FUTURA
edukacja & przyszłość
Techniczne bezpiecze
ń
stwo pracy
mgr in
ż
. Krystian M
ę
drek
BEZPIECZE
Ń
STWO I HIGIENA PRACY
14.04.2012
FUTURA
edukacja & przyszłość
Techniczne bezpiecze
ń
stwo pracy
mgr in
ż
. Krystian M
ę
drek
BEZPIECZE
Ń
STWO I HIGIENA PRACY
14.04.2012
Obróbka skrawaniem metali
Obróbka skrawaniem metali jest podstawową techniką wytwarzania części
maszyn, urządzeń, przedmiotów użytkowych, itp., polegającą na
nadawaniu przedmiotowi obrabianemu żądanego kształtu, wymiarów
i właściwości warstwy wierzchniej poprzez usunięcie części materiału
za pomocą narzędzia skrawającego.
Rodzaje obróbki skrawaniem:
•
obróbka ścierna (szlifowanie, docieranie, gładzenie, polerowanie),
•
obróbka wiórowa (toczenie, wiercenie, frezowanie, struganie, dłutowanie),
•
obróbka ubytkowa, podczas której następuje usunięcie określonej części
materiału obrabianego przedmiotu,
•
obróbka obwiedniowa, najczęściej stosowana przy obróbce uzębień kół
zębatych.
Obróbka skrawaniem metali
W obróbce skrawaniem metali stosuje się następujące obrabiarki:
•
tokarki,
•
wiertarki,
•
frezarki,
•
wytaczarki,
•
przecinarki,
•
strugarki,
•
przeciągarki,
•
szlifierki.
Ogólne zasady BHP dotyczące użytkowania
urządzeń do obróbki metali
•
do pracy na obrabiarce powinien być dopuszczony pracownik mający
odpowiednie umiejętności,
•
obrabiarka powinna być sprawna technicznie,
•
osłony stałe lub ruchome powinny mieć niezawodne blokady
uniemożliwiające ich przypadkowe otwarcie,
•
jeżeli istnieje możliwość pracy na obrabiarce z otwartą osłoną, to osłona
powinna być wyposażona w urządzenie blokujące uniemożliwiające jej
otwarcie bez zatrzymania pracy obrabiarki,
•
urządzenia sterujące i inne zabezpieczenia powinny być zgodne
z dokumentacją techniczno-ruchową oraz oznakowane w wyraźny sposób,
•
obrabiarka powinna być wyposażona w odpowiednie urządzenia ochronne,
osłaniające przestrzeń roboczą, chroniące przed odpryskującymi wiórami,
rozpryskującymi się płynami smarująco-chłodzącymi i medium roboczym,
•
obrabiarka powinna być wyposażona w odpowiednie urządzenia
zapobiegające zalewaniu podłogi przez płyn chłodząco-smarujący,
•
osłony stałe wystające poza obrys obrabiarki oraz osłony ruchome
zmieniające swoje położenie podczas pracy obrabiarki powinny być
oznakowane barwami i znakami bezpieczeństwa,
•
lampy elektryczne przeznaczone do oświetlania miejscowego na
stanowisku pracy powinny być zasilane napięciem bezpiecznym,
a natężenie tego oświetlenia powinno zapewniać widoczność pozwalającą
na bezpieczne wykonywanie pracy,
•
obrabiany przedmiot powinien być zamocowany w odpowiednim uchwycie
lub imadle w sposób pewny,
•
do pracy na obrabiarkach stosowane powinny być tylko narzędzia ostre,
właściwe dla danej obróbki,
•
ręczne pomiary powinny być dokonywane po zatrzymaniu obrabiarki,
•
obrabiarki powinny być wyposażone w urządzenia do usuwania
powstających wiórów,
•
podczas naprawy, konserwacji i czyszczenia obrabiarka powinna być
odłączona od zasilania prądem elektrycznym,
•
przed przystąpieniem do naprawy lub czyszczenia obrabiarki należy
sprawdzić, czy jej napęd jest odłączony od zasilania oraz, czy jest możliwe
jej przypadkowe włączenie,
•
pracownik obsługujący obrabiarkę powinien być ubrany w odzież roboczą,
ś
ciśle przylegającą, dotyczy to przede wszystkim rękawów przy
nadgarstkach obsługującego, które powinny być opięte. Obsługujący
powinien pracować z nakrytą głową i w obuwiu roboczym.
Obowiązki pracownika
Przed przystąpieniem do pracy na obrabiarce metali, należy:
•
zapoznać się z dokumentacją wykonawczą, z instrukcją obsługi tokarki
i tabliczką znamionową maszyny,
•
zaplanować kolejność wykonywania poszczególnych czynności,
•
przygotować odpowiednie urządzenia pomocnicze umożliwiające
składowanie materiałów, półfabrykatów i odpadów,
•
przygotować materiał do obróbki ustawiając go w sposób zapewniający
maksymalne bezpieczeństwo i łatwość pobierania,
•
przygotować niezbędne pomoce warsztatowe, tj. przyrządy pomiarowe,
narzędzia pracy,
•
zastosować odpowiednie środki ochrony osobistej,
•
sprawdzić stan techniczny obrabiarki, oświetlenie stanowiska,
•
próbnie uruchomić obrabiarkę i sprawdzić jakość jej działania.
Wymagania BHP przy obróbce drewna
Wymagania bhp przy obsłudze obrabiarek do drewna i urządzeń technicznych
do obróbki drewna zawarte są w rozporządzeniu Ministra Gospodarki
w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze obrabiarek
do drewna z dnia 12 kwietnia 2000 r. (Dz. U. Nr 36, poz. 409).
Wymagania BHP przy obróbce drewna
Pracownicy obsługujący obrabiarki powinni:
•
stosować nakrycie głowy całkowicie zakrywające włosy oraz odzież
roboczą bez zwisających i luźno odstających części,
•
wykonywać pracę zgodnie z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
dokumentacją techniczo-ruchową lub instrukcją obsługi,
•
przed przystąpieniem do czyszczenia, konserwacji lub naprawy obrabiarek
wyłączyć napęd i zasilanie oraz zabezpieczyć je przed przypadkowym
uruchomieniem,
•
po wykonanej naprawie nie uruchamiać obrabiarek bez zezwolenia
przełożonego.
Wymagania BHP przy obróbce drewna
•
obrabiarki powinny być wyposażone w zespoły urządzeń dociskowych
i zaciskowych, w celu zabezpieczenia obrabianego materiału przed
przypadkowym odrzutem lub wyrzutem,
•
skuteczność sprawdzania instalacji przeciwporażeniowej w obrabiarkach
powinna być sprawdzana co najmniej raz na 2 lata, wyłącznie przez osoby
do tego uprawnione,
•
elementy sterownicze obrabiarek, ich liczba i rozmieszczenie powinny być
tak dobrane i usytuowane, aby nie stwarzały zagrożenia wypadkowego,
•
pracownicy przed rozpoczęciem pracy powinni sprawdzić, czy
uruchomienie obrabiarek nie grozi wypadkiem oraz czy urządzenia
ochronne są sprawne technicznie i znajdują się na wyznaczonych
miejscach,
•
w miejscach, w których istnieje możliwość zetknięcia się pracownika
z narzędziami tnącymi, ruchomymi częściami lub przedmiotami
obrabianymi, należy stosować odpowiednie urządzenia ochronne,
•
obrabiarki powinny być wyposażone w urządzenia do hamowania,
zapewniające bezpieczne zatrzymanie zespołów roboczych,
•
obrabiany materiał i narzędzia tnące należy zamocować w sposób
uniemożliwiający ich wyrwanie lub zmianę położenia w czasie obróbki pod
wpływem sił skrawania lub sił odśrodkowych,
•
przy obróbce materiału o znacznej długości powinny być stosowane
odpowiednie podpórki zapewniające stabilność materiału,
•
wymiana narzędzi tnących stosowanych do obróbki materiału może być
dokonywana po uprzednim wyłączeniu napędu i unieruchomieniu
wrzecion,
•
narzędzia tnące zamontowane w obrabiarkach powinny być odpowiednio
zabudowane lub osłonięte,
Wymagania BHP przy obróbce drewna
Podczas pracy obrabiarek niedopuszczalne jest:
•
otwieranie lub zdejmowanie osłon albo innych urządzeń chroniących
pracowników przed urazami,
•
czyszczenie mechanizmów roboczych lub ich konserwowanie,
•
sprawdzanie dokładności obrabianego materiału,
•
usuwanie wiórów i odpadów powstających w toku procesu produkcyjnego;
trociny i wióry powinny być usuwane z obrabiarek po uprzednim
wyłączeniu napędu oraz za pomocą sprzętu i narzędzi do tego
przeznaczonych. Pył drzewny powinien być usuwany w miejscu jego
powstania przez wyciągi miejscowe.
Wymagania BHP przy obróbce drewna
Podczas obsługi pilarek tarczowych powinny być spełnione następujące
wymagania:
•
pilarki powinny być wyposażone w osłony piły,
•
przy ręcznym posuwie materiału powinny być stosowane prowadnice
ciętego materiału,
•
przy zmechanizowanym posuwie materiału należy stosować urządzenia
podające i odbierające,
•
przy cięciu materiałów o małych wymiarach oraz w końcowej fazie cięcia
wzdłużnego do dosuwania przedmiotu do piły pilarki należy stosować
odpowiednie popychacze wykonane z tworzywa sztucznego, drewna lub
sklejki.
Wymagania BHP przy obróbce drewna
Podczas obsługi pilarek taśmowych powinny być spełnione następujące
wymagania:
•
podczas cięcia materiałów o małych wymiarach należy stosować
urządzenia pomocnicze, pozwalające na bezpieczne przesuwanie tych
materiałów do piły taśmowej,
•
stan zużycia wkładki przepustowej piły, wykonanej z materiału
o własnościach nie iskrzących, należy na bieżąco kontrolować;
w przypadku stwierdzenia nadmiernego jej zużycia, wymienić wkładkę,
•
szerokość szczeliny we wkładce, przez którą przechodzi piła, powinna być
jak najmniejsza i dostosowana do wymiarów piły,
•
zamocowanie materiału w urządzeniu zaciskowym powinno być stabilne
zarówno przy ruchu roboczym piły taśmowej, jak i przy ruchu powrotnym.
Wymagania BHP przy obróbce drewna
Zasady pracy z pilarkami tarczowymi i łańcuchowymi:
•
pracować w pobliżu innych osób, które w razie wypadku będą w stanie
udzielić pomocy,
•
uniemożliwić dostęp osób postronnych oraz zwierząt do rejonu ścinki oraz
do miejsc, w których może wystąpić zagrożenie spowodowane kontaktem
z pilarką oraz obalanym drzewem lub spadającymi gałęziami,
•
unikać pracy w złych warunkach atmosferycznych, np. w czasie gęstej
mgły, ciągłych opadów, silnego wiatru oraz mrozu powodującego
oblodzenie,
•
przed uruchomieniem pilarki należy sprawdzić jej stan techniczny,
szczególnie elementów zabezpieczających przed urazami,
•
pilarkę łańcuchową należy stosować oburącz podczas pracy,
•
nie należy wykonywać cięć na wysokości wymagającej podniesienia
pilarki powyżej ramion oraz stojąc na drabinie lub drzewie,
•
unikać cięcia górną granicą prowadnicy, ponieważ zwiększa się wówczas
ryzyko wystąpienia odbicia pilarki,
•
pilarkę w czasie pracy ustawić w taki sposób, aby żadna część ciała nie
znajdowała się na linii cięcia,
•
dobrać tarczę piły tarczowej do przerzynanego materiału,
•
ustawić osłonę i klin rozszczepiający w odpowiednim położeniu,
•
należy używać pił o zębach jednakowej wysokości, dobrze naostrzonych
i równo rozwartych,
•
nie używać pił uszkodzonych i odkształconych,
•
stosować prowadnicę przy cięciu wzdłużnym,
•
do popychania materiału stosować drewniane popychacze,
•
nie usuwać odpadów wiórów ze stołu, gdy obraca się piła.
Wymagania BHP przy spawaniu metali
Wymagania dotyczące bhp podczas prac spawalniczych, obejmujących
spawanie, napawanie, lutowanie, zgrzewanie i cięcie termiczne metali
i tworzyw termoplastycznych zawarte są w rozporządzeniu Ministra
Gospodarki w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach
spawalniczych z dnia 27 kwietnia 2000 r. (Dz. U. Nr 40, poz. 470).
Prace spawalnicze
Spawaniem nazywamy proces łączenia metali za pomocą ich miejscowego
stapiania. Z uwagi na rodzaj czynników wytwarzających wysoką
temperaturę (3200-3500ºC) spawanie dzielimy na:
•
gazowe, gdzie czynnikiem wytwarzającym wysoką temperaturę jest gaz
palny (np. acetylen, wodór, propan-butan, gaz ziemny) spalający się w
atmosferze tlenu,
•
elektryczne spawanie łukowe – gdzie czynnikiem wytwarzającym
wysoką temperaturę jest łuk elektryczny,
•
laserowe – gdzie czynnikiem wytwarzającym wysoką temperaturę jest
wzmocniona wiązka światła monochromatycznego.
Za pomocą tych samych czynników można także przecinać materiały.
Pomieszczenie spawalni
Spawalnie powinny spełniać następujące wymogi:
•
wysokość pomieszczenia minimum 3,75 m,
•
na każde stanowisko robocze powinno przypadać co najmniej 2 m
2
wolnej
powierzchni podłogi, niezajętej przez urządzenia i sprzęt,
•
na każdego pracownika najliczniejszej zmiany powinno przypadać co
najmniej 15 m
3
wolnej objętości pomieszczenia, niezajętej przez
urządzenia i sprzęt,
•
należy zapewnić dostateczne oświetlenie naturalne, a gdy jest to
niemożliwe – dostateczne oświetlenie sztuczne,
•
wentylacja – zapewniająca skuteczne usuwanie powietrza
zanieczyszczonego substancjami szkodliwymi, wydzielającymi się przy
spawaniu i cięciu metali oraz dopływ świeżego powietrza,
•
podłoga w spawalni i na stanowiskach spawalniczych powinna być
wykonana w materiałów niepalnych.
Zagrożenia przy pracach spawalniczych
Główne zagrożenia przy wykonywaniu prac spawalniczych wynikają
z użytkowania palników gazowych i spawarek.
Należą do nich:
•
zagrożenie poparzeniem,
•
zagrożenia chemiczne i pyłowe – szkodliwe działanie pyłów
spawalniczych,
•
zagrożenie odpryskami spawalniczymi,
•
zagrożenie pożarem lub wybuchem,
•
zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym przy spawaniu elektrycznym,
•
uszkodzenia wzroku i skóry na skutek promieniowania nadfioletowego
i podczerwonego.
Stanowiska spawalnicze na budowie
•
stałe stanowiska spawalnicze, zlokalizowane na otwartej przestrzeni
powinny być zabezpieczone przed działaniem czynników atmosferycznych,
•
stałe stanowisko spawalnicze w pomieszczeniu powinno być wyposażone
w miejscową wentylację wyciągową i ekrany izolujące przed
promieniowaniem optycznym,
•
w czasie opadów atmosferycznych spawanie lub cięcie metali jest
dozwolone wyłącznie po osłonięciu stanowiska,
•
stanowisko spawacza powinno być wydzielone i wyposażone w sposób
zabezpieczający jego i inne osoby przed szkodliwym działaniem
promieniowania na wzrok,
•
spawacze gazowi powinni pracować w obuwiu skórzanym, fartuchu
ochronnym, w okularach ochronnych, zaś spawacze elektryczni – używać
tarcz spawalniczych.
Spawanie gazowe
•
przy wykonywaniu robót spawalniczych na budowach można używać
wyłącznie butli do gazów technicznych, posiadających ważną cechę organu
dozoru technicznego,
•
przewody do przeprowadzania tlenu i acetylenu powinny różnić się między
sobą barwą, barwy te są ściśle określone – przewody tlenowe – w kolorze
niebieskim, acetylenowe – w kolorze czerwonym,
•
długość przewodów powinna wynosić co najmniej 5 m,
•
nie stosuje się przewodów używanych uprzednio do innych gazów,
•
zamocowanie przewodów na nasadkach reduktorów, bezpieczników
wodnych, palników i łączników wykonuje się wyłącznie za pomocą
płaskich zacisków.
Sposoby postępowania ze sprzętem
•
przewody do gazów technicznych należy zawieszać i przechowywać
w sposób zabezpieczający przed powstaniem ostrych załamań,
•
ręczne przemieszczanie butli o pojemności ponad 10 l powinno być
wykonywane przez co najmniej 2 osoby,
•
na budowach i w czasie transportu chroni się butle przed
zanieczyszczeniem tłuszczem, ogrzaniem do temperatury 23ºC, oraz
działaniem: promieni słonecznych, deszczu i śniegu,
•
butle napełnione gazami przechowuje się w pomieszczeniach do tego
przeznaczonych; butle powinny być oddalone od nieosłoniętych
grzejników o co najmniej 1 m; w przypadku grzejników osłoniętych
odległość tę można zmniejszyć do 0,1 m,
•
przechowywanie w tym samym pomieszczeniu butli z tlenem i materiałów
lub gazów tworzących w połączeniu z nim mieszaninę wybuchową jest
zabronione.
Postępowanie podczas prac spawalniczych
•
w czasie pobierania gazów technicznych do spawania, butle ustawia się
w pozycji pionowej lub nachylonej pod kątem nie mniejszym niż 45º
do poziomu,
•
odległość palnika od butli powinna wynosić co najmniej 1 m,
•
palniki do cięcia i spawania powinny być utrzymywane w stanie
technicznej sprawności i czystości,
•
z palnikiem należy się obchodzić w taki sposób, by unikać jego
zanieczyszczenia wodą, smarami lub uszkodzenia mechanicznego.
Przy pracach spawalniczych na wysokości należy zapewnić
•
stabilność rusztowań i pomostów,
•
zadaszenie lub wygrodzenie strefy spawania, zabezpieczające
pracowników znajdujących się poniżej przed odpryskami spawalniczymi,
•
pewne podwieszenie przewodów gazowych, uniemożliwiające ich upadek,
•
ś
rodki zabezpieczające przed upadkiem z wysokości.
Zabronione jest
•
stosowanie do tlenu i acetylenu przewodów igielitowych, z tworzyw
sztucznych lub o podobnych właściwościach,
•
podłączanie przewodów za pomocą drutu,
•
używanie palników uszkodzonych,
•
smarowanie części palnika smarem lub oliwą,
•
przewracanie lub toczenie butli z gazami poziomo,
•
ustawianie butli na rusztowaniach.
Podstawowe wymagania bhp
przy pracach spawalniczych
•
stałe stanowisko spawalnicze powinno być wyposażone w stół spawalniczy
i/lub odpowiednie oprzyrządowanie, umożliwiające bezpieczne wykonanie
prac spawalniczych,
•
na stałym stanowisku spawalniczym przedmioty o dużych wymiarach lub
o masie ponad 25 kg powinny być przemieszczane za pomocą urządzeń do
transportu pionowego lub poziomego,
•
stanowisko spawalnicze, na którym są stosowane ręczne palniki gazowe,
powinno być wyposażone w:
- osprzęt umożliwiający bezpieczne odłożenie lub zawieszenie palnika,
- naczynie z wodą do okresowego lub awaryjnego schładzania palnika,
•
w spawalni i na stanowisku spawalniczym nie powinny być
przechowywane materiały łatwo palne,
•
stanowiska, na których są wykonywane prace spawalnicze powodujące
rozprysk iskier, żużla lub gorących cząstek stałych, powinny być
zabezpieczone przed możliwością wywołania pożaru w strefie rozprysku,
z uwzględnieniem przestrzeni poniżej stanowiska spawalniczego,
•
rozmieszczenie wyposażenia oraz obrabianych przedmiotów powinno
umożliwiać szybkie i bezpieczne opuszczenie stanowiska spawalniczego
przez pracowników,
•
podczas wykonywania prac spawalniczych niedopuszczalne jest
zawieszanie przewodów i węży spawalniczych na ramionach lub kolanach
oraz prowadzenie ich bezpośrednio przy innych częściach ciała,
•
zasilanie stanowiska spawalniczego w gazy może następować
z generatorów gazów, przenośnych wytwornic acetylenu, butli, baterii bądź
wiązek butli, rurociągów gazowych, z tym że na stałym stanowisku
spawalniczym niedopuszczalne jest stosowanie przenośnych wytwornic
acetylenu,
•
w spawalni mającej nie więcej niż 10 stanowisk spawalniczych, na których
są stosowane gazy palne, dopuszcza się indywidualne wyposażenie
każdego stanowiska w butle niezbędne dla prowadzenia procesu
technologicznego oraz w jedną zapasową butlę każdego rodzaju gazu
stosowanego na tym stanowisku,
•
butle zapasowe powinny być przechowywane w wyodrębnionych
pomieszczeniach wykonanych z materiałów niepalnych bądź w
wydzielonych miejscach spawalni, oznakowanych i zabezpieczonych,
•
w spawalni mającej ponad 10 stanowisk spawalniczych, na których są
stosowane gazy palne, zaopatrzenie w te gazy powinno odbywać się
z instalacji centralnego zasilania,
•
w każdym przepadku zasilania urządzenia spawalniczego gazem
pobieranym ze źródła, w którym ciśnienie gazu jest zmienne lub większe
niż znamionowe ciśnienie zasilania odbiornika, w punkcie poboru należy
stosować reduktor ciśnienia.
Prace spawalnicze wewnątrz zbiorników
Spawanie wewnątrz zbiorników i innych przestrzeni ograniczonych wymaga
zachowania szczególnych środków ostrożności i może być wykonywane
wyłącznie przy asekuracji osób przebywających na zewnątrz zbiornika,
z zachowaniem wzajemnej łączności oraz z możliwością udzielenie
natychmiastowej pomocy.
Dodatkowo należy spełnić następujące warunki:
•
spawanie zbiorników lub naczyń, w których były przechowywane ciecze
lub gazy łatwo zapalne lub trujące, jest dozwolone wyłącznie po uprzednim
ich oczyszczeniu z resztek gazów, cieczy i ich par oraz po starannym
wymyciu lub napełnieniu wodą albo gazem obojętnym,
•
konieczne jest zapewnienie pracownikom niezbędnych środków ochrony
zbiorowej i indywidualnej (szelki i linka ochronna, hełm ochronny, odzież
ochronna oraz sprzęt ochrony układu oddechowego),
•
osoby znajdujące się wewnątrz zbiornika powinny być wyposażone
w szelki bezpieczeństwa, do których należy przymocować linkę
bezpieczeństwa trzymaną przez osobę ubezpieczającą, znajdującą się na
zewnątrz zbiornika,
•
osoby znajdujące się wewnątrz zbiornika powinny mieć zapewniony
dopływ świeżego powietrza oraz oświetlenie elektryczne o bezpiecznym
napięciu.
Dziękuję za uwagę