Dyskurs poznawczy

Rola praktyki w procesie

poznawania

Dyskurs poznawczy

• Praktyka – prawdziwość idei potwierdza jej

zastosowanie

• Koło uczenia się

– Zaplanuj – zrób – skontroluj – zadziałaj (Plan-Do-

Control-Act)

• Eksperyment a teoria

– Hipoteza – plan działania (experimentum) –

kontrola – potwierdzenie/zaprzeczenie słuszności
hipotezy

• Prawda, prawdziwość (wartość praktyczna?)

wiedzy, kryteria prawdziwości.

2010

2

Edward Niesyty

Praktyka w procesie poznania

• Rola wiedzy w racjonalnym działaniu człowieka
• Wzór kulturowy jako zapis algorytmu działania
• Poznawanie – budowanie wiedzy o przedmiotowym świecie
• Aktywny charakter ludzkiego poznania
• Pierwotność działania przedmiotowego w stosunku do

działalności poznawczej

• Współzależność rozwoju praktyki materialnej z rozwojem

władz i umiejętności poznawczych człowieka: mowy i
myślenia abstrakcyjnego

• Niewyczerpywalność ludzkiej praktyki i niewyczerpywalność

ludzkiego poznania

• Praktyka jako sposób zmieniania rzeczywistości przez

człowieka i źródło nowych problemów poznawczych

2010

3

Edward Niesyty

Praktyka a praca

produkcyjna

• Człowiek (jednostkowy – kolektywny – zorganizowany) a

środowisko

• Praktyka jako swoisty sposób ,,wymiany materii między

człowiekiem a przyrodą" i źródło rozwoju człowieka

• Społeczno-historyczny charakter praktyki (form

działania albo sposobu działania)

• Zróżnicowanie typów praktycznej aktywności człowieka
• Praca produkcyjna (sposób produkcji) podstawową

formą ludzkiej praktyki

• Związki między pracą produkcyjną a poznaniem
• Dyskurs społeczny formą społecznej praktyki

2010

4

Edward Niesyty

Praktyka w teorii poznania

• Znaczenie praktyki dla rozumienia genezy, swoistości

człowieka i rozwoju społecznego

• Praktyka ontologiczną cechą życia człowieka,

sposobem jego egzystencji

• Rola praktyki w zrozumieniu genezy i swoistości

człowieka, działalności poznawczej oraz rozwoju
społecznego

• Samotworzenie się człowieka przez pracę
• Praktyka podstawą rozwoju narzędzi wzmacniających

naturalne władze poznawcze człowieka

• Praktyka (działanie) i teoria (myślenie) jako dwie

strony procesu życiowego ludzi

2010

5

Edward Niesyty

Rola praktyki

• Rozwiązywanie podstawowych

problemów teorii poznania, ontologii i
filozofii historii

• Praktyka podstawą rozwiązania

szeregu istotnych kwestii i antynomii
dotychczasowej filozofii

• Idealizm i materializm o praktyce:

praktyka jako niezależna od myślenia
i odwrotnie

2010

6

Edward Niesyty

TEORIA PRAWDY

Problemem jest nie tylko to, co się mówi o świecie, ale jak
można stwierdzić, że to, o czym się mówi, istnieje
rzeczywiście

2010

7

Edward Niesyty

Klasyczna definicja prawdy

• Prawda jest to zgodność naszych

sądów o rzeczywistości z samą
rzeczywistością

• Veritas est adequatio rei et intelectus

– Arystoteles

2010

8

Edward Niesyty

Idealizm o klasycznej definicji

prawdy

• Idealistyczna interpretacja

arystotelesowskiej definicji prawdy.

• Neotomistyczna definicja prawdy

wersją idealizmu

2010

Edward Niesyty

9

Materializm o klasycznej definicji

prawdy

• Powiązanie tez ontologicznych i

gnozeologicznych

• Materializm w kwestii klasycznej

definicji prawdy:

– uznaje rzeczywistość materialną jako

obiektywną i jedyną

– proces poznawczy jednoczy element

subiektywny i obiektywny

2010

Edward Niesyty

10

Prawda wg idealizmu

subiektywnego

• Prawda to stosunek pomiędzy

uzyskiwanymi w procesie poznania
treściami a przeżyciami podmiotu
poznającego, przyjętymi konwencjami lub
używaną aparaturą poznawczą:

–

konwencjonalistyczna

–

pragmatystyczna

–

oczywistości

–

zgody powszechnej

• Podmiotowe kryteria prawdziwości

2010

Edward Niesyty

11

Kryteria prawdziwości

sądów

• Koncepcja prawdy determinuje wybór

kryterium prawdziwości

• Podmiotowe kryteria prawdziwości w

subiektywistycznych koncepcjach prawdy

• Marksowskie kryterium prawdy:

„Zagadnienie czy myśleniu ludzkiemu
właściwa jest prawdziwość przedmiotowa,
nie jest zagadnieniem teorii, lecz
zagadnieniem praktycznym." – Karol Marks

2010

12

Edward Niesyty

Prawda absolutna i

względna

• Absolutyzm i relatywizm w teorii

prawdy

• Prawda jako kategoria społeczno-

historyczna

• Względność prawdy
• Ciągłość i nieskończoność poznania
• Dialektyka prawdy absolutnej i

względnej

• Prawda jako proces

2010

13

Edward Niesyty

Granice poznawalności

świata

• Perspektywy rozwoju i przekraczania

granic ludzkiego poznania

• Uzasadnienie tezy o poznawalnym

charakterze rzeczywistości

• Cechy współczesnego rozwoju nauk

2010

14

Edward Niesyty

Rewolucja naukowo-

techniczna

• Rola techniki w procesie poznania
• Ograniczenia ludzkich narządów poznawczych
• Techniczne środki percepcji umożliwiające odbiór

sygnałów niedostępnych ludzkim zmysłom

• Rodzaje technicznych narzędzi poznawczych:

– urządzenia warunkujące poznanie,
– narzędzia wzmacniające bądź zastępujące władze

zmysłowe i umysłowe

• Rola środków technicznych w rozstrzyganiu zgodności

wytworzonych sądów z rzeczywistością

• Rozwój technicznych środków poznawczych a

perspektywy poznawalności świata

2010

15

Edward Niesyty

Propozycje do dyskusji

• Rozumienie kategorii „praktyka".
• Rola praktyki w wyjaśnieniu genezy i

swoistości człowieka jako podmiotu
poznania.

• Praktyka jako źródło i cel poznania.
• Walka klasowa jako szczególny rodzaj

praktyki społecznej.

2010

16

Edward Niesyty

Zagadnienia do dyskusji

• Wyjaśnić określenie „dialektyka prawdy absolutnej i

prawdy względnej".

• Scharakteryzować zasięg praktyki jako kryterium

prawdy na konkretnym przykładzie.

• Podstawy optymizmu poznawczego pozytywizmu i

marksizmu

• Spór o autorytet nauki na gruncie sporu o to, jaka

wiedza jest wiedzą wartościową.

• Dogmatyzm: istota tradycji platońskich w myśleniu

współczesnego człowieka.

• Tradycje sceptycyzmu w myśleniu współczesnego

człowieka.

2010

17

Edward Niesyty