Rośliny – budowa anatomiczna i morfologiczna kwiatu

Kwiat – jest przekształconym fragmentem pędu, który zamiast zielonych liści wykształca liście zmodyfikowane, przystosowane do funkcji rozrodczych.

1. Budowa morfologiczna kwiatu

- dno kwiatowe – silnie skrócona oś kwiatowa powstała z szypułki (łodyżki kwiatowej), która w górnej części rozszerza się. Na dnie kwiatowym osadzone są boczne części kwiatu: działki kielicha i płatki korony, pręciki i słupki.

- okwiat – część plonna nie biorąca bezpośredniego udziału w procesie rozmnażania jest zbudowana z:

* kielicha – najbardziej zewnętrzny okółek kwiatu, składa się z działek zwykle zielonych powstałych prawdopodobnie z liści przykwiatowych.

* korony składającej się z płatków, zwykle większych od działek kielicha i żywo zabarwionych.

Okwiat pełni funkcje ochronne dla pręcika i słupkowia.

- pręcikowie – część generatywna biorąca udział w procesie zapłodnienia:

* pręcikowie (elementy męskie) składa się z pręcików tworzących zwykle dwa okółki znajdujące się wewnątrz okwiatu. Typowy pręcik zbudowany jest z nitki
i główki, w główce są dwa pylniki połączone łącznikiem. Każdy pylnik składa się
z dwóch woreczków pyłkowych. Łącznie znajdują się cztery woreczki pyłkowe wypełnione ziarnami pyłku. Dojrzały pyłek wysypuje się przez górne otwory
w pylnikach lub przez podłużne szczeliny.

* słupkowie (żeńskie elementy kwiatu) jest to najbardziej wewnętrzny okółek kwiatu złożony w owocolistków, które zrastają się w różny sposób tworząc jeden lub więcej słupków. Dolna rozszerzona część słupka to zalążnia, która może być jednokomorowa lub wielokomorowa – zależy to od sposobu zrastania się owocolistków. Wewnątrz zalążni na wewnętrznych powierzchniach owocolistków powstają zalążki. Zalążnia zwęża się ku górze tworząc szyjką słupka zakończoną znamieniem (część słupka przyjmująca pyłek).

Słupek może być różnie umieszczony na dnie kwiatowym:

·słupek górny znajduje się na szczycie dna kwiatowego, a pozostałe części kwiatu osadzone są poniżej,

·słupek dolny ma otaczające je dno kwiatowe wklęsłe i zrasta się z nim.

2. Symetria, narys i wzór kwiatowy:

-symetria:

*kwiaty promieniste- można przeprowadzić dwie lub więcej płaszczyzn symetrii przez kwiat,

*kwiaty grzbieciste- z jedną płaszczyzną symetrii,

*kwiaty niesymetryczne – żadnej płaszczyzny symetrii,

- narys kwiatu – składa się z tylu współśrodkowych kół, ilu okółków ma kwiat.

- wzór kwiatowy – poszczególne części kwiatu określa się literami:

*P – okwiat pojedynczy,

*K – kielich,

*C – korona,

* A – pręcikowie,

*G – słupkowie.

Liczbę członów oznacza się cyframi, a jeśli jakaś część kwiatu występuje w dwóch okółkach pomiędzy liczbami umieszcza się znak +. Dużą liczbę członków w okółku wyrażamy znakiem ∞. Zrośnięcie w okółku oznacza się nawiasem. Słupek górny oznaczamy kreską pod liczbą owocolistków, słupek dolny kreską nad liczbą owocolistków. Symetrię promienistą wyraża *, a grzbiecistą strzałka ↓.

3.Kwiatostany:

- groniaste – jednoosiowe (monopodialne) rozgałęzione dzielą się na dwie grupy:

*o długiej osi głównej: grono, baldachogrono kłos, kotka, kolba, kłos złożony, wiecha, wiecha złożona,

*o krótkiej osi głównej: baldach, baldach złożony, główka, koszyczek.

- wierzchotkowe – wieloosiowy sposób rozgałęzienia:

* wierzchotka jednoramienna: sierpik, wachlarzyk,

* wierzchotka dwuramienna.

4.Mejoza – redukcyjny podział komórek rozrodczych (powoduje redukcją diploidalnej liczby chromosomów do połowy, czyli liczby haploidalnej). W procesie tym następują po sobie dwa kolejne podziały jądra co prowadzi do powstania czterech komórek o haploidalnej liczbie chromosomów. Procesy te nazywamy pierwszym i drugim podziałem mejodycznym.

Wyróżniamy następujące etapy:

Profaza pierwszego podziału:

- leptoten – zwiększenie jądra i wydłużenie chromosomów, całkowita despiracja chromosonem,

- zygoten – chromosomy układają się w pary (koniugacja),

- pachyten chromosomy skrócone i spiralnie oplecone wokół siebie,

- diploten – widoczne są wszystkie cztery chromatydy wchodzące w skład biwalentu (biwalent – pary chromosomów) zanika jąderko i błona jądrowa, zaczyna się tworzyć wrzeciono kariokinetyczne.

- diakineza – chromosomy ułożone luźno w jądrze w postaci biwalentów.

Zachodzi zjawisko crossing – over – wymiana odcinków chromatyd pomiędzy chromosomami homologicznymi.

Metafaza pierwszego podziału:

Biwalenty ustawiają się w płaszczyźnie równikowej wrzeciona kariokinetycznego. Chromatydy każdego chromosomu homologicznego połączone są tylko
w centromerze.

Anafaza pierwszego podziału:

Każdy z pary chromosomów homologicznych poszczególnych biwalentów przemieszcza się do biegunów komórki. Zochodzi redukcja chromosomów (jeżeli komórka miała 12 chromosomów, to w profzie powstało 6 biwalentów, a w anafazie do biegunów przemieszcza się 6 chromosomów). Rozdział chromosomów rozciąganych do biegunów jest przypadkowy – niezależna segregacja chromosomów.

Telofaza pierwszego podziału:

Powstają dwa jądra potomne o zredukowanej liczbie chromosomów.

Drugi podział mejodyczny:

Profaza:

Zakłada się wrzeciono kariokinetyczne.

Metafaza:

Chromosomy układają się w płaszczyźnie równikowej.

Anafaza :

Do biegunów przemieszczają się chromatydy.

Telofaza:

Tworzą się cztery jądra komórkowe potomne. Zachodzi cytokineza. Powstają cztery komórki potomne o zredukowanej liczbie chromosomów.