4. Systematyka opracowań
planistycznych w Polsce

Paulina Matejeska
AK MSU II

•

Polski system organizacyjno-prawny planowania
przestrzennego

•

Działania odbywają się na trzech szczeblach
(poziomach) władzy publicznej:

▫ lokalnym
▫ regionalnym
▫ krajowym

•

Na każdym szczeblu sporządzane są odpowiednie
obligatoryjne dokumenty planistyczne, tworzące
pewien uporządkowany system dokumentów
planistycznych.

Na system składają się:

•

I.

Studia

uwarunkowań

i

kierunków

zagospodarowania

przestrzennego

gmin,

uchwalane przez rady gmin – obligatoryjnie
sporządzane dla całego obszaru danej gminy
dokumenty,

służące

określaniu

zasad

kształtowania

i

prowadzenia

polityki

przestrzennej

na

poziomie

lokalnym,

nie

stanowiące jednak aktów prawa miejscowego.

•

II.

Miejscowe

plany

zagospodarowania

przestrzennego, zwane planami miejscowymi,
uchwalane prze rady gminy – sporządzane dla
części (może to być wiele nie stykających się ze
sobą części) lub całego obszaru danej gminy
(tylko gdy zachodzi taka potrzeba i jest to
możliwe

ze

względów

technicznych

i

organizacyjno-finansowych); plany te są jedynymi
w całym systemie planowania dokumentami
planistycznymi,

stanowiącymi

akty

prawa

miejscowego.

•

III. Plany zagospodarowania przestrzennego
województw,

uchwalane

przez

sejmiki

województw – obligatoryjnie sporządzane dla
obszarów całych województw dokumenty, służące
określaniu zasad kształtowania i prowadzenia
polityki przestrzennej na poziomie regionalnym;
w szczególnych przypadkach częścią planów
zagospodarowania przestrzennego województw
bywa plan zagospodarowania przestrzennego
obszaru metropolitalnego.

•

IV.

Koncepcja

przestrzennego

zagospodarowania kraju, przyjmowana przez
Radę Ministrów i przedstawiana Sejmowi –
obligatoryjnie sporządzany dla całego kraju
dokument

służący

określaniu

zasad

kształtowania

i

prowadzenia

polityki

przestrzennej na poziomie krajowym.

•

Dokumenty te są uzupełniane przez analizy,
studia, koncepcje, programy oraz raporty o
stanie zagospodarowania. Takie opracowania
diagnostyczne, programowe i koncepcyjne,
opracowywane są na poziomie lokalnym,
ponadlokalnym (powiatowym), regionalnym i
krajowym.

Służą one potrzebom związanym z prowadzeniem
polityki przestrzennej przez podmioty wszystkich
czterech szczebli zarządzania:

-

szczebel

gminny

–

analizy

zmian

zagospodarowania

przestrzennego,

oceny

postępów w opracowaniu planów miejscowych
oraz wieloletnie programy ich sporządzania;

- szczebel powiatowy – analizy i studia z zakresu

zagospodarowania przestrzennego;

- szczebel wojewódzki – analizy i studia,

koncepcje i programy oraz przeglądy zmian w
zagospodarowaniu przestrzennym województwa i
raporty o jego stanie;

- szczebel krajowy – analizy i studia, koncepcje,

programy zawierające zadania rządowe oraz
raporty

o

stanie

zagospodarowania

przestrzennego kraju.

•

Ze względu na znacząco inną rolę w systemie,
odmienną

metodologię,

inne

zadania

i

specyficzne regulacje – planowanie przestrzenne
dzieli się na specjalizacje, zależne od skali
obszaru, którym zajmuje się. I tak dział
planowania przestrzennego zajmującego się
zagadnieniami

na

szczeblu

krajowym

i

wojewódzkim (a czasem i powiatowym) nazywa
się planowaniem regionalnym, a dział zajmujący
się zagadnieniami przestrzennymi na szczeblu
gminy – planowaniem miejscowym.

Opracowania planistyczne można
zakwalifikować w następujący sposób:



określające politykę przestrzenną:

1) na poziomie krajowym- nazywana jako „ koncepcja

przestrzennego zagospodarowania”. Politykę tą ustala Rada
Ministrów.

Organem

doradczym

jest

Państwowa

Rada

Gospodarki Przestrzennej, a całą koncepcję uchwala Sejm RP.

2)

Na

poziomie

wojewódzkim-nazywana

jako

„plan

zagospodarowania przestrzennego województwa” określa zasady
organizacji struktury przestrzennej województwa. Uchwala ją
sejmik

województwa,

a

sporządza

organ

samorządu

województwa.

Wszystko

co

znajduje

się

w

planie

zagospodarowania przestrzennego województwa jest wstępem
do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w
gminie.

•

Pamiętajmy

że

plan

zagospodarowania

przestrzennego

województwa nie jest aktem prawa miejscowego.

3) na poziomie powiatu-nazywana jako „analiza i

studia

z

zakresu

zagospodarowania

przestrzennego

powiatu”

odnosi

się

do

zagadnień

rozwoju

powiatu

(prowadzone

bezpośrednio przez powiat).

4) na poziomie gminy- nazywana jako „studium

uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy”. Studium uchwala rada
gminy, a sporządzany jest przez wójta,
burmistrza lub prezydenta miasta. Określa
politykę przestrzenną gminy.



Określające instrumenty tej polityki:

1) na poziomie krajowym- nazywana jako „programy zadań

rządowych”. Tu dokonuje się realizacji celów publicznych
wpływające

na

przestrzenne

zagospodarowanie

kraju.

Sporządzane są przez ministrów i centralne organy administracji
państwowej.

2) Na poziomie wojewódzkim- nazywana jako „programy

wojewódzkie”. Służą do realizacji ponad lokalnych i regionalnych
celów publicznych. Przygotowuje je zarząd województwa, a
uchwala sejmik województwa.

3) Na poziomie gminy- nazywana jako „miejscowy plan

zagospodarowania przestrzennego” można mówić na to krócej
„plan miejscowy”. Plan miejscowy stanowi prawo miejscowe,
określa przeznaczenie i zasady zagospodarowania terenów i jest
podstawą do wydawania pozwolenia na budowę. Sporządzany
jest plan miejscowy i prognoza skutków finansowych. Sporządza
je wójt, burmistrz lub prezydent miasta.

Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego

•

Studium

uwarunkowań

i

kierunków

zagospodarowania przestrzennego gminy jest to
dokument planistyczny opracowany w celu
określenia polityki przestrzennej gminy. Studium
sporządza wójt, burmistrz i prezydent miasta, a
uchwala rada gminy. Studium jest opracowaniem
obowiązkowym, obejmuje obszary gminy, nie
stanowi on prawa miejscowego i ustalenia
studium są wiążące przy sporządzaniu planów
miejscowym.

W studium uwzględnia się
uwarunkowania takie jak:

1. przeznaczenie, zagospodarowanie i uzbrojenie

terenu

2. środowisko (rolnicze i leśne) związane z produkcją,

wielkością i jakością zasobów wodnych

3. dziedzictwo kulturowe, a także dobra kultury

współczesnej (zabytki), obiekty i tereny chronione
przepisami odrębnymi

4. warunki jakości życia i bezpieczeństwa mieszkańców
5. możliwość rozwoju gminy
6. system komunikacji i infrastruktury technicznej

(gospodarka wodno-ściekowa, energetyczna)

W studium określamy:

1. kierunki zmian struktury przestrzennej gminy oraz przeznaczenie terenów
2. kierunki dotyczące zagospodarowania i użytkowania terenów (również

tereny wyłączone spod zabudowy)

3. obszar i zasady ochrony środowiska oraz dziedzictwa kulturowego (zabytki)
4. kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej
5. obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje publiczne
6. obszary dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych
(głównie obszary ulegające scaleniu, podziału nieruchomości, obszary na
których mają stać obiekty handlowe o powierzchni sprzedaży 2000 m2)

7. obszary dla których gmina zamierza sporządzić miejscowy plan

zagospodarowania przestrzennego

8. kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej produkcji
9. obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas

ziemnych

10. obszary pomników zagłady
11. obszary wymagające przekształceń, a także tereny zamknięte

•

Jeżeli rada gminy nie uchwaliła studium, nie
przystąpiła do jego zmiany, albo uchwalając
studium, nie określiła w nim obszarów
rozmieszczenia inwestycji, wzywa radę gminy do
uchwalenia

studium

lub

jego

zmian

w

wyznaczonym terminie. Po upływie terminu
wojewoda

sporządza

miejscowy

plan

zagospodarowania

przestrzennego.

Koszty

sporządzenia tego planu ponosi w całości gmina.
Studium

wykorzystuje

się

do

wyceny

nieruchomości.

Miejscowy plan zagospodarowania
przestrzennego

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

jest aktem prawa miejscowego, określa warunki
zagospodarowania przestrzennego na obszarze
objętym

planem.

Plan

jest

prawnym

i

technicznym zapisem obowiązujących ustaleń
planistycznych. Wykonuje się go w celu:

a. Ustalenia przeznaczenia terenu
b. Rozmieszczenia inwestycji celu publicznego
c. Określenie sposobów zagospodarowania i

warunków zabudowy terenu

•

Ustalenia miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego kształtują sposób wykonywania
prawa

własności

nieruchomości.

Trzeba

pamiętać o tym, że plan miejscowy nie jest
obowiązkowy (sporządzony jest obowiązkowy
wtedy gdy wymaga przepisów odrębnych,
obowiązek sporządzenia tego planu powstaje po
upływie trzech miesięcy od dnia ustanowienia
tego obowiązku). Obejmuje on wybrany obszar
gminy i ustala wraz z innymi przepisami, sposób
wykonywania prawa własności nieruchomości.

•

Plan miejscowy wykonuje się w zależności od
potrzeb, a zakres opracowania planów określa
studium. Wiemy, że plan nie musi być
sporządzany

dla

całego

obszaru

gminy,

wyjątkiem jest zmiana gruntów rolnych i leśnych
na cele nierolnicze i nieleśne.

•

Projekty sporządza się w formie rysunków kopii
mapy

w

następujących

skalach:

1:1000,1:500,1:2000,1:5000.

•

Koszty sporządzenia planu miejscowego na ogół
ponosi gmina. Jednakże również mogą koszty
ponieść państwo, województwo, powiat lub
inwestor

realizujący

inwestycje

celów

publicznych.

•

Każdy ma prawo wglądu do studium lub planu
miejscowego oraz otrzymania z nich wypisów i
wyrysów.

•

Za wydane wypisy i wyrysy pobiera się opłatę
administracyjną, w wysokości odpowiadającej
poniesionym kosztom ich przygotowania, zgodnie
z przepisami o podatkach i opłatach lokalnych.