1

1

Banki w gospodarce

Banki w gospodarce

rynkowej

rynkowej

L 12 Podstawy przedsiębiorczości

2

2

Istota i cele polityki pieniężno-

Istota i cele polityki pieniężno-

kredytowej

kredytowej

Państwo w gospodarce rynkowej, akceptując prawa

Państwo w gospodarce rynkowej, akceptując prawa

rządzące rynkiem, nie może zrezygnować z

rządzące rynkiem, nie może zrezygnować z

oddziaływania na gospodarkę kraju. Wynika to z

oddziaływania na gospodarkę kraju. Wynika to z

ograniczonych możliwości samoczynnego

ograniczonych możliwości samoczynnego

kształtowania się procesów gospodarczych w

kształtowania się procesów gospodarczych w

gospodarce rynkowej oraz ponoszenia przez państwo

gospodarce rynkowej oraz ponoszenia przez państwo

odpowiedzialności za przebieg procesów

odpowiedzialności za przebieg procesów

gospodarczych. Mimo więc pełnej swobody

gospodarczych. Mimo więc pełnej swobody

działalności gospodarczej zagwarantowanej w

działalności gospodarczej zagwarantowanej w

ustawie o działalności gospodarczej państwo nie

ustawie o działalności gospodarczej państwo nie

może być obojętne wobec ujemnych zjawisk

może być obojętne wobec ujemnych zjawisk

gospodarczych, takich jak inflacja, bezrobocie itp.

gospodarczych, takich jak inflacja, bezrobocie itp.

Oczywiście ingerencja państwa jest zbędna w

Oczywiście ingerencja państwa jest zbędna w

przypadku, gdy mechanizm rynkowy zapewnia

przypadku, gdy mechanizm rynkowy zapewnia

harmonijny przebieg procesów gospodarczych i

harmonijny przebieg procesów gospodarczych i

wzrost gospodarczy.

wzrost gospodarczy.

3

3

Instrumenty ekonomiczne

Instrumenty ekonomiczne

Do podstawowych instrumentów ekonomicznych,

Do podstawowych instrumentów ekonomicznych,

za pomocą których państwo może oddziaływać

za pomocą których państwo może oddziaływać

na gospodarkę, należą:

na gospodarkę, należą:

- polityka fiskalna, stanowiąca domenę systemu

- polityka fiskalna, stanowiąca domenę systemu

budżetowego, a szczególnie systemu

budżetowego, a szczególnie systemu

podatkowego, której celem jest dostarczenie

podatkowego, której celem jest dostarczenie

państwu potrzebnych dochodów,

państwu potrzebnych dochodów,

- polityka ochrony społeczno-socjalnej, która jest

- polityka ochrony społeczno-socjalnej, która jest

domeną systemu ubezpieczeniowego, mająca

domeną systemu ubezpieczeniowego, mająca

na celu zabezpieczenie ludności i ich majątku,

na celu zabezpieczenie ludności i ich majątku,

- polityka pieniężna, objęta systemem bankowym.

- polityka pieniężna, objęta systemem bankowym.

4

4

Polityka pieniężna

Polityka pieniężna

Bezpośrednim celem polityki pieniężnej jest

Bezpośrednim celem polityki pieniężnej jest

ochrona wartości pieniądza (złotówki),

ochrona wartości pieniądza (złotówki),

regulowanie jego podaży i zachowanie

regulowanie jego podaży i zachowanie

bezpieczeństwa walutowego względem

bezpieczeństwa walutowego względem

zagranicy. Cele te przyczyniają się do

zagranicy. Cele te przyczyniają się do

realizacji celów globalnych związanych ze

realizacji celów globalnych związanych ze

wzrostem gospodarczym i stopy życiowej,

wzrostem gospodarczym i stopy życiowej,

przeciwdziałają recesji, bezrobociu i inflacji.

przeciwdziałają recesji, bezrobociu i inflacji.

W tym zakresie cele polityki pieniężnej łączą

W tym zakresie cele polityki pieniężnej łączą

się z celami polityki fiskalnej i ochrony

się z celami polityki fiskalnej i ochrony

społeczno-socjalnej.

społeczno-socjalnej.

5

5

Polityka pieniężna

Polityka pieniężna

Cele polityki pieniężnej na dany rok

Cele polityki pieniężnej na dany rok

wyznaczają Sejm i Senat RP w drodze

wyznaczają Sejm i Senat RP w drodze

ustaw i uchwał oraz Rada Ministrów,

ustaw i uchwał oraz Rada Ministrów,

a szczególnie Minister Finansów i

a szczególnie Minister Finansów i

Minister Skarbu Państwa w drodze

Minister Skarbu Państwa w drodze

rozporządzeń i zarządzeń.

rozporządzeń i zarządzeń.

Bezpośrednim jednak realizatorem

Bezpośrednim jednak realizatorem

polityki pieniężnej państwa jest

polityki pieniężnej państwa jest

Narodowy Bank Polski.

Narodowy Bank Polski.

6

6

Definicja

Definicja

Bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie

Bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie

z przepisami ustaw, działającą na

z przepisami ustaw, działającą na

podstawie zezwoleń uprawniających do

podstawie zezwoleń uprawniających do

wykonywania czynności bankowych

wykonywania czynności bankowych

obciążających ryzykiem środki powierzone

obciążających ryzykiem środki powierzone

pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.

pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.

Banki mogą by tworzone jako banki

Banki mogą by tworzone jako banki

państwowe, banki spółdzielcze lub banki w

państwowe, banki spółdzielcze lub banki w

formie spółek akcyjnych.

formie spółek akcyjnych.

7

7

Założycielami banku w formie spółki akcyjnej

Założycielami banku w formie spółki akcyjnej

mogą być osoby prawne i osoby fizyczne, z

mogą być osoby prawne i osoby fizyczne, z

tym że założycieli nie może być mniej niż 3

tym że założycieli nie może być mniej niż 3

(przepis ten nie ma zastosowania do

(przepis ten nie ma zastosowania do

banku, którego założycielem jest Skarb

banku, którego założycielem jest Skarb

Państwa, bank krajowy, instytucja

Państwa, bank krajowy, instytucja

kredytowa, bank zagraniczny, krajowy lub

kredytowa, bank zagraniczny, krajowy lub

zagraniczny zakład ubezpieczeń, krajowy

zagraniczny zakład ubezpieczeń, krajowy

lub zagraniczny zakład reasekuracji lub

lub zagraniczny zakład reasekuracji lub

międzynarodowa instytucja finansowa).

międzynarodowa instytucja finansowa).

Założycielami banku spółdzielczego mogą

Założycielami banku spółdzielczego mogą

być tylko osoby fizyczne w liczbie

być tylko osoby fizyczne w liczbie

wymaganej dla założenia spółdzielni,

wymaganej dla założenia spółdzielni,

określonej ustawą - Prawo spółdzielcze.

określonej ustawą - Prawo spółdzielcze.

8

8

Ze względu na siedzibę wyróżniamy:

Ze względu na siedzibę wyróżniamy:

- bank krajowy - bank mający siedzibę

- bank krajowy - bank mający siedzibę

na terenie Rzeczypospolitej Polskiej,

na terenie Rzeczypospolitej Polskiej,

- bank zagraniczny - bank mający

- bank zagraniczny - bank mający

siedzibę za granicą Rzeczypospolitej

siedzibę za granicą Rzeczypospolitej

Polskiej, na terytorium państwa

Polskiej, na terytorium państwa

niebędącego członkiem Unii

niebędącego członkiem Unii

Europejskiej,

Europejskiej,

9

9

Czynności bankowe

Czynności bankowe

Czynnościami bankowymi są:

Czynnościami bankowymi są:

przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z

przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z

nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków

nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków

tych wkładów,

tych wkładów,

prowadzenie innych rachunków bankowych,

prowadzenie innych rachunków bankowych,

udzielanie kredytów,

udzielanie kredytów,

udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz

udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz

otwieranie i potwierdzanie akredytyw (forma rozliczeń

otwieranie i potwierdzanie akredytyw (forma rozliczeń

krajowych i zagranicznych za pośrednictwem banku stosowana

krajowych i zagranicznych za pośrednictwem banku stosowana

jako instrument zabezpieczający interesy stron kontraktu.

jako instrument zabezpieczający interesy stron kontraktu.

Dokument określający warunki tych rozliczeń, zwany jest także

Dokument określający warunki tych rozliczeń, zwany jest także

listem kredytowym),

listem kredytowym),

emitowanie bankowych papierów wartościowych,

emitowanie bankowych papierów wartościowych,

przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych -

przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych -

wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego

wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego

wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla

wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla

banku w odrębnych ustawach.

banku w odrębnych ustawach.

10

10

Czynnościami bankowymi są również następujące czynności, o

Czynnościami bankowymi są również następujące czynności, o

ile są one wykonywane przez banki:

ile są one wykonywane przez banki:

udzielanie pożyczek pieniężnych,

udzielanie pożyczek pieniężnych,

operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których

operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których

przedmiotem są warranty (bezwarunkowe i nieodwołalne

przedmiotem są warranty (bezwarunkowe i nieodwołalne

zobowiązania emitenta do wypłacenia uprawnionym

zobowiązania emitenta do wypłacenia uprawnionym

właścicielom kwoty rozliczenia),

właścicielom kwoty rozliczenia),

wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy

wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy

ich użyciu,

ich użyciu,

terminowe operacje finansowe,

terminowe operacje finansowe,

nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych,

nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych,

przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych

przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych

oraz udostępnianie skrytek sejfowych,

oraz udostępnianie skrytek sejfowych,

prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych,

prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych,

udzielanie i potwierdzanie poręczeń,

udzielanie i potwierdzanie poręczeń,

wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją

wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją

papierów wartościowych,

papierów wartościowych,

pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych oraz

pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych oraz

rozliczeń w obrocie dewizowym.

rozliczeń w obrocie dewizowym.

11

11

Poza wykonywaniem wymienionych czynności bankowych

Poza wykonywaniem wymienionych czynności bankowych

banki mogą:

banki mogą:

obejmować lub nabywać akcje i prawa z akcji, udziały innej

obejmować lub nabywać akcje i prawa z akcji, udziały innej

osoby prawnej i jednostki uczestnictwa w funduszach

osoby prawnej i jednostki uczestnictwa w funduszach

inwestycyjnych,

inwestycyjnych,

zaciągać zobowiązania związane z emisją papierów

zaciągać zobowiązania związane z emisją papierów

wartościowych,

wartościowych,

dokonywać obrotu papierami wartościowymi,

dokonywać obrotu papierami wartościowymi,

dokonywać, na warunkach uzgodnionych z dłużnikiem,

dokonywać, na warunkach uzgodnionych z dłużnikiem,

zamiany wierzytelności na składniki majątku dłużnika,

zamiany wierzytelności na składniki majątku dłużnika,

nabywać i zbywać nieruchomości,

nabywać i zbywać nieruchomości,

świadczyć usługi konsultacyjno-doradcze w sprawach

świadczyć usługi konsultacyjno-doradcze w sprawach

finansowych - świadczyć usługi certyfikacyjne w

finansowych - świadczyć usługi certyfikacyjne w

rozumieniu przepisów o podpisie elektronicznym, z

rozumieniu przepisów o podpisie elektronicznym, z

wyłączeniem wydawania certyfikatów kwalifikowanych

wyłączeniem wydawania certyfikatów kwalifikowanych

wykorzystywanych przez banki w czynnościach, których są

wykorzystywanych przez banki w czynnościach, których są

stronami,

stronami,

świadczyć inne usługi finansowe,

świadczyć inne usługi finansowe,

wykonywać inne czynności, jeżeli przepisy odrębnych ustaw

wykonywać inne czynności, jeżeli przepisy odrębnych ustaw

uprawniają je do tego.

uprawniają je do tego.

12

12

Narodowy Bank Polski

Narodowy Bank Polski

Narodowy Bank Polski (NBP) jest

Narodowy Bank Polski (NBP) jest

bankiem centralnym

bankiem centralnym

Rzeczypospolitej Polskiej. Wypełnia

Rzeczypospolitej Polskiej. Wypełnia

zadania określone w Konstytucji RP,

zadania określone w Konstytucji RP,

ustawie o Narodowym Banku Polskim

ustawie o Narodowym Banku Polskim

i ustawie Prawo bankowe.

i ustawie Prawo bankowe.

Wymienione akty prawne gwarantują

Wymienione akty prawne gwarantują

niezależność NBP od innych organów

niezależność NBP od innych organów

państwa.

państwa.

13

13

Funkcje NBP

Funkcje NBP

Narodowy Bank Polski pełni trzy

Narodowy Bank Polski pełni trzy

podstawowe funkcje:

podstawowe funkcje:

-

banku emisyjnego,

banku emisyjnego,

-

banku banków,

banku banków,

-

centralnego banku państwa.

centralnego banku państwa.

14

14

Organy NBP

Organy NBP

Organami Narodowego Banku

Organami Narodowego Banku

Polskiego są:

Polskiego są:

-

prezes NBP,

prezes NBP,

-

Rada Polityki Pieniężnej,

Rada Polityki Pieniężnej,

-

zarząd NBP.

zarząd NBP.

15

15

Prezes NBP

Prezes NBP

Prezes NBP jest powoływany przez Sejm na wniosek

Prezes NBP jest powoływany przez Sejm na wniosek

Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na 6-letnią kadencję.

Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na 6-letnią kadencję.

Jest odpowiedzialny za organizację i funkcjonowanie

Jest odpowiedzialny za organizację i funkcjonowanie

Narodowego Banku Polskiego. Ta sama osoba nie może być

Narodowego Banku Polskiego. Ta sama osoba nie może być

Prezesem NBP dłużej niż dwie kadencje.

Prezesem NBP dłużej niż dwie kadencje.

Prezes NBP:

Prezes NBP:

jest przełożonym wszystkich pracowników NBP,

jest przełożonym wszystkich pracowników NBP,

przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej, Zarządowi NBP,

przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej, Zarządowi NBP,

reprezentuje NBP na zewnątrz.

reprezentuje NBP na zewnątrz.

reprezentuje interesy Rzeczypospolitej Polskiej w

reprezentuje interesy Rzeczypospolitej Polskiej w

międzynarodowych instytucjach bankowych oraz, o ile Rada

międzynarodowych instytucjach bankowych oraz, o ile Rada

Ministrów nie postanowi inaczej, w międzynarodowych

Ministrów nie postanowi inaczej, w międzynarodowych

instytucjach finansowych, Prezes NBP przy wydawaniu

instytucjach finansowych, Prezes NBP przy wydawaniu

zarządzeń podlegających ogłoszeniu oraz decyzji

zarządzeń podlegających ogłoszeniu oraz decyzji

administracyjnych ma prawo używania pieczęci z godłem

administracyjnych ma prawo używania pieczęci z godłem

państwowym.

państwowym.

16

16

Rada Polityki Pieniężnej

Rada Polityki Pieniężnej

Zgodnie z art. 227 ust. 2 Konstytucji

Zgodnie z art. 227 ust. 2 Konstytucji

Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 6

Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 6

Ustawy

Ustawy

o Narodowym Banku Polskim

o Narodowym Banku Polskim

, Rada Polityki

, Rada Polityki

Pieniężnej jest organem NBP.

Pieniężnej jest organem NBP.

Rada Polityki Pieniężnej ukształtowała się w dniu

Rada Polityki Pieniężnej ukształtowała się w dniu

17 lutego 1998 r.

17 lutego 1998 r.

W skład Rady wchodzą:

W skład Rady wchodzą:

Przewodniczący Rady, którym jest Prezes NBP,

Przewodniczący Rady, którym jest Prezes NBP,

9 członków, powoływanych w równej liczbie przez:

9 członków, powoływanych w równej liczbie przez:

Prezydenta RP, Sejm i Senat.

Prezydenta RP, Sejm i Senat.

Członkowie Rady Polityki Pieniężnej powoływani są

Członkowie Rady Polityki Pieniężnej powoływani są

na 6 lat.

na 6 lat.

17

17

Rada Polityki Pieniężnej

Rada Polityki Pieniężnej

Zgodnie z art. 12 Ustawy o NBP, Rada Polityki Pieniężnej:

Zgodnie z art. 12 Ustawy o NBP, Rada Polityki Pieniężnej:

ustala corocznie założenia polityki pieniężnej i przedkłada je

ustala corocznie założenia polityki pieniężnej i przedkłada je

do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę

do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę

Ministrów projektu ustawy budżetowej,

Ministrów projektu ustawy budżetowej,

składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki

składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki

pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego,

pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego,

ustala wysokość stóp procentowych NBP,

ustala wysokość stóp procentowych NBP,

ustala zasady i stopy rezerwy obowiązkowej banków,

ustala zasady i stopy rezerwy obowiązkowej banków,

określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania

określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania

przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach

przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach

bankowych i finansowych,

bankowych i finansowych,

zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności

zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności

NBP,

NBP,

przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe NBP,

przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe NBP,

ustala zasady operacji otwartego rynku.

ustala zasady operacji otwartego rynku.

Rada Polityki Pieniężnej dokonuje oceny działalności Zarządu NBP

Rada Polityki Pieniężnej dokonuje oceny działalności Zarządu NBP

w zakresie realizacji założeń polityki pieniężnej i uchwala zasady

w zakresie realizacji założeń polityki pieniężnej i uchwala zasady

rachunkowości NBP, przedłożone przez Prezesa NBP.

rachunkowości NBP, przedłożone przez Prezesa NBP.

18

18

Zarząd NBP

Zarząd NBP

Działalnością Narodowego Banku Polskiego

Działalnością Narodowego Banku Polskiego

kieruje Zarząd. W jego skład wchodzą:

kieruje Zarząd. W jego skład wchodzą:

prezes NBP, jako przewodniczący, oraz

prezes NBP, jako przewodniczący, oraz

od 6 do 8 członków Zarządu, w tym dwóch

od 6 do 8 członków Zarządu, w tym dwóch

wiceprezesów NBP.

wiceprezesów NBP.

Zarząd NBP realizuje uchwały Rady Polityki

Zarząd NBP realizuje uchwały Rady Polityki

Pieniężnej oraz podejmuje uchwały

Pieniężnej oraz podejmuje uchwały

w sprawach niezastrzeżonych w ustawie

w sprawach niezastrzeżonych w ustawie

do wyłącznej kompetencji innych organów

do wyłącznej kompetencji innych organów

NBP.

NBP.

19

19

Zarząd NBP

Zarząd NBP

Do zakresu działania Zarządu NBP należą w szczególności:

Do zakresu działania Zarządu NBP należą w szczególności:

podejmowanie uchwał w sprawie udzielania bankom upoważnień

podejmowanie uchwał w sprawie udzielania bankom upoważnień

do wykonywania czynności obrotu dewizowego,

do wykonywania czynności obrotu dewizowego,

realizowanie zadań z zakresu polityki kursowej,

realizowanie zadań z zakresu polityki kursowej,

okresowa ocena obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych oraz obrotu

okresowa ocena obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych oraz obrotu

dewizowego,

dewizowego,

nadzorowanie operacji otwartego rynku,

nadzorowanie operacji otwartego rynku,

ocena funkcjonowania systemu bankowego,

ocena funkcjonowania systemu bankowego,

uchwalanie planu działalności i planu finansowego NBP,

uchwalanie planu działalności i planu finansowego NBP,

uchwalanie prowizji i opłat bankowych stosowanych przez NBP oraz

uchwalanie prowizji i opłat bankowych stosowanych przez NBP oraz

ustalanie ich wysokości,

ustalanie ich wysokości,

określanie zasad gospodarowania funduszami NBP,

określanie zasad gospodarowania funduszami NBP,

określanie zasad organizacji i podziału zadań NBP,

określanie zasad organizacji i podziału zadań NBP,

określanie zasad polityki kadrowej i płacowej NBP,

określanie zasad polityki kadrowej i płacowej NBP,

uchwalanie rocznego sprawozdania z działalności NBP,

uchwalanie rocznego sprawozdania z działalności NBP,

sporządzanie bilansu NBP oraz rachunku zysków i strat,

sporządzanie bilansu NBP oraz rachunku zysków i strat,

opracowywanie bilansów obrotów płatniczych państwa z zagranicą,

opracowywanie bilansów obrotów płatniczych państwa z zagranicą,

przygotowywanie i rozpatrywanie projektów uchwał i innych materiałów

przygotowywanie i rozpatrywanie projektów uchwał i innych materiałów

kierowanych do Rady Polityki Pieniężnej.

kierowanych do Rady Polityki Pieniężnej.

20

20

Podstawowym zadaniem NBP jest

Podstawowym zadaniem NBP jest

utrzymanie stabilnego poziomu cen.

utrzymanie stabilnego poziomu cen.

Zgodnie z opracowaną przez Radę

Zgodnie z opracowaną przez Radę

Polityki Pieniężnej

Polityki Pieniężnej

Strategią Polityki

Strategią Polityki

Pieniężnej po 2003 roku

Pieniężnej po 2003 roku

, celem NBP

, celem NBP

jest ustabilizowanie inflacji

jest ustabilizowanie inflacji

na poziomie 2,5 proc.

na poziomie 2,5 proc.

z dopuszczalnym przedziałem wahań

z dopuszczalnym przedziałem wahań

+/- 1 punkt procentowy.

+/- 1 punkt procentowy.

21

21

Do głównych obszarów działalności

Do głównych obszarów działalności

NBP należą:

NBP należą:

prowadzenie polityki pieniężnej,

prowadzenie polityki pieniężnej,

działalność emisyjna,

działalność emisyjna,

rozwój systemu płatniczego,

rozwój systemu płatniczego,

zarządzanie rezerwami dewizowymi

zarządzanie rezerwami dewizowymi

Polski,

Polski,

obsługa Skarbu Państwa,

obsługa Skarbu Państwa,

działalność edukacyjna i

działalność edukacyjna i

informacyjna.

informacyjna.

22

22

Polityka pieniężna

Polityka pieniężna

Podstawowym celem polityki pieniężnej jest utrzymanie

Podstawowym celem polityki pieniężnej jest utrzymanie

stabilnego poziomu cen. Stabilność cen jest niezbędna

stabilnego poziomu cen. Stabilność cen jest niezbędna

do zbudowania trwałych fundamentów długofalowego wzrostu

do zbudowania trwałych fundamentów długofalowego wzrostu

gospodarczego.

gospodarczego.

Od 1999 r. w realizacji polityki pieniężnej wykorzystuje się

Od 1999 r. w realizacji polityki pieniężnej wykorzystuje się

strategię bezpośredniego celu inflacyjnego. W jej ramach

strategię bezpośredniego celu inflacyjnego. W jej ramach

Rada Polityki Pieniężnej określa cel inflacyjny, a następnie

Rada Polityki Pieniężnej określa cel inflacyjny, a następnie

dostosowuje poziom podstawowych stóp procentowych NBP

dostosowuje poziom podstawowych stóp procentowych NBP

tak, by maksymalizować prawdopodobieństwo osiągnięcia

tak, by maksymalizować prawdopodobieństwo osiągnięcia

tego celu. Od początku 2004 r. Narodowy Bank Polski realizuje

tego celu. Od początku 2004 r. Narodowy Bank Polski realizuje

ciągły cel inflacyjny na poziomie 2,5 proc. z dopuszczalnym

ciągły cel inflacyjny na poziomie 2,5 proc. z dopuszczalnym

przedziałem wahań +/- 1 punkt procentowy. NBP utrzymuje

przedziałem wahań +/- 1 punkt procentowy. NBP utrzymuje

poziom stóp procentowych spójny z realizowanym celem

poziom stóp procentowych spójny z realizowanym celem

inflacyjnym, wpływając na wysokość nominalnych

inflacyjnym, wpływając na wysokość nominalnych

krótkoterminowych stóp procentowych rynku pieniężnego.

krótkoterminowych stóp procentowych rynku pieniężnego.

Stopy rynku pieniężnego mają wpływ na oprocentowanie

Stopy rynku pieniężnego mają wpływ na oprocentowanie

kredytów i depozytów w bankach komercyjnych, a co za tym

kredytów i depozytów w bankach komercyjnych, a co za tym

idzie na rozmiary kredytu, popyt w gospodarce i stopę inflacji.

idzie na rozmiary kredytu, popyt w gospodarce i stopę inflacji.

23

23

Instrumenty polityki

Instrumenty polityki

pieniężnej

pieniężnej

Wykorzystywany przez NBP zestaw

Wykorzystywany przez NBP zestaw

instrumentów polityki pieniężnej

instrumentów polityki pieniężnej

pozwala na kształtowanie rynkowych

pozwala na kształtowanie rynkowych

stóp procentowych. Instrumenty te

stóp procentowych. Instrumenty te

obejmują:

obejmują:

operacje otwartego rynku,

operacje otwartego rynku,

rezerwę obowiązkową,

rezerwę obowiązkową,

operacje depozytowo-kredytowe.

operacje depozytowo-kredytowe.

24

24

Operacje otwartego rynku

Operacje otwartego rynku

Operacje otwartego rynku to transakcje dokonywane

Operacje otwartego rynku to transakcje dokonywane

z inicjatywy banku centralnego z bankami komercyjnymi.

z inicjatywy banku centralnego z bankami komercyjnymi.

Obejmują one warunkową i bezwarunkową sprzedaż lub

Obejmują one warunkową i bezwarunkową sprzedaż lub

kupno papierów wartościowych lub dewiz, a także emisje

kupno papierów wartościowych lub dewiz, a także emisje

własnych papierów dłużnych banku centralnego.

własnych papierów dłużnych banku centralnego.

Operacje otwartego rynku równoważą popyt i podaż środków

Operacje otwartego rynku równoważą popyt i podaż środków

utrzymywanych przez banki komercyjne w banku

utrzymywanych przez banki komercyjne w banku

centralnym. Dzięki temu bank centralny wpływa na poziom

centralnym. Dzięki temu bank centralny wpływa na poziom

krótkoterminowych stóp procentowych na rynku

krótkoterminowych stóp procentowych na rynku

międzybankowym.

międzybankowym.

Obecnie operacje otwartego rynku przeprowadzane przez

Obecnie operacje otwartego rynku przeprowadzane przez

Narodowy Bank Polski polegają na emisji własnych papierów

Narodowy Bank Polski polegają na emisji własnych papierów

dłużnych (7-dniowych bonów pieniężnych), których

dłużnych (7-dniowych bonów pieniężnych), których

minimalna rentowność jest równa stopie referencyjnej

minimalna rentowność jest równa stopie referencyjnej

wyznaczonej przez Radę Polityki Pieniężnej.

wyznaczonej przez Radę Polityki Pieniężnej.

25

25

Rezerwa obowiązkowa

Rezerwa obowiązkowa

Bank centralny nakłada na banki obowiązek utrzymywania rezerwy

Bank centralny nakłada na banki obowiązek utrzymywania rezerwy

obowiązkowej. Rezerwa ma na celu łagodzenie wpływu bieżących

obowiązkowej. Rezerwa ma na celu łagodzenie wpływu bieżących

zmian płynności sektora bankowego na stopy procentowe na rynku

zmian płynności sektora bankowego na stopy procentowe na rynku

międzybankowym. Służy również ograniczaniu nadpłynności banków.

międzybankowym. Służy również ograniczaniu nadpłynności banków.

Rezerwą obowiązkową jest wyrażona w złotych część środków

Rezerwą obowiązkową jest wyrażona w złotych część środków

pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych i uzyskanych

pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych i uzyskanych

ze sprzedaży papierów wartościowych oraz innych środków

ze sprzedaży papierów wartościowych oraz innych środków

przyjętych przez banki, podlegających zwrotowi, z wyjątkiem

przyjętych przez banki, podlegających zwrotowi, z wyjątkiem

środków przyjętych od innego banku krajowego, a także pozyskanych

środków przyjętych od innego banku krajowego, a także pozyskanych

z zagranicy na co najmniej 2 lata. Rezerwa obowiązkowa

z zagranicy na co najmniej 2 lata. Rezerwa obowiązkowa

utrzymywana jest na rachunkach w NBP.

utrzymywana jest na rachunkach w NBP.

Wysokość stopy rezerwy obowiązkowej ustala Rada Polityki Pieniężnej.

Wysokość stopy rezerwy obowiązkowej ustala Rada Polityki Pieniężnej.

Od 30 czerwca 2009 r. stopa rezerwy obowiązkowej wynosi 3,0 proc.

Od 30 czerwca 2009 r. stopa rezerwy obowiązkowej wynosi 3,0 proc.

dla wszystkich rodzajów depozytów, z wyjątkiem środków

dla wszystkich rodzajów depozytów, z wyjątkiem środków

uzyskanych z tytułu sprzedaży papierów wartościowych z udzielonym

uzyskanych z tytułu sprzedaży papierów wartościowych z udzielonym

przyrzeczeniem odkupu, dla których stopa rezerwy obowiązkowej

przyrzeczeniem odkupu, dla których stopa rezerwy obowiązkowej

wynosi 0 proc. Od 30 września 2003 r. wszystkie banki pomniejszają

wynosi 0 proc. Od 30 września 2003 r. wszystkie banki pomniejszają

naliczoną rezerwę obowiązkową o równowartość 500 tys. euro.

naliczoną rezerwę obowiązkową o równowartość 500 tys. euro.

Środki rezerwy obowiązkowej od 1 maja 2004 r. są oprocentowane.

Środki rezerwy obowiązkowej od 1 maja 2004 r. są oprocentowane.

26

26

Operacje kredytowo-

Operacje kredytowo-

depozytowe

depozytowe

W przypadku prowadzenia przez NBP podstawowych

W przypadku prowadzenia przez NBP podstawowych

operacji otwartego rynku z 7-dniowym terminem

operacji otwartego rynku z 7-dniowym terminem

zapadalności może dochodzić do znacznych wahań

zapadalności może dochodzić do znacznych wahań

najkrótszych, zwłaszcza jednodniowych, stóp rynku

najkrótszych, zwłaszcza jednodniowych, stóp rynku

międzybankowego. Łagodzeniu tych wahań służą

międzybankowego. Łagodzeniu tych wahań służą

operacje kredytowo-depozytowe, prowadzone

operacje kredytowo-depozytowe, prowadzone

z bankami komercyjnymi z ich inicjatywy: kredyt

z bankami komercyjnymi z ich inicjatywy: kredyt

lombardowy oraz lokaty terminowe banków w NBP

lombardowy oraz lokaty terminowe banków w NBP

(depozyt na koniec dnia). Operacje kredytowo-

(depozyt na koniec dnia). Operacje kredytowo-

depozytowe NBP wpływają na wysokość stóp

depozytowe NBP wpływają na wysokość stóp

procentowych na rynku pieniężnym, których górną

procentowych na rynku pieniężnym, których górną

granicę stanowi oprocentowanie kredytu

granicę stanowi oprocentowanie kredytu

lombardowego, a dolną – oprocentowanie depozytu

lombardowego, a dolną – oprocentowanie depozytu

w NBP.

w NBP.

27

27

Operacje kredytowo-

Operacje kredytowo-

depozytowe

depozytowe

NBP udziela bankom kredytu lombardowego pod zastaw skarbowych

NBP udziela bankom kredytu lombardowego pod zastaw skarbowych

papierów wartościowych. Kredyt ten umożliwia im pokrywanie

papierów wartościowych. Kredyt ten umożliwia im pokrywanie

krótkookresowych niedoborów płynności. Udzielany jest

krótkookresowych niedoborów płynności. Udzielany jest

na następujących zasadach:

na następujących zasadach:

zastawem są skarbowe papiery wartościowe, a wysokość kredytu nie

zastawem są skarbowe papiery wartościowe, a wysokość kredytu nie

może przekroczyć 80 proc. ich wartości nominalnej,

może przekroczyć 80 proc. ich wartości nominalnej,

termin spłaty kredytu przypada w następnym dniu operacyjnym

termin spłaty kredytu przypada w następnym dniu operacyjnym

po dniu jego udzielenia,

po dniu jego udzielenia,

warunkiem udzielenia kredytu jest uprzednia spłata wcześniej

warunkiem udzielenia kredytu jest uprzednia spłata wcześniej

zaciągniętego kredytu.

zaciągniętego kredytu.

Narodowy Bank Polski oferuje też bankom możliwość składania

Narodowy Bank Polski oferuje też bankom możliwość składania

krótkookresowego (jednodniowego) depozytu w banku centralnym.

krótkookresowego (jednodniowego) depozytu w banku centralnym.

Lokaty przyjmowane są do końca dnia operacyjnego, a zwrot kwoty

Lokaty przyjmowane są do końca dnia operacyjnego, a zwrot kwoty

depozytu wraz z należnymi odsetkami następuje w kolejnym dniu

depozytu wraz z należnymi odsetkami następuje w kolejnym dniu

operacyjnym. Lokaty są oprocentowane według stopy zmiennej

operacyjnym. Lokaty są oprocentowane według stopy zmiennej

ustalanej przez Radę Polityki Pieniężnej (stopy depozytowej).

ustalanej przez Radę Polityki Pieniężnej (stopy depozytowej).

Lokaty terminowe w NBP pozwalają bankom komercyjnym

Lokaty terminowe w NBP pozwalają bankom komercyjnym

na zagospodarowanie nadwyżek płynnych środków. W efekcie

na zagospodarowanie nadwyżek płynnych środków. W efekcie

przeciwdziałają spadkowi krótkookresowych stóp na rynku

przeciwdziałają spadkowi krótkookresowych stóp na rynku

międzybankowym poniżej stopy depozytowej.

międzybankowym poniżej stopy depozytowej.

28

28

Zasady polityki kursowej

Zasady polityki kursowej

Od 12 kwietnia 2000 r. kurs złotego jest kursem płynnym i nie

Od 12 kwietnia 2000 r. kurs złotego jest kursem płynnym i nie

podlega żadnym ograniczeniom. Bank centralny nie stawia

podlega żadnym ograniczeniom. Bank centralny nie stawia

sobie za cel określenia z góry poziomu kursu złotego do innych

sobie za cel określenia z góry poziomu kursu złotego do innych

walut. Zastrzega sobie jednak prawo do interwencji, o ile uzna je

walut. Zastrzega sobie jednak prawo do interwencji, o ile uzna je

za konieczne do realizacji celu inflacyjnego.

za konieczne do realizacji celu inflacyjnego.

Wstępując do Unii Europejskiej, Polska zobowiązała się,

Wstępując do Unii Europejskiej, Polska zobowiązała się,

że przystąpi również do strefy euro. W przyszłości złoty zostanie

że przystąpi również do strefy euro. W przyszłości złoty zostanie

zatem zastąpiony wspólną walutą europejską, a politykę

zatem zastąpiony wspólną walutą europejską, a politykę

pieniężną będzie kształtował Europejski Bank Centralny.

pieniężną będzie kształtował Europejski Bank Centralny.

Jednym z warunków przystąpienia do strefy euro jest spełnienie

Jednym z warunków przystąpienia do strefy euro jest spełnienie

kryterium stabilności kursu walutowego. Dlatego w okresie

kryterium stabilności kursu walutowego. Dlatego w okresie

poprzedzającym przyjęcie euro kurs złotego do euro zostanie

poprzedzającym przyjęcie euro kurs złotego do euro zostanie

na co najmniej dwa lata usztywniony w ramach systemu

na co najmniej dwa lata usztywniony w ramach systemu

kursowego ERM II (ang.

kursowego ERM II (ang.

Exchange Rate Mechanism II

Exchange Rate Mechanism II

). Oznacza

). Oznacza

to, że w tym czasie Narodowy Bank Polski będzie utrzymywał

to, że w tym czasie Narodowy Bank Polski będzie utrzymywał

rynkowy kurs złotego wobec euro w przedziale dopuszczalnych

rynkowy kurs złotego wobec euro w przedziale dopuszczalnych

wahań w stosunku do ustalonego kursu centralnego.

wahań w stosunku do ustalonego kursu centralnego.

29

29

Działalność emisyjna

Działalność emisyjna

Narodowy Bank Polski ma wyłączne prawo

Narodowy Bank Polski ma wyłączne prawo

emitowania znaków pieniężnych Rzeczypospolitej

emitowania znaków pieniężnych Rzeczypospolitej

Polskiej. Oznacza to, że jest jedyną instytucją

Polskiej. Oznacza to, że jest jedyną instytucją

uprawnioną do wprowadzania do obiegu

uprawnioną do wprowadzania do obiegu

pieniężnego złotych i groszy jako prawnych środków

pieniężnego złotych i groszy jako prawnych środków

płatniczych na obszarze Polski. Mają one ustawową

płatniczych na obszarze Polski. Mają one ustawową

moc zwalniania ze wszystkich zobowiązań i nikt nie

moc zwalniania ze wszystkich zobowiązań i nikt nie

może odmówić ich przyjęcia jako zapłaty.

może odmówić ich przyjęcia jako zapłaty.

Znakami pieniężnymi emitowanymi przez NBP są

Znakami pieniężnymi emitowanymi przez NBP są

banknoty i monety. Monety emitowane są w dwóch

banknoty i monety. Monety emitowane są w dwóch

grupach. Pierwszą tworzą monety powszechnego

grupach. Pierwszą tworzą monety powszechnego

obiegu, a drugą monety kolekcjonerskie o niskich

obiegu, a drugą monety kolekcjonerskie o niskich

nakładach.

nakładach.

30

30

Działalność emisyjna

Działalność emisyjna

Wprowadzenie nowego znaku pieniężnego odbywa

Wprowadzenie nowego znaku pieniężnego odbywa

się na podstawie zarządzenia prezesa NBP

się na podstawie zarządzenia prezesa NBP

ogłaszanego w Monitorze Polskim. W zarządzeniu

ogłaszanego w Monitorze Polskim. W zarządzeniu

zostają ustalone: termin wprowadzenia do obiegu

zostają ustalone: termin wprowadzenia do obiegu

i wielkość emisji oraz wzór i wartość nominalna

i wielkość emisji oraz wzór i wartość nominalna

znaków pieniężnych, a w przypadku monet także

znaków pieniężnych, a w przypadku monet także

stop, próba i masa.

stop, próba i masa.

Do NBP należy również wycofywanie z obiegu

Do NBP należy również wycofywanie z obiegu

poszczególnych znaków pieniężnych. Odbywa się

poszczególnych znaków pieniężnych. Odbywa się

to na mocy zarządzenia prezesa NBP,

to na mocy zarządzenia prezesa NBP,

publikowanego w Monitorze Polskim, które określa

publikowanego w Monitorze Polskim, które określa

znak pieniężny, termin jego wycofania z obiegu

znak pieniężny, termin jego wycofania z obiegu

i zasady wymiany we wskazanych bankach.

i zasady wymiany we wskazanych bankach.

31

31

Działalność emisyjna

Działalność emisyjna

Narodowy Bank Polski ustala też zasady

Narodowy Bank Polski ustala też zasady

wymiany zużytych i uszkodzonych znaków

wymiany zużytych i uszkodzonych znaków

pieniężnych oraz zatrzymywania fałszywych

pieniężnych oraz zatrzymywania fałszywych

znaków pieniężnych. Znaki zużyte lub

znaków pieniężnych. Znaki zużyte lub

uszkodzone tracą moc prawnego środka

uszkodzone tracą moc prawnego środka

płatniczego i podlegają wymianie. Fałszywe

płatniczego i podlegają wymianie. Fałszywe

znaki pieniężne są natomiast zatrzymywane

znaki pieniężne są natomiast zatrzymywane

bez prawa zwrotu ich równowartości.

bez prawa zwrotu ich równowartości.

W przyszłości, po przyjęciu euro jako prawnego

W przyszłości, po przyjęciu euro jako prawnego

środka płatniczego emitentem banknotów

środka płatniczego emitentem banknotów

będzie Europejski Bank Centralny, natomiast

będzie Europejski Bank Centralny, natomiast

NBP pozostanie emitentem monet.

NBP pozostanie emitentem monet.

32

32

Emisja monet i banknotów

Emisja monet i banknotów

kolekcjonerskich

kolekcjonerskich

Poza monetami powszechnego obiegu, w tym monetami

Poza monetami powszechnego obiegu, w tym monetami

o nominale 2 zł wykonanymi ze stopu miedzi, aluminium,

o nominale 2 zł wykonanymi ze stopu miedzi, aluminium,

cynku i cyny (Nordic Gold), Narodowy Bank Polski emituje

cynku i cyny (Nordic Gold), Narodowy Bank Polski emituje

monety kolekcjonerskie. Są one obowiązującym w Polsce

monety kolekcjonerskie. Są one obowiązującym w Polsce

środkiem płatniczym, a jednocześnie towarem oferowanym

środkiem płatniczym, a jednocześnie towarem oferowanym

kolekcjonerom.

kolekcjonerom.

Dotychczas ukazało się ponad 450 monet kolekcjonerskich.

Dotychczas ukazało się ponad 450 monet kolekcjonerskich.

Monety te emitowane są najczęściej w grupie, w skład której

Monety te emitowane są najczęściej w grupie, w skład której

wchodzi:

wchodzi:

moneta złota o nominale 100 zł lub 200 zł,

moneta złota o nominale 100 zł lub 200 zł,

jedna lub dwie monety srebrne o nominale 10 zł lub 20 zł.

jedna lub dwie monety srebrne o nominale 10 zł lub 20 zł.

W szczególnych sytuacjach emitowane są monety złote o

W szczególnych sytuacjach emitowane są monety złote o

nietypowych nominałach – np. 25 zł lub 50 zł.

nietypowych nominałach – np. 25 zł lub 50 zł.

33

33

Emisja monet i banknotów

Emisja monet i banknotów

kolekcjonerskich

kolekcjonerskich

Oprócz monet kolekcjonerskich NBP emituje również monety

Oprócz monet kolekcjonerskich NBP emituje również monety

przeznaczone na cele lokacyjne. Są to monety uncjowe

przeznaczone na cele lokacyjne. Są to monety uncjowe

wykonane ze złota (zawierające 1/10, 1/4, 1/2, oraz 1 uncję

wykonane ze złota (zawierające 1/10, 1/4, 1/2, oraz 1 uncję

czystego złota).

czystego złota).

NBP emituje również banknoty kolekcjonerskie. Upamiętniają

NBP emituje również banknoty kolekcjonerskie. Upamiętniają

one ważne wydarzenia lub wybitne postaci, autorytety i ich

one ważne wydarzenia lub wybitne postaci, autorytety i ich

rolę w historii Polski i Polaków. Pierwszy polski banknot

rolę w historii Polski i Polaków. Pierwszy polski banknot

kolekcjonerski został wyemitowany przez Narodowy Bank

kolekcjonerski został wyemitowany przez Narodowy Bank

Polski w 2006 r. Był to banknot z wizerunkiem Papieża

Polski w 2006 r. Był to banknot z wizerunkiem Papieża

Jana Pawła II” o nominale 50 zł.

Jana Pawła II” o nominale 50 zł.

Po przystąpieniu Polski do strefy euro działalność emisyjna

Po przystąpieniu Polski do strefy euro działalność emisyjna

NBP w zakresie monet kolekcjonerskich się nie zmieni. Będą

NBP w zakresie monet kolekcjonerskich się nie zmieni. Będą

one jedynie wyrażone w euro, zamiast w złotych.

one jedynie wyrażone w euro, zamiast w złotych.

Dotychczasowe serie tematyczne będą kontynuowane.

Dotychczasowe serie tematyczne będą kontynuowane.

34

34

Działania na rzecz systemu

Działania na rzecz systemu

płatniczego

płatniczego

System płatniczy umożliwia przepływ środków

System płatniczy umożliwia przepływ środków

finansowych w kraju. Działania Narodowego

finansowych w kraju. Działania Narodowego

Banku Polskiego w tym zakresie polegają

Banku Polskiego w tym zakresie polegają

na organizowaniu rozliczeń pieniężnych

na organizowaniu rozliczeń pieniężnych

w gospodarce – zarówno między osobami

w gospodarce – zarówno między osobami

fizycznymi, jak i podmiotami gospodarczymi.

fizycznymi, jak i podmiotami gospodarczymi.

Do najważniejszych działań należą:

Do najważniejszych działań należą:

organizowanie rozliczeń pieniężnych,

organizowanie rozliczeń pieniężnych,

działania regulacyjne,

działania regulacyjne,

nadzór nad systemami płatności

nadzór nad systemami płatności

oraz systemami rozrachunku papierów

oraz systemami rozrachunku papierów

wartościowych.

wartościowych.

35

35

Działania na rzecz systemu

Działania na rzecz systemu

płatniczego

płatniczego

NBP prowadzi system płatności SORBNET,

NBP prowadzi system płatności SORBNET,

obejmujący rachunki bieżące banków. Umożliwia

obejmujący rachunki bieżące banków. Umożliwia

on szybki i nieodwołalny rozrachunek transakcji

on szybki i nieodwołalny rozrachunek transakcji

dokonywanych na rynkach międzybankowych.

dokonywanych na rynkach międzybankowych.

W systemie tym dokonuje się też rozrachunku

W systemie tym dokonuje się też rozrachunku

zleceń płatniczych obsługiwanych

zleceń płatniczych obsługiwanych

przez pośredników rozliczeniowych, takich jak

przez pośredników rozliczeniowych, takich jak

Krajowa Izba Rozliczeniowa SA oraz Krajowy

Krajowa Izba Rozliczeniowa SA oraz Krajowy

Depozyt Papierów Wartościowych SA.

Depozyt Papierów Wartościowych SA.

NBP opracowuje przepisy dotyczące rozliczeń

NBP opracowuje przepisy dotyczące rozliczeń

pieniężnych oraz opiniuje przepisy dotyczące tych

pieniężnych oraz opiniuje przepisy dotyczące tych

zagadnień tworzone przez inne instytucje.

zagadnień tworzone przez inne instytucje.

36

36

Działania na rzecz systemu

Działania na rzecz systemu

płatniczego

płatniczego

Podstawowym celem nadzoru nad krajowymi systemami

Podstawowym celem nadzoru nad krajowymi systemami

płatności jest zapewnienie ich sprawnego i bezpiecznego

płatności jest zapewnienie ich sprawnego i bezpiecznego

funkcjonowania. NBP wydaje zezwolenia na uruchamianie

funkcjonowania. NBP wydaje zezwolenia na uruchamianie

nowych systemów płatności, ocenia zasady działania

nowych systemów płatności, ocenia zasady działania

poszczególnych systemów, zbiera dane statystyczne, a także

poszczególnych systemów, zbiera dane statystyczne, a także

wydaje zalecenia w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości

wydaje zalecenia w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości

stwarzających ryzyko dla określonego systemu. NBP

stwarzających ryzyko dla określonego systemu. NBP

współpracuje również z Komisją Papierów Wartościowych

współpracuje również z Komisją Papierów Wartościowych

i Giełd w kwestiach związanych z nadzorem nad systemami

i Giełd w kwestiach związanych z nadzorem nad systemami

rozrachunku papierów wartościowych.

rozrachunku papierów wartościowych.

W związku z wejściem Polski do Unii Europejskiej, NBP uruchomił

W związku z wejściem Polski do Unii Europejskiej, NBP uruchomił

nowy system SORBNET-EURO do obsługi rachunków

nowy system SORBNET-EURO do obsługi rachunków

bieżących banków w euro. Umożliwia on również obsługę

bieżących banków w euro. Umożliwia on również obsługę

płatności pomiędzy bankami polskimi a bankami z krajów Unii

płatności pomiędzy bankami polskimi a bankami z krajów Unii

Europejskiej. System SORBNET-EURO pozwala także

Europejskiej. System SORBNET-EURO pozwala także

na rozrachunek zleceń płatniczych, które obsługiwane są

na rozrachunek zleceń płatniczych, które obsługiwane są

przez Krajową Izbę Rozliczeniową SA w nowym systemie

przez Krajową Izbę Rozliczeniową SA w nowym systemie

obsługi płatności detalicznych w euro (EURO-ELIXIR).

obsługi płatności detalicznych w euro (EURO-ELIXIR).

37

37

Zarządzanie rezerwami

Zarządzanie rezerwami

dewizowymi

dewizowymi

Rezerwy dewizowe gwarantują pełną wymienialność

Rezerwy dewizowe gwarantują pełną wymienialność

złotego, pozwalają na dokonywanie płatności

złotego, pozwalają na dokonywanie płatności

wynikających z międzynarodowych zobowiązań

wynikających z międzynarodowych zobowiązań

państwa i wzmacniają wiarygodność finansową

państwa i wzmacniają wiarygodność finansową

kraju. Rezerwy są utrzymywane w walutach

kraju. Rezerwy są utrzymywane w walutach

obcych oraz w złocie.

obcych oraz w złocie.

W inwestowaniu rezerw na międzynarodowych

W inwestowaniu rezerw na międzynarodowych

rynkach finansowych NBP kieruje się:

rynkach finansowych NBP kieruje się:

bezpieczeństwem inwestowanych środków,

bezpieczeństwem inwestowanych środków,

płynnością rezerw,

płynnością rezerw,

dochodowością rezerw przy respektowaniu

dochodowością rezerw przy respektowaniu

dopuszczalnego stopnia ryzyka.

dopuszczalnego stopnia ryzyka.

38

38

Zarządzanie rezerwami

Zarządzanie rezerwami

dewizowymi

dewizowymi

NBP inwestuje rezerwy dewizowe przede wszystkim

NBP inwestuje rezerwy dewizowe przede wszystkim

w rządowe papiery wartościowe, papiery agencyjne

w rządowe papiery wartościowe, papiery agencyjne

i instytucji międzynarodowych oraz dokonuje lokat

i instytucji międzynarodowych oraz dokonuje lokat

w bankach, mając na uwadze wysoką wiarygodność

w bankach, mając na uwadze wysoką wiarygodność

kredytową emitentów i kontrahentów.

kredytową emitentów i kontrahentów.

Dobór inwestycji zapewnia dostępność środków

Dobór inwestycji zapewnia dostępność środków

dewizowych zgodnie z ich przewidywanym

dewizowych zgodnie z ich przewidywanym

wykorzystaniem oraz możliwością wystąpienia

wykorzystaniem oraz możliwością wystąpienia

sytuacji nadzwyczajnych.

sytuacji nadzwyczajnych.

Na maksymalizację dochodu z rezerw walutowych

Na maksymalizację dochodu z rezerw walutowych

istotny wpływ ma jakość zarządzania ryzykiem

istotny wpływ ma jakość zarządzania ryzykiem

związanym ze zmianami kursu walutowego oraz

związanym ze zmianami kursu walutowego oraz

stopy procentowej i płynności.

stopy procentowej i płynności.

39

39

Zarządzanie rezerwami

Zarządzanie rezerwami

dewizowymi

dewizowymi

W momencie przystąpienia Polski w maju 2004 r.

W momencie przystąpienia Polski w maju 2004 r.

do Unii Europejskiej, NBP stał się częścią

do Unii Europejskiej, NBP stał się częścią

Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC).

Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC).

Uczestnictwo NBP w ESBC jest związane

Uczestnictwo NBP w ESBC jest związane

z koniecznością wniesienia przez NBP, zgodnie

z koniecznością wniesienia przez NBP, zgodnie

z ustalonym kluczem subskrypcji, wkładu do kapitału

z ustalonym kluczem subskrypcji, wkładu do kapitału

Europejskiego Banku Centralnego (EBC). Po wejściu

Europejskiego Banku Centralnego (EBC). Po wejściu

Polski do Unii Gospodarczej i Walutowej oraz przyjęciu

Polski do Unii Gospodarczej i Walutowej oraz przyjęciu

euro jako waluty krajowej, NBP wniesie wkład

euro jako waluty krajowej, NBP wniesie wkład

do rezerw dewizowych EBC. Oznacza to, że NBP

do rezerw dewizowych EBC. Oznacza to, że NBP

znajdzie się w składzie narodowych banków

znajdzie się w składzie narodowych banków

centralnych uczestniczących w procesie zarządzania

centralnych uczestniczących w procesie zarządzania

rezerwami EBC, opartym na specjalizacji walutowej

rezerwami EBC, opartym na specjalizacji walutowej

według zasad określonych przez EBC. Jednocześnie

według zasad określonych przez EBC. Jednocześnie

NBP będzie nadal zarządzał częścią własnych rezerw

NBP będzie nadal zarządzał częścią własnych rezerw

dewizowych.

dewizowych.

40

40

Obsługa Skarbu Państwa

Obsługa Skarbu Państwa

W ramach obsługi Skarbu Państwa, Narodowy Bank Polski

W ramach obsługi Skarbu Państwa, Narodowy Bank Polski

prowadzi obsługę bankową budżetu państwa w zakresie

prowadzi obsługę bankową budżetu państwa w zakresie

określonym w ustawie o finansach publicznych. NBP

określonym w ustawie o finansach publicznych. NBP

prowadzi, m.in. centralny rachunek bieżący budżetu

prowadzi, m.in. centralny rachunek bieżący budżetu

państwa oraz rachunki bieżące i pomocnicze państwowych

państwa oraz rachunki bieżące i pomocnicze państwowych

jednostek budżetowych i państwowych funduszy celowych.

jednostek budżetowych i państwowych funduszy celowych.

Ponadto, NBP prowadzi, za zgodą prezesa NBP, rachunki

Ponadto, NBP prowadzi, za zgodą prezesa NBP, rachunki

innych osób prawnych na podstawie art. 51 ust. 1 pkt 4

innych osób prawnych na podstawie art. 51 ust. 1 pkt 4

ustawy o Narodowym Banku Polskim, a także rachunki

ustawy o Narodowym Banku Polskim, a także rachunki

innych podmiotów posiadających ustawowe upoważnienie

innych podmiotów posiadających ustawowe upoważnienie

do otwierania rachunków w NBP.

do otwierania rachunków w NBP.

Od momentu przystąpienia do Unii Europejskiej NBP prowadzi

Od momentu przystąpienia do Unii Europejskiej NBP prowadzi

rachunki bankowe przeznaczone do obsługi środków

rachunki bankowe przeznaczone do obsługi środków

finansowych przekazywanych z funduszy unijnych

finansowych przekazywanych z funduszy unijnych

oraz środków Unii z tytułu składki członkowskiej Polski.

oraz środków Unii z tytułu składki członkowskiej Polski.

41

41

Obsługa Skarbu Państwa

Obsługa Skarbu Państwa

Narodowy Bank Polski prowadzi rachunki w złotych

Narodowy Bank Polski prowadzi rachunki w złotych

i w walutach obcych. W sumie NBP obsługuje obecnie około

i w walutach obcych. W sumie NBP obsługuje obecnie około

3 750 posiadaczy rachunków, dla których prowadzi około

3 750 posiadaczy rachunków, dla których prowadzi około

16 290 rachunków, w tym 774 rachunki związane

16 290 rachunków, w tym 774 rachunki związane

z redystrybucją środków pochodzących z Unii Europejskiej.

z redystrybucją środków pochodzących z Unii Europejskiej.

Od 2002 r. Narodowy Bank Polski rozpoczął wprowadzanie

Od 2002 r. Narodowy Bank Polski rozpoczął wprowadzanie

systemu bankowości elektronicznej

systemu bankowości elektronicznej

enbepe

enbepe

. Jest to

. Jest to

nowoczesny system obsługi rachunków bankowych,

nowoczesny system obsługi rachunków bankowych,

z którego obecnie korzystają niemalże wszystkie podmioty

z którego obecnie korzystają niemalże wszystkie podmioty

posiadające rachunki w NBP. System umożliwia

posiadające rachunki w NBP. System umożliwia

państwowym jednostkom budżetowym i państwowym

państwowym jednostkom budżetowym i państwowym

funduszom celowym na sprawne zarządzanie ich

funduszom celowym na sprawne zarządzanie ich

rachunkami prowadzonymi przez NBP.

rachunkami prowadzonymi przez NBP.

NBP zapewnia klientom konsultacje telefoniczne, dotyczące

NBP zapewnia klientom konsultacje telefoniczne, dotyczące

eksploatacji systemu bankowości elektronicznej

eksploatacji systemu bankowości elektronicznej

enbepe

enbepe

oraz wsparcie poprzez internetowe Centrum Pomocy

oraz wsparcie poprzez internetowe Centrum Pomocy

Technicznej.

Technicznej.

42

42

Obsługa Skarbu Państwa

Obsługa Skarbu Państwa

Międzysystemowy interfejs B2B umożliwia Ministerstwu Finansów

Międzysystemowy interfejs B2B umożliwia Ministerstwu Finansów

przekazywanie do NBP poleceń przelewu oraz przekazywanie lub

przekazywanie do NBP poleceń przelewu oraz przekazywanie lub

odbieranie innych komunikatów związanych z prowadzeniem

odbieranie innych komunikatów związanych z prowadzeniem

rachunku w postaci elektronicznej. Dzięki bezpośredniemu

rachunku w postaci elektronicznej. Dzięki bezpośredniemu

połączeniu dwóch niezależnych systemów księgowych, zlecenia

połączeniu dwóch niezależnych systemów księgowych, zlecenia

generowane w systemie informatycznym Ministerstwa Finansów są

generowane w systemie informatycznym Ministerstwa Finansów są

przesyłane bezpośrednio do systemu księgowego NBP,

przesyłane bezpośrednio do systemu księgowego NBP,

co umożliwia szybszą i niezawodną wymianę komunikatów.

co umożliwia szybszą i niezawodną wymianę komunikatów.

Interfejs B2B zapewnia nowoczesny sposób komunikowania się

Interfejs B2B zapewnia nowoczesny sposób komunikowania się

posiadacza rachunku z NBP oraz wysokie bezpieczeństwo

posiadacza rachunku z NBP oraz wysokie bezpieczeństwo

przekazywanych danych. Komunikacja między systemami

przekazywanych danych. Komunikacja między systemami

informatycznymi NBP i Ministerstwa Finansów odbywa się

informatycznymi NBP i Ministerstwa Finansów odbywa się

w oparciu o standard Rady Bankowości Elektronicznej działającej

w oparciu o standard Rady Bankowości Elektronicznej działającej

przy Związku Banków Polskich. Zastosowane oprogramowanie

przy Związku Banków Polskich. Zastosowane oprogramowanie

zapewnia niezawodność komunikacji poprzez trwałe

zapewnia niezawodność komunikacji poprzez trwałe

przechowywanie komunikatów otrzymanych i wysłanych,

przechowywanie komunikatów otrzymanych i wysłanych,

zapobiegające utracie danych w wypadku awarii systemu, a także

zapobiegające utracie danych w wypadku awarii systemu, a także

wyeliminowanie przetwarzania duplikatów komunikatów,

wyeliminowanie przetwarzania duplikatów komunikatów,

przekazywanie potwierdzenia odbioru przesyłek i możliwość

przekazywanie potwierdzenia odbioru przesyłek i możliwość

ponownego przesłania przesyłki w przypadku braku potwierdzenia.

ponownego przesłania przesyłki w przypadku braku potwierdzenia.

43

43

Obsługa Skarbu Państwa

Obsługa Skarbu Państwa

Międzysystemowy interfejs B2B zapewnia Ministerstwu Finansów

Międzysystemowy interfejs B2B zapewnia Ministerstwu Finansów

rozszerzone funkcje w porównaniu z rozwiązaniami dostępnymi

rozszerzone funkcje w porównaniu z rozwiązaniami dostępnymi

w systemie bankowości elektronicznej

w systemie bankowości elektronicznej

enbepe

enbepe

, np. możliwość

, np. możliwość

przekazania w formie elektronicznej przez Ministerstwo Finansów

przekazania w formie elektronicznej przez Ministerstwo Finansów

dyspozycji utworzenia lokaty terminowej oraz dyspozycji rozwiązania

dyspozycji utworzenia lokaty terminowej oraz dyspozycji rozwiązania

lokaty terminowej przed upływem umownego okresu jej utrzymywania.

lokaty terminowej przed upływem umownego okresu jej utrzymywania.

24 lipca 2006 r. uruchomiono interfejs B2B łączący ZSK NBP z systemem

24 lipca 2006 r. uruchomiono interfejs B2B łączący ZSK NBP z systemem

SIMIK MF w zakresie rachunków przeznaczonych do obsługi środków

SIMIK MF w zakresie rachunków przeznaczonych do obsługi środków

finansowych Unii Europejskiej dla krajów członkowskich w ramach

finansowych Unii Europejskiej dla krajów członkowskich w ramach

Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego

Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego

Funduszu Społecznego, Sekcji „Orientacji” Europejskiego Funduszu

Funduszu Społecznego, Sekcji „Orientacji” Europejskiego Funduszu

Orientacji i Gwarancji Rolnej oraz Finansowego Instrumentu Wspierania

Orientacji i Gwarancji Rolnej oraz Finansowego Instrumentu Wspierania

Rybołówstwa. System SIMIK MF umożliwia obsługę rachunków

Rybołówstwa. System SIMIK MF umożliwia obsługę rachunków

bankowych otwartych w NBP dla gromadzenia środków pochodzących

bankowych otwartych w NBP dla gromadzenia środków pochodzących

z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. Uruchomienie

z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. Uruchomienie

interfejsu B2B związane było z wprowadzeniem w Ministerstwie

interfejsu B2B związane było z wprowadzeniem w Ministerstwie

Finansów systemu SIMIK, tj. Systemu Informatycznego Monitoringu

Finansów systemu SIMIK, tj. Systemu Informatycznego Monitoringu

i Kontroli Finansowej Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności.

i Kontroli Finansowej Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności.

Jego zadaniem jest wspomaganie procesu absorpcji funduszy

Jego zadaniem jest wspomaganie procesu absorpcji funduszy

pochodzących z Unii Europejskiej.

pochodzących z Unii Europejskiej.

44

44

Działalność edukacyjna i

Działalność edukacyjna i

informacyjna

informacyjna

Ważnym elementem misji NBP – jako instytucji wspierającej

Ważnym elementem misji NBP – jako instytucji wspierającej

rozwój gospodarczy Polski – jest podejmowanie działań

rozwój gospodarczy Polski – jest podejmowanie działań

służących upowszechnieniu edukacji ekonomicznej,

służących upowszechnieniu edukacji ekonomicznej,

zrozumieniu zasad funkcjonowania gospodarki rynkowej

zrozumieniu zasad funkcjonowania gospodarki rynkowej

i promocji przedsiębiorczości.

i promocji przedsiębiorczości.

Program Edukacji Ekonomicznej NBP został stworzony, by wspierać

Program Edukacji Ekonomicznej NBP został stworzony, by wspierać

i promować rozmaite inicjatywy z zakresu edukacji ekonomicznej,

i promować rozmaite inicjatywy z zakresu edukacji ekonomicznej,

realizowane m.in. przez szkoły, uniwersytety, biblioteki,

realizowane m.in. przez szkoły, uniwersytety, biblioteki,

organizacje pozarządowe, media i instytucje szkoleniowe.

organizacje pozarządowe, media i instytucje szkoleniowe.

Głównymi adresatami działań edukacyjnych NBP są ludzie młodzi –

Głównymi adresatami działań edukacyjnych NBP są ludzie młodzi –

uczniowie szkół ponadpodstawowych oraz studenci, a także ci,

uczniowie szkół ponadpodstawowych oraz studenci, a także ci,

którzy z racji wykonywanego zawodu sami przekazują wiedzę:

którzy z racji wykonywanego zawodu sami przekazują wiedzę:

nauczyciele, dziennikarze i pracownicy organizacji pozarządowych.

nauczyciele, dziennikarze i pracownicy organizacji pozarządowych.

Przy realizacji projektów edukacyjnych NBP współpracuje z wieloma

Przy realizacji projektów edukacyjnych NBP współpracuje z wieloma

instytucjami i organizacjami, m.in. z Centralnym Ośrodkiem

instytucjami i organizacjami, m.in. z Centralnym Ośrodkiem

Doskonalenia Nauczycieli, Biblioteką Narodową, Fundacją

Doskonalenia Nauczycieli, Biblioteką Narodową, Fundacją

Młodzieżowej Przedsiębiorczości, Fundacją Edukacyjną

Młodzieżowej Przedsiębiorczości, Fundacją Edukacyjną

Przedsiębiorczości, Centrum Edukacji Obywatelskiej, agencją

Przedsiębiorczości, Centrum Edukacji Obywatelskiej, agencją

Reuters Polska i Stowarzyszeniem Dziennikarzy Polskich.

Reuters Polska i Stowarzyszeniem Dziennikarzy Polskich.

45

45

Narodowy Bank Polski odpowiada za stabilność narodowego

Narodowy Bank Polski odpowiada za stabilność narodowego

pieniądza. Wypełniając ten konstytucyjny obowiązek, NBP

pieniądza. Wypełniając ten konstytucyjny obowiązek, NBP

opracowuje i realizuje strategię polityki pieniężnej oraz –

opracowuje i realizuje strategię polityki pieniężnej oraz –

uchwalane corocznie – założenia polityki pieniężnej.

uchwalane corocznie – założenia polityki pieniężnej.

Poprzez zarządzanie rezerwami dewizowymi zapewnia

Poprzez zarządzanie rezerwami dewizowymi zapewnia

odpowiedni poziom bezpieczeństwa finansowego państwa.

odpowiedni poziom bezpieczeństwa finansowego państwa.

Dzięki emisji znaków pieniężnych zabezpiecza płynność

Dzięki emisji znaków pieniężnych zabezpiecza płynność

obrotu gotówkowego.

obrotu gotówkowego.

Ważnym celem NBP jest dbałość o stabilność systemu

Ważnym celem NBP jest dbałość o stabilność systemu

finansowego. W ramach pełnionych funkcji nadzorczych

finansowego. W ramach pełnionych funkcji nadzorczych

i regulacyjnych NBP dba o płynność, sprawność

i regulacyjnych NBP dba o płynność, sprawność

i bezpieczeństwo systemu płatniczego. Przyczynia się

i bezpieczeństwo systemu płatniczego. Przyczynia się

również do rozwoju bezpiecznej infrastruktury rynku

również do rozwoju bezpiecznej infrastruktury rynku

finansowego.

finansowego.

Ponadto, NBP podejmuje działania służące upowszechnianiu

Ponadto, NBP podejmuje działania służące upowszechnianiu

wiedzy ekonomicznej, m.in. dzięki udostępnianiu informacji

wiedzy ekonomicznej, m.in. dzięki udostępnianiu informacji

na stronie internetowej www.nbp.pl oraz poprzez

na stronie internetowej www.nbp.pl oraz poprzez

działalność Portalu Edukacji Ekonomicznej.

działalność Portalu Edukacji Ekonomicznej.

46

46

Duży wpływ na działalność NBP miały

Duży wpływ na działalność NBP miały

w ostatnich latach i mają nadal procesy

w ostatnich latach i mają nadal procesy

integracji europejskiej oraz członkostwo

integracji europejskiej oraz członkostwo

w Unii Europejskiej, a w szczególności

w Unii Europejskiej, a w szczególności

przygotowanie Polski do uczestnictwa

przygotowanie Polski do uczestnictwa

w strefie euro.

w strefie euro.

W celu właściwego przygotowania się do

W celu właściwego przygotowania się do

przyjęcia euro NBP będzie dążył do spełnienia

przyjęcia euro NBP będzie dążył do spełnienia

wymagań nałożonych na banki centralne

wymagań nałożonych na banki centralne

państw, które już wprowadziły wspólną

państw, które już wprowadziły wspólną

walutę. NBP będzie się starał uzyskać pozycję

walutę. NBP będzie się starał uzyskać pozycję

znaczącego ośrodka naukowego w zakresie

znaczącego ośrodka naukowego w zakresie

badań ekonomicznych w kraju oraz w ramach

badań ekonomicznych w kraju oraz w ramach

Europejskiego Systemu Banków Centralnych.

Europejskiego Systemu Banków Centralnych.