PŁYTY GIPSOWO-

KARTONOWE

KLASYFIKACJA, WYMAGANIA, WŁAŚCIWOŚCI

I METODY ICH BADANIA



Płyty gipsowo-kartonowe są to płyty z
modyfikowanego gipsu sztukatorskiego,
oklejone obustronnie kartonem. Karton jest
zwykle wytwarzany z makulatury; gips
pochodzi albo ze złóż naturalnych, albo z
instalacji do odsiarczania gazów
spalinowych.

Co to są płyty gipsowo-
kartonowe?



Za pomocą płyt gipsowo-kartonowych można
wykonywać okładziny ścienne i sufitowe, ściany
działowe i osłonowe, sufity podwieszane i
obudowy poddaszy. Produkowane są również
płyty przeznaczone do stosowania jako podkład
pod posadzki, czyli tzw. suchy jastrych.

Do czego służą płyty gipsowo-
kartonowe

Na rynku występuje kilka rodzajów płyt

gipsowo- kartonowych (wg PN-B-
79405:1997 Płyty gipsowo-kartonowe):



standardowe (GKB)



impregnowane (GKBI)



ogniochronne (GKF)



ogniochronne impregnowane (GKFI)



płyty gipsowo-kartonowe podkładowe
pod tynk (GKP)



płyty gipsowo-kartonowe zespolone

Rodzaje płyt gipsowo-
kartonowych



Płyty ogólnego przeznaczenia grubości 9,5 lub 12,5
mm. Tego rodzaju płyty mogą być stosowane w
pomieszczeniach o wilgotności względnej powietrza
mniejszej niż 70%. Można z nich wykonywać łuki o
promieniu minimum 60 cm. Służą do pokrywania
ścian i sufitów jako suche tynki. Ich zalety w
porównaniu z tynkami tradycyjnymi są następujące:
- nie występuje wilgoć związana z tynkowaniem,
- nie trzeba czekać na związanie i wyschnięcie
tynku,
- powstaje mała ilość pyłu i gruzu,
- uzyskuje się gładką powierzchnię;

Płyty standardowe (GKB),



otrzymane są w wyniku dodatkowej
hydrofobizacji gipsu (domieszka związków
silikonowych). Mogą być stosowane w
pomieszczeniach o wilgotności powietrza
nieprzekraczającej 85%, pod warunkiem
pokrycia całej powierzchni materiałem
odpornym na wilgoć oraz stosowania
wentylacji. Standardowa grubość płyty
wynosi 12,5 mm;

Płyty impregnowane
(GKBI)



to płyty o podwyższonej odporności na
działanie ognia, z dodatkiem włókna
szklanego. Mogą być stosowane do
wykonywania osłon odpornych na działanie
ognia na elementach nośnych budynku (w
pomieszczeniach o wilgotności względnej
powietrza stale mniejszej niż 70%). Stosuje
się je także do zabudowy poddaszy.
Standardowa grubość takiej płyty wynosi
12,5 mm;

Płyty ogniochronne (GKF)



to płyty impregnowane o podwyższonej
odporności na działanie ognia. Rdzeń
gipsowy zawiera dodatek środka
hydrofobizującego i włókna szklane. Ten
rodzaj płyt może być stosowany do
wykonywania osłon odpornych na działanie
ognia na elementach nośnych budynku w
pomieszczeniach o wilgotności powietrza
okresowo zwiększonej. Wykorzystuje się je
między innymi do wykańczania łazienek na
poddaszach.

Płyty ogniochronne
impregnowane (GKFI)



stosowane przeważnie na konstrukcji
nośnej. Mają one zaokrąglone krawędzie i
dzięki chłonności stosowanego kartonu są
dobrym podłożem pod tynk gipsowy;

Płyty gipsowo-kartonowe
podkładowe pod tynk (GKP)



produkowane z użyciem materiałów
izolacyjnych, takich jak twarda pianka z
polistyrenu albo poliuretanu. Na ogół
wykorzystuje się je do izolacji wnętrz.
Warstwa izolacyjna ma grubość 20-60 mm.
Płyty gipsowo-kartonowe mogą być także
łączone z płytami z włókien mineralnych.
Stosuje się je wszędzie tam, gdzie sprawą
pierwszoplanową jest ochrona
przeciwpożarowa.

Płyty gipsowo-kartonowe
zespolone



Wytrzymałość płyt wynika z przyczepności
między gipsowym rdzeniem a kartonowymi
okładzinami, przy czym ważny jest kierunek
włókien w kartonie. Wytrzymałość i
sprężystość płyt jest większa w kierunku
włókien niż w kierunku prostopadłym do
nich.

Wytrzymałość płyt



Bez problemu można je ciąć, piłować,
nawiercać, wkręcać w nie wkręty i wbijać
gwoździe. Ich krawędzie podłużne są
oklejone kartonem i nadaje im się
następujący kształt:



pełny (do pozostawienia widocznych spoin),



sfazowany (do pozostawienia widocznych
spoin),



spłaszczony (dla ułatwienia szpachlowania
spoin z taśmą zbrojeniową).

Obróbka płyt gipsowo-
kartonowych



- lekkość konstrukcji,



- szybkość montażu,



- natychmiastowe użytkowanie pomieszczeń
po zakończeniu prac budowlanych,



- ogniochronność i niska akustyczność.

Zalety suchej zabudowy to:

Warunki techniczne dla płyt
gipsowo-kartonowych

Warunki techniczne dla płyt
gipsowo-kartonowych

Miarą odporności ogniowej jest czas od momentu rozpoczęcia

działania ognia na element do chwili osiągnięcia przez niego
jednego z trzech granicznych kryteriów, to jest:



nośności ogniowej (R), czyli czasu, po którym element
budynku w warunkach pożaru przestaje spełniać swoją
funkcję nośną i następuje przekroczenie dopuszczalnych
przemieszczeń;



szczelności ogniowej (E), czyli czasu, po którym element
budynku w warunkach pożaru przestaje spełniać funkcję
bezpiecznego oddzielenia na skutek pojawienia się ognia na
powierzchni nie nagrzewanej lub rozszczelnienia przegrody;



izolacyjności ogniowej (I), czyli czasu, po którym
element budynku w warunkach pożaru przestaje spełniać
funkcję bezpiecznego oddzielenia na skutek osiągnięcia na
powierzchni nienagrzewanej, zbyt wysokiej temperatury.

Odporność ogniowa suchej zabudowy



Klasyfikację materiałów budowlanych w zakresie reakcji
na ogień określa europejska norma EN 13501-1 do 3.
Wprowadza ona tak zwane euroklasy w
siedmiostopniowej skali od A do F. Obok głównych
kryteriów klasyfikacji pod względem zapalności,
rozprzestrzeniania się ognia oraz ciepła spalania
pojawiły się dodatkowe kryteria, między innymi
rozprzestrzenianie się dymu oraz ściekanie płonących
kropli. Gradacja tych kryteriów jest trójstopniowa s1, s2
i s3 - smoke (wydzielanie dymu) oraz d0, d1 i d2 -
droplets (ściekanie płonącymi kroplami). Gips jest
materiałem niepalnym klasyfikowanym jako A1,
natomiast płyty gipsowo-kartonowe według
europejskiej normy EN 520 klasyfikowane są jako
A2, bez konieczności potwierdzenia badaniami
CWFT (Classified Without Further Test).



Klasy odporności ogniowej ścian działowych
lub ścian oddzielenia przeciwpożarowego z
płyt gipsowo-kartonowych GKF lub GKFI
wynoszą od (R) EI 30 do (R) EI 120, to
znaczy, że kryterium nośności, szczelności i
izolacyjności ogniowej jest spełnione w
czasie od 30 do 120 minut w zależności od
rodzaju przegrody. Odporność ogniowa
sufitów podwieszanych zawiera się w tych
samych granicach. Natomiast w przypadku
systemów zabudowy poddaszy czas
odporności ogniowej wynosi od 30 do 60
minut w klasie REI.

Producenci oferują także specjalne systemy

ogniochronne, stanowiące:



zabezpieczenie konstrukcji stalowych z płyt
gipsowych zbrojonych włóknem szklanym lub
ogniochronnych płyt gipsowo-kartonowych w
klasach R30 do R180;



zabezpieczenia konstrukcji drewnianych z płyt
gipsowych zbrojonych włóknem szklanym, płyt
gipsowo włóknowych lub ogniochronnych płyt
gipsowo-kartonowych od R 30 do R 120;



obudowy pionów instalacyjnych z płyt
gipsowych zbrojonych włóknem szklanym lub
ogniochronnych płyt gipsowo-kartonowych w
klasach EI 60 do EI 120.



Wymagania dotyczące izolacyjności akustycznej przegród w
budynku są w Polsce obligatoryjne. Norma PN-B-02151-3:1999,
która obowiązuje od stycznia 2001 roku, podaje dopuszczalne
wartości wskaźników izolacyjności akustycznej ścian i stropów w
zależności od przeznaczenia budynku oraz funkcji sąsiadujących ze
sobą pomieszczeń.



Izolacyjność akustyczna ścian działowych określana jest wzorem:



R'

A1

= R

A1

- K,



w którym:



R'

A1

to wskaźnik oceny przybliżonej izolacyjności akustycznej

właściwej przegrody (izolacyjność akustyczna uzyskana w
budynku),



R

A1

to wskaźnik oceny izolacyjności akustycznej właściwej

przegrody (wynik w laboratorium),



K - poprawka określająca wpływ bocznego przenoszenia dźwięku.

Izolacyjność akustyczna ścian z
płyt g-k



Norma określa wymagany wskaźnik izolacyjności
akustycznej R'

A1

. Dla ścianek wewnętrznych w

mieszkaniach powinien on wynosić co
najmniej 50 dB, natomiast w biurach - 35-45
dB.
Lekkie ściany szkieletowe, w zależności od
stosowanej konstrukcji, mogą uzyskiwać różną
izolacyjność akustyczną. Wartości
jednoliczbowych wskaźników R

A1

, osiągane w

warunkach laboratoryjnych przez ściany o różnej
budowie, mieszczą się w granicach od 27 dB
(pojedyncza płyta gipsowo-kartonowa) do
ponad 70 dB (w przypadku specjalnych
systemów suchej zabudowy wnętrz
wykorzystywanych np. w multipleksach).

O izolacyjności
akustycznej lekkich
ścian szkieletowych
montowanych z płyt
gipsowo-kartonowych
decydują:

Rysunek1. Wpływ grubości okładziny
z płyty g-k na parametry akustyczne.



konstrukcja szkieletu
nośnego ściany;



grubość lub ilość
warstw pokrywy;



gęstość i grubość
dźwiękochłonnego
materiału
wypełniającego.



W ścianach z płyt gipsowo-kartonowych na izolacyjność akustyczną przegrody
ma wpływ sztywność poszycia z płyt (membrany) i rodzaj wypełnienia.
O izolacyjności akustycznej w dużej mierze decydują także takie czynniki jak:
- szczelność połączeń obwodowych ściany (im jest ona większa, tym słabsze
przekazywanie dźwięków),
- szczelność przejść instalacyjnych,
- konstrukcja narożników wewnętrznych - połączeń ścian działowych,
- gęstość i grubość wypełnienia,
- liczba warstw w poszyciu.
Uszczelnienie akustyczne połączeń uzyskuje się m.in. poprzez wypełnienie
spoin płyt masą szpachlową.
Dla polepszenia właściwości akustycznych można także wykonać
asymetryczny układ okładzin, na przykład przez nałożenie na jedną z okładzin
ciężkiej płyty z blachą ołowiową.



Pogorszenie właściwości akustycznych może być spowodowane:



niestosowaniem obwodowych podkładek tłumiących (taśm uszczelniających
akustycznych);



zastosowaniem rusztu drewnianego zamiast stalowego;



brakiem wypełnienia z wełny mineralnej w ściance.



Prace nad montażem należy rozpocząć od dokładnego
wyznaczenia położenia przyszłej ścianki, a więc od zaznaczenia
miejsc na ścianach, podłodze i suficie, do których
przytwierdzone będą profile obrysowe. Przed ich przykręceniem
(najlepiej za pomocą kołków rozporowych do szybkiego
montażu rozmieszczonych nie rzadziej niż co 1000 mm) należy
koniecznie ułożyć taśmę tłumiącą drgania (filc, guma, korek).
Poprawi to również tłumienie dźwięków przez przegrodę.

Profili w miarę możliwości nie należy sztukować. Długie,
jednorodne odcinki znacznie lepiej spełniają swoje zadanie.
Następnym etapem prac jest ustawienie słupków (co 0,6 lub
0,3 m w zależności od wariantu ściany). Krawędzie otworu, w
którym mają być zamontowane drzwi muszą być koniecznie
wzmocnione profilami ościeżnicowymi UA.

Jak się stawia ścianki z płyt g-
k?

Elementy gotowej ściany gipsowo-
kartonowej



Kolejną czynnością jest docięcie płyt gipsowo-kartonowych.
Przy pracy tej należy zachować szczególną staranność i
dokładność. Warto również pamiętać, że płyta powinna być o
jakieś 15–17 mm krótsza niż wysokość pomieszczenia. Dzięki
temu będzie się mogła bez problemu odkształcać po
zamontowaniu. Płyty nie powinny dotykać podłogi, stropu ani
ścian konstrukcyjnych, gdyż spowoduje to przenoszenie przez
nie dźwięków. Najlepiej pozostawić około 10-milimetrowe
odstępy od sufitu i około 5-milimetrowe od ścian bocznych.

W miarę możliwości należy unikać niepotrzebnego sztukowania
płyt, a jeżeli zajdzie już taka potrzeba (np. jeśli pomieszczenie
jest wyższe niż długość standardowych płyt – 3 m), to należy
pamiętać, że połączenie nie mogą znajdować się w jednej linii
na długości całej ściany! Odległość pomiędzy sąsiadującymi
łączeniami powinna wynosić minimum 400 mm. Płyty układane
wokół otworu drzwiowego należy wyciąć w kształcie litery L, a
ich łączenie powinno przypadać możliwie jak najbliżej środka
nadproża. Pozwala to zapobiec pękaniu złącza.

Sztukowane płyty nie mogą się łączyć 
w jednej linii



Płyty przykręca się blachowkrętami wyłącznie do profili pionowych.
Mocowanie do profili UW może spowodować uszkodzenie płyt na
przykład pod wpływem przewidywanego konstrukcyjnie ugięcia
stropu.
Płyty po drugiej stronie stelażu przykręca się w taki sposób, aby były
przesunięte w stosunku do płyt po przeciwnej stronie oraz aby ich
łączenia przypadały na sąsiednich słupkach. Zdecydowanie poprawia
to stabilność konstrukcji i izolacyjność ściany.

Mocowanie płyt g- k



Podczas prac trudno jest uniknąć cięcia płyt. Jeżeli
krawędź ma być prosta, to wystarczy naciąć materiał
od strony licowej nożem, a następnie przełamać. W
przypadku płyt gipsowo-kartonowych niezbędne
będzie jeszcze przecięcie kartonu na spodniej
stronie. W przypadku linii łamanych (np. otwory
drzwiowe) należy jedną część przeciąć przy użyciu
wyrzynarki elektrycznej lub piły, a drugą naciąć i
przełamać. Otwory na gniazdka elektryczne najlepiej
wyciąć otwornicą do drewna. Należy pamiętać, że im
bardziej precyzyjne będą wszelkie cięcia, tym mniej
pracy czeka nas przy wykańczaniu ścianki.

Docinanie płyt g- k



Dla końcowego efektu niezwykle ważnym etapem są prace wykończeniowe. Polegają
one na pokryciu masą szpachlową styków płyt oraz łebków blachowkrętów. Sposób
postępowania zależy od typu krawędzi płyty (przy montażu trzeba pamiętać, że tylko
dłuższe krawędzie płyt są wyprofilowane, natomiast w przypadku łączenia poziomego
brzegi płyt należy odpowiednio sfazować).
Jeżeli krawędź jest półokrągła, styk należy wypełnić masą z dodatkiem włókien
szklanych. Krawędź spłaszczona przeznaczona jest natomiast do szpachlowania masą
zwykłą przy użyciu taśmy zbrojącej. Bruzdę na styku krawędzi, które nie zostały
przygotowane fabrycznie lecz sfazowane podczas montażu, wypełnia się również
zwykłą masą szpachlową stosując siatkę. W każdym z przypadków zaschniętą masę
szlifuje się papierem ściernym o uziarnieniu 60. Szczelinę pomiędzy płytami a sufitem
i ścianami najlepiej wypełnić masą akrylową, która zachowuje elastyczność.

Sposoby szpachlowania
płyt

Etapy wykańczania połączeń
płyt.



Stosować wypełnienie z wełny skalnej lub szklanej,
co poprawia izolację akustyczna i termiczną;



Stosować całe płyty z wełny skalnej lub szklanej; nie
należy wypełniać przestrzeni fragmentami płyt;



Mocować materiał izolacyjny w ściance na
specjalnych haczykach zabezpieczających przed jego
opadaniem ("płynięciem");



Stosować taśmę uszczelniającą do izolacji
akustycznej pod kształtowniki mocowane do ścian,
stropów i podłoża (w ten sposób można
wyeliminować przenikanie dźwięku).

Izolacje



Płyty powinny być pakowane w formie stosów,
układanych poziomo na kilku podkładach
dystansowych. Pierwsza płyta od dołu spełnia rolę
opakowania stosu. Każdy ze stosów jest spięty
taśmą stalową dla usztywnienia, w miejscach
usytuowania podkładek.
Pakiety należy składować w pomieszczeniach
zamkniętych i suchych, na równym i mocnym, a
zarazem płaskim podkładzie.
Wysokość składowania – do pięciu pakietów o
jednakowej długości, nakładanych jeden na drugi.

Pakowanie i magazynowanie płyt
gipsowo-kartonowych



Przenosić boczną krawędzią pionowo lub
przewozić na wózku;



Przycinać ostrym nożem na płaskiej i
twardej powierzchni;



Przed montażem składować przez kilka
godzin w pomieszczeniu o podobnej
temperaturze i wilgotności, jaka panuje w
pomieszczeniach, w których będą
zamontowane.

Płyty należy: