Metrologia

Wielkości Geometrycznych

Geometryczne Wymiarowanie i Tolerowanie

GD&T

Dlaczego GD&T

2

Dlaczego GD&T

3

Dlaczego GD&T

4

Dlaczego GD&T

5

Dlaczego GD&T

6

Wyrób finalny, spełniający wszystkie wymagania

montażowe i użytkowe

Rodzaje tolerancji
geometrycznych

7

Rodzaje tolerancji i ich
oznaczenia

Oznaczenie tolerowanej cechy

8

Rodzaje tolerancji i ich
oznaczenia

Oznaczenie tolerowanej cechy – elementy
teor.

9

Oznaczanie tolerancji

Zawartość ramki tolerancji

10

Symbol rodzaju
tolerancji

Wartość tolerancji,

kształt pola tolerancji

(jeżeli to konieczne)

i/lub dodatkowe

oznaczenia

modyfikujące

Jeżeli jest wymagane – litera lub

litery identyfikujące bazę lub

układ baz oraz dodatkowe

oznaczenia modyfikujące

Oznaczanie tolerancji

11

Tolerancja

Symbol

Prostoliniowości
Płaskości
Okrągłości
Walcowości
Kształtu wyznaczonego zarysu
Kształtu wyznaczonej powierzchni
Równoległości
Prostopadłości
Nachylenia
Pozycji
Współśrodkowości/współosiowości
Symetrii
Bicia promieniowego/osiowego
Bicia całkowitego promieniowego/osiowego

Oznaczanie tolerancji

12

Oznaczenie dodatkowe i modyfikatory tolerancji

Symb

ol

Zasada maksimum materiału (

M

aximum material)

Zasada minimum materiału (

L

east material)

Zasada powierzchni przylegających (wymaganie powłoki)
(

E

nvelope)

Zewnętrzne pole tolerancji (

P

rojected tolerance zone)

Warunek stanu swobodnego (

F

ree state)

Element średni (me

A

n feature)

Obszar wspólny (

C

ommon

Z

one)

CZ

Nierównomiernie rozłożone pole tolerancji (

U

nequal

Z

one)

UZ

Średnica największa (

M

aximum

D

iameter) *

MD

Średnica najmniejsza (

L

east

D

iameter) *

LD

Średnica podziałowa (

P

itch

D

iameter) *

PD

Średnica okręgu lub walca
Średnica sfery (

S

phere)

S

..

* Dotyczy gwintów, wielowypustów, kół
zębatych

Oznaczanie tolerancji

Przykład znaków tolerancji

13

0,1

Tolerancja

prostoliniowości

wynosząca

0,1 mm

Oznaczanie tolerancji

Przykład znaków tolerancji

14

0,1

Tolerancja

równoległości

wynosząca

0,1 mm

względem bazy

A

A

Oznaczanie tolerancji

Przykład znaków tolerancji

15

0,1

Tolerancja

pozycji

,

wynosząca

0,1 mm

,

względem

układu baz A

,

B

,

C

,

znak

o

oznacza, że

pole tolerancji

ma

kształt walca lub okręgu

o średnicy

0,1

mm

A B C

Oznaczanie tolerancji

Przykład znaków tolerancji

16

0,1 A B C

S

Tolerancja

pozycji

,

wynosząca

0,1 mm

,

względem

układu baz A

,

B

,

C

,

znak

S o

oznacza, że

pole tolerancji

ma

kształt kuli

o średnicy

0,1 mm

Oznaczanie tolerancji

Przykład znaków tolerancji

17

0,1 A - B

Tolerancja

współśrodkowości

lub

współosiowości

,

wynosząca

0,1 mm

,

względem

osi wspólnej elementów A

i

B

,

znak

o

oznacza, że

pole tolerancji

ma

kształt walca lub okręgu

o średnicy

0,1

mm

Oznaczanie tolerancji

Przykład znaków tolerancji

18

0,5

Tolerancja

pozycji

,

wynosząca

0,5 mm

,

względem

układu baz A

,

B

,

znak

o

oznacza, że

pole tolerancji

ma

kształt walca lub okręgu

o średnicy

0,1

mm

,

Znak

M

oznacza, że zastosowano

zasadę maksimum materiału

A B

M

Oznaczanie tolerancji

Przykład znaków tolerancji

19

0,2

Tolerancja

pozycji

,

wynosząca

0,2 mm

,

Względem

bazy A

,

znak

o

oznacza, że

pole tolerancji

ma

kształt walca lub okręgu

o średnicy

0,2

mm

,

Znak

M

oznacza, że zastosowano

zasadę maksimum materiału

dla tolerowanego elementu

jak

i bazy

A

M

M

Oznaczanie tolerancji

Przykład znaków tolerancji

20

2,7 F

20

Tolerancja

okrągłości

,

wynosząca

2,7 mm

,

Znak

F

oznacza, że tolerancja dotyczy

stanu swobodnego

Oznaczanie tolerancji

Przykład znaków tolerancji

21

0,2

Tolerancja

pozycji

,

wynosząca

0,2 mm

,

względem

układu baz A

,

B

,

znak

o

oznacza, że

pole tolerancji

ma

kształt walca lub okręgu

o średnicy

0,2

mm

,

znak

P

oznacza, że zastosowano

zewnętrzne pole tolerancji

A B

P

Odchyłki i tolerancje

kształtu

Geometryczne Wymiarowanie i Tolerowanie

GD&T

Odchyłka kształtu

Definicja

23

Odchyłka kształtu

Jest miarą odchylenia

rzeczywistego zarysu przedmiotu

od jego kształtu nominalnego

(projektowego)

Tolerancje kształtu

Metody oceny odchyłki kształtu - MZCI

24

Okrąg minimalnej strefy

(

M

inimum

Z

one

CI

rcle – MZCI)

f

Tolerancje kształtu

Metody oceny odchyłki kształtu - MCCI

25

Okrąg przylegający opisany

(

M

inimum

C

ircumscribed

CI

rcle –

MCCI)

f

Tolerancje kształtu

Metody oceny odchyłki kształtu - MICI

26

Okrąg przylegający wpisany

(

M

aximum

I

nscribed

CI

rcle – MICI)

f

Tolerancje kształtu

Metody oceny odchyłki kształtu - LSCI

27

Okrąg średni

(

L

east

S

quare

CI

rcle – LSCI)

f

Rodzaje tolerancji i ich
oznaczenia

Oznaczenie bazy tolerancji

28

Rodzaje tolerancji i ich
oznaczenia

Baza pomiarowa

29

Baza pomiarowa

(ang. datum)

jest dokładnie określonym

punktem, osią lub powierzchnią,

względem której wyznaczona zostanie

precyzyjna pozycja lub charakterystyka

geometryczna wybranej cechy

mierzonego obiektu

Rodzaje tolerancji i ich
oznaczenia

Oznaczenie bazy tolerancji

=

Oznaczanie tolerancji

Układ baz

31

Oznaczanie tolerancji

Układ baz

32

B

A

Oznaczanie tolerancji

Układ baz

33

Oznaczanie tolerancji

Układ baz

34

B

A

Oznaczanie tolerancji

Układ baz

35

B

A