Tradycje samorządu

terytorialnego RP

Klaudia Koziara

Bezpieczeństwo wewnętrzne

semestr III

grupa f

Geneza

samorządu

w Polsce

zagadnienie I



„Polska samorządna”, pod red. K. Kucharczuk, Grupa
Wydawnicza PWN, Warszawa 2011



„Samorząd terytorialny. Podstawy ustroju i
działalności”, H. Izdebski, wyd. LexisNexis, Warszawa
2011



„Geneza i istota samorządu terytorialnego”, artykuł P.
Czerwińskiego



„Samorząd terytorialny w RP”, Z. Leoński, wyd. C.H.
Beck, Warszawa 2002



„Geneza i istota samorządu terytorialnego”, pod red. A.
Korzeniowskiej [w:] „ABC Samorządu Terytorialnego”,
wyd. Branta, Łódź 2004

BIBLIOGRAFIA

Idea założenia myśli samorządowej

narodziła się w Europie,

a dokładnie pod wpływem

idei wielkiej myśli francuskiej.

- Podstawową jednostką organizacji terytorialnej

w średniowieczu był opole. Władza należała do
wiecu, do którego należeli najstarsi mężczyźni.

- Wiek XII i XIII- rozpoczęcie procesu osadnictwa

na prawie polskim, powstanie pierwszego
samorządu stanowego.

- Główny organ samorządu- ława.
- Po rozbiciu dzielnicowym najsilniejszą pozycję

uzyskały ziemie, które odpowiadały dawnym
dzielnicom. Urzędnicy ziemscy reprezentowali
księży i ich interesy, swoje stanowiska pełnili
dożywotnio.

ŚREDNIOWIECZE

W średniowieczu powstały samorządy

miejskie i samorządy wiejskie. Gminom,
poza ich zadaniami własnymi, powierzono
realizację pewnych funkcji państwa.
Miasta uzyskiwały pełny samorząd, gdy
odkupiły uprawnienia wójta dziedzicznego-
władza przechodziła wtedy w ręce
ławników, a własność wójta włączano do
majątku miejskiego.

- Państwo ma charakter zdecentralizowany

(organy lokalne formowane były niezależnie
od organów centralnych).

- Organy samorządu terytorialnego stanowiły

urzędy ziemskie (organy władzy lokalnej),
podstawowe organy samorządu
szlacheckiego- sejmiki i samorząd innych
stanów.

- W miastach- Urzędy Miasta (Magistraty).

UNIA POLSKO- LITEWSKA

Kraj podzielono na dwadzieścia cztery

okręgi, zwane wydziałami, służące jako
obszar działania zgromadzeń
wydziałowych, a przedstawiciel każdego z
wydziałów zasiadał w Sejmie jako
przedstawiciel mieszczaństwa. W
samorządzie wiejskim występowały
gromady, a jego organami byli wójt i
przysiężni, którzy byli ściśli
podporządkowani właścicielowi wsi.

Podjęto próbę stworzenia administracji na

terenie wsi. Kraj miał się dzielić na dozory,
składające się z 1000- 2000 gospodarstw.
Na czele dozoru stał dozorca, powoływany
przez komisję porządkową.

POWSTANIE

KOŚCIUSZKOWSKIE

Samorząd

terytorialny

w okresie zaborów

zagadnienie III

- Trójstopniowy podział administracyjny:
gminy zbiorowe, składające się z mniejszej

bądź większej liczby gromad, jednostkami
wyższymi podziału terytorialnego były
powiaty i gubernie.

- W wyniku powstania styczniowego

wprowadzono gminy wiejskie.

ZABÓR ROSYJSKI

- Pojawił się wielostopniowy podział terytorialny, w

którym działały nie tylko organy samorządu
terytorialnego, lecz także organy administracji
rządowej.

- Największą jednostką podziału administracyjnego

była prowincja, dzieląca się na rejencje i powiaty.

- Powiat pełnił funkcję jednostki terytorialnej dla

administracji oraz samorządu terytorialnego.
Najniższymi jednostkami podziału
administracyjnego były gminy oraz obszary
dworskie.

ZABÓR PRUSKI

- Występował dwustopniowy podział: szczeblem

najniższym były gminy oraz obszary dworskie,
stopniem wyższym były powiaty.

- Podobnie jak w przypadku administracji

pruskiej wykonywały one swoje zadania
względem administracji rządowej i
samorządowej.

- Samorząd terytorialny funkcjonował w ramach

autonomii krajów koronnych, czyli Galicji i
Śląska

ZABÓR AUSTRIACKI

Dziękuję

za uwagę