1. Dzieciństwo
2. I Wojna

Światowa

3. Wojna Polsko-

Bolszewicka

4. II Wojna

Światowa

5. Losy Powojenne
6. Odznaczenia
7. Bibliografia

GEN STANISŁAW SOSABOWSKI

Urodził się 8 maja 1892 roku w Stanisławowie. Pochodził z biednej rodziny, jego

ojciec był kolejarzem. Niestety, młody Stanisław już w 1904 roku stracił ojca i wraz z
matką przejął odpowiedzialność za losy rodziny. Miał jeszcze młodszego o cztery lata
brata i młodszą o siedem lat siostrę. W Stanisławowie kształcił się w Szkole Realnej
przy ul. Sapieżyńskiej. Następnie uczęszcza do gimnazjum, gdzie angażuje się w
działalność na rzecz licznych organizacji samokształceniowych. Był zdolnym uczniem,
pomimo trudnych do nauki warunków życiowych. Wykorzystywał swój talent, dając
korepetycje, co po części umożliwiło mu odciążenie matki i pomoc rodzinnemu
budżetowi. Sam później wspominał, iż życie rodziny Sosabowskich polepszyło się, gdy
"zarabiał lekcjami". W 1909 roku działał w Organizacji Młodzieży Niepodległościowej
"Zarzewie". W 1910 roku Sosabowski zdał egzamin dojrzałości, a następnie wstąpił do
Drużyny Strzeleckiej. W tym samym roku postanawia rozpocząć naukę na wyższym
szczeblu. Studiował w Wyższej Szkole Handlowej. W 1911 roku zorganizował w
Stanisławowie skauting, tworząc jedną drużynę. W 1912 roku rezygnuje z nauki i
poświęca się militariom. Jego wysiłki zostają docenione, gdy otrzymuje samodzielne
dowództwo 24. Polskiej Drużyny Strzeleckiej na terenie Stanisławowa i stopień
podchorążego. Następnie rozpoczął służbę w wojsku austriacko-węgierskim, co było
efektem przymusowego poboru, jaki czekał każdego mężczyznę. Służbę Sosabowski
rozpoczyna w 1913 roku. Otrzymuje stopień kaprala i znajduje się w składzie 58. Pułku
Piechoty na terenie rodzinnej miejscowości.

Dzieciństwo

.

I Wojna Światowa

Po wybuchu I wojny światowej jednostka
Sosabowskiego działa w ramach 11. Dywizji
Piechoty. Szlak bojowy rozpoczyna Sosabowski
pod Przemyślem, jeszcze w 1914 roku.
Następnie wędruje wraz z przesuwającym się
frontem i walczy m.in. pod Czarną Górą i
Gorlicami. 15 czerwca 1915 roku doznał rany
kolana w walkach nad rzeką Leśną i został
wycofany z frontu. Odznaczył się niezwykłą
postawą bojową, odwagą i męstwem, za co
wielokrotnie honorowano go odznaczeniami
austriackimi. Jednocześnie awansuje i w 1916
roku służy już w stopniu podporucznika. Mniej
więcej w tym samym czasie zmienia stan
cywilny i poślubia Marię Tokarską. W 1917 roku
przychodzi na świat Stanisław junior. Rok
później Sosabowski otrzymuje nominację na
stopień porucznika. Decyduje się w tym czasie
na zerwanie związku z armią austriacką i
rozpoczęcie działalności w szeregach polskich.
Nawiązuje kontakt z gen. Stanisławem
Burhardtem-Bukackim. 1 listopada 1918 roku
rozpoczął służbę w Wojsku Polskim. Otrzymuje
funkcję kierownika Komisji Likwidacyjnej w
Lublinie i 15 listopada uzyskuje stopień kapitana
Wojska Polskiego.
Krótko Sosabowski znajdował się w Lublinie.
1 stycznia 1919 roku otrzymał przydział do
Warszawy i szybko rozpoczął pracę w Głównym
Urzędzie Likwidacyjnym wydzielonym w
Ministerstwie Spraw Wojskowych

•

Po rozpoczęciu wojny polsko-bolszewickiej nie zostaje powołany do czynnej służby ze
względu na nabyty w 1915 roku uraz kolana. Jak sam mówił, rana doskwierała mu
kilka lat. Mimo to starał się o przydział do jednostki frontowej i czynnie uczestniczył w
działalności sztabowej. Otrzymał w tym czasie znakomite referencje od swojego
przełożonego, gen. Kazimierza Sosnkowskiego. 1 marca 1920 roku zostaje powołany
do służby w Oddziale IV Zaopatrzenia i Komunikacji Sztabu Generalnego. Stanowisko
to opuszcza 15 marca 1921 roku. W międzyczasie, 9 listopada 1920 roku, następuje
weryfikacja stopnia Sosabowskiego. Nominalnie jest on już majorem. 28 października
1922 roku rozpoczął edukację w Wyższej Szkole Wojennej. Tam znowu dał się poznać
jako bardzo utalentowany wojskowy, czego wyrazem były pochlebne opinie
komendanta Serdy-Teodorskiego. Wyrazy uznania potwierdzali także inni wojskowi,
którzy jednocześnie dostrzegli ogromny zapał i ambicję Sosabowskiego oraz
nadmierną gorliwość w wykonywaniu obowiązków, co wiązało się z ogromnymi
oczekiwaniami wobec siebie i podwładnych. Żołnierze Samodzielnej Brygady
Spadochronowej wspominali swojego dowódcę jako niezwykle wymagającego. Po
zakończeniu studiów Sosabowski z powrotem znalazł się w Sztabie Generalnym (IV
oddział Sztabu Generalnego na stanowisku szefa wydziału zaopatrzenia). W 1928
roku został mianowany podpułkownikiem i rozpoczął pracę na stanowisku dowódcy
batalionu 75. Pułku Piechoty. Rok później został zastępcą dowódcy 3. Pułku Strzelców
Podhalańskich. Od 1930 roku pracował w Wyższej Szkole Wojennej w charakterze
wykładowcy. W 1936 roku objął dowodzenie nad 9. Pułkiem Piechoty Legionów w
Zamościu. Z powodu kłopotów osobistych (Stanisław junior miał ciężki wypadek)
Sosabowskiego przeniesiono w 1939 roku do Warszawy, gdzie został dowódcą 21.
Pułku Piechoty "Dzieci Warszawy". Tymczasem w 1937 roku uzyskał on stopień
pułkownika. Ostatnie przedwojenne stanowisko obejmował z początkiem 1939 roku,
kiedy to nad Europę zawisły czarne chmury związane z agresywną polityką III Rzeszy.
Wojna wisiała na włosku. Wreszcie 1 września Niemcy atakują Polskę, dając tym
samym początek II wojnie światowej.

Wojna Polsko- Bolszewicka

•

Podczas kampanii wrześniowej walczył w ramach Armii "Modlin", a następnie w
obronie Warszawy, za co odznaczono Krzyżem Virtuti Militari V Klasy. Po zakończeniu
Wojny Obronnej 1939 roku Sosabowski dostał się na krótko do niewoli niemieckiej,
skąd uciekł wraz z synem. W listopadzie postanowił rozpocząć działalność podziemną.
W tym celu skontaktował się z płk Stefan Roweckim, który nakazał mu odbudowę
struktur organizacyjnych Służby Zwycięstwu Polski we Lwowie. Na miejscu
Sosabowski stwierdził, iż nie jest to możliwe i wyjechał do Rumunii, gdzie otrzymał
nowe rozkazy. W ich wyniku przedostał się do Francji i wstąpił do Polskich Sił
Zbrojnych na Zachodzie. Do Francji dotarł w grudniu 1939 roku i udał się do gen.
Władysława Sikorskiego. Naczelny Wódz skierował go na stanowisko zastępcy
dowódcy 4. Dywizji Piechoty. W praktyce jednak to Sosabowski kierował
poczynaniami jednostki i wraz ze swoimi żołnierzami wziął udział w kampanii
francuskiej zakończonej klęską aliantów. 21 czerwca 1940 roku, po pospiesznej
ewakuacji, Sosabowski znalazł się w Wielkiej Brytanii. Z własnej inicjatywy utworzył 4.
Kadrową Brygadę Strzelców. Jego żołnierze zostali zakwaterowani w hrabstwie
Dumfries. Od października 1940 roku działali na Półwyspie Fife i bronili tam wybrzeża
brytyjskiego. Polskie dowództwo postanowiło teraz utworzyć jednostkę
spadochronową, co bardzo zainteresowało Sosabowskiego. To właśnie z jego
inicjatywy utworzono polską Samodzielną Brygadę Spadochronową. Polacy rozważali
różne możliwości jej zastosowania, a dowódca 4. Brygady postulował nawet
przerzucenie do okupowanego kraju. We wrześniu 1941 roku Sosabowski został
dowódcą I Brygady Spadochronowej. Polak łudził się, iż jego jednostka, nabywająca
doświadczenia podczas żmudnych ćwiczeń na Wyspach Brytyjskich, zostanie wysłana
do Polski, aby tam wspomóc walczące podziemie. Niestety, I SBS nigdy nie trafiła na
front w Polsce. Mimo nalegań, nie wspomogła walczących powstańców w Warszawie
w 1944 roku. To właśnie z myślą o powstaniu powszechnym w okupowanym kraju
szykowano żołnierzy Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Sosabowski dał się
poznać jako znakomity dowódca, a jego talent docenili sami Brytyjczycy.

II Wojna Światowa

Dzięki postawie Polaków udało
się ewakuować siły brytyjskie,
które utknęły pod Arnhem.
Okazało się jednak, iż straty
polskie sięgały nawet 40%
stanów, co było wynikiem
druzgocącym. Brytyjczycy nie
docenili wysiłku polskiego
dowódcy. Klęską za
niepowodzenie należało kogoś
obarczyć, a Monty był
bożyszczem Anglików. W tej
sytuacji przysłowiowym kozłem
ofiarnym stał się Sosabowski. 2
grudnia spotkał się on z szefem
sztabu Generalnego, gen.
Koapńskim, który przekazał
mu, iż zostanie
zdymisjonowany na prośbę
Brytyjczyków. W grudniu 1944
roku Sosabowski został
zwolniony ze stanowiska i z
Krzyżem Walecznych odszedł z
SBS. Jego żołnierze nie mogli
się pogodzić z decyzją i
ponownie, jak przed kilkoma
miesiącami, odmówili przyjęcia
posiłków. Na prośbę byłego
dowódcy zaniechali protestów.
Przez kolejne trzy lata był
inspektorem w Polskim
Korpusie Przysposobienia i
Rozmieszczenia.

II Wojna Światowa

Po rozwiązaniu Polskich Sił
Zbrojnych na Zachodzie pozostał w
Londynie, gdzie podjął się pracy w
warsztacie stolarskim i tapicerskim,
który założył wspólnie z kolegą.
Następnie był magazynierem w
fabryce urządzeń elektrycznych.
Nigdy nie powrócił do Polski. Co
więcej, został przez władze ludowe
uznany za zdrajcę i pozbawiony
polskiego obywatelstwa. Zmarł 25
września 1967 roku w Wielkiej
Brytanii. Jego ciało sprowadzono do
Polski i pochowano na cmentarzu
na warszawskich Powązkach.
Dopiero po latach nastąpiła
rehabilitacja dzielnego generała.
Brytyjczycy przyznali się do błędów
i zwrócili honor Sosabowskiemu. Na
emigracji generał spisał swoje
wspomnienia z bojowej działalności
zatytułowane "Droga wiodła
ugorem". Obok tego był autorem
prac "Wychowanie żołnierza-
obywatela", "Najkrótszą drogą" i
"Freely I served".

LOSY POWOJENNE

Odznaczony:
Krzyżem Walecznych
Orderem Virtuti Militari III
klasy

Awansował:
W Drużynach Strzeleckich w
randze komendanta
1913 - kapral
1915 - porucznik
1918 - zweryfikowany w
stopniu majora
1929 - podpułkownik
1937 - pułkownik
1944 - generał brygady

Odznaczenia

Zdjęcia:

http://pl.wikipedia.org/wiki/Sta
nis%C5%82aw_Sosabowski

http://www.psz.pl.pl/the_battle.
htm

http://

www.wiedza.servis.pl/haslo/Gra
fika:Sosabowski_Stanislaw2.jpg

Tekst:
http://www.sww.w.szu.pl/postac
ie/post_polska/sosabowski.html

BIBLIOGRAFIA