Kodeks postępowania cywilnego

z dnia 17 listopada 1964 r. (Dz. U. Nr 43, poz. 296)

• Część I. Postępowanie rozpoznawcze
• Księga pierwsza. Proces
• …………
•

Postępowanie

•

Postępowania odrębne

• …………

•

Postępowanie w sprawach gospodarczych (uchylone 05.2012)

•

Postępowanie nakazowe i upominawcze

•

Postępowanie uproszczone

•

Europejskie postępowanie w sprawach transgranicznych

•

Postępowanie elektroniczne

• Księga druga. Postępowanie nieprocesowe
• Część II. Postępowanie zabezpieczające.
• Część III. Postępowanie egzekucyjne
• ………
• Część V. Sąd polubowny (arbitrażowy)

Właściwość sądu

• 1. Właściwość rzeczowa:

• Sądy rejonowe rozpoznają wszystkie sprawy z wyjątkiem spraw, dla

których zastrzeżona jest właściwość sądów okręgowych.

• Do właściwości sądów okręgowych należą m.in. sprawy: o prawa

majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa
siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, o ochonę praw autorskich, prawa
niemajątkowe

• 2. Właściwość miejscowa:

• Ogólna - Powództwo wytacza się przed sąd pierwszej instancji, w którego

okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania

• Przemienna - bądź według przepisów o właściwości ogólnej, bądź miejsce

zamieszkania uprawnionego z alimentów; miejsce wykonania umowy;
miejsce zdarzenia wyrządzającego szkodę z czynu niedozwolonego;
miejsce płatności weksla; miejsce położenia wynajmowanej nieruchomości

• Wyłączna – w sprawie praw rzeczowych i posiadania nieruchomości,

miejsce jej położenia;

• 3. Wybór sądu i właściwość umowna

Pełnomocnicy procesowi

• Pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny, a w sprawach

własności przemysłowej także rzecznik patentowy, a ponadto osoba
sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony oraz osoba pozostająca
ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w
zakres tego zlecenia, współuczestnik sporu, jak również rodzice, małżonek,
rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku
przysposobienia.

• Pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy, w tym nie posiadającego

osobowości prawnej, może być również pracownik tej jednostki albo jej
organu nadrzędnego.

• W sprawach o ustalenie i zaprzeczenie pochodzenia dziecka i o roszczenia

alimentacyjne pełnomocnikiem może być również przedstawiciel właściwego
w sprawach z zakresu pomocy społecznej organu jednostki samorządu
terytorialnego oraz organizacji społecznej, mającej na celu udzielanie
pomocy rodzinie.

• W sprawach związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego

pełnomocnikiem rolnika może być również przedstawiciel organizacji
zrzeszającej rolników indywidualnych, której rolnik jest członkiem.

• W sprawach związanych z ochroną praw konsumentów - przedstawiciel

organizacji, do której zadań statutowych należy ochrona konsumentów.

Koszty procesu

• Strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić

przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego
dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

• Do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście

lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem, radcą prawnym lub
rzecznikiem patentowym, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe,
koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość
zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Suma kosztów
przejazdów i równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać
wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu
procesowego.

• Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata

zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w
odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz
koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

• Wysokość kosztów sądowych, zasady zwrotu utraconego zarobku lub

dochodu oraz kosztów stawiennictwa strony w sądzie, a także
wynagrodzenie adwokata, radcy prawnego i rzecznika patentowego
regulują odrębne przepisy.

Pisma procesowe

Każde pismo procesowe powinno zawierać

:

1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę

stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;

2) oznaczenie rodzaju pisma;
3) osnowę wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych

okoliczności;

4) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
5) wymienienie załączników.
Gdy pismo procesowe jest pierwszym pismem w sprawie, powinno ponadto

zawierać oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby stron, ich
przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz przedmiotu sporu, pisma
zaś dalsze - sygnaturę akt.

Do pisma należy dołączyć pełnomocnictwo, jeżeli pismo wnosi pełnomocnik,

który przedtem nie złożył pełnomocnictwa (

nie stosuje się do pism wnoszonych w

elektronicznym postępowaniu upominawczym. Pismo procesowe wniesione drogą elektroniczną powinno być
opatrzone podpisem elektronicznym w rozumieniu ustawy o podpisie elektronicznym

).

W każdym piśmie należy podać wartość przedmiotu sporu lub wartość

przedmiotu zaskarżenia, jeżeli od tej wartości zależy właściwość rzeczowa
sądu, wysokość opłaty lub dopuszczalność środka odwoławczego, a
przedmiotem sprawy nie jest oznaczona kwota pieniężna.

Pozew

Pozew powinien czynić zadość warunkom pisma procesowego,

a nadto zawierać

:

1) dokładnie określone żądanie, a w sprawach o prawa majątkowe także

oznaczenie wartości przedmiotu sporu, chyba że przedmiotem sprawy
jest oznaczona kwota pieniężna;

2) przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie, a w

miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu.

Pozew może zawierać wnioski o zabezpieczenie powództwa, nadanie

wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności i przeprowadzenie
rozprawy w nieobecności powoda oraz wnioski służące do
przygotowania rozprawy, a w szczególności wnioski o:

1) wezwanie na rozprawę wskazanych przez powoda świadków i biegłych;
2) dokonanie oględzin;
3) polecenie pozwanemu dostarczenia na rozprawę dokumentu będącego

w jego posiadaniu, a potrzebnego do przeprowadzenia dowodu, lub
przedmiotu oględzin;

4) zażądanie na rozprawę dowodów znajdujących się w sądach, urzędach

lub u osób trzecich.

Postępowania odrębne: nakazowe i upominawcze

• Postępowanie nakazowe

. Sąd wydaje nakaz zapłaty, jeżeli powód

dochodzi roszczenia pieniężnego albo świadczenia innych rzeczy
zamiennych, a okoliczności uzasadniające dochodzone żądanie są
udowodnione dołączonym do pozwu:

1) dokumentem urzędowym,
2) zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem,
3) wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o

uznaniu długu,

4) zaakceptowanym przez dłużnika żądaniem zapłaty, zwróconym przez bank

i nie zapłaconym z powodu braku środków na rachunku bankowym.

Sąd wydaje również nakaz zapłaty przeciwko zobowiązanemu z weksla, czeku,

warrantu lub rewersu należycie wypełnionego, których prawdziwość i treść
nie nasuwają wątpliwości.

• Postępowanie upominawcze

. Nakaz zapłaty wydaje się, jeżeli

powód dochodzi roszczenia pieniężnego, a w innych sprawach, jeżeli
przepis szczególny tak stanowi.

W razie braku podstaw do wydania nakazu zapłaty przewodniczący wyznacza

rozprawę, chyba że sprawa może być rozpoznana na posiedzeniu
niejawnym.

Nakaz zapłaty nie może być wydany, jeżeli według treści pozwu:
1) roszczenie jest oczywiście bezzasadne;
2) przytoczone okoliczności budzą wątpliwość;
3) zaspokojenie roszczenia zależy od świadczenia wzajemnego;
4) miejsce pobytu pozwanego nie jest znane albo gdyby doręczenie mu

nakazu nie mogło nastąpić w kraju.

Postępowanie odrębne: uproszczone

•

Przedmiotem są sprawy:

1) o roszczenia wynikające z umów, jeżeli wartość przedmiotu sporu nie przekracza

dziesięciu tysięcy złotych, a w sprawach o roszczenia wynikające z rękojmi,
gwarancji jakości lub z niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową sprzedaży
konsumenckiej, jeżeli wartość przedmiotu umowy nie przekracza tej kwoty,

2) o zapłatę czynszu najmu lokali mieszkalnych i opłat obciążających najemcę oraz

opłat z tytułu korzystania z lokalu mieszkalnego w spółdzielni mieszkaniowej bez
względu na wartość przedmiotu sporu.

• Pozew, odpowiedź na pozew, sprzeciw od wyroku zaocznego

i pismo zawierające wnioski dowodowe wnoszone w
postępowaniu uproszczonym powinny być sporządzone na
urzędowych formularzach.

• Jednym pozwem można dochodzić tylko jednego roszczenia.
• Uproszczone wezwania i dowody.
• Uproszczona apelacja: wniosek o uzasadnienie ustnie lub

zrzeczenie się uzasadnienia, zarzuty tylko odnośnie
naruszenia prawa.

• W apelacji bez postępowania dowodowego.

Postępowanie odrębne: postępowanie elektroniczne

Stosuje się przepisy o postępowaniu upominawczym z

odrębnościami:

• Czynności w elektronicznym postępowaniu upominawczym może

wykonywać referendarz sądowy. Czynności sądu, referendarza i
przewodniczącego utrwalane są wyłącznie w systemie
teleinformatycznym, a wytworzone w ich wyniku dane w postaci
elektronicznej opatrywane są bezpiecznym podpisem
elektronicznym.

• Pisma procesowe powoda niewniesione drogą elektroniczną nie

wywołują skutków prawnych, jakie ustawa wiąże z wniesieniem
pisma do sądu. Pisma procesowe pozwanego mogą być
wnoszone także drogą elektroniczną, a od momentu wniesienia
przez niego pisma drogą elektroniczną inna forma nie wywołuje
skutków. O skutkach wniesienia pisma drogą elektroniczną sąd
powinien pouczyć pozwanego przy pierwszym doręczeniu.

• Datą wniesienia pisma procesowego drogą elektroniczną jest data

wprowadzenia pisma do systemu teleinformatycznego.

• W pozwie powód powinien wskazać dowody na poparcie swoich

twierdzeń. Dowodów nie dołącza się do pozwu.

• Sprzeciw od nakazu zapłaty nie wymaga uzasadnienia i

przedstawienia dowodów, jednak w sprzeciwie pozwany powinien
przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić
przed wdaniem się w spór, co do istoty sprawy.

Postępowanie arbitrażowe (Sąd polubowny)

• Strony mogą poddać pod rozstrzygnięcie sądu polubownego spory o

prawa majątkowe lub spory o prawa niemajątkowe - mogące być
przedmiotem ugody sądowej, z wyjątkiem spraw o alimenty.

• Poddanie sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego wymaga umowy

stron, w której należy wskazać przedmiot sporu lub stosunek prawny, z
którego spór wyniknął lub może wyniknąć (zapis na sąd polubowny).
Wymaga formy pisemnej.

• W razie wniesienia do sądu sprawy dotyczącej sporu objętego zapisem

na sąd polubowny, sąd odrzuca pozew lub wniosek o wszczęcie
postępowania nieprocesowego, jeżeli pozwany albo uczestnik
postępowania nieprocesowego podniósł zarzut zapisu na sąd
polubowny przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy.

• Poddanie sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego nie wyłącza

możliwości zabezpieczenia przez sąd roszczeń dochodzonych przed
sądem polubownym.

• Sąd polubowny stały lub ad hoc.
• Postępowanie jednoinstancyjne – ograniczona skarga do sądu

powszechnego.

• Akta składane w sądzie lub w siedzibie stałego sądu polubownego.
• Klauzula wykonalności – sąd powszechny.