Technol Wody 9 i 10

background image

TECHNOLOGIA

WODY

- WYKŁAD 9 -

Usuwanie zanieczyszczeń organicznych i
dezynfekcja

background image

Naturalne zanieczyszczenia organiczne
stanowić mogą różnego rodzaju organizmy żywe i
produkty ich metabolizmu,
jak np. wodorosty,
grzyby, glony oraz bakterie. Organizmy żywe, ze
względu na swoją biologiczną aktywność są
przyczyną wielu trudności eksploatacyjnych,
zwłaszcza w przypadku wód stosowanych w obiegach
chłodzących, w których istnieją wyjątkowo korzystne
warunki (podwyższona temperatura oraz obecność
O2) do rozwoju tych organizmów.

Niektóre bakterie oddziaływujące na związki
chemiczne zawarte w wodzie, przyczyniają się do
tworzenia kwasów: azotowego i
siarkowego
, przez co zwiększa się agresywność
wody w stosunku do betonu i metali.

Związki organiczne pochodzenia obcego
(antropogenicznego
) dostają się do wód w wyniku
działalności ludzkiej, najczęściej ze ściekami
przemysłowymi i miejskimi
, chociaż mogą także
pochodzić z atmosfery.

background image

Przeważającą część związków organicznych
wyst
ępujących w wodach naturalnych stanowią
związki humusowe, które powodują wysoką barwę i
utlenialność wody. Związki humusowe są produktami
końcowymi biochemicznego rozkładu i przemian
chemicznych resztek roślinnych i zwierzęcych.
Należą one do zanieczyszczeń wielkocząsteczkowych o
zróżnicowanej budowie i wielkości cząstek.
Stężenie związków humusowych w wodach
powierzchniowych jest i mo
że wynosić do
200mg/dm3
.

Związki humusowe przez długi okres uważane były
za nieszkodliwe dla organizmów żywych. Ich
szkodliwość była związana z obniżeniem jakości
wody
, przez nadanie jej zabarwienia. Uważa się, że ich
obecność przyspiesza korozję metalowych
elementów systemów przesyłowych
.

background image

Związki humusowe już w niewielkich stężeniach
zwiększają toksyczność metali ciężkich, tworząc z
nimi połączenia kompleksowe, łatwo przenikające
przez błony komórkowe
organizmów roślinnych i
zwierzęcych.

Zanieczyszczenia organiczne wpływają ujemnie
nie tylko na własności organoleptyczne wody
(barwę, smak, zapach), lecz także mogą działać
toksycznie i kancerogennie na organizmy żywe.
Większość tych zanieczyszczeń jest trudno
usuwana metodami klasycznymi
i wymaga
stosowania nowoczesnych technologii uzdatniania
wody.

W koagulacji, sedymentacji i filtracji wody
usuwania si
ę związki organiczne występujące w
postaci zawiesiny i
zwi
ązków koloidalnych oraz obniża się liczbę
bakterii. Jednak w praktyce może okazać się to
niewystarczające i wówczas należy stosować
oddzielne procesy technologiczne.

background image

Obecnie dość powszechnie stosowana jest adsorpcja
na sorbentach wi
ążących na swej powierzchni
rozpuszczone zanieczyszczenia organiczne
znajdujące się w wodach.

background image

SORPCJA
Sorpcja polega na powierzchniowym wiązaniu
substancji rozpuszczonych
, nających smak i
zapach
wodzie, oraz innych rozpuszczonych zanieczyszczeń
organicznych:
• o charakterze związków refrakcyjnych,
• oraz prekursorów chlorowanych związków
organicznych (ChZO) i trihalometanów (THM)
Substancja sorbowana
na powierzchni nazywa się
sorbatem, zaś ciało stałe, na powierzchni którego
zachodzi sorpcja - sorbentem.

background image

W zależności od siły wiązania i odwracalności
procesu, rozróżnia się adsorpcję i chemisorpcję.
Adsorpcja jest procesem na ogół odwracalnym.
Natomiast w czasie chemisorpcji ma miejsce
wi
ązanie sorbatów za pomocą wiązań
chemicznych. W tej sytuacji regeneracja sorbentu
wymaga stosowania specjalnych roztworów
regeneracyjnych.

Ilość substancji adsorbowanej na danym sorbencie
zależy od rodzaju substancji sorbowanej, jej
st
ężenia. Adsorpcja zachodzi w krótkim czasie i
szybko osiąga się stan równowagi między związkiem
adsorbowanym i rozpuszczonym (adsorbatem).
Zależność pomiędzy ilością substancji
adsorbowanej a jej st
ężeniem w roztworze
wodnym mo
żna wyznaczyć za pomocą równania
określonego mianem izotermy adsorpcji ze względu
na stałą temperaturę, w której zachodzi ten proces.

background image

Izoterma adsorpcji określona równaniem
Freundlicha, odnosząca się do rozcienczonych
roztworów wodnych, ma postać:
y/m = KC

1/n

gdzie:
y/m – ilość substancji adsorbowanej na jednostkę
adsorbentu,
C – stężenie adsorbowanej substancji w roztworze w
stanie równowagi,
K,n – stałe empiryczne, przy czym wartości n są z
reguły większe od l, ponieważ proces adsorpcji jest
bardziej wydajny przy niskich stężeniach.

Z izotermy adsorpcji w postaci logarytmicznej
można obliczyć stałą K i n, korzystając z
zależności:
lg y – lg m = lg K + 1/n lg C

background image

Równanie innej izotermy adsorpcji podał Langmuir:
y / m = abC / (1+bC)

Stałe a i b można obliczyć korzystając z
przekształconego
równania Langmuira:
C/(y / m ) = 1/(a*b) + C/a

Izoterma adsorpcji Langmuira

Z podanej zależności
można korzystać pod
warunkiem
prostoliniowej
zależności:

background image

Przenoszenie cząstek zanieczyszczeń (tzw.
adsorbatu lub sorbatu)
z roztworu do adsorbenta (lub sorbenta) jest
wynikiem procesu
adwekcji i dyfuzji.
Proces adwekcji jest spowodowany mieszaniem
roztworu z
adsorbentem,
czyli wynika z warunków przepływu
wody przez
warstwę adsorbenta.Natomiast proces dyfuzji jest
spowodowany
gradientem st
ężeń. Dyfuzja polega na
samorzutnym
wyrównywaniu stężeń.
Grubość statycznej warstwy roztworu wokół
adsorbentu zależy od
rodzaju przepływu lub ruchu roztworu w układzie:
ciecz - ciało
stałe. Adsorpcja zależy zatem od szybkości, z jaką
cząstka
adsorbatu może osiągnąć aktywne powierzchnie
adsorbentu
(sorbentu).

background image

Jako sorbenty stosuje się najczęściej węgle aktywne.
Węgle te charakteryzują się znaczną powierzchnią
właściwą, która zależnie od od rodzaju i gatunku
w
ęgla może wynosić od kilkuset do 2000 m2/g.
Właściwość ta umożliwia sorbowanie rozmaitych
substancji w ilości do 20% w stosunku wagowym.
Węgiel aktywny ziarnisty lub w postaci granulatu jest
stosowany w złożu filtracyjnym .

Węgiel aktywny sorbuje na swej powierzchni
zarówno związki organiczne, jak i nieorganiczne.
Posiada on zdolność sorbowania substancji
powierzchniowo czynnych,
środków ochrony
ro
ślin oraz metali ciężkich występujących w
wodach.
Węglowodory alifatyczne i aromatyczne usuwane
są z wody również przez ich sorbowanie na węglu
aktywnym.

background image

Oprócz typowych zjawisk adsorpcyjnych na
powierzchni węgla aktywnego przebiegają również
procesy towarzyszące, jak np. procesy
wynikaj
ące z reakcji węgla aktywnego z
chlorem, chloraminami, ditlenkiem chloru, czy
te
ż tlenem lub nadmanganianem potasu.
Niezwykle istotne znaczenie dla jakości
uzdatnionej wody ma usuwanie węglowodorów
chlorowanych, w tym zwi
ązków
małocz
ąsteczkowych o udowodnionych
wła
ściwościach mutagennych i
kancerogennych.

background image

Badania modelowe procesu eliminacji
trihalometanów (THMów) na filtrach wypełnionych
węglem aktywnym dla wód chlorowanych,
zawierających frakcje rozpuszczalne i koloidalne
związków humusowych, wykazały m.in., że ilość
powstających THMów zależy od stężenia
kwasów humusowych, dawki chloru i czasu
kontaktu.
Usunięcie frakcji koloidalnej w procesie filtracji lub
koagulacji i filtracji na złożu piaskowym
powodowało obniżenie stężenia THMów o 50-85%.
W tych warunkach sorpcja powstałych w trakcie
koagulacji i filtracji prekursorów THMów obniżała
stężenie trihalometanów o ponad 90%.

Proces adsorpcji najczęściej przebiega w
środowisku obojętnym lub lekko kwaśnym. Przy
pH>8,5 kwasy organiczne oraz występujący w
wodzie fenol tworzą sole lub fenolany trudniej
sorbowane na węglu.

background image

W złożach węgla aktywnego przebiegają także
reakcje katalityczne na powierzchni węgla, jak
równie
ż zachodzą procesy wynikające z
samoistnie generowanej aktywno
ści biologicznej
zło
ża sorpcyjnego.
Szczególnie istotna jest ostatnia z wymienionych
funkcji, ponieważ wyeliminowanie biologicznej
aktywności złóż adsorpcyjnych, pracujących w
układach oczyszczania wody, jest praktycznie
niemożliwe.

background image

Filtry sorpcyjne powinny stanowić ostatnie
urz
ądzenie uzdatniania wody. Jako podstawowe
urządzenia mogą być
stosowane jedynie do bardzo małych ilości wody,
przy specjalnych wymaganiach w zakresie jakości
wody.

Filtry sorpcyjne nie różnią się zasadniczo
konstrukcją od filtrów pospiesznych do klarowania
wody. Różnica w konstrukcji tych filtrów polega
na wi
ększej wysokości – ze względu na porowatą
strukturę i związaną z tym mniejszą objętość
złoża. Złoża adsorpcyjne mogą pracować jako
urządzenia grawitacyjne i
ciśnieniowe. Płukanie złóż odbywa się za pomocą
wody i powietrza, tak jak konwencjonalnych filtrów
pospiesznych.

Węgle aktywne stosowane do adsorpcji po
wyczerpaniu pojemno
ści sorpcyjnej ulegają
regeneracji.

background image

H

2

O

zw.

organiczne

CO

2

agresywny

zawiesiny

zapach nadmierny

ChZT

pestycydy

barwa i mętność

mikrofauna

wirusy

bakterie

zapach roślinny

żelazo, mangan

twardość

metale

CH

4

; H

2

S

Woda w przyrodzie

Woda w przyrodzie cd

background image

Dezynfekcja wody
Zasadniczym celem dezynfekcji wody jest
zniszczenie w niej czynników
chorobotwórczych
(zakażnych bakterii) i
zapobieganie wtórnemu ich rozwojowi.

background image

Drogi rozprzestrzeniania się

chorób pochodzenia ‘wodnego’

ŚCIEKI

WODA

GLEBA

CZŁOWIEK

WODA

WARZYWA

CZŁOWIEK

background image

Choroby zakaźne przenoszone

drogą ‘wodną’

MIKROORGANIZMY CHOROBY

WIRUSY
-zapalenia wątroby A - zakaźne zapalenie wątroby
-ECHO - letnie’przeziębienia’i biegunki dzieci
zapal.spojówek, zakażenia jelit
-Coxackie - zapalenie opon mózgowych, zapalenie
mięśnia sercowego i ukł.oddechowego
BAKTERIE
-Singella - czerwonka bakteryjna
-Salmonella - zatrucia pokarmowe, dur brzuszny
-Vibrio - cholera
-Bacillus anthracis - wąglik
-Mycobacterium tuberculosis - gruźlica

background image

Choroby zakaźne przenoszone

drogą ‘wodną’-cd.

MIKROORGANIZMY CHOROBY

BAKTERIE cd.
-Lertispira -żółtaczka zakaźna
-Proteus -zakażenie układu moczowego, zapal.
płuc, zatrucia pokarmowe, biegunki
-Legionella - zapalenie płuc, legioneloza
PIERWOTNIAKI
-Giardia Lambdia - lamblioza
-Entamoeba histolytica - czerwonka pełzakowa
-Cryptosporidium - zapalenie błony śluzowej żołądka
ROBAKI
-Przywry(urzęsione larwy) -przetoki pęcherzowe, marskość wątroby
-Glisda ludzka -nudności, wymioty

background image

H

2

O

zw. organiczne

CO

2

agresywny

zawiesiny

zapach nadmierny

ChZT

pestycydy

barwa i mętność

mikrofauna

wirusy

bakterie

zapach roślinny

żelazo, mangan

twardość

metale

CH

4

; H

2

S

filtracja (powolna)

sedymentacja

cedzenie

dezynfekcja

wiązanie

chemiczne

sorpcja

utlenianie

koagulacja

napowietrzanie

sedymentacja

filtracja

(szybka)

8.

background image

Skuteczność procesów

jednostkowych w usuwaniu

mikroorganizmów z wody

Od czego zależy :

1. Rodzaju mikroorganizmu
2. Sposobu prowadzenia procesu
3. Ilości wyjściowej mikroorganizmów

Przykłady:

- bakterie E.coli - filtracja powolna - redukcja 98%
- koagul/sedymentacja- redukcja 70%
- wirus Polio - filtracja powolna - redukcja 88%

- zmiękczanie(pH>11) - redukcja 98%
- sorpcja na węglu - redukcja 10%

background image

Czego dotyczy

dezynfekcja?

1. Zawsze: wód powierzchniowych

2. Niemal zawsze: płytkich wód podziemnych

3. Niemal nigdy: wód wgłębnych

W technologii wody wód skażonych mikroorganizmami

background image

6. WARUNKI BAKTERIOLOGICZNE
JAKIM
POWINNA ODPOWIADAĆ WODA DO
PICIA

Wskaźnik

Dopuszczalna

Objętość

liczba bakterii próbki

Escherichia coli

0

100

Enterokoki

0

100

Clostridium perfiringes

0

100

Ogólna liczba bakterii (37°C)

20

1

background image

Miejsce dezynfekcji w

układach technologicznych

uzdatniania wody

?

background image

Układy technologiczne

— usuwanie zawiesin

F

D

Wu

Wz

Wu

Wz

F

S

D

Wu - woda uzdatniana
Wz - woda zasilająca
F - filtracja
D- dezynfekcja
S - sedymentacja
K - koagulacja
U - utlenianie

background image

Układy technologiczne (c.d.)

— usuwanie barwy i mętności

Wu

Wz

D

Wu - woda uzdatniana
Wz - woda zasilająca
F - filtracja
D- dezynfekcja
S - sedymentacja
K - koagulacja
U - utlenianie

Wz

Wu

F

S

K

U

D

F

S


K

— usuwanie zawiesin, barwy i mętności

background image

Układy technologiczne (c.d.)

Wz

Wu

D

F

S


K

U

U

A

A- adsorpcja

D- dezynfekcja

Opcja:
utlenianie

background image

Miejsce dezynfekcji w

układach technologicznych

uzdatniania wody

Dezynfekcja zawsze kończy ciąg procesów
jednostkowych niezbędnych do uzdatnienia
wody.

Dlaczego?

1. Ze względu na możliwość powstawania produktów ubocznych
2. Ze względu na nadmierne zużycie reagentów
3. Ze względu na możliwość wtórnego skażenia wody

background image

Dezynfekcja - podział

metod

Mikroorganizmy zbudowane są z komórek, a te z
organelli, a te
wreszcie z związków organicznych (np. białka,
kwasy nukleinowe). Zatem zjawiska prowadzące
do modyfikacji związków organicznych będą
niszczyły mikroorganizmy.

Metody niszczenia mikroorganizmów w technologii
wody dzielimy:
1. Fizyczne (temp.,promieniowanie, cedzenie,
u-dźwięki)
2. Chemiczne (utlenianie, głównie Cl

2

, 0

3

)

background image

Fizyczne metody

dezynfekcji

1. Gotowanie i pasteryzacja

2. Promieniowanie uv, , -fale

3. Ultradźwięki

4. Cedzenie (ultrafiltracja, odwrócona osmoza)

background image

Procesy

niszczenia

mikroorganizmów

1. Pasteryzacja

2. Sterylizacja

3. Dezynfekcja

background image

Gotowanie i

pasteryzacja

- odpowiednia temperatura
- odpowiedni czas

Zniszczenie
wszystkich form
organizmów

Np. b.duru brzusznego 10 min./ 75

o

C

b.wąglika, tężca 120 min./100

o

C

Zastosowanie: gospodarstwa domowe
niektóre gałęzie przemysłu
służba zdrowia

background image

Czynniki warunkujące

efektywność działania

promieniowania uv

— natężenie

— długość fali

— czas

— skład wody (barwa, zawiesina)

— jakość i ilość mikroorganizmów

background image

Praktyka dezynfekcji uv

a) źródła promieniowania - lampy rtęciowe

— wysokociśnieniowe
— niskociśnieniowe

b) umiejscowienie lamp

D = I · t

D - dawka
I - natężenie
t - czas

2

m

s

W

250

D

2

m

W

10

I

s

30

t

background image

Promieniowanie uv

280 315 400 (nm)

C B A zakres uv

Int.
uv

265 350 v(nm)

Abs DNA

Lampy uv
-niskociś. średniociś

background image

background image

Nadfiolet

Światło widzialne

background image

Ultradźwięki

1. Mechanizm działania

– zjawisko kawitacji
– powodują niszczenie (mechaniczne) ściany komórkowej

2. Czynniki warunkujące skuteczność

– częstotliwość
– czas działania
– natężenie
– rodzaj i liczba mikroorganizmów

background image

Ultradźwięki

- generator elektromagnetyczny
- kwarcowe płytki piezoelektryczne

Mechaniczne
ni-szczenie
ściany
komórkowej
na skutek
kawitacji

Uwarunkowania
skuteczności:

1. Natężenie dźwięku
2. Częstotliwość
3. Czas działania
4. Rodzaj i liczba
mikroorganizmów

W/m

2

v(kHz)

1
20
10
200
200
500
50000
3000

background image

Ultrafiltracja

1. Rozmiary mikroorganizmów (formy przetrwalnikowe ?)

a) Robaki

mm - 100 m

b) Grzyby

mm - 10 m

c) Pierwotniaki –

100 - 10 m

d) Bakterie

10 - 1 m

e) Wirusy

0,1 - 0,01 m

2. Filtracja / Ultrafiltracja / 00

a) filtracja

– 1 m

b) ultrafiltracja

– 0.01 m

c) OO

– 0.001 m

background image

Chemiczne metody dezynfekcji

ChMD-

dodanie do uzdatnianej wody substancji chemicznych

powodujących obumieranie mikroorganizmów

background image

Metody chemiczne dezynfekcji

– dodawanie do wody silnych utleniaczy

E

n

O

3

ClO

2

Cl

2

Br

2

NH

2

Cl

>

>

>

>

O

2

Cl

-

Cl

-

Cl

-

Br

-

2,07

1,91

1,36 1,09

0.23

– En wskazuje na zdolność utleniania innych związków

– zdolność bakteriobójcza zależy od
zdolności

przenikania do

komórki i od stabilności

background image

Ilościowa charakterystyka ChŚB

a) czynnik CT

– iloczyn stężenia i czasu działania
prowadzącego do

dezaktywacji 99,9

% cyst, 99,99 % wirusów

CT = [stęż.] x [czas]

CT = f(temp., pH, skład)

(mg/dm

3

·min)

b) wartości

CT = 1,4 (O

3

)

23 (ClO

2

)

124 (Cl

2

)

1850 (NH

x

Cl3

-x

)

background image

Ilościowa charakterystyka ChŚB

a) czynnik CT

– iloczyn stężenia i czasu działania
prowadzącego do

dezaktywacji 99,9%

cyst, 99.99% wirusów

CT = [stęż.]x[czas] (mg/dm

3

·min)

CT = f(temp., pH, skład)

b) wartości

CT = 1,4 (O

3

)

23 (ClO

2

)

124 (Cl

2

)

185 O(NH

x

Cl

3-x

)

background image

Szybkość dezynfekcji

 

N

K

dt

dy

y - l. org. zniszczonych
N

0

- początkowa liczba

N - końcowa liczba

t

c

K

n

K - współcz. skut. dezynfekcji
t - czas
n - stała = f (w,d,o)

Kt

-

O

c

N

N

background image

Szybkość dezynfekcji (c.d.)

Dezynfektant

Wartość c

n

E.coli (b) Polio (w)

Entamaeba (c)

O

3

2300 920

3,1

HOCl

120 5

0,2

ClO

2

16

2,5

-

OCl

-

5

0,5

-

NHCl

2

1

0,01

-

background image

Szybkość dezynfekcji - Podsumowanie

Szybkość dezynfekcji - czy jest ważna

Szybkość dezynfekcji - uwarunkowanie

– rodzaj mikroorganizmów
– stężenie i forma aktywna dezyfektanta
– skład dezynfekowanej wody
– warunki prowadzenia dezynfekcji (temp., mieszanie)

W praktyce stosuje się: O

3

, ClO

2

, Cl

2

background image

Chlorowanie

– historia

– chlor (właściwości)

– substancje zawierające chlor aktywny

ClO

2

, NaOCl, Ca(OCl)

2

, Cl

2

background image

Chlorowanie - Reakcje chemiczne

Reakcja Cl

2

w wodzie (dysproporcjonowanie)

Cl

2

+ H

2

O

H

+

+ HOCl + Cl

-

H

+

+ OCl

-

HClO

100%

20

40

60

80

1 2 3 4 5 6 7 8 9

OCl

-

HOCl

Cl

2

Cl

2

- nieskuteczny

80

)

(ClO

K

(HClO)

K

-

background image

Po wprowadzeniu chloru do wody, pewna jego cześć
zostaje
zu
żyta do zniszczenia bakterii, inna cześć do
utlenienia
rozpuszczonych zwi
ązków organicznych i
nieorganicznych (np.
jony Fe2+ i Mn2+), cze
ść chloru reaguje z
amoniakiem lub solami
amonowymi,
a cześć chloru pozostaje w wodzie jako
nie związana.
Charakterystyczne ilości chloru zużywane na
utlenienie
zwi
ązków obecnych w wodzie nazywamy
zapotrzebowaniem na
Cl2
. Chlor, który pozostaje w wodzie po reakcji z
obecnymi
związkami nazywa się chlorem pozostałym.

background image

Chlor pozostały niezwiązany może tworzyć się
w postaci
u
żytecznego chloru wolnego składającego się z
kwasu
podchlorawego (HClO) i chloru wolnego Cl2,
u
żytecznego
wg reakcji:
Cl2
+ H2O HOCl + HCl

HClO + światło  HCl + O

Ca(HCO3)2 + 2HCl CaCl2 + 2H20 + 2CO2

Mg(HCO3)2 + 2HCl MgCl2 + 2H2O + 2CO2

background image

Chlorowanie - Reakcje chemiczne

Reakcje w obecności NH

4

+

NH

4

+

+ HOCl

NHCl

2

+ H

2

O

NH

2

Cl + HOCl

NH

2

Cl + H

2

O + H

+

NCl

3

+ H

2

O

NHCl

2

+ HOCl

2NCl

3

+ 9Cl

2

N

2

+ 24Cl

-

Reakcje w obecności reduktorów

HOCl + 2Fe

2+

+ H

+

HOCl + C

6

H

5

OH

2Fe

3+

+ Cl

-

+ H

2

O

ClC

6

H

4

OH + H

2

O

background image

Cechą charakterystyczną chloramin jest ich
odporność na
rozkład chemiczny (tzn. dosy
ć długo utrzymują
się nie
ulegaj
ąc rozkładowi). Dzięki temu chronią wodę
przez
dłu
ższy czas przed zakażeniem.

Chlor z azotem organicznym (w wodach
zanieczyszczonych)
reaguje podobnie
jak z solami amonowymi,
tworząc
chloroaminy lub wydzielaj
ąc trójchlorek azotu:
RNH2 + Cl2 RNHCl + HCl
R- reszta organiczna

Dawka chloru, którą stosujemy do dezynfekcji
zależy od ilości
zużywających go składników, znajdujących się w
wodzie.
Potrzebną dawkę chloru określa się na
podstawie tzw.
zapotrzebowania chloru
. Wyniki oznaczenia
przedstawia się w
formie zależności pomiędzy dawką wprowadzonego
do wody
chloru a stężeniem chloru pozostałego
użytecznego.

background image

Chlor pozostały

Chlor pozost.
(g Cl

2

/m

3

)

8

6

1

2

3

4

2

(g Cl

2

/m

3

)

woda

destylowana
woda

destylowana

+ reduktory

woda

destylowana

+ reduktory

+ amoniak

A - niezwłoczne zużycie chloru
B - tworzenie chloramin
C - degradacja chloramin

C

B

A

background image

Ilość dodawanego chloru ustala się przez oznaczenie
zapotrzebowania chloru, tj. w najmniejszej ilości
wolnego chloru mg Cl2, która dodana do 1 dm3
wody w temp. 20oC, po 30 min. kontaktu chloru z
wod
ą daje stężenie „pozostałego chloru” równe 0,1
mgCl/dm3 dla wód bezbarwnych
(nie zawierających
materii organicznej) i około 0,2 mgCl2/dm3 w wodach
bogatych w związki organiczne. Zależność tę ustala się
w laboratorium.
Dawka chloru zależy od czystości wody. Często stosuje
się dawki większe, niż to wynika z obliczeń. Jest to tzw.
przechlorowywanie wody, które ma na celu
poprawienie własno
ści organoleptycznych wody.

Stężenie chloru w wodzie powyżej 0,5-0,7 mg/dm3
nadaje jej przykry smak i musi ulec obniżeniu do
wartości 0,1-0,2 mg/dm3.
Do usuwania nadmiaru chloru w tzw. procesie
dechlorowania wody stosuje się metody fizyczne i
chemiczne. Najprostszym sposobem dechlorowania
wody jest napowietrzanie-stosowane wtedy, gdy
nadmiar Cl2 jest niewielki.

background image

Dechloracja wody

– nadmiar chloru usuwa się

a) metodami chemicznymi
Na

2

SO

3

+ H

2

O + Cl

2

Na

2

SO

4

+ 2 HCl

SO

2

+ H

2

O + Cl

2

H

2

SO

4

+ 2 HCl

NH

3

+ Cl

2

NH

2

Cl + HCl

b) węgiel aktywny

background image

Chlor jest gazem trującym i drażni drogi oddechowe,
a w stężeniu około 0,06% może szybko spowodować
śmiertelne zatrucie. Chlor cząsteczkowy może by
wprowadzany do wody w sposób bezpośredni lub
po
średni. Metoda bezpośrednia polega na
dawkowaniu chloru w sposób ciągły lub okresowy
wprost do dezynfekowanej wody. Natomiast w
metodzie pośredniej najpierw wytwarza się wodę
chlorowaną, a następnie wprowadza się ja do
dezynfekowanej wody. W powszechnym użyciu są
urządzenia typu pośredniego, jako dające lepsze
efekty dezynfekcyjne.

background image

Uproszczony schemat układu do chlorowania wód

1 – woda sieciowa, 2 – butla z chlorem, 3 – woda
podlegająca chlorowaniu, 4 – inżektor, 5 – reduktor
ciśnienia chloru, 6 – zbiornik wyrównawczy, 7 –
rotametr, 8 – manometr, 9 – przewód wody
chlorowanej

background image

Halogenowe związki organiczne
Wysokocz
ąsteczkowe związki organiczne podczas
chlorowania wody ulegają przekształceniu w
niskocząsteczkowe halogenowe związki
organiczne,
szkodliwe dla zdrowia człowieka
. Pierwsze
informacje o
toksycznych właściwościach lotnych halogenowych
związków
organicznych, wykrytych w wodach pitnych,
opublikowano w
latach 1974-75. Szczególną uwagę zwrócono na
cztery
najcz
ęściej występujące trójhlorometany:
chloroform,
dwuchlorobrometan i bromoform.

Wśród związków THM najwięcej jest
chloroformu (ok. 80%), którego działanie
rakotwórcze i mutagenne zostało
wielokrotnie potwierdzone.

background image

Związki bromoorganiczne powstają, gdy w
chlorowanych
wodach znajduje się duża ilość bromków lub gdy
stosowany chlor zanieczyszczony jest bromem
.
Kwas
podbromawy (HBrO), powstaj
ący w reakcji
bromków z
kwasem podchlorawym (HClO), reaguje ze
zwi
ązkami
organicznymi 200 razy szybciej ni
ż kwas
podchlorawy
.
HClO + Br-  HBrO + Cl

Prekursorami związków chloroorganicznych są
głównie
naturalne zwi
ązki organiczne: jak chlorofil,
kwasy
humusowe i fulwowe oraz zwi
ązki organiczne
pochodz
ące
ze
ścieków przemysłowych zawierających grupę
–C=O
(karbonylow
ą).
Stężenie halogenowych związków organicznych
TOX jest
zwykle 3-4 razy wi
ększe od stężenia
trihalometanów
THM
, (np.związki powstające na bazie etanu,
metanu).

background image

Wodę można również chlorować przy użyciu
ditlenku chloru,
który zaleca si
ę szczególnie wówczas, gdy obok
dezynfekcji
nale
ży również zniszczyć substancje nadające
wodzie smak i
zapach
. Ditlenek chloru należy stosować
również wtedy, gdy w
wyniku chlorowania wody mo
żna oczekiwać
nieprzyjemnego
smaku i zapachu wody (gdy w wodzie obecne s
ą
związki
fenolowe i prekursory THM-ów).
Podczas dezynfekcji nie tworzy on przykrych
zapachów
chlorofenoli i niebezpiecznych dla zdrowia
zwi
ązków
chloroorganicznych, np. trihalometanów
.
Ditlenek chloru musi być otrzymywany
bezpo
średnio w miejscu
stosowania (dozowania) w postaci wodnego
roztworu
.

background image

Zastosowanie ClO

2

– historia

– zalety: bakteriobójczy, niereaktywny

a) amoniak
b) fenole
c) związki organiczne

– wady

a) wybuchowy
b) chlorany i chloryny

background image

W roku 2002 Rozporządzenie Ministra Zdrowia
ograniczyło
stężenie chloranów i chlorynów do 0,2 mg/dm3.
Chloryny łatwo reagują ze związkami
zredukowanymi. jak np.:
jony Fe (II) czy SO3
2-, poniewa
ż mają właściwości utleniające.

Wytwarzanie chloru prze
a) reakcję chloru z chlorynem sodowym
2NaClO + Cl2 → 2ClO2 + 2NaCl
b) reakcję kwasu solnego z chlorynem sodowym
5NaClO2 + 4HCl → 4ClO2 + 5NaCl + 2H2O

Zazwyczaj stosuje się roztwory wodne rozcieńczone
(ok. 7,5%
NaClO2 i 9% HCl
.
Do usuwania smaku i zapachu wody wystarczają na
ogół dawki
0,4-0,8 g/m3 ClO2, które są dawkami
przewa
żnie
wystarczaj
ącymi ze względów
bakteriologicznych
.

background image

Schemat instalacji do otrzymywania dwutlenku
chloru metod
ą chloryn/chlor

background image

Schemat instalacji do otrzymywania ditlenku
chloru metod
ą chloryn/kwas

background image

Przy dobrym zmieszaniu składników niezbędny czas
kontaktu w
reaktorze wynosi zazwyczaj ok. 4 min
, co pozwala
na budowę
zwartych instalacji.
Jeśli roztwór opuszczający reaktor posiada stężenie
ClO2 większe
niż 4 mg/dm3, wówczas przeważnie stosuje się jego
rozcieńczenie. Roztwór jest podawany do zbiornika
magazynowego, skąd następuje pobór w zależności
od potrzeb.
Dozowanie roztworu ditlenku chloru odbywa się
przeważnie za
pomocą odpowiednich pomp dozujących.

background image

Siła dezynfekcji związków chloru

związek K

E.coli

ClO

2

2,6

HClO

1

OCl

-

0,12

NHCl

2

0,02

background image

Ozonowanie wody

– historia

– właściwości ozonu

– reakcje

OH

-

+ O

3

HO

2

+ O

2

-

HO

2

== H

+

+ O

2

-

HO

-

+ O

3

HO

2

+ O

2

-

background image

Ozonowanie wody (c.d.)

– okres półtrwania wynosi kilkanaście do kilkudziesięciu
sekund (zależy od t, HCO

3

-

, zw.org.)

– działanie

R—C = C—R

1

R—COH + HOC—R

1



3

O

– skuteczność

– dawki

background image

Ozonowanie wody zawierającej nadmiar żelaza i
manganu powoduje utlenianie obu zwi
ązków i
wytr
ącanie się ich wodorotlenków. Jest to bardzo
istotne
zwłaszcza dla związków manganu, ponieważ
utlenianie
zwi
ązków manganu tlenem jest możliwe tylko
przy
wysokim pH
. Natomiast w obecności ozonu zupełne
utlenianie następuje przy znacznie niższych
wartościach
pH, wynoszących 6,5. Ozon przyczynia się
również do
usprawnienia procesu koagulacji.

Podstawowymi częściami składowymi instalacji
ozonowania są: ozonator, czyli wytwornica
(generator) ozonu i komora kontaktowa
(reaktor
), służąca do wysycania wody ozonem.

background image

Ozon wytwarza się w czasie przepływu
osuszonego i
odpylonego powietrza mi
ędzy dwiema
elektrodami, do
których przyło
żone jest wysokie napięcie.
Powietrze jest
następnie mieszane z wodą. W tych warunkach tylko
około 0,5
do 1 % tlenu zostaje przetworzone na ozon
. Z
tego powodu
do wody jest wtłaczana duża ilość powietrza. Straty
ozonu
spowodowane niecałkowitym jego rozpuszczeniem
szacuje się
na 20 –30 %.

background image

Ozonator stanowi zespół połączonych równolegle
rur
współosiowych,
z których zewnętrzne są wykonane
ze stali
kwasoodpornej, a wewn
ętrzne ze szkła.
Wewnątrz rur szklanych znajdują się metalowe
pr
ęty, a
pomi
ędzy rurami metalowymi i tymi prętami jest
przyło
żone napięcie wynoszące 10 –20 kV. Rury
szklane
pełni
ą rolę dielektryków i tym samym zwiększają
wydajność procesu ozonowania. W wewnętrznej
przestrzeni szklanych rur powstają ciche wyładowania
elektryczne (beziskrowe). W tych warunkach tworzy
się
pewna ilość ozonu – zwykle 3 – 13 g O3/m3 powietrza.
Poszczególne segmenty ozonatora są chłodzone
wod
ą z
powodu wzrostu wydajno
ści ozonatora wraz z
obni
żeniem temperatury.

background image

Ozonator rurowy

1 – rura ze stali nierdzewnej, 2 – rura szklana, 3 – elektrody
wysokiego napięcia, 4 – dopływ powietrza do ozonatora, 5 –
odpływ ozonu, 6 – dopływ wody chłodzącej, 7 – odpływ wody
chłodzącej, 8 – transformator, 9 – przestrzeń wyładowań
elektrycznych

background image

Schemat instalacji do ozonowania wody

1 – filtr do odpylania
powietrza,
2 – sprężarka, 3 –
chłodnica
powietrza, 4 – urządzenie
do
osuszania powietrza,
5 – wężownica chłodnicy,
6 – ozonator, 7 – dopływ
wody
chłodzącej, 8 –
transformator,
9 – komora kontaktowa
(reaktor),
10 – przewody
perforowane,
11 – przewód
doprowadzający
wodę do uzdatniania,
12 – komora boczna,
13 – odpływ wody po
ozonowaniu,
14 – odprowadzenie
powietrza
ze śladami ozonu

background image

Powietrze opuszczające ozonator zawiera około
0,5 – 1,5
obj
ętości ozonu.
Ogólne zużycie energii przy wytwarzaniu ozonu
wynosi
ok. 30 Wh/ 1g wytwarzanego ozonu
.

Dawkę ozonu powinno ustalić się indywidualnie dla
każdej wody w ten sposób, aby pokrywała
zapotrzebowanie ozonu z pewnym jego nadmiarem,
zapewniając stężenie ozonu pozostałego w
wodzie po
20 minutach kontaktu na poziomie 0,006 – 0,1
mg O3/dm3.

background image

W wodzie zawierającej bromki podczas ozonowania
(chlorowania) powstają podbrominy.
HOCl + Br HOBr + Cl-

Kwas podbromawy ma większą zdolnośc (200 razy
szybciej) do reagowania z prekursorami THM niż
kwas
podchlorawy. Reakcje bromków z ozonem
prowadz
ą do
powstania podbrominów lub bromianów
.
O3 + BrO2 + OBr-

2O3 + OBr 2O2 + BrO3

-
Dopuszczalne stężenie:
bromianów BrO3
- 25 μg/dm3
bromoformu 100 μg/dm3

background image

Wzrost zainteresowania bromianami wywołały
wyniki bada
ń toksykologicznych, w rezultacie
których bromiany zaklasyfikowane
zostały przez
Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem (IARC)
do potencjalnych kancerogenów. Badania nad
rakotwórczym działaniem bromianu potasu wykazały,
że wywołuje on nowotwór nerek u szczurów, gdy jego
stężenie w wodzie wynosi 125 μg/dm3 i u królików,
gdy podawana im woda zawiera 500 μg/dm3 tego
związku. W doświadczeniach ze szczurami
odnotowano również wzrost częstotliwości
występowania mesotheliomii, towarzyszący
spożywaniu wody zawierającej 250 μg KBrO3/dm3.

Ozon ze związkami organicznymi występującymi w
wodzie powoduje powstawanie ubocznych
produktów utleniania, takich jak: aldehydy,
ketony, kwasy karboksylowe, glikosal,
metyloglikosal, formaldehyd. Powstaj
ęce produkty
utleniania s
ą biodegradowalne i mogą być usunięte
na aktywnych biologicznie złożach filtracyjnych.

background image

Kryteria doboru metod dezynfekcji

Wydajność

+

+

~

~

Niezawodność

+

+

+

+

Łatwość obsługi

~

+

~

~

Skuteczność dez.

+

~

+

~

Bakteriobójczość

+

+

+

+

Wirusobójczość

~

+

+

+

Produkty uboczne

-

~

~

+

Czas kontaktu

ś

k

ś

k

NH

4

-

+

+

+

pH - wpływ

-

+

+

+

Kontrola procesu

+

+

+

+

Kryterium

Cl

2

O

3

ClO

2

uv

background image

Dezynfekcja-podsumowanie

Mikroorganizmy-charakterystyka

Dezynfekcja- definicja

Metody dezynfekcji- lista, charakterystyka

Chlorowanie wody- formy akt.chloru, chlor pozostały, reakcje,
ClO

2,

,dechloracja

Metody dezynfekcji- porównanie

background image

Dawka promieniowania uv- D

D = I t (mW/gm2 s = mJ/cm2)
I- natężenie promieniowania (W/cm2 )
t- czas (s)

Całkowita energia promieniowania elektromagnetycznego,
w zakresie zabójczym dla drobnoustrojów) docierajaca,
z wszystkich kierunków do jednodtkowej powierzchni

ZAGADNIENIA

Promieniowanie uv?
Zakres zabojczy dla drobnoustrojów?
Nieruownocenność promieniowania?


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
wersja do nauki, Studia - inżynieria & ochrona środowiska (inż. mgr.), Technologie wody i ścieków, P
analiza wody, technologia wody i sciekow Jachimko
ZWIĄZKI REFRAKCYJNE I METODY ICH USUWANIA ZE ŚCIEKÓW, Technologia Wody i Ścieków
spr woda3 próbki, technologia wody i sciekow Jachimko
Sprawozdanie nr 2, TECHNOLOGIA WODY
azotany, Technologia Wody i Ścieków
Technologia fryzjerska " 10 2011
zagadnienia na wejściówki z technologii wody
Technologia sciekw Wyklady-sciaga, do Szkoły, matura, praca mgr i podyplom., encyklopedie, ściągi, T
Uzdatnianie wody - Odgazowanie (1), Technologia Wody i Ścieków
Projekt oczyszczalni sciekow Lukasz Jankowsk-Kate made, Technologia Wody i Ścieków
KOAGULACJA1sd, technologia wody i sciekow Jachimko
Wykład PŁ, bio, Chemia, Biofizyka, Toksykologia, Chemia i Technologia Wody
Technologia wody i ścieków - podziemnaKuba
Technologia fryzjerska  10 2011

więcej podobnych podstron