PUBLICZNOPRAWNA

OCHRONA

KONSUMENTÓW

PODSTAWY PRAWNE

• Ustawa z 16 lutego 2007 r. o

ochronie konkurencji i konsumentów
– Dział IV, art. 37 – 46, Dział VI –
rozdz. 1 i 4, Dział VII

• Ustawa z 16 kwietnia 1993 r. o

zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

• Ustawa z 23 sierpnia 2007 r. o

przeciwdziałaniu nieuczciwym
praktykom rynkowym

„…najdoskonalszą ochroną praw
konsumenta są przepisy mające na
celu zapewnienie efektywnej
konkurencji i niedopuszczenie do
monopolizacji.”

J.F. Kennedy, 1962 r.

-Rezolucja Rady Europy nr 543 z 17 maja
1073 r. o Karcie Praw Konsumentów

- Rezolucja Rady Europy z 14 kwietnia
1975 r. w sprawie wstępnego programu
Wspólnot Europejskich w zakresie ochrony
konsumenta i polityki informacyjnej

- art. 169.1 TFUE
„Dążąc do popierania interesów konsumentów i zapewnienia wysokiego
poziomu ochrony konsumentów, Unia przyczynia się do ochrony zdrowia,
bezpieczeństwa i interesów gospodarczych konsumentów, jak również
wspierania ich prawa do informacji, edukacji i organizowania się w celu
zachowania ich interesów.”

-art. 76 Konstytucji RP
Władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed
działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz
przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Zakres tej ochrony określa
ustawa.

POJĘCIE KONSUMENTA

• Art. 22

1

k.c. – „osoba fizyczna dokonująca

czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z
jej działalnością gospodarczą lub zawodową”

• model przeciętnego konsumenta:

Orzecznictwo

TSUE:

1. Należycie

poinformowany

2. Odpowiednio

spostrzegawczy

3. Ostrożny

Ustawa z 23 sierpnia 2007 r. o

przeciwdziałaniu nieuczciwym

praktykom rynkowym (art. 2

pkt 8):

1. Dostatecznie dobrze

poinformowany

2. Uważny i ostrożny

Uwzględnia się różne czynniki i

przynależność do szczególnej

grupy

konsumentów

INTERES KONSUMENTA

• Określona relacja między możliwością

zaspokojenia potrzeb konsumpcyjnych
jednostki a oceną tych możliwości od strony
indywidualnych korzyści

• Interes prawny – uznany przez przepisy prawa

gwarantujące konsumentom środki o
charakterze proceduralnym służące jego
urzeczywistnieniu

• Ochrona interesów w sposób bezpośredni

(prywatnoprawna) i pośredni (publicznoprawna)

PRYWATNOPRAWNA OCHRONA

KONSUMENTÓW

• Naruszenie interesów indywidualnych

konsumentów

• Nie ma znaczenia, czy przez dane zachowanie

ucierpieli również inni konsumenci

• Ochrona realizowana na gruncie kodeksu

cywilnego i ustaw szczególnych

• Roszczenia cywilnoprawne

Np. nieuwzględnienie indywidualnej reklamacji

wadliwego towaru, czy błędne naliczenie

rozmów na rachunku telefonicznym –

konsumentowi pozostaje droga sądowa

PUBLICZNOPRAWNA OCHRONA

KONSUMENTÓW

• Ochrona zbiorowego interesu konsumentów – interes

publiczny

• Znaczna grupa lub wszyscy konsumenci danego

produktu lub usługi

• Brak praw podmiotowych wobec przedsiębiorców
• Publicznoprawne ukształtowanie obowiązków

przedsiębiorców w sferze organizowania i prowadzenia
działalności gospodarczej (u.o.k.k.)

ZBIOROWY INTERES KONSUMENTÓW ≠ SUMA INTERESÓW

INDYWIDUALNYCH

Np. wprowadzenie niekorzystnego postanowienia

regulaminu usług operatora telefonii komórkowej,

nawet jeśli faktycznie pokrzywdzonych tym

postanowieniem jest niewielka grupa

konsumentów.

ORGANY WŁAŚCIWE W SPRAWACH

OCHRONY KONSUMENTÓW

• interwencja, gdy zbiorowy interes

konsumentów został naruszony lub

gdy istnieje potencjalne zagrożenie

tego interesu

Prezes UOKiK

• kompetencje kontrolne legalności i

rzetelności działania przedsiębiorców;

organizowanie i prowadzenie stałych

polubownych sądów konsumenckich;

mediacja w celu ochrony interesów i praw

konsumentów; poradnictwo konsumenckie

Inspekcja Handlowa

(organ właściwy –

wojewódzki

inspektor IH)

• edukacja konsumencka, poradnictwo,

informacja prawna, występowanie do

przedsiębiorców w sprawach praw i

interesów konsumentów; może wytaczać

powództwa na rzecz konsumentów

Powiatowy (miejski)

rzecznik

konsumentów

ZBIOROWE INTERESY

KONSUMENTÓW

• Brak definicji legalnej
• Granice treściowe wypracowane przez orzecznictwo
• Zachowanie przedsiębiorcy, które:
a.

godzi w interesy osób stanowiących określony zbiór

b.

warunki wskazujące na powtarzalność zachowania w stosunku
do indywidualnych konsumentów wchodzących w skład grupy

c.

potencjalnie adresatem tego zachowania może być każdy
konsument będący klientem tego przedsiębiorcy

• Waga interesu zbiorowego – czyli publicznego
• Jest to interes nieograniczonego ogółu konsumentów, nawet jeśli

konkretna oferta jest skierowana dającej się wyodrębnić grupy
konsumentów (osoby starsze, gospodynie domowe, nastolatki) –
ale nigdy do zamkniętej grupy (policzalnej)

PRAKTYKI NARUSZAJĄCE ZBIOROWE

INTERESY KONSUMENTÓW

• Przesłanki:
a. Działanie przedsiębiorcy
b. Działanie bezprawne
c. Godzące w zbiorowy interes

konsumentów

PRAKTYKI NARUSZAJĄCE ZBIOROWE

INTERESY KONSUMENTÓW

Stosowanie postanowień wzorców umów,

które zostały wpisane do rejestru

postanowień wzorców umownych uznanych

za niedozwolone w art. 479

45

k.p.c.

Naruszanie obowiązku udzielania

konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej

informacji

Nieuczciwe praktyki rynkowe

Czyny nieuczciwej konkurencji

Inne bezprawne działania przedsiębiorcy

godzące w zbiorowy interes konsumentów

STOSOWANIE NIEDOZWOLONYCH

POSTANOWIEŃ WZORCÓW UMÓW

• Regulacje dotyczące niedozwolonych klauzul dotyczą wszystkich

przedsiębiorców, niezależnie od ich pozycji na rynku

• Dotyczą umów standardowych (wzorców umownych), których treść nie

podlega indywidualnym negocjacjom

• Kwestie wzorów umownych – 384-385 k.c.
• Klauzule niedozwolone (abuzywne):
a. Nieuzgodnione indywidualnie
b. Sprzeczne z dobrymi obyczajami
c. Rażąco naruszające interesy konsumentów

Rejestr umownych postanowień (klauzul), uznanych za niedozwolone
prowadzony jest przez Prezesa UOKiK, na podstawie art. 479

45

k.p.c.

• Do rejestru wpisywane są postanowienia umów, które w wyniku

orzeczenia SOKiK uznane zostały za naruszające zbiorowe interesy
konsumentów

KATALOG POSTANOWIEŃ

ABUZYWNYCH art. 385

3

k.c.

1) wyłączają lub ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za szkody na osobie,
2) wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub

nienależyte wykonanie zobowiązania,

3) wyłączają lub istotnie ograniczają potrącenie wierzytelności konsumenta z wierzytelnością drugiej

strony,

4) przewidują postanowienia, z którymi konsument nie miał możliwości zapoznać się przed zawarciem

umowy,

5) zezwalają kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i przekazanie obowiązków

wynikających z umowy bez zgody konsumenta,

6) uzależniają zawarcie umowy od przyrzeczenia przez konsumenta zawierania w przyszłości dalszych

umów podobnego rodzaju,

7) uzależniają zawarcie, treść lub wykonanie umowy od zawarcia innej umowy, nie mającej

bezpośredniego związku z umową zawierającą oceniane postanowienie,

8) uzależniają spełnienie świadczenia od okoliczności zależnych tylko od woli kontrahenta konsumenta,
9) przyznają kontrahentowi konsumenta uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji umowy,
10) uprawniają kontrahenta konsumenta do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny

wskazanej w tej umowie,

11) przyznają tylko kontrahentowi konsumenta uprawnienie do stwierdzania zgodności świadczenia z

umową,

12) wyłączają obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie nie spełnione w

całości lub części, jeżeli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania,

KATALOG POSTANOWIEŃ

ABUZYWNYCH art. 385

3

k.c. [cd]

13) przewidują utratę prawa żądania zwrotu świadczenia konsumenta spełnionego wcześniej niż świadczenie

kontrahenta, gdy strony wypowiadają, rozwiązują lub odstępują od umowy,

14) pozbawiają wyłącznie konsumenta uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej

wypowiedzenia,

15) zastrzegają dla kontrahenta konsumenta uprawnienie wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieoznaczony,

bez wskazania ważnych przyczyn i stosownego terminu wypowiedzenia,

16) nakładają wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub

wykonania umowy,

17) nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco

wygórowanej kary umownej lub odstępnego,

18) stanowią, że umowa zawarta na czas oznaczony ulega przedłużeniu, o ile konsument, dla którego zastrzeżono

rażąco krótki termin, nie złoży przeciwnego oświadczenia,

19) przewidują wyłącznie dla kontrahenta konsumenta jednostronne uprawnienie do zmiany, bez ważnych

przyczyn, istotnych cech świadczenia,

20) przewidują uprawnienie kontrahenta konsumenta do określenia lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po

zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa odstąpienia od umowy,

21) uzależniają odpowiedzialność kontrahenta konsumenta od wykonania zobowiązań przez osoby, za

pośrednictwem których kontrahent konsumenta zawiera umowę lub przy których pomocy wykonuje swoje
zobowiązanie, albo uzależniają tę odpowiedzialność od spełnienia przez konsumenta nadmiernie uciążliwych
formalności,

22) przewidują obowiązek wykonania zobowiązania przez konsumenta mimo niewykonania lub nienależytego

wykonania zobowiązania przez jego kontrahenta,

23) wyłączają jurysdykcję sądów polskich lub poddają sprawę pod rozstrzygnięcie sądu polubownego polskiego lub

zagranicznego albo innego organu, a także narzucają rozpoznanie sprawy przez sąd, który wedle ustawy nie jest
miejscowo właściwy.

ABSTRAKCYJNA

KONTROLA WZORCÓW UMOWNYCH

• W oderwaniu od konkretnej umowy
• Dokonywana przez SOKiK
• Skutek – wpisanie do rejestru klauzul niedozwolonych (jawny),

rozszerzona prawomocność materialna; brak kary pieniężnej

• Jeżeli Prezes prowadzi postępowanie przeciw przedsiębiorcom, którzy

stosują klauzule już wpisane do rejestru – kara do 10% przychodu
rocznego (poprzedni rok)

• Czynnik przesądzający o podobieństwie dwóch klauzul – zamiar, cel

postanowienie (nie tożsamość literalna)

Powództwo może wytoczyć:
• każdy, kto według oferty przedsiębiorcy mógłby zawrzeć z nim umowę

zawierającą to postanowienie (art. 479

38

k.p.c.)

• Organizacja konsumencka
• Powiatowy (miejski rzecznik konsumentów)
• Prezes UOKiK

INCYDENTALNA KONTROLA

WZORCÓW UMOWNYCH

• Konkretna umowa
• Dokonywana przez sąd powszechny

wg właściwości ogólnej

• Skutki rozciągają się tylko na tę

jedną umowę

• Sankcja – częściowa bezskuteczność

umowy

PRZYKŁADY NIEDOZWOLONYCH

POSTANOWIEŃ UMOWNYCH

TURYSTYKA

 "Niewykorzystanie przez uczestnika usług objętych programem z przyczyn leżących po jego
stronie, nie stanowi podstawy do obniżenia odpłatności za imprezę lub żądania ekwiwalentu za
niewykorzystane świadczenia„
 "Organizator nie odpowiada za szkody moralne„

USŁUGI TELEKOMUNIKACYJNE

 "Zawieszenie usług związane z przekroczeniem terminu płatności nie zwalnia Abonenta z Opłat

Abonamentowych za okres zawieszenia"

HANDEL ELEKTRONICZNY

 "Podstawą reklamacji jest stwierdzenie uszkodzenia przy osobach dostarczających przesyłkę

oraz spisania protokołu niezgodności"

USŁUGI BANKOWE

 "Zmiana wysokości stawek prowizji i opłat przez Bank nie stanowi zmiany warunków Umowy„

USŁUGI INTERNETOWE

 "Dostawca nie ponosi odpowiedzialności odszkodowawczej za przerwy w świadczeniu

usługi."

ŹRÓDŁO: http://www.uokik.gov.pl/rejestr_klauzul_niedozwolonych2.php

NARUSZANIE OBOWIĄZKÓW

INFORMACYJNYCH

NARUSZENIE OBOWIĄZKU

CZYNNOŚCI AKTYWNE
(przez działanie
przedsiębiorcy)

CZYNNOŚCI PASYWNE

(zaniechanie –

przemilczenie informacji

dotyczących transakcji)

Np. spoty reklamowe, reklama telewizyjna, radiowa, prasowa.

PRZYKŁAD NARUSZENIA

OBOWIĄZKÓW INFORMACYJNYCH

• Działania polegające na naruszeniu obowiązku udzielania

konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji
poprzez umieszczenie w reklamach prasowych wyłączenie
cen netto oferowanych do sprzedaży mieszkań bez
uwzględnienia obowiązującej stawki podatku VAT. Praktyki
te naruszają art.24 ust.2 pkt.2 i 3 ustawy o ochronie
konkurencji i konsumentów.

NIEUCZCIWE PRAKTYKI

RYNKOWE

• Ustawa z 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym

praktykom rynkowym

• Stosowanie nieuczciwych praktyk rynkowych może być podstawą

dla realizacji ochrony prywatnoprawnej, jak i publicznoprawnej

• Publicznoprawna – gdy naruszają zbiorowy interes konsumentów
• Definicja legalna – art. 4 ust. 1 upnpr

„Praktyka rynkowa stosowana przez przedsiębiorców wobec

konsumentów jest nieuczciwa, jeżeli jest sprzeczna z
dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształca lub
może zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego
konsumenta przed zawarciem umowy dotyczącej produktu,
w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu.”

RODZAJE NIEUCZCIWYCH PRAKTYK

RYNKOWYCH

PRAKTYKI RYNKOWE WPROWADZAJĄCE W

BŁĄD

AGRESYWNE PRAKTYKI RYNKOWE

PRAKTYKI RYNKOWE ZWIĄZANE Z

SYSTEMAMI KONSORCYJNYMI

STOSOWANIE SPRZECZNEGO Z PRAWEM

KODEKSU DOBRYCH PRAKTYK (ZASAD

POSTĘPOWANIA)

PRAKTYKI RYNKOWE

WPROWADZAJĄCE W BŁĄD

• Działania i zaniechania
• Doprowadzają konsumentów do

podjęcia decyzji, której by nie podjęli,
gdyby nie zostali wprowadzeni w
błąd

• Może dotyczyć w szczególności cech

produktu, jego ceny, przysługujących
konsumentowi praw, istnienia
samego produktu

POLKOMTEL

29 groszy za minutę do wszystkich

• Polkomtel - niepełne informacje prezentowane w reklamach

oferty

Rarka w

MixPlusie dotyczące połączeń telefonicznych w

cenie 29 groszy za minutę do wszystkich. Jak ustalił UOKiK,
atrakcyjna cena obowiązywała jedynie po spełnieniu
określonych warunków, o których nie wspominały
reklamy: aktywowania dodatkowo płatnego pakietu i jego
pełnego wykorzystania. Niewykorzystanie lub przekroczenie
limitu podwyższało koszt połączeń. W opinii Urzędu,
konsument nie miał pełnych informacji o ofercie Polkomtel.
Gdyby znał rzeczywiste warunki promocji, mógłby podjąć inną
decyzję – nie zawierać umowy. Prezes UOKiK uznała, że
Polkomtel wprowadził konsumentów w błąd i nałożyła
karę finansową blisko 1,86 mln zł. Spółka musi także
publikować całą decyzję na swojej stronie internetowej przez
sześć miesięcy oraz jej sentencję w dzienniku ogólnopolskim.

AGRESYWNE PRAKTYKI

RYNKOWE

• Niedopuszczalny nacisk, który w

znaczny sposób ogranicza lub może
ograniczać decyzję konsumenta

• Jakiekolwiek działania przedsiębiorcy

wykorzystujące przewagę wobec
konsumenta – przede wszystkim
użycie lub groźba użycia przemocy
fizycznej lub psychicznej

Reader’s Digest Przegląd

• Wysyłane przez spółkę wezwania do zapłaty za produkty, których

konsumenci nie zamówili

• W toku postępowania Urząd ustalił, że Reader’s Digest Przegląd żąda

zapłaty za dostarczone produkty, których konsumenci nie
zamawiali, grożąc jednocześnie windykacją należności. Zgodnie z
prawem, żaden przedsiębiorca nie może żądać zapłaty za produkt, którego
konsument nie zamawiał. Takie działanie jest agresywną praktyką rynkową.

• Ponadto Prezes UOKiK zakwestionowała dziewięć innych praktyk Reader’s

Digest Przegląd. Jedna z nich polega na nieinformowaniu konsumentów
w sposób jednoznaczny i zrozumiały o zamiarze zawarcia umowy.
Spółka wysyła listy z ofertą wydawniczą oraz zapowiedziami loterii,
informując jednocześnie o szczególnych przywilejach, np: PROSZĘ PRZYJĄĆ
SZANSĘ NA WYGRANE! Wystarczy odesłać dokument w podanym terminie!
Proszę sobie wyobrazić, ile marzeń można spełnić za 555 000 zł. Albo:
Wysłanie w załączonej kopercie odpowiedzi TAK oznacza możliwość
odkrycia naszej książki. Przy czym ilość informacji dotyczących
organizowanych przez spółkę loterii jest nieproporcjonalnie większa w
porównaniu do informacji o zawarciu umowy sprzedaży. Jak ustalił UOKiK,
listy nie informują wprost o możliwości zakupu książek, ale
wspominają, że można je otrzymać jako jeden z przyznanych
przywilejów po odesłaniu uzupełnionych dokumentów udziału w loterii.
Jak się okazało, jest to równoznaczne ze złożeniem zamówienia na ofertę
wydawniczą.

PRAKTYKI RYNKOWE ZWIĄZANE Z

SYSTEMAMI KONSORCYJNYMI

• Prowadzenie działalności w formie

systemu konsorcyjnego

• Organizowanie grupy z udziałem

konsumentów w celu finansowania
zakupu w systemie konsorcyjnym
(tzw. system argentyński)

Polski Związek Firm Deweloperskich

KODEKS DOBRYCH PRAKTYK

• W grudniu 2007 roku z inicjatywy Związku powstał Katalog Zasad Umowy

Deweloperskiej, który jest częścią przyjętego wcześniej Kodeksu Dobrych Praktyk.
Jego celem miało być uregulowanie kwestii związanych z zakupem mieszkania.
Związek na swojej stronie internetowej razem z informacjami o przyjęciu Katalogu
poinformował o akceptacji przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Kodeksu Dobrych Praktyk. Sposób przekazania informacji mógł sugerować
konsumentom, że Katalog Zasad Umowy Deweloperskiej również został
zaakceptowany przez Urząd - była to informacja nieprawdziwa. Zdaniem UOKiK
mogło to mieć istotne znaczenie dla konsumentów przy wyborze ewentualnego
kontrahenta. Zabieg ten zwiększał bowiem wiarygodność oraz poziom zaufania
konsumentów do tej regulacji i samych działań deweloperów zrzeszonych w
Związku.

Prezes UOKiK uznała, że Polski Związek Firm Deweloperskich stosował nieuczciwe
praktyki rynkowe i wprowadzał konsumentów w błąd. Przedsiębiorca musi umieścić
decyzję Urzędu na swojej stronie internetowej przez 6 miesięcy i dwukrotnie
opublikować sentencję decyzji na jednej z pięciu pierwszych stron dwóch
dzienników o zasięgu ogólnopolskim. Na przedsiębiorcę została również nałożona
kara finansowa w wysokości prawie 7 tys. zł.

CZYNY NIEUCZCIWEJ

KONKURENCJI

• Ustawa z 16 kwietnia 1993 r. o

zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

• Co do zasady dotyczą relacji między

przedsiębiorcami

• Niektóre z nich mogą mieć jednak

wpływ na sytuację konsumentów –
trzeba wykazać naruszenie interesu
zbiorowego

CZYN NIEUCZCIWEJ KONKURENCJI -

PRZESŁANKI

• Działanie przedsiębiorcy
• Sprzeczne z prawem lub dobrymi

obyczajami

• Zagrażające interesowi innego

przedsiębiorcy lub klienta, lub
naruszające ten interes.

CZYNY NIEUCZCIWEJ KONKURENCJI

WPŁYWAJĄCE NA SYTUACJĘ KONSUMENTÓW

•

Naśladowanie gotowego produktu.

•

Reklama sprzeczna z przepisami prawa, dobrymi
obyczajami lub uchybiająca godności człowieka.

•

Reklama odwołująca się do uczuć klientów przez
wywoływanie lęku lub odwołująca się do
łatwowierności dzieci.

•

Formułowanie ofert w zakresie loterii w sposób
sugerujący konsumentowi pewność wygranej,
jeżeli konsument złoży zamówienie na towar
objęty promocją albo zapłaci oferentowi z góry
jakąkolwiek kwotę.

ŚRODKI ODPOWIEDZIALNOŚCI

CYWILNEJ ZA NIEUCZCIWE

PRAKTYKI RYNKOWE

• Konsument może żądać:
- Zaniechania praktyki
- Usunięcia skutków praktyki
- Złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia

odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie

- Naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych, w

szczególności żądania unieważnienia umowy z obowiązkiem
wzajemnego zwrotu świadczeń oraz zwrotu przez
przedsiębiorcę kosztów związanych z nabyciem produktu

- Zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel

społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej,
ochroną dziedzictwa narodowego lub ochroną konsumentów

POSTĘPOWANIE W SPRAWACH PRAKTYK

NARUSZAJĄCYCH ZBIOROWE INTERESY

KONSUMENTÓW

• Stosuje się ogólne zasady dotyczące postępowania przed Prezesem

UOKiK

• Przepisy szczególne - art. 100 – 105 u.o.k.k.
• Każdy może zgłosić Prezesowi Urzędu na piśmie zawiadomienie

dotyczące podejrzenia stosowania praktyk naruszających zbiorowe
interesy konsumentów.

• Postępowanie wszczyna się z urzędu - Prezes Urzędu wydaje

postanowienie o wszczęciu postępowania w sprawie stosowania
praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów i
zawiadamia o tym strony.

• Może być prowadzone postępowanie wyjaśniające
• Stroną postępowania jest każdy, wobec kogo zostało wszczęte

postępowanie w sprawie stosowania praktyk naruszających
zbiorowe interesy konsumentów.

• W postępowaniu może być zawarta ugoda.

POSTĘPOWANIE W SPRAWACH PRAKTYK

NARUSZAJĄCYCH ZBIOROWE INTERESY

KONSUMENTÓW

• Postępowanie w sprawie praktyki naruszającej zbiorowe

interesy konsumentów powinno się zakończyć nie później niż w
ciągu dwóch miesięcy, a w sprawie szczególnie
skomplikowanej — nie później niż w ciągu trzech miesięcy od
dnia wszczęcia postępowania.

• Nie wszczyna się postępowania w sprawie stosowania praktyk

naruszających zbiorowe interesy konsumentów, jeżeli od końca
roku, w którym zaprzestano ich stosowania, upłynął rok.

• Postępowanie kończy się wydaniem decyzji lub postanowienia

Prezesa UOKiK – podlegają zaskarżeniu do SOKiK

• Prezes Urzędu może nadać decyzji w całości lub w części rygor

natychmiastowej wykonalności, jeżeli wymaga tego ważny
interes konsumentów.

DECYZJE W SPRAWACH PRAKTYK

NARUSZAJĄCYCH ZBIOROWE INTERESY

KONSUMENTÓW

DECYZJE PREZESA UOKiK

DECYZJA O UZNANIU

PRAKTYKI ZA

NARUSZAJĄCĄ

ZBIOROWE INTERESY

KONSUMENTÓW,

NAKAZUJĄCA

ZANIECHANIE

STOSOWANIA TEJ

PRAKTYKI (art. 26

u.o.k.k.)

DECYZJA O UZNANIU

PRAKTYKI ZA

NARUSZAJĄCĄ

ZBIOROWE INTERESY

KONSUMENTÓW,

STWIERDZAJĄCA

ZANIECHANIE

STOSOWANIA TEJ

PRAKTYKI (art. 27

u.o.k.k.)

DECYZJA

ZOBOWIĄZUJĄCA

PRZEDSIĘBIORCĘ DO

WYKONANIA

ZOBOWIĄZANIA DO

PODJĘCIA LUB

ZANIECHANIA

OKREŚLONYCH

DZIAŁAŃ W CELU

ZAPOBIEŻENIA

NARUSZENIOM

PRZEPISU ART. 24

u.o.k.k. (art. 28 ust. 1-4

u.o.k.k.)

KARY PIENIĘŻNE

•

NARUSZENIE ZAKAZU - kara pieniężna w
wysokości nie większej niż 10% przychodu
osiągniętego w poprzednim roku rozliczeniowym

•

NIEUDZIELENIE INFORMACJI, WPROWADZANIE W
BŁĄD - kara pieniężna w wysokości stanowiącej
równowartość do 50.000.000 EUR

•

ZWŁOKA W WYKONANIU DECYZJI – kara
pieniężna w wysokości stanowiącej
równowartość do 10.000 EUR za każdy dzień
zwłoki w wykonaniu decyzji 

ORZECZNICTWO

• Uchwała SN z 13 lipca 2006 r., III SZP 3/06,

MoP 2007, nr 6, s. 309

„Stosowanie postanowień wzorców umów o

treści tożsamej z treścią postanowień
uznanych za niedozwolone prawomocnym
wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie –
Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i
wpisanych do rejestru, o którym mowa w art.
479

45

§ 2 k.p.c., może być uznane w stosunku

do innego przedsiębiorcy za praktykę
naruszającą zbiorowe interesy konsumentów.”

ORZECZNICTWO

• Wyrok SN z 11 sierpnia 2009 r., III SK

17/09, Lex nr 551868

• „Częstotliwość naruszania przepisów

ustawy z 2007 r. o ochronie konkurencji i
konsumentów odgrywa znaczenie przy
nakładaniu kar pieniężnych z tytułu
praktyk naruszających zbiorowe interesy
konsumentów lub ograniczających
konkurencję, a nie z tytułu niewykonania
decyzji Prezesa Urzędu”.

ORZECZNICTWO

• Wyrok SOKiK z 22 stycznia 2003 r., XVII Ama

12/02, Dz. Urz. UOKiK 2003, nr 2, poz. 262

„Cena nadmiernie wygórowana, a więc

nieuczciwa, to cena sprzeczna z dobrymi
obyczajami kupieckimi rozumianymi jako
normy postępowania polecające
nienadużywanie w stosunku do słabszego
uczestnika obrotu posiadanej przewagi
kontraktowej. Dobry obyczaj nakazuje oparcie
ceny o przejrzyste kryteria jej kalkulacji”.

ORZECZNICTWO

• Wyrok SOKiK z 23 lutego 2006 r., XVII Ama 118/04, Dz.

Urz. UOKiK 2006, nr 2, poz. 31

„Istotą pojęcia dobrego obyczaju jest szeroko rozumiany

szacunek dla drugiego człowieka. W stosunkach z
konsumentami powinien on wyrażać się właściwym
informowaniem o przysługujących uprawnieniach,
niewykorzystywaniu uprzywilejowanej pozycji
profesjonalisty i rzetelnym traktowaniu partnerów
umów. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami można
uznać działania zmierzające do niedoinformowania,
dezorientacji, wywołania błędnego przekonania u
konsumenta, a także wykorzystania jego niewiedzy lub
naiwności.”

ORZECZNICTWO

• Wyrok SOKiK z 24 marca 2004 r. , XVII Ama 29/03,

Dz.Urz.UOKiK 2004/3/309

„1. Nierespektowanie w obrocie z konsumentami wymogu

dołączania do wzorca umowy tej części taryfy (np. w postaci
wyciągu), do której wzorzec odsyła wywiera nie tylko skutek
cywilnoprawny w postaci niezwiązania konsumenta
warunkami umowy, ale także skutek administracyjnoprawny
związany z reżimem odpowiedzialności na podstawie
ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

2. Sąd w sprawie antymonopolowej ma obowiązek oceniać

postępowanie przedsiębiorcy od strony skutków jakie mogą
one nawet hipotetycznie wywołać na rynku (art. 1 ust. 2
ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów).”

ORZECZNICTWO

• Wyrok SOKiK z 23 czerwca 2004 r., XVII Ama 66/03,

Dz.Urz.UOKiK 2004/4/325

„Do postawienia przedsiębiorcy zarzutu naruszenia zbiorowych

interesów konsumentów konieczne jest spełnienie dwóch przesłanek:
bezprawności działania oraz naruszenia zbiorowych interesów
konsumentów. Art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji określa bezprawność działania jako czyn nieuczciwej
konkurencji w zakresie reklamy wprowadzającej w błąd klienta i
mogący przez to wpłynąć na jego decyzję, co do nabycia towaru lub
usługi. Podstawowym kryterium oceny jest tutaj przydatność i
możliwość zastosowania reklamowanego towaru. Jeżeli więc wbrew
treści reklamy konsument nie ma możliwości zastosowania
reklamowanego produktu np. dlatego, że reklamodawca nie posiada
go w swojej ofercie - reklama jest bezprawna. Wprowadzenie w błąd
polegać może na pominięciu w reklamie istotnych dla konsumenta
informacji lub zawarciu w reklamie sformułowań kłamliwych.”

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ