polskagola12

polskagola12

ANATOMIA mgr Urszula Kielanowicz (tel. [phone])

UKŁAD NERWOWY CZŁOWIEKA

Jest zbudowany z tkanki nerwowej.

Ma za zadanie:

• integrować działalność organizmu

• rejestrować bodźce (do centralnego układu nerwowego -> dalej do mięśni)

• przetwarzać zwartą w nich informację

• sterować czynnościami organizmu (ruchem mięśni oraz wydzielaniem hormonów)

Czynności obwodowego układu nerwowego można podzielić na dwie kategorie:

1. układ nerwowy SOMATYCZNY – nastawiony na liczność ze światem zewnętrznym, odbiera z niego różnorodne informacje za pośrednictwem narządów zmysłu, oraz zarządza aparatem ruchowym umożliwiając poruszanie się w przestrzeni i reagowanie w sposób celowy na bodźce zewnętrzne

2. układ nerwowy AUTONOMICZNY (wegetatywny) (samozarządzający) – rola - kontrola nad przemianą materii oraz prawidłowym działaniem narządów wewnętrznych

Działalność obu tych układów koordynowana jest (zarządzana) na wyższych piętrach układu nerwowego.

Komórka nerwowa (neuron) – składa się z bańkowatego ciała komórkowego z jadrem oraz odchodzących od tego ciała licznych wypustek. Wypustki te tworzą drzewkowate rozgałęzienia zwane dendrytami.

SYGNAŁY WEJŚCIOWE (synapsy)	PRZETWORNIK (ciało komórkowe)	SYGNAŁ WYJŚCIOWY (akson)

¹

• Neuryt (akson) - jedna z wypustek jest dłuższa, okryta jasna otoczką mielinową. Długość aksonu dochodzi do 1 m.

Układ nerwowy zbudowany jest z ok. 20 mld (olbrzymiej liczby) neuronów z tego tylko 25 mln znajduje się na obwodzie, reszta znajduje się w centralnym układzie nerwowym.

Neurony kontaktują się miedzy sobą za pomocą łącz – synaps

Głównym działaniem neuronów jest:

• przyjmowanie

• przetwarzanie

• przekazywanie informacji w postaci bodźców elektrycznych.

Każda komórka nerwowa otrzymuje informacje od innych neuronów a także od innych wyspecjalizowanych komórek, czyli receptorów narządów zmysłu, bądź bezpośrednio ze środowiska zewnętrznego przez wyspecjalizowane dendryty.

Informacje te przekazuje komórka dalej przez akson.

Przekazywanie i przetwarzanie w neuronach informacje są zakodowane w postaci sygnałów elektrycznych i chemicznych. Ważną w tym procesie pełni rolę osłonka mielinowa aksonu. Jest zbudowana z lipidów i pełni rolę izolatora.

Podział układu nerwowego

• PODZIAŁ TOPOGRAFICZNY

1. ośrodkowy – centralny – układ nerwowy

• mózgowie

• kresomózgowie

• międzymózgowie

• śródmózgowie

• móżdżek

• rdzeń przedłużony

1. obwodowy układ nerwowy

• nerwy rdzeniowe

• nerwy czaszkowe

• PODZIAŁ CZYNNOŚCIOWY

1. układ nerwowy somatyczny

• układ piramidowy

• układ pozapiramidowy

1. układ nerwowy autonomiczny

• cześć współczulna (sympatyczna)

• cześć przywspółczulna

Obwodowy układ nerwowy – tworzą korzenie rdzeniowe i nerwy obwodowe. Układ ten zabezpiecza odbiór doznań czuciowych oraz przewodzi pobudzenia z ośrodków nerwowych (rdzeń i mózg) do narządów wykonawczych (mięsnie i gruczoły dokrewne).

Nerwy obwodowe zbudowane są z włókien nerwów ruchowych, czuciowych i autonomicznych.

Włókna ruchowe i autonomiczne przewodzą pobudzenia do narządów wykonawczych (mięsnie i gruczoły wydzielania wewnętrznego).

Włókna czuciowe są dendrytami i przewodzą pobudzenia do ośrodków nerwowych.

Uszkodzenie korzeni rdzeniowych najczęściej wykonane są przez ucisk wypadającego jadra miażdżystego.

Diagnozowanie uszkodzeń EMG – badania szybkości przewodzenia (jest jednym z badan, inne to rentgen, rezonans), np. przy chorobie cieśnień nadgarstka.

Ośrodkowy układ nerwowy – obejmuje mózgowie (mozg, pień mózgu, móżdżek). OUN poddaje rejestracji i analizie pobudzenia dopływające z układu obwodowego i zapewnia prawidłową reakcje na te bodźce.

Największą cześć mózgu stanowią półkule mózgu, które dzieli się na 4 platy:

• czołowy

• ciemieniowy

• skroniowy

• potyliczny

Każdy z tych płatów odpowiada za inne funkcje.

- czołowy – związany z czynnościami ruchowymi i psychicznymi – uszkodzenie tego płata jest przyczyna niedowładów lub porażeń kończyn a w niektórych przypadkach pojawienie się zaburzeń cech osobowości.

- ciemieniowy – bierze udział w analizie doznań czuciowych. Następstwem uszkodzenia jest przeciwstronna przeczulica.

- potyliczny – znajduje się w nim ośrodki wzroku. Jeśli dojdzie do upośledzenia, to będą zaburzenia w polu widzenia.

- skroniowy – w nim odbywa się analiza doznań słuchowych.

Zewnętrzną powierzchnię półkul mózgu pokrywa kora mózgowa. Uszkodzenie jej może doprowadzić do zaburzeń w uszkodzonym obszarze, np. niedowład, zaburzenia mowy, niedowidzenie lub wyzwolić aktywność komórek leżących w sąsiedztwie uszkodzenia. Taka nadpobudliwość może być przyczyną powstania napadów padaczkowych.

Od komórek nerwowych kory mózgu do struktur pnia mózgu przebiegają włókna łączące, które tworzą istotę białą mózgu.

Wewnątrz półkul mózgowych znajdują się skupiska komórek nerwowych, tzw. zwoje podstawy, które regulują napięcie mięśniowe oraz zapewniają kontrolę ruchów zautomatyzowanych. Uszkodzenie zwojów podstawy powoduje zaburzenie ruchowe i postawy ciała.

Pień mózgu – stanowi polaczenie między półkulami mózgu a rdzeniem kręgowym. W obrębie pnia mózgu znajduje się wiele ośrodków odpowiedzialnych za funkcjonowanie najważniejszych czynności jak oddychanie, praca serca, przemiana materii i regulacja temperatury.

Móżdżek – modeluje napięcie mięśni i wpływa na utrzymaniu prawidłowej postawy ciała. Uszkodzenie móżdżku prowadzi do zaburzeń wykonania ruchów precyzyjnych oraz w utrzymaniu równowagi ciała.

Rdzeń kręgowy – znajduje się w kanale kręgowym i pośredniczy w przekazywaniu pobudzań czuciowych do mózgu oraz bodźców wykonawczych do nerwów obwodowych.

Przekrój poprzeczny rdzenia kręgowego:

- istota szara – w kształcie litery „H”, istota szara znajduje się w istocie białej,

- do rogów grzbietowych dochodzą korzenie grzbietowe, które pośredniczą w przekazywaniu pobudzań czuciowych,

- w rogach przednich są zgrupowane neurony grupowe, których wypustki unerwiają wypustki nerwowe,

- zewnętrzną warstwę rdzenia stanowi istota biała (wew. jest szara) utworzona z włókien nerwowych.

Układ autonomiczny (wegetatywny) – kieruje czynnościami narządów wewnętrznych a zwłaszcza funkcją układu sercowo –naczyniowego, oddechowego i pokarmowego.

Układ wegetatywny jest czynnościowo ściśle powiązany z układem hormonalnym.

Wszystkie ośrodki znajdują się w ……..

Układ ten dzieli się na 2 części:

• współczulną

• przywspółczulną

Ośrodki układu sympatycznego – zlokalizowane są w bocznych rogach rdzenia kręgowego w odcinku piersiowym i lędźwiowym.

Ośrodki parasympatyczne – znajdują się w mózgowiu i odcinku krzyżowym rdzenia kręgowego.

Uszkodzenie włókien wegetatywnych wyzwala tzw. bóle kauzaligiczne, które maja charakter piekący, palący.

Somatyczny układ nerwowy – jest odpowiedzialny za kontakt ze środowiskiem zewnętrznym oraz szybkie reagowanie w środowisku zewnętrznym.

Układ somatyczny unerwia nerwy szkieletowe, kieruje ich pracą oraz pracą gruczołów skórnych, komórek barwnikowych skóry. Działanie tego układu polega w dużej mierze od naszej kontrolo w przeciwieństwie do układu autonomicznego.

---

1. http://niesamizsm.dbv.pl/viewpage.php?page_id=1↩