Ćwiczenie 2.

Charakterystyka wełny,

budowa morfologiczna i

anatomiczna włosów.

Ravage von Sturmberg

Co to jest wełna?

• Charakterystyczne włosy stanowiące

okrywę ssaków o szczególnej

strukturze, dające się samoistnie prząść

i spilśniać bez dodatku innych włókien.

• Przędzenie i spilśnianie polega na

wzajemnym łączeniu włókien co jest

możliwe dzięki właściwościom czepnym

oskórka włosa. Spilśnianie jest trwalsze

– nie da się rozdzielić włosów bez ich

uszkodzenia.

Powstawanie włosów

• Torebki pierwotne (koniec 2. miesiąca

życia płodowego)

– Gruczoły potowe i łojowe
– Mięsień stroszyciel włosa

• Torebki włosowe wtórne

– Gruczoł łojowy

• Brodawka włosowa
• Stożek włosowy
• Kanał włosowy i pochewka włosa

Torebki włosowe

PIERWOTNE

P Primary

• Faza zakładania i dojrzewania

w życiu płodowym.

PC - centralne
PL - boczne
Zakładane są najczęściej w

systemie trójkowym: 1 PC i 2

PL.

WTÓRNE

S Secondary

• Faza zakładania w życiu

płodowym.

• Faza dojrzewania przed i po

urodzeniu.

S

1

- dojrzewające w życiu

płodowym
S

2

- dojrzewające po

urodzeniu
Zakładane są koncentrycznie

wokół torebek pierwotnych.

Budowa włosa

STREFA KORZENIA

(część tkwiąca w skórze)

• Brodawka - wytwór skóry właściwej
• Cebulka - wytwór naskórka
• Pochewka włosa

–

zewnętrzna (włókna podłużne i okrężne) - wytwór skóry

właściwej

–

błona szklista (bezpostaciowa) - wytwór skóry właściwej

–

wewnętrzna - wytwór cebulki - 3 koncentryczne

pierścienie: warstwa Henlego, warstwa Huxleya, kutikula
1

• Włos - wytwór cebulki - 3 koncentryczne

pierścienie: kutikula 2 (oskórek), kora, rdzeń

• Gruczoły (łojowy i potowy), mięsień przywłosowy

(napinacz)

Budowa włosa

STREFA TRZONU

(część wyrastająca ponad skórę)

• Oskórek

cuticula

- komórki płaskie, wieloboczne (łuski),

2-10% średnicy włosa

• pierścieniowy – włosy cienkie (1-2 łuski)

• dachówkowy – włosy średniej grubości

• brukowy – włosy grube

-

łuski owalne, nie zachodzące na siebie; gładkie krawędzie

• Kora

cortex

- komórki wrzecionowate ułożone wzdłuż osi

długiej włosa i połączone lanainą, struktura włóknista

(fibryle) i bezpostaciowa (matrix), budowa dwuboczna

(bilateralna):
- ortokora - luźne ułożenie komórek, większy udział

matrix
- parakora - ścisłe ułożenie komórek, szybsza

keratynizacja, więcej cystyny, pigmentu i rdzenia

• Rdzeń

medulla

- komórki wieloboczne, nie całkowicie

wypełnione keratyną, między komórkami wakuole

(wolne przestrzenie); w skrajnej postaci rdzeń wypełnia

90% włosa (włosy kempowe); obecność rdzenia obniża

właściwości fizykochemiczne włosa

łuski mają ząbkowane krawędzie, zachodzą na siebie
nawet do 1/3 wysokości; pod wpływem czynników
mechanicznych i wilgoci mogą odchylać się od osi
włosa co dodatkowo zwiększa możliwości czepne

Typy anatomiczne włosów

• włosy bezrdzeniowe

– oskórek pierścieniowy (cienkie) lub

dachówkowy (średnie) oraz kora. Średnica 20-30 μm, długość 5-10
cm, na ogół drobno karbikowane (>5 karbików na 1 cm)

• włosy przejściowe

– oskórek pierścieniowy (rzadko) lub

dachówkowy, kora oraz rdzeń fragmentaryczny lub przerywany;
grubość 20-60 μm, długość do 20 cm

– rdzeń fragmentaryczny

– na pewnym odcinku jako przerywany

lub ciągły z bardzo wąskim kanałem, zaś dalej zanika całkowicie

– rdzeń przerywany

– w krótkich odcinkach, systematycznie na

całej długości włosa

• włosy rdzeniowe

– oskórek dachówkowy lub brukowy, kora oraz

rdzeń ciągły. Grubość 30-260 μm, długość 10-40 cm. Karbiki duże i
niskie (fale)

– włosy kempowe

(martwe) – w wyniku procesu linienia tracą

kontakt ze skórą; kredowobiałe, rdzeń 50-90% średnicy włosa,
grubość do 260 μm, ostre zakończenie z obu stron, nieregularne
karbiki

Typy włosów

Bezrdzeni

owe

Przejściow

e

Rdzeniowe

Oskórek

pierścieniowy

dachówkowy

dachówkowy

dachówkowy

brukowy

Kora

+

+

+

Rdzeń

-

fragmentaryczn

y

przerywany

ciągły

Rodzaje wełny

• Jednolita

włosy:

– bezrdzeniowe

• Mieszana

włosy

– bezrdzeniowe
– przejściowe
– rdzeniowe