Klasyfikacja, źródła, skutki

i czynniki błędu

wychowawczego- techniki

diagnozy

Błędy wychowawcze

są to „takie zaburzające przebieg

interakcji wychowawczej zachowania

wychowawcy, które mają niekorzystny

wpływ na doraźne funkcjonowanie i/lub

rozwój wychowanka, bądź też mimo

pozornie nie zaburzanej interakcji mają

niekorzystny wpływ na dalszy rozwój

dziecka”.

Antonina Gurycka

Błąd wychowawczy

to takie zachowanie wychowawcy, które

stanowi

realną

przyczynę

powstania

szkodliwych

dla

rozwoju

wychowanka

skutków. Wszędzie tam, gdzie obserwujemy

zaburzenia interakcji między wychowawcą a

wychowankiem,

możemy

z dużym prawdopodobieństwem mówić o

błędzie wychowawczym.

Klasyfikacja błędów

wychowawczych

ze względu na genezę i

czynniki powstania błędów

• błędy sytuacyjne

• błędy postawy

ze względu na źródło błędu

• rygoryzm
• agresja
• hamowanie aktywności
• obojętność
• eksponowanie siebie
• uleganie- bezradność
• zastępowanie- wyręczanie
• Idealizacja
• niekonsekwencja

• rygoryzm-bezwzględne egzekwowanie wykonywania

poleceń, pedanteria ( tzw. sztywność ) ocen; stawianie

wymagań bardzo dokładnie określonych, nie

pozostawiających swobody, ścisłe kontrolowanie

postępowania dziecka, egzekwowanie posłuszeństwa.

• agresja- atak słowny, fizyczny lub psychiczny i symboliczny

zagrażający dziecku lub poniżający je.

• hamowanie aktywności- przerywanie aktywności własnej

dziecka poprzez fizyczne lub symboliczne zachowanie

własne, zmienianie bez racjonalnych przyczyn aktywności

dziecka.

• obojętność- obserwowany dystans do spraw

dziecka i do niego osobiście, okazywanie braku

zainteresowania dla jego aktywności.

• eksponowanie siebie- koncentrowanie uwagi

dziecka na walorach wychowawcy, potrzebach,

odczuciach wtórnych do aktualnych potrzeb i

odczuć dziecka i chęci.

• uleganie- bezradność to spełnianie zachcianek

dziecka, rezygnowanie z wymagań stawianych

dziecku, demonstrowanie własnej bezradności

wobec dziecka

• zastępowanie- wyręczanie bez oczekiwania na

wyniki pracy dziecka zastępowanie go w działaniu,

przejmowanie jego zadań, aktywności.

• idealizacja dziecka utożsamianie się z nim jako

najwyższym dobrem: ciągłe zajmowanie się

dzieckiem, jego sprawami; czynności

zabezpieczające przed możliwym, nawet nie

bezpośrednim niebezpieczeństwem, a równocześnie

przed zachowaniem dziecka niezgodnym z idealnym

wzorem, np. bardzo grzecznego dziecka; afektacja w

stosunku do dziecka; brak krytycyzmu, co rzutuje na

maksymalizację ocen pozytywnych.

• niekonsekwencja

ze względu na rodzaj

emocji

• błędy „zimne”

rygoryzm, agresja, hamowanie

aktywność, obojętność

• błędy „ciepłe”

idealizacja dziecka, zastępowanie,

uleganie

ze względu na obiekt

koncentracji

• błędy nadmiernej koncentracji na

dziecku zastępowanie, idealizacja,

rygoryzm, agresja

• błędy nadmiernej koncentracji na

sobie hamowanie aktywności

dziecka, obojętność, eksponowanie

siebie, uleganie, bezradność

ze względu na stosunek do zadań

wykonywanych przez dziecko

• błędy przeceniania wykonywania zadania

przez dziecko

zastępowanie, idealizacja, rygoryzm, agresja

• błędy niedoceniania wykonywania zadania

przez dziecko

hamowanie, obojętność, eksponowanie

siebie, uleganie

Koło błędów

wychowawczych

Źródła błędów

wychowawczych

• wewnętrzne

– uprzedmiotowienie dziecka
– postrzeganie dziecka jako istoty gorszej
– odczuwanie sytuacji dziecka i swojej jako nadmiernie

trudnej

• zewnętrzne

– formalizacja roli nauczyciela
– presja czasu
– organizacja czasu dydaktyczno-wychowawczego
– czynniki zakłócające
– zróżnicowanie intelektualne i osobowościowe

wychowanków

– opór wychowanka

Konsekwencje błędów

wychowawczych

• zmiany w strukturach poznawczych

• zmiany w strukturach emocjonalnych

• zmiany w strukturze „Ja”

Błędy wychowawcze mają

zróżnicowany charakter

Błędy mogą być doraźne, natychmiastowe i odległe w

czasie. Mogą się pojawić w późniejszym okresie, mogą

być słabe lub głębokie. Warunkiem wystąpienia skutków

doraźnych jest pejoratywna ocena sytuacji przez

wychowanka. Skutki odległe w czasie powstają w wyniku

zapisu zdarzenia w pamięci trwałej. To doświadczenie

sprawia,

że doraźne skutki błędów wychowawczych wytwarzają

nowe,

niekorzystne

lub

zaburzają

dotychczasowe

prawidłowe sposoby funkcjonowania.

Wyróżnić możemy cztery strefy

głębi, szkodliwości błędów

wychowawczych:

1. Zaburzona lub zerwana interakcja wychowawcza oraz powstała u

wychowanka reprezentacja tego faktu mająca cechy negatywne

dotyczące całej sytuacji, w której błąd wystąpił, jak również osoby

wychowawcy, a czasami także wychowanka.

2. Przeniesienie (generalizacja) pejoratywnej oceny obrazu bądź

zaburzonego zachowania wychowanka poza sytuację, w której błąd

wystąpił.

3. Doświadczenia, które dla dalszego rozwoju są niekorzystne, hamują i

zaburzają rozwój oraz nadają mu niekorzystny kierunek.

4. Skutki trudniej odwracalne, występujące w kształtującej się osobowości

ucznia.

Diagnoza błędów

wychowawczych

Zasady diagnozy błędów

wychowawczych

• łączenie symptomów zachowań i sytuacji

wychowawczych, w których powstały błędy

• łączenie postrzegania sytuacji

wychowawczej przez wychowawcę i
wychowanka

• uwzględnianie kontekstu społeczno-

kulturowego i doświadczenie wychowanka

• unikanie technik, które pogłębiają błędy

wychowawcze

• łączenie różnych technik diagnozy

Techniki diagnozy błędów

wychowawczych

• identyfikacja błędów wychowawczych poprzez

obserwację zachowań wychowawcy

• identyfikacja własnych zachowań wychowawcy
• identyfikacja błędów w percepcji wychowanka
• przypominanie doświadczeń z biografii

człowieka

• identyfikacja pomiaru reakcji emocjonalnej

na sytuację błędu wychowawczego

• identyfikacja sytuacji wychowawczej, w której

zachodzi błąd wychowawczy

Dziękujemy za uwagę

;)