POLITYKA SPOŁECZNA - WYKŁADY.
Wykład z dnia 14.04.2012 r.
Charakterystyka ubóstwa.
Ubóstwo jest definiowane jako brak wystarczających do życia środków materialnych. Stanowi ono źródło konfliktów społecznych a także stanowi znacząca barierę rozwoju społecznego.
Ubóstwo jest zarówno kategorią obiektywną jak też subiektywnym odczuciem jednostki.
Kontrowersje wokół kwestii ubóstwa.
Kontrowersje definiowane pojęciem ubóstwa, rozbieżności dotyczą określania granicy ubóstwa.
Przyczyny ubóstwa i diagnoza tych przyczyn. Na ile polityka państwa, system społeczno - gospodarczy panujący w danym kraju oraz postawy społeczne przyczyniają się do powstania zjawiska ubóstwa.
Metody przeciwdziałania ubóstwa. Dylematy dotyczą głównie na ile państwo, samorząd, i tzw. trzeci sektor mają rozwiązywać problemy ubóstwa oraz określenie proporcji między tymi trzema podmiotami.
Kryteria podziału ubóstwa.
Podstawowym kryterium są warunki materialne które nie zaspakajają minimalnych potrzeb człowieka i z tej perspektywy wyróżniamy :
Ubóstwo absolutne
Określane czasem jako bezwzględne, obrazuje stan nie zaspokojenia potrzeb, uznane w danym czasie i w danym społeczeństwie za minimum.
Ubóstwo względne
Określane w kontekście konkretnej sytuacji życiowej jednostki i rodziny. Ubóstwo względne odnoszone jest do poziomu dochodów średnich w danym społeczeństwie.
Teorie wyjaśniające przyczyny ubóstwa.
Teoria skażonych charakterów.
W której za główną przyczynę ubóstwa uważa się ułomności indywidualne tj. brak aspiracji, brak umiejętności, niedbalstwo.
Teoria ograniczonych możliwości.
Opiera się ona na stwierdzeniu że ubożenie społeczeństwa może być rezultatem sił pozostającym poza wpływem i kontrola jednostek.
Teoria Wielkiego Brata.
Twierdzi, że głównym winowajcą ubóstwa jest rząd, który prowadzi niewłaściwą politykę gospodarczą tłumiącą przedsiębiorczość, niezależność ekonomiczną, stosując wysokie podatki, a programy socjalne są wadliwie skonstruowane uzależniając od nich szerokie premie społeczne.
Hierarchizacja ubóstwa w Polsce.
Ubóstwo bezwzględnie absolutne
Którego miarą jest koszyk minimum egzystencji.
Ubóstwo względne
Odnoszące się do przeciętnej kategorii dochodów lub płac np.: minimalnego poziomu emerytury, płacy minimalnej albo minimalnych wydatków gospodarstw domowych.
Ubóstwo subiektywne
Określane na podstawie opinii ludzi o ubóstwie własnym i innych.
Minimum socjalne
Określane jest ono jako linia niskich chodów wyznaczając granice integracji z społeczeństwem.
Polityka rodzinna.
Rodzina - oznacza parę małżeńską i dzieci, jest to więc nuklearny związek rodzinny oparty na prawnie zawartym małżeństwie i biologicznym rodzicielstwie.
Obok tradycyjnej rodziny pojawiły się tzw. alternatywne formy życia rodzinnego. To są np.:
kohabilitacje ( związki wolne),
małżeństwa bezdzietne ze świadomego wyboru,
samotne rodzicielstwo,
zastępcze rodzicielstwo,
wspólnoty związków partnerskich,
wspólnoty rodzin zrekonstruowanych ,
związki homoseksualne.
Rodzina biologiczna.
Jest rozumiana jako dwie bądź więcej niż dwie osoby związanych ze sobą w związku formalnym (mąż i żona) bądź też formy związki partnerskiego, osoby płci przeciwnej bądź też jako rodzic i dziecko.
Rodzina pełna.
To rodzina z obojgiem rodziców naturalnych bądź innych i z dzieci.
Rodzina niepełna.
To rodzina z jednym rodzicem i dzieckiem bądź dzieci.
Rodzina zrekonstruowana.
To rodzina składająca się z małżeństwa lub związku partnerskiego z dzieci lub jednym dzieckiem przy czym co najmniej jedno dziecko nie jest dzieckiem wspólnym.
Rodzina nuklearna.
To gospodarstwo domowe złożone z pary małżeńskiej lub osoby samotnej i jej własnych lub adoptowanych przez nią dzieci.
Rodzina poszerzona.
To rodzina biologiczna mieszkająca bądź pozostająca bliskiej i ciągłej relacji z co najmniej jednym członkiem rodziny biologicznej.
Czynniki zmiany współczesnych rodzin.
Wzrost możliwości edukacyjnych kobiet i aktywizacja zawodowa, kobiety zyskały niezależność ekonomiczna i rynkowego kryterium kształtowania swojej pozycji społecznej,
Konflikt ról płci w relacjach rodzinnych, zrównanie rangi pracy zawodowej kobiet i mężczyzn w kształtowaniu bytu rodziny podważyło zasadność podziału ról w rodzinie ze względu na płeć, zmieniło świadomość kobiet w kwestii ich praw w społeczeństwie i rodzinie,
Zmiany w procesie reprodukcji ludności, kontrola płodności i planowania rozwoju rodziny związano z potrzebami i planami rozwoju jednostki,
Upowszechnienie indywidualizmu, kategoria „ja” konkuruje z kategorią „my” stawiając na równi aspiracje jednostkowe i rodzinne, przynależność do rodziny zaczyna być postrzegana przez pryzmat osobistej satysfakcji z jakości związku partnerskiego i wspólnej egzystencji,
Charakter powiązań między państwem, rynkiem a rodziną w zaspakajaniu potrzeb jednostki, znaczenie rodziny w zaspakajaniu potrzeb jednostki jest zależne od udziału państwa i rynku w zastępowaniu rodziny w realizacji ich funkcji i zadań.
Model polityki społecznej i dostęp do skomercjonalizowanych usług i głównie opiekuńczych decydują o familizacji , wtedy rodzina stanowi społeczną podstawę rozwoju i zaspakajania ich członków bądź defamilizacji jeżeli państwo operuje szeroki zakres świadczeń socjalnych i usług publicznych a rynek rozwija sieć usług komercyjnych maleje znaczenie rodziny w różnych fazach życia jej członków.
Główne tendencje zmian w rodzinie.
Zmniejszenie liczby zawieranych małżeństw.
Zmniejszenie trwałości, rośnie współczynnik rozwodów.
Zmniejszenie dzietności rodzin, spadek urodzeń.
Wzrost rodzin poza małżeńskich.
Typy rodzin:
Małżeństwa bez dzieci
Małżeństwa posiadające dzieci
Partnerzy bez dzieci
Partnerzy posiadający dzieci
Samotna matka, samotny ojciec
Model rodzin według kryterium społecznych ról kobiet i mężczyzn.
Model rodziny tradycyjnej.
Charakteryzuje się tym że ojciec jest odpowiedzialny za byt rodziny, za sytuację materialną a matka za wychowanie dzieci i prowadzenie domu i pozostaje poza rynkiem pracy.
Model rodziny z podwójnym obciążeniem kobiet.
Obydwoje rodzice pracują zawodowo przy czym pracująca matka ponosi główną odpowiedzialność za opiekę nad dziećmi i prowadzenie domu.
Model rodziny partnerskiej.
Oboje rodzice pracują zawodowo i dzielą między siebie odpowiedzialność za wychowanie dzieci i prowadzenie domu.
Ponad 50% gospodarstw domowych pozostaje w modelu rodziny z podwójnym obciążeniem kobiet, 1/3 to model tradycyjny, a 10% to model partnerski.
Polityka rodzinna w Polsce w ostatnim dwudziestoleciu.
Rola rodziny w różnych koncepcjach społecznych.
Koncepcja liberalna.
Rodzina stanowi prywatną sferę życia jednostki,
nie ma potrzeby ingerowania w sprawy indywidualnych wyborów i wyręczania rodziny przez państwo w kształtowaniu jej ekonomicznego bytu,
propaguje się styl życia skoncentrowany na karierze zawodowej , pracy,
podkreśla się wolność jednostki w kwestii wyboru modelu rodziny tolerancję wobec alternatywnych form życia rodzinnego,
akceptowana jest aktywność kobiet w życiu publicznym, zawodowym.
W sytuacjach kryzysowych przewiduje się selektywne programy pomocy rodzinie.
Koncepcja socjaldemokratyczna.
Polityka rodzinna powinna stanowić element polityki społecznej państwa,
niezbędne są instytucje publiczne wspierające rodzinę w realizacji jej funkcji i zadań.
Orientacja ta preferuje partnerski model rodziny ,
dostrzega wagę praw kobiet i dzieci w rodzinie oraz w polityce rodzinnej.
Koncepcja konserwatywna.
Która odwołuje się do tradycyjnych wartości rodziny jako grupy pierwotnej o wyraźnym podziale ról społecznych jej członków odpowiedzialnej za potencjał biologiczny społeczeństwa i jakość populacji,
preferuje model rodziny tradycyjnej,
opowiada się za pro rodzinną polityką państwa która wspomaga rodzinę w wypełnianiu jej funkcji prokreacyjnej , ekonomicznej, wychowawczej, opiekuńczej i socjalizacyjnej.
Potrzeby i prawa wspólnoty rodzinnej , jej rozwój stanowią prymat nad potrzebami jednostki.
Formy działania na rzecz rodziny w Polsce.
Pieniężne świadczenia społeczne , (środki przekazywane do rodzin o bardzo niskich dochodach, czyli rodziny które mają problemy z wykonywaniem funkcji ekonomicznej, ale również wychowawczej czy edukacyjnej np.: świadczenia związane z niepełnosprawnością dziecka, opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, samotne wychowywanie dziecka, zasiłki rodzinne, dodatki),
Instrumenty umożliwiające godzenie obowiązków zawodowych i rodzinnych , np.: urlop i zasiłek macierzyński, urlop i zasiłek wychowawczy, zasiłek opiekuńczy,
Ulgi podatkowe , odpisy z tytułu wychowywania dziecka, możliwość wspólnego rozliczania się małżonków,
Usługi społeczne, związane z opieką , wychowaniem dzieci, opieka zdrowotną.