnych w zakresie wspierania
stabilności systemu finansowego ograniczana jest do działań na
rzecz efektywności i bezpieczeństwa systemu płatniczego.
stawała się ważnym zadaniem banku centralnego jedynie w
warunkach niekwestionowanego zagrożenia równowagi
monetarnej, zapobiegania rozprzestrzenianiu się skutków
kryzysu finansowego, czy też utracie płynności sektora
bankowego, wskutek nieprzewidywalnych zdarzeń losowych.
Wykorzystywana była zatem dyskrecjonalnie służąc ochronie i
utrzymaniu zaufania do całego systemu finansowego.
Utrzymanie stabilności
finansowej w okresie kryzysu
globalnego
Wymagało zastosowania nadzwyczajnych
instrumentów regulacyjnych
Świadczą one o trudnościach banków
centralnych w utrzymaniu równowagi
monetarnej gospodarki globalnej
Sprawiają , że aktualną jest dyskusja o
nowych zadaniach banków centralnych w
globalnej gospodarce
Przyczyny niestabilności
finansowej
Są różne wg. określonych szkół
Asymetria informacji
Nadużycia
Szoki podażowo popytowe
Nowoczesne instrumenty
finansowe ect.
System standards-
survrillance-
compliance
Odpowiada on działalności wielu
organizacji w skali międzynarodowej
określających standardy działania, sposób
sprawowania nadzoru nad rynkami
finansowymi i wzajemnej współpracy na
rzecz bezpieczeństwa finansowego
globalnego rynku finansowego.
Instytucje działające w tym obszarze
tworzą sieć bezpieczeństwa finansowego –
Safety Net.
Safety Net
W warstwie pojęciowej to zespół rozwiązań
instytucjonalnych i regulacyjnych służących
zapewnieniu stabilności finansowej.
Bezpośrednim celem Safety Net jest
budowa nowej międzynarodowej
architektury finansowej (new international
fi nancial architecture) przez , którą
rozumie się instytucje, zasady, reguły,
polityki i procedury związane z
zapobieganiem i rozwiązywaniem kryzysów
finansowych
Safety Net pełni zatem
rozległe funkcje:
profilaktyczną,
ostrożnościową,
zabezpieczającą,
przeciwdziałania kryzysowego.
Realizacja tych funkcji
opiera się na
współpracy między instytucjami Safety
Net,
zakres ich kompetencji, jak też
współodpowiedzialność za stabilność
finansową określają regulacje prawne,
tradycja, stopień liberalizacji gospodarki
krajowej, czy w końcu uwarunkowania
kulturowe i historyczne.
Instytucje Safety Net
różnie interpretują swe
kompetencje
Safety Net nie jest więc zbiorem instytucji o prostych
powiązaniach i jednorodnych kompetencjach.
To skomplikowany system obejmujący wiele
podsystemów.
Tworzą go między innymi:
nadzór właścicielski, audyt wewnętrzny i zewnętrzny,
instytucje nadzorcze i regulacyjne, agencje ratingowe,
wywiadownie gospodarcze, izby rozliczeniowe, instytucje
ochrony konkurencji i konsumentów, banki centralne,
instytucje ochrony depozytów, ministerstwa finansów,
niezależni analitycy, kodeksy dobrych praktyk, w tym
corporate governance.
Sieć bezpieczeństwa finansowego
tworzona jest zatem zarówno
przez instytucje dyscypliny regulacyjnej,
jak też rynkowej.
Banki centralne ze względu na swe
funkcje należą do grupy instytucji
dyscypliny regulacyjnej,
ale – przejmując odpowiedzialność za
stabilność finansową – muszą
współpracować również z instytucjami
dyscypliny rynkowej, jednocześnie
akceptując ich rozwiązania i regulacje
Można je sprowadzić do;
gwarantowania depozytów bankowych,
nadzoru nad systemem finansowym,
instytucji pożyczkodawcy ostatniej szansy (LoLR),
usprawniania systemu rozliczeń i rozrachunków,
pomocy instytucjom finansowym zagrożonym
likwidacją lub upadłością.
.
Na szczeblu narodowym banki
centralne, wypełniając rolę instytucji
sieci bezpieczeństwa finansowego
przejęły
obowiązki pożyczkodawcy ostatniej szansy,
regulatora systemu finansowego i katalizatora
procesu upadłości instytucji kredytowych.
Tymczasem brak jest uznanych standardów
międzynarodowych
upadłości instytucji finansowych rynku pieniężnego
a upadek dużego banku na globalnym rynku
pieniężnym zagraża stabilności finansowej.
Menedżerowie doskonale znają zasadę „zbyt duży
by upaść”, dlatego są skłonni do ponoszenia
wyższego ryzyka, przenosząc jego ewentualne
koszty na społeczeństwo.
Obszary wspierania przez banki
centralne stabilności systemu
finansowego
realizacji funkcji pożyczkodawcy
ostatniej instancji,
prowadzenia szeroko zakrojonej polityki
informacyjnej,
zasilania instytucji kredytowych w
kapitał,
powoływania instytucji zarządzania
aktywami niskiej jakości.
Najstarszą i najbardziej
charakterystyczną funkcją banku
centralnego
rola pożyczkodawcy ostatniej
instancji (Lender of Last Resort –
LoLR)- Oznacza ona dyskrecjonalne
zasilenie w płynność indywidualnego
banku lub całego systemu bankowego w
reakcji na niekorzystny szok, wywołujący
nadzwyczajny wzrost popytu na pieniądz
rezerwowy, który nie może zostać
zaspokojony z innych źródeł
Polityka informacyjna
dotychczas koncentrowała się
na możliwie największej
transparentności relacji i transakcji banku
centralnego z podmiotami współczesnego
rynku pieniężnego.
W polityce tej rolę szczególną odgrywa
przejrzystość banku centralnego oraz
sposób jego komunikacji z rynkiem.
W ramach zwiększania przejrzystości
banków centralnych MFW we współpracy z
BIS stworzył Kodeks dobrych praktyk w
zakresie przejrzystości w polityce pieniężnej
i finansowej.
Kodeks ten zawiera cztery główne
kategorie dotyczące potrzeby
transparentności banków centralnych
określenia roli, zakresu odpowiedzialności
oraz celów banku,
otwartości w kwestiach związanych z
formułowaniem i raportowaniem podjętych
decyzji,
dostępu społeczeństwa do informacji
dotyczących prowadzonej polityki,
wiarygodności i zapewnienia o praworządnym
działaniu banku centralnego.
Kodeks dobrych praktyk
Stosowanie dobrych praktyk powinno
podnosić wiarygodność banku centralnego
jako instytucji publicznej i poprawiać
komunikację z rynkiem. Banki centralne w
różnym jednak stopniu stosują się do
wymogów Kodeksu. Komunikacji
banku centralnego z rynkiem służą różne
instrumenty głównie o charakterze
sprawozdawczo-edukacyjnym
Tworzenie specjalnych instytucji
zarządzających aktywami niskiej
jakości
to zwykle element strategii restrukturyzacji całego
sektora bankowego.
Instytucje zarządzające aktywami niskiej jakości
tworzone są w celu przejmowania trudnych aktywów
bankowych, dla których potem szukają inwestora.
Powstają wtedy, gdy na skutek złych aktywów bankowych
spada akcja kredytowa, a gospodarka nie potrafi wyjść z
kryzysu i rośnie ryzyko systemowe.
Dawcami kapitału w instytucjach zarządzania aktywami
niskiej jakości są nie tylko banki centralne, lecz także
rządy.
Ich powołanie dokonuje się przy założeniu, że zarządzać
tymi aktywami lepiej będą profesjonaliści w nich
zatrudnieni