Zastosowanie form
prezentacji w kartografii

Wstęp



Na mapach spotykamy się z różnymi
formami

prezentacji.

Mogą

one

przedstawiać elementy będące w
pewnej zależności. Mogą występować
także mapy kompleksowe pokazujące
zespół

zjawisk

wzajemnym

powiązaniu.

Ważne

jest,

aby

zrozumieć treści przypisane znakom
umieszczonym

mapie,

czyli

poprawna interpretacja mapy przez
użytkownika.

Podział metod prezentacji

Metody Jakościowe

Metydy ilościowe

Sygnatur

Kropkowa

Chorochromatyczna

Kartogramu

zasięgów

Izolinii
kartodiagramu

Charakterystyka form prezentacji
w kartografii i przykłady ich zastosowania

Metoda sygnatur



Występujące na mapie sygnatury to znaki
symbolizujące różne obiekty zarówno o
odniesieniu punktowym jak i liniowym.
Stosowane są one jako kartograficzna
metoda prezentacji położenia obiektów
niemożliwych do przedstawienia w skali
mapy jak i również zajmujących na mapie
powierzchnię

mniejszą

niż

znak

kartograficzny.

Podział sygnatur

a) Sygnatura geometryczna

Zastosowanie:
Wykorzystywane w mapach

przedstawiających np. rozmieszczenie
bogactw mineralnych w Polsce.

Podział sygnatur

b) Sygnatura obrazkowa

Zastosowanie:
Mapy przedstawiające przypominające

wyglądem prezentowane obiekty np.
rozmieszczenie zabytków w Polsce,
rozmieszczenie gatunków zwierząt.

Podział sygnatur

c) Sygnatury literowe

Zastosowanie
Mapy użyte do przedstawiania występowania

np. fosforu i miedzi oraz bogactw
naturalnych bądź ośrodków przemysłowych.

Podział sygnatur

d) sygnatury liniowe

Zastosowanie

Mapy

przedstawiające

np.

sieć

hydrograficzną, granice państwowe i
administracyjne,

drogi

samochodowe,

główne

kierunki

przebiegu

brzegów

alpejskich.

Metoda zasięgów
( powierzchni)

Metoda ta ma odniesienie powierzchniowe,

jest

metodą

jakościową

dotyczącą

nominalnego poziomu pomiaru, na którym
możemy

tylko

stwierdzić

różnice

lub

podobieństwo

między

obszarami.

Oznaczenie powierzchni na mapach można
dokonać różnymi sposobami np.: oznaczenie
powierzchni

barwą

lub

deseniem,

ograniczenie powierzchni linią ciągłą lub
przerywaną .

Zastosowanie

Obszary

występowania

surowców

mineralnych w Polsce, obszary niedoboru
wody, zasięg występowania ptaków, obszar
pokryty lądolodem.

Rozmieszczenie

gleb,

roślinności,

użytkowania ziemi

Metoda kropkowa

Stosujemy podczas kartowania

rozproszonych zjawisk masowych takich jak
np.: rozmieszczenie ludności. W
metodzie tej istotny jest właściwy wybór
wagi kropki (jest to ustalenie liczby obiektów
reprezentowanych przez jedną kropkę).

Zastosowanie

Stosowana do prezentacji np.: powierzchni

upraw, hodowli zwierząt, rozmieszczenie
ludności,

zbiorów

ziemiopłodów

oraz

wyników produkcyjnych rolnictwa .

Metoda kartogramu

Jest to metoda, w której przedstawia się

średnią intensywność dowolnego zjawiska w
granicach

określonych

jednostek

przestrzennych

(najczęściej

administracyjnych

np.:

gminy,

województwa), pokryte są one barwą lub
odcieniami szarości zgodnie z legendą
umieszczoną obok mapy.

Zastosowanie

Mapy przedstawiające liczbę mieszkańców

według

jednostek

administracyjnych,

procentowy ubytek lub przyrost ludności
według

jednostek

administracyjnych,

przedstawiającą średnią gęstość zaludnienia,
wysokości n.p.m., głębokości p.p.m.,

Metoda kartodiagramu

Jest to metoda, w której przedstawiamy

dowolne zjawisko za pomocą diagramów
rozmieszczonych na mapie i wyrażających
sumaryczną wielkość zjawiska w odniesieniu
do punktu powierzchni lub do linii.

Zastosowanie

Udział gruntów rolnych w powierzchni

województw, zagęszczenie ludności na daną
powierzchnię, udział handlu w gospodarce w
skali kraju.

Metoda izolinii

Izolinie są to linie łączące punkty o

jednakowej wartości. W zależności od
przedstawianej treści na mapie stosujemy
odpowiedni rodzaj izolinii np.: izohipsy,
izobaty, izotermy, izogramy.

Zastosowanie

Stosujemy tę metodę między innymi do:
Prezentacji zjawisk meteorologicznych i

klimatycznych, do przedstawiania zjawisk
ciągłych przestrzennie tj. temperatura,
ciśnienie

atmosferyczne

oraz

przedstawienie rzeźby tereny.

Metoda znaków ruchu

W zależności od przeznaczenia mapy i

właściwości danego zjawiska za pomocą
znaków ruchu można pokazać drogę, sposób,
kierunek i prędkość, jakość, siłę oraz
strukturę zjawiska. Środkami graficznymi
stosowanymi w tej metodzie do określania
ruchu i związków są wektory lub wstęgi.

Zastosowanie

Wykorzystywanie są do prezentacji różnych

przemieszczeń przestrzennych zarówno w
zakresie zjawisk przyrodniczych jak i
społeczno-gospodarczych

np.:

migracje

ludności, prądy morskie, przeloty ptaków,
przewóz towarów, szlaki wędrówek pieszych.
Służy także do przedstawienia różnych
powiązań np.: gospodarczych, politycznych,
kulturalnych oraz transportowych

Metoda tła jakościowego

Prezentuje podział terytorium na części

jednorodne

punktu

widzenia

cech

jakościowych, wyróżnione na podstawie
przyjętych

cech

przyrodniczych,

gospodarczych

lub

polityczno-

administracyjnych .

Zastosowanie

Metodę stosuje się do charakterystyki

zjawisk występujących w sposób ciągły na
powierzchni

Ziemi

(np.

zjawiska

klimatyczne), albo zajmujących znaczne
obszary (np. pokrywa glebowa).

Mapy tego rodzaju nazywa się czasami

typologicznymi.

Metoda tła ilościowego

Zastosowanie:

Stosuje się do podziału(zróżnicowania)

obszaru według określonego wskaźnika
ilościowego, na przykład modułu stoku,
gęstości i głębokości rozczłonkowania rzeźby
lub według zespołu wskaźników, na przykład
charakteryzujących

poziom

rozwoju

gospodarczego.

Łączne stosowanie różnych
metod prezentacji

Często do prezentacji jednego zjawiska –

zależnie od szczegółowości- można stosować
różne metody przedstawiania na przykład
izolinie, kartogram lub znaki ruchu gdy chcemy
scharakteryzować

zbocza

mapach

hydrologicznych

Czasem stosowanie różnych sposobów na

jednej mapie jest związane ze zróżnicowanym
rozmieszczeniem

zjawiska

lub

celu

wszechstronnej charakterystyki zjawiska.

Równocześnie na mapach przedstawiających

kilka zagadnień ta sama metoda prezentacji
może być użyta dla różnych zjawisk.

Podsumowanie

Wśród wielu kartograficznych metod

prezentacji

zasadniczą

sprawą

jest

umiejętność prawidłowego czytania mapy.
Bardzo istotne jest zapoznanie się z jej
legendą, aby zrozumieć treści przepisane
znakom umieszczonym na mapie (gdyż
czasem

możemy

się

spotkać

źle

sporządzonymi mapami, co wynika z braku
umiejętności

lub

błędów

programów

komputerowych).