Afryka i Ameryka

Południowa

PODSTAWOWE CELE PPZ WOBEC

KRAJÓW AMERYKI ŁACIŃSKIEJ:

• ustanowienie partnerstwa

politycznego,

• stabilna współpraca ekonomiczno –

handlowa,

-------------------------------------

„Nasze wielowiekowe tradycje walk o wolność niepodległość
oraz w szczególności doświadczenia udanej transformacji,
stanowią swego rodzaju bogaty polityczny know how,
predestynujący Polskę do zajmowania się problematyką
praw człowieka, praw do demokracji i wolnego rynku”.
(fragment exposé ministra S. Mellera)

PODSTAWY WSPÓŁPRACY

 bliskość cywilizacyjna i tradycje kulturowe (w

tym religia katolicka),

 tradycje walk o wolność i niepodległość,

 podobne struktury instytucji demokratycznych,

 bliskie stosunki z Unią Europejską,

 zbliżony stopień rozwoju gospodarczego,

 liczna Polonia,

podstawy

• Polska utrzymuje stosunki dyplomatyczne ze

wszystkimi 33 państwami regionu Ameryki
Łacińskiej i Karaibów (AŁiK). Zgodnie z
założeniami polskie

priorytetowymi partnerami

Polski w AŁiK są Brazylia, Meksyk i Kolumbia

j

polityki zagranicznej,, państwa rządzone przez
ugrupowania o charakterze centrowym, o
stabilnej gospodarce rynkowej i znacznym
potencjale gospodarczym. Za ważnych
partnerów w regionie uznajemy także
Argentynę, Peru, Chile i Wenezuelę.

wizyty

• Polska utrzymuje dialog polityczny na najwyższym

szczeblu z głównymi partnerami latynoamerykańskimi. W
2008 r. Premier Donald Tusk złożył wizyty w Peru i Chile.
Przy okazji Szczytu Unia Europejska – Ameryka Łacińska
i Karaiby (Lima, 2008) spotkał się również z prezydentami
Brazylii, Meksyku i Kolumbii.

• W 2009 r., podczas sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ,

Prezydent Lech Kaczyński spotkał się z Prezydentem
Kolumbii Álvaro Uribe. W 2009 r. wizytę w Polsce złożył
Wiceprezydent Kolumbii, Francisco Santos.

• W dniach 5-6 maja 2010 r. Minister Radosław Sikorski

złożył oficjalną wizytę w Peru i Kolumbii. W czerwcu 2010
r. Polskę odwiedził Minister SZ Brazylii, C. Amorim.

Potencjał ekonomiczny

regionu

• Potencjał ekonomiczny regionu wyznacza jego PKB w wysokości 2 bln USD.

Mimo, że w poprzednich latach recesja na rynkach międzynarodowych
doprowadziła m.in. do głębokiego kryzysu gospodarczego w większości
państw regionu, to obecnie obserwuje się bardziej pozytywne tendencje w
gospodarce latynoamerykańskiej. Ameryka Łacińska posiada jedną z
bardziej rozwiniętych struktur integracji ekonomicznej (Mercosur,
Wspólnota Andyjska, Wspólny Rynek Środkowoamerykański, Wspólny
Rynek Karaibów).

Meksyk wraz z USA i Kanadą jest członkiem

Północnoamerykańskiej Strefy Wolnego Handlu (NAFTA).

Meksyk jest

obecnie drugim partnerem handlowym USA na świecie, wzajemne obroty
wynoszą 220 mld USD.

Chile zawarło układ o wolnym handlu z USA, zaś

państwa Ameryki Środkowej są w trakcie jego negocjacji. Trwają
przygotowania do utworzenia w 2005 roku Strefy Wolnego Handlu obu
Ameryk (ALCA–FTAA), choć podczas konferencji ministrów gospodarki w
Miami (listopad 2003 r.) zdecydowano się na jej ograniczoną wersję (ALCA–
FTAA light), pozostawiając resztę spornych kwestii, w tym dotyczących
subsydiów rolnych, do uzgodnień w ramach dwustronnych porozumień.

Mechanizm konsultacji

• W stosunkach z większością państw Ameryki

Łacińskiej funkcjonuje mechanizm konsultacji
polityczno-gospodarczych na szczeblu
wiceministrów lub dyrektorów politycznych
MSZ. W 2010 r. przeprowadzono konsultacje z
Argentyną, Chile i Meksykiem.

• W stosunkach z AŁiK Polska akcentuje kwestie

związane z przestrzeganiem praw człowieka
i poszanowaniem zasad demokracji,
zwłaszcza w odniesieniu do Kuby.

Cel stosunków

• Istotnym wymiarem stosunków z tym

regionem jest udział Polski w
wypracowywaniu i realizacji polityki
UE wobec regionu. Polska opowiada
się za szybką ratyfikacją
Wielostronnej Umowy Handlowej UE z
Peru i Kolumbią przez państwa
członkowskie oraz za kontynuacją
negocjacji Umowy Stowarzyszeniowej
UE – Mercosur.

Etapy poszerzania stosunków UE ↔

Ameryka Pd.

Rozwój współpracy na poziomie

subregionalnym

• Na poziomie subregionalnym UE rozwija współpracę z

Ameryką Środkową (negocjacje Umowy
Stowarzyszeniowej, rozpoczęte w 2007 r. zostały
zakończone w maju 2010 r., podpisanie możliwe będzie po
zakończeniu wszystkich procedur), Mercosur (Argentyna,
Brazylia, Paragwaj, Urugwaj, decyzja o formalnym
wznowieniu negocjacji, zawieszonych
od 2004 r., zapadła na ostatnim szczycie UE – AŁiK) oraz
Wspólnotą Andyjską (wobec wycofania się z negocjacji
Boliwii i Ekwadoru, UE prowadziła rozmowy nt.
Wielostronnej Umowy Handlowej z Kolumbią i Peru, które
zostały zakończone marcu 2010 r. Porozumienie, po
podpisaniu, będzie musiało przejść proces ratyfikacyjny w
PE oraz państwach członkowskich UE.

Poziom subregionalny

• Co do zasady, umowy stowarzyszeniowe nowej

generacji negocjowane przez UE z regionalnymi
ugrupowaniami integracyjnymi w AŁiK, oparte są
na trzech filarach: dialogu politycznym, współpracy
i wolnym handlu.

• UE podjęła obecnie pracę nad stworzeniem spójnej

strategii dla Karaibów, która będzie stanowić
polityczne uzupełnienie Umowy z Kotonu oraz EPA
(Economic Partnership Agreement). Traktatowo
bowiem kraje karaibskie powiązane są z UE w
grupie z krajami Afryki i Pacyfiku (tzw. Grupa AKP).

Poziom dwustronny

• Na poziomie dwustronnym, na szczególną uwagę

zasługuje pogłębiająca się współpraca UE z
Brazylią (od 2007 r. partnerstwo strategiczne, do
tej pory miały miejsce cztery szczyty dwustronne,
a na polską Prezydencję przypadnie V Szczyt). W
2008 r. zapoczątkowany został podobny proces z
Meksykiem, a w maju 2010 r. na Szczycie UE –
Meksyk przyjęto Plan Działania w ramach
Partnerstwa Strategicznego. Meksyk i Chile
zawarły z UE, odpowiednio w 1997 i 2002 r.,
porozumienia stowarzyszeniowe, obejmujące
umowy o wolnym handlu.

Obroty handlowe UE ↔ Ameryka Pd.

• UE jest obecnie drugim, po USA, partnerem handlowym Ameryki

Łacińskiej, a pierwszym dla Mercosur i Chile. Eksport UE do AŁ w
2009 r. wyniósł 63,6 mld €, a import 71,1 mld €. Oznacza to spadek
wartości eksportu i importu w stosunku do 2008 r. odpowiednio o
20% i 27%. Od pewnego czasu utrzymuje się ujemne saldo w
bilansie handlowym, które w 2009 r. wyniosło 7,6 mld € na korzyść
AŁ. Jednakże, w wielkościach względnych udział handlu z AŁiK to
jedynie 5,9 % całości wymiany handlowej UE. W przypadku AŁiK na
UE przypada 13,4 % całości obrotów (spadek o ponad 1 pkt.
procentowy w porównaniu z 2008 r.). W imporcie do UE z tego
regionu dominują produkty rolne oraz paliwa i produkty kopalne,
natomiast AŁiK jest głównie odbiorcą maszyn, sprzętu
transportowego i chemikaliów.

• UE jest największym inwestorem zagranicznym w AŁiK. Według

dostępnych danych na koniec 2008 r. skumulowane bezpośrednie
inwestycje zagraniczne z krajów UE wyniosły 276,7 mld €.

Stosunki z Kubą

• W stosunkach UE – Kuba, Polska

opowiada się za bardziej aktywną
polityką wobec Hawany
i rozważeniem przez UE nowych
instrumentów współpracy
dwustronnej, przy jednoczesnym
utrzymaniu Wspólnego Stanowiska z
1996 r.

PAŃSTWA PRIORYTETOWE W PPZ

:: BRAZYLIA ::

- największy w Ameryce Łacińskiej

partner Polski,

- liczne organizacje polonijne – ok. 1.5

mln osób,

:: ARGENTYNA ::

- współpraca w ramach Unii Europejskiej,
- liczna polska Polonia – ok. 2 tys.

Polaków,

PAŃSTWA PRIORYTETOWE W PPZ –

C.D.

::

MEKSYK ::

- znaczne zasoby ropy naftowej i gazu

ziemnego,

- współpraca z UE,
- stosunkowo dobrze rozwinięta współpraca

kulturalno-naukowa,

::

CHILE ::

- intensywna współpraca z UE w oparciu o

umowę o wolnym handlu,

- aktywna współpraca kulturalno-naukowa,

TZW. PAŃSTWA WAŻNE

:: WENEZUELA ::

- ograniczone kontakty wzajemne,
- znaczne zasoby surowców naturalnych,

:: KOLUMBIA ::

- dobrze rozwijająca się współpraca z UE,

- dynamicznie rozwijająca się współpraca kulturalno-

naukowa,

- trwają starania o intensyfikację wzajemnej współpracy

naukowo-technicznej. Rozważana jest m.in. możliwość
wymiany profesorskiej i utworzenia w Kolumbii
międzyuczelnianego

ośrodka

akademickiego

zajmującego się problematyką polską,

OGÓLNA CHARAKTERYSYKA
WZAJEMNYCH STOSUNKÓW



STOSUNKI DYPLOMATYCZNE

Na 33 państwa Ameryki Łacińskiej Polska
utrzymuje stosunki dyplomatyczne z 22
państwami.

W

praktyce

dyplomatycznej

przedstawicielstwa ustanawiane są na ogół na
zasadzie wzajemności w stolicach obu państw.
W stosunkach polsko - latynoamerykańskich
sytuacja taka ma miejsce jedynie w przypadku
dziesięciu państw: Argentyny, Brazylii, Chile,
Kolumbii, Kostaryki, Kuby, Meksyku, Peru,
Urugwaju i Wenezueli.

Obroty handlowe

• W 2009 r., w rezultacie światowego kryzysu

gospodarczego, nastąpił spadek obrotów
handlowych Polska – AŁiK. Łączne obroty
wyniosły 3,69 mld USD (5,31 mld USD w
2008.), w tym polski eksport –  953 mln
USD (1,83 mld USD w 2008.), import –
2,74 mld USD (3,48 mld USD w 2008.). W
I półroczu 2010 r. obroty handlowe wyniosły
1,9 mld USD, w tym eksport – 625 mln
USD, import – 1,27 mld USD.

Obroty handlowe

• Do największych partnerów

gospodarczych Polski w regionie
należą: Brazylia (obroty w 2009 r. –
805 mln USD, w tym polski eksport –
200 mln USD), Argentyna
(odpowiednio: 758 mln USD i 47 mln
USD), Meksyk (372 mln USD i 155
mln USD) i Chile (214 mln USD i 23
mln USD). W 2009 r. udział rynków
AŁiK w polskim eksporcie wyniósł 0,7
%, w imporcie – 1,8%.

Struktura obrotów

handlowych

• W strukturze polskiego eksportu przeważają: mleko

w proszku, kazeina, wyroby stalowe, maszyny i
urządzenia, produkty chemiczne, nawozy sztuczne,
części samochodowe, wyroby ze szkła i porcelany
oraz meble. W imporcie dominują: tytoń, kawa,
owoce, komponenty samochodowe, mikroprocesory,
ruda żelaza (hematyt i magnezyt), koncentraty
miedzi, węgiel kamienny oraz samoloty Embraer.

• Dotychczasowe polskie inwestycje w Ameryce

Łacińskiej i Karaibach były niewielkie (fabryka mebli
biurowych oraz linia produkcyjna sprzętu do ochrony
roślin w Meksyku).

Współpraca rozwojowa

• Od  2007 r. polska pomoc rozwojowa jest kierowana

do AŁiK za pośrednictwem funduszu małych
grantów (w 2009 r. – 500 tys. PLN, w 2010 r. – 200
tys. PLN). Do tej pory zrealizowano 18 projektów,
zaś beneficjentami pomocy rozwojowej w regionie
były Ekwador, Peru, Kuba, Brazylia, Wenezuela,
Meksyk, Jamajka, Trynidad i Tobago oraz Grenada.
W 2010 r. polskie projekty są realizowane na Kubie,
Trynidadzie i Tobago oraz w Ekwadorze i Wenezueli.
Placówki realizują projekty pomocowe we
współpracy z organizacjami pozarządowymi,
władzami lokalnymi i polskimi misjonarzami.

Współpraca w dziedzinie

obronności

• Polska analizuje możliwości

współpracy w tej dziedzinie z
wybranymi partnerami
latynoamerykańskimi. W latach 2009
i 2010 Polska zawarła porozumienia o
współpracy wojskowo-technicznej
z Peru i Kolumbią. Planowane jest
ustanowienie attachatu wojskowego
w Ambasadzie RP w Brasilii.

STOSUNKI Z KRAJAMI AMERYKI

ŁACIŃSKIEJ - PODSUMOWANIE

1. Duża liczba polskich placówek

dyplomatycznych i konsularnych na
tym kontynencie.

2. Liczne wizyty niższego szczebla.
3. Istota kontaktów kulturalnych i

„emocjonalnych” (Polonia).

4. Bardzo niskie obroty handlowe.

AFRYKA

podstawy

• Afryka od wielu dziesięcioleci stanowi symbol kontynentu

pogrążonego w chronicznej nędzy i niezdolnego do
wypracowania mechanizmów sprawnego rządzenia. Na jej
terytorium koncentruje się większość poważnych sytuacji
konfliktowych, które w powiązaniu z klęskami żywiołowymi
stwarzają niezwykle silną presję migracyjną, głównie w
kierunku najbliższej geograficznie Europy.

• Państwa afrykańskie stanowią prawie jedną trzecią składu

Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych, posiadają
również niewyczerpany rezerwuar strategicznych zasobów
surowcowych. Powinno to skłaniać nasz kraj do aktywnego
udziału w międzynarodowych programach działań na rzecz
rozwiązywania systemowych problemów tego kontynentu.

Stosunki UE ↔ Afryka

• Ramy współpracy między UE a Afryką Subsaharyjską wyznaczają podpisany

23 czerwca 2000 roku w Cotonou (Benin) Układ o partnerstwie ramowym
między członkami grupy państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku a Wspólnotą
Europejską i jej państwami, który wszedł w życie 1 kwietnia 2003 roku i
zastąpił konwencję z Lomé. Polityka UE wynika z interesów politycznych
(bezpieczeństwo międzynarodowe, walka z terroryzmem), ekonomicznych
oraz więzi historycznych. Na początku XXI wieku współpraca stała się
łatwiejsza – powstała Unia Afrykańska (w jej skład wchodzą prawie wszystkie
państwa Afryki oprócz Maroka) z którą UE może prowadzić dialog oraz szybko
rozwija się Europejska Polityka Bezpieczeństwa i Obrony. UE uzyskała
możliwość prowadzenia działań militarnych i cywilnych i pomaga w
rozwiązywaniu kryzysów w Afryce. Bardzo ważny dla Europy jest dostęp do
afrykańskich złóż mineralnych, ale tutaj widoczna jest rywalizacja z ChRL i
Federacją Rosyjską. Ma to skutek w osłabieniu tempa przemian
demokratycznych na Czarnym Lądzie, ponieważ ani ChRL, ani Rosja nie
uzależniają swojej pomocy czy współpracy od wdrażania reform, oraz spadku
atrakcyjności UE dla krajów afrykańskich.

Współpraca gospodarcza UE↔Afryka

• Jeżeli chodzi o współpracę gospodarczą widać dwie tendencje: 1. UE jest

największym partnerem handlowym Afryki (45%); 2. udział krajów
afrykańskich w handlu UE jest minimalny (3,4%) i spada. Unia skupia swoją
wymianę z najlepiej rozwiniętymi państwami (Algieria, Tunezja, Libia, Egipt,
RPA). Bardzo niskie są inwestycje bezpośrednie i portfelowe. Państwom
Afryki zależy zwłaszcza na dostępie do unijnego rynku żywności –
subsydiowanie produkcji rolniczej Unii Europejskiej powoduje, że produkty
afrykańskie nie są w stanie z nią konkurować. Stosunki handlowe Afryki z
Europą – Czarny Ląd oferuje przede wszystkim dobra podstawowe,
“wrażliwe” dla gospodarki UE, dlatego 13 państw (w tym Polska) jest
przeciwko naruszaniu zasad Wspólnej Gospodarki Rolnej. W grudniu 2005
roku Rada Europy przyjęła Strategię wobec Afryki podkreślającą, że rozwój
tego regionu uzależniony będzie od osiągnięcia stabilizacji politycznej i
polepszenia gospodarczej., dlatego zaproponowała podpisywanie umów o
partnerstwie gospodarczym oraz ustanowienia partnerstwa UE-Afryka (sieć
transportowa, energetyczna, infrastruktura kanalizacyjna i komunikacyjna).

Wzrost gospodarczy w

Afryce

•

Rok 2000 stanowił przełomową datę w
tendencjach rozwojowych Afryki, szczególnie
Afryki subsaharyjskiej. Pomimo wyraźnego
zwolnienia światowego rozwoju gospodarczego
na przestrzeni ostatnich lat, wzrost gospodarczy
Afryki subsaharyjskiej (bez RPA) utrzymywał się
na poziomie powyżej 3% rocznie. Według
szacunków MFW osiągnięcie tzw. Rozwojowych
Celów Milenijnych wymagać będzie jednak
wzrostu powyżej 7% w skali roku, co aktualnie
wykazuje jedynie sześć krajów afrykańskich.

Sfery polskiej obecności

• Z punktu widzenia polskich interesów najbardziej

perspektywicznymi partnerami są państwa Afryki Północnej oraz
niektóre państwa subsaharyjskie. Polska odnotowuje ujemne
saldo w wymianie handlowej z krajami Afryki subsaharyjskiej,
częściowo rekompensowane wyraźną nadwyżką w stosunku do
krajów Afryki Północnej. W zasadzie eksport do krajów Afryki w
2003 r. utrzymał się na poziomie w 2002 r. Jego spadek nastąpił
w odniesieniu do tradycyjnych rynków, np. na skutek
zmniejszenia dostaw części i wyposażenia samochodów oraz
węgla do Egiptu, statków i pojazdów oraz wyrobów metalowych
do Maroka. Jednocześnie można zaobserwować niewielki wzrost
eksportu na inne rynki afrykańskie, tj. do Nigerii oraz RPA, a
także na te, które do tej pory nie odgrywały istotnej roli w
naszym eksporcie jak: Mauretania, Mozambik, Demokratyczna
Republika Konga, Malawi czy Namibia.

Tradycje współpracy

• W prawie 40-letniej historii naszych stosunków

handlowych z krajami afrykańskimi na szczególne
podkreślenie zasługuje fakt, iż firmy polskie
niejednokrotnie od podstaw tworzyły w niektórych
krajach pewne gałęzie przemysłu, uczestnicząc w
realizacji wielu ważnych dla gospodarek
narodowych tych krajów przedsięwzięciach
inwestycyjnych, takich jak budowa fabryk kwasu
siarkowego, cukrowni, cementowni, stoczni,
obiektów hydrotechnicznych, dróg i mostów (Libia,
Algieria, Nigeria, Angola). Na rynku afrykańskim
działa kilka spółek z kapitałem polskim.

Współpraca Polska - Afryka

• Polska po wstąpieniu do UE automatycznie stała się

stroną układu z Cotonou, który w zasadzie nie
zagraża interesom naszego kraju (wyjątkiem jest
import cukru i bananów – towary z Afryki są droższe i
gorszej jakości niż z Ameryki Południowej, co odbije
się głównie na konsumentach) – podaż z krajów
afrykańskich nie zagraża polskiej gospodarce, a
interesy unijne w Afryce pokrywają się z interesami
Polski. Pozytywne mogłoby być zwiększenie wymiany
handlowej, ale jak na razie jest to w sferze zamierzeń

Saldo obrotów handlowych

• Saldo wzajemnych obrotów handlowych z Afryką w

2003 r. było ujemne dla Polski i wyniosło 116,6 mln
USD. W ostatnich latach gros obrotów handlowych
Polski z Afryką (ponad 90%) przypadało na 5 krajów
tworzących tzw. Afrykańską Strefę Śródziemnomorską
(Maroko, Tunezja, Algieria, Egipt i Libia), Republikę
Południowej Afryki oraz 2 kraje Afryki Zachodniej:
Nigerię i Wybrzeże Kości Słoniowej.

• Tradycyjnie od lat w handlu z krajami Afryki

odnotowuje się saldo ujemne (jedynie w latach 2000 –
2001 zanotowano saldo dodatnie, co było przede
wszystkim spowodowane zwiększoną rejestracją
statków polskich pod banderą liberyjską).

Struktura obrotów

• W polskim eksporcie do Afryki istotne pozycje stanowiły:

statki i pojazdy – ok. 22%, produkty pochodzenia
zwierzęcego – ok. 17%, maszyny i urządzenia – ok. 12%,
produkty mineralne - ponad 10%, wyroby metalowe – 9%,
gotowe art. spożywcze – ok. 7%, produkty przemysłu
chemicznego – ok. 6% oraz produkty pochodzenia
roślinnego, papier i ścier drzewny, tworzywa sztuczne – po
4%.

• W imporcie do Polski występowały głównie: produkty

pochodzenia roślinnego i gotowe art. spożywcze – ponad
30% (kauczuk naturalny, kakao, kawa, herbata, tytoń,
owoce, alkohol), produkty mineralne – ponad 30%, w tym:
fosforyty, rudy żelaza, manganu i chromu, pojazdy i statki
– ponad 20%, różny sprzęt i urządzenia – 11%, wyroby
tekstylne – ok. 8%.

Aktywizacja naszej polityki w Afryce

• Poza ożywieniem stosunków dwustronnych, Polska

będąc członkiem UE, aktywnie uczestniczy w polityce
zewnętrznej UE wobec Afryki. Od 2004 r. Polska
obecna jest w strukturach instytucjonalnych UE–AKP,
tj. Radzie Ministrów, Komitecie Ambasadorów i
Zgromadzeniu Doradczym. Natomiast od 2007 r.
Polska uczestniczy w szczytach UE–Afryka. Polska
wspiera także misje UE w Afryce w ramach EPBiO. W
operacji EUFOR RD Congo w 2006 r. wziął udział polski
kontyngent w sile 130 osób (trzeci co do wielkości po
niemieckim i francuskim). W kolejnej misji EUFOR
Tchad/RCA w 2008 r. wzięło już udział 400 polskich
żołnierzy.

Rozszerzanie współpracy

• Ważnym punktem polskiej strategii wobec państw Afryki

jest propagowanie pozytywnych skutków procesu
rozszerzenia Unii, poprzez akcentowanie
komplementarności współpracy UE z krajami rozwijającymi
się. Kraje AKP obawiają się bowiem, że przystąpienie
państw Europy Środkowej i Wschodniej do Unii Europejskiej
spowoduje zmniejszenie pomocy Unii na rzecz ich rozwoju –
czego wyrazem było m.in. przyjęcie przez część państw
AKP Deklaracji z Nadi 19 lipca 2002 r., w której uznano za
konieczność zwiększenie wydatków bogatej Północy na
biedne Południe. Będzie to zapewne czynnik skłaniający
przywódców państw członkowskich UE oraz wysokich
urzędników Komisji Europejskiej do wywierania nacisku na
nowych członków, aby w większym stopniu zaangażowali
się w pomoc dla państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku.

Pomoc dla Afryki

• W październiku 2003 r. Rada Ministrów RP przyjęła Strategię polskiej współpracy

na rzecz rozwoju. Jest to pierwszy dokument określający cele i zasady polskiej
polityki pomocowej. Natomiast w Strategii RP w odniesieniu do pozaeuropejskich
krajów rozwijających się podkreślono konieczność podjęcia przez Polskę
aktywnego udziału w międzynarodowych programach działań na rzecz
rozwiązywania systemowych problemów nękających kontynent afrykański.
Dopiero we wrześniu 2005 r. w MSZ powstał odrębny Departament Współpracy
Rozwojowej. W marcu 2010 r. Ministerstwo Spraw Zagranicznych przedstawiło
Projekt założeń do projektu Ustawy o współpracy rozwojowej i utworzeniu Polskiej
Agencji Współpracy Rozwojowej oraz o zmianie innych ustaw. W tym kontekście
należy zauważyć, iż ustawa o pomocy zagranicznej powstaje już od ponad
sześciu lat. Jednak wszystkie dotychczasowe projekty ustawy, które co jakiś czas
rozpoczynały ścieżkę legislacyjną, były wstrzymywane.

• W 2009 r. polska oficjalna pomoc rozwojowa przekroczyła wartość 1 mld zł –

1,158 mln zł, tj. ok. 372,6 mln USD. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż od 2006 r.
polska pomoc rozwojowa kształtuje się na stałym poziomie 0,09% PKB ( z
wyjątkiem 2008 r. – 0,08%). Tym samym Polsce nie uda się wypełnić
międzynarodowych zobowiązań dotyczących rozmiaru pomocy rozwojowej
(0,33% PKB do 2015 r.).

Pomoc rozwojowa

• Polska pomoc rozwojowa składa się z pomocy wielostronnej (składka do

budżetu UE i wpłaty do innych instytucji międzynarodowych) i dwustronnej
(realizowanej bezpośrednio przez polskie instytucje, organizacje i inne
podmioty). Na tę pierwszą przypadło w 2009 r. aż 75,7% całej pomocy, tj.
877 mln zł (282 mln USD). Zdecydowana większość środków
przekazywanych w ramach pomocy wielostronnej (96%) to polski wkład do
budżetu unijnego – wyniósł on w 2009 r. 841 mln zł (270,5 mln USD), co
stanowiło 2,88% wszystkich wpłat członkowskich na pomoc rozwojową. Od
2011 r. zostaną przekazane przez Polskę składki na Europejski Fundusz
Rozwoju. W sumie Polska przeznaczy na ten cel w ramach 10. EDF 294 mln
euro, co stanowić będzie 1,3% budżetu 10. EDF. Natomiast pomoc
dwustronna jest koordynowana przez MSZ (składają się na nią wydatki
szeregu polskich ministerstw i urzędów oraz środki będące w dyspozycji
MSZ). Osiągnęła ona w 2009 r. poziom 282 mln zł. Należy więc zauważyć,
iż sukcesywnemu wzrostowi środków przekazywanych przez Polskę do
budżetu UE nie towarzyszy dynamiczny wzrost środków przeznaczanych
na pomoc dwustronną.

Wartość pomocy

• W 2009 r. polska pomoc dwustronna objęła ponad 90 krajów. Najwięcej

środków – około 36% całego wolumenu polskiej pomocy dwustronnej –
zostało przekazanych do Azji Wschodniej, głównie za sprawą umowy
kredytowej między rządami Polski i Chińskiej Republiki Ludowe. Następne
regiony pod względem wielkości udzielanej polskiej pomocy dwustronnej
to Europa Wschodnia, Azja Środkowa i Kaukaz. Afryka znajduje się
dopiero na 4 miejscu. W 2009 r. przypadło na nią ok. 11 mln zł. Wśród 10
największych odbiorców dwustronnej polskiej pomocy rozwojowej w 2009
r. wyróżnić można tylko jeden kraj z Afryki – Angolę (7,3 mln zł).
Największymi beneficjentami polskiej dwustronnej pomocy są Chiny (31,1
mln zł), Białoruś (15,5 mln zł), Gruzja (11,2 mln zł), Ukraina (9,1 mln zł).
W związku z tym tylko jeden kraj z Afryki w 2009 r. znalazł się na liście
krajów priorytetowych MSZ (Angola – od 2002 r.). Statystycznie rzecz
biorąc, każdy pełnoletni Polak przekazuje w ramach podatków ponad 37
zł rocznie na pomoc rozwojową. Z tej sumy około 9 zł to pomoc
świadczona przez Polskę bezpośrednio krajom partnerskim, z czego
zaledwie 1 złoty trafi a do krajów Afryki Subsaharyjskiej

PAŃSTWA PRIORYTETOWE W PPZ

:: EGIPT ::

-

jeden z głównych partnerów politycznych Polski (długa
tradycja współpracy gospodarczej i kontaktów
politycznych),

-

aktywność małych i średnich przedsiębiorstw obu krajów,

-

szeroka współpraca kulturalno-naukowa (głównie w
dziedzinie archeologii i konserwacja zabytków),

:: ALGIERIA ::

- korzystne saldo obrotów handlowych,
- znaczne zasoby surowcowe,
- zagrożenia stabilności Algierii działaniami

fundamentalistycznymi i terrorystycznymi,

PAŃSTWA PRIORYTETOWE W PPZ

:: MAROKO ::

-

stabilność polityczna i gospodarcza Maroka,

-

szeroko rozwinięte stosunki Maroka z Unią Europejską,

:: TUNEZJA ::

-

aktywna współpraca z UE,

-

ożywione kontakty wysokiego szczebla,

-

nawiązanie w kwietniu 2001 r. bezpośrednich kontaktów
między prywatnymi przedsiębiorstwami obu krajów i
podpisanie w Tunisie porozumienia o utworzeniu Polsko-
Tunezyjskiej Izby Handlowej i jej tunezyjskiego
odpowiednika,

-

dynamiczny wzrost ruchu turystycznego do Tunezji,

PAŃSTWA PRIORYTETOWE W PPZ

:: REPUBLIKA POŁUDNIOWEJ AFRYKI ::

- stosunkowo niski poziom obrotów

handlowych,

- intensywna współpraca RPA z UE,

PAŃSTWA WAŻNE W PPZ

-

LIBIA - ANGOLA

-

NIGERIA - KONGO

-

KENIA

- GHANA

Przyszłość stosunków

• Podpisane przez Unię Europejską dwustronne i wielostronne układy oraz

programy z krajami Afryki wzmacniają pozycję Polski w tych krajach.

• • Polska powinna zawierać porozumienia z innymi krajami członkowskimi UE,

które umożliwią jej realny wpływ na kształtowanie polityki UE wobec krajów
afrykańskich.

• • Współpraca gospodarcza Polski z krajami rozwijającymi się podlega takim

samym regułom rynkowym oraz zasadom rachunku ekonomicznego, jak
współpraca z pozostałymi partnerami gospodarczymi Polski. Duże znaczenie i
wpływ na wzrost eksportu do krajów Afryki będzie mieć dalszy wzrost
konkurencyjności polskiej oferty eksportowej kierowanej do tych państw.

• • Polityka Polski wobec Afryki powinna, w większym niż dotychczas stopniu,

wykorzystywać istniejące mechanizmy i instrumenty Wspólnej Polityki Handlowej.

• • Istotnym instrumentem polskiej polityki zagranicznej wobec krajów

rozwijających się będzie udział Warszawy w dialogu politycznym UE z państwami
Afryki (należy przy tym uwzględnić występowanie trudności obiektywnych w
rozwijaniu takiej współpracy – sytuacja na obszarach wielu krajów rozwijających
cechuje się możliwością nasilenia zjawisk niekorzystnych takich, jak wojny
domowe, terroryzm).