IKONOGRAFIA ŚWIĘTYCH, WYKŁAD, 16.12.10

26.01. 12-15 - zajęcia

3.02 – ZALICZENIE. 15:00

Katarzyna Sieneńska – 29 VI

1347- 1380

Umarła z powodu tajemniczej, bolesnej choroby, która pojawiła się niewiadomo skąd i nigdy nie została zdiagnozowana. Naprawdę nazywała się K. Beniscasa, urodziła się jako 24 dziecko w mieszczańskiej rodzinie. Już jako małe dziecko miała się zapowiadać jako dziecko niezwykłej zdolności. Gdy matka wysyłała ją na piętro ta przyklękała na każdym stopniu i odmawiała Zdrowaś Mario. Gdy miała 7 lat ślubowała życie w czystości. 5 lat później doszło do scysji z matką, która nie zgadzała się z życiowymi wyborami córki. Katarzyna odmawiała współpracy z rodziną. Oddawała się pokucie, biczowaniu, długotrwałym postom, odrzucała zalotników. Gdy miała lat 20 postanowiła, zafascynowana osobą św. Dominika, została świecką siostrą przy zakonie Dominikanów. Doznawała licznych wizji na skutek pogłębionych przeżyć duchowych. Miała mieć stygmaty – ale nie takie, jak św. Franciszek, otrzymała bowiem stygmaty duchowe. Cierpiała ból w miejscu, w którym miałaby rany, ale nie były one widoczne. Skupiała wokół siebie grupę księży, których zwykła nazywać swoją „rodziną”. Stanowili para zakon, który towarzyszył jej w licznych podróżach. Zaczęła angażować się w konflikt między papieżem a antypapieżem. Tego konfliktu nie zażegnała – ten spór dwuwładzy nie skończył się, funkcjonował długo. Katarzyna została doradczynią papieża Urbana. W swoich wizjach ten moment oddania się chrystusowi widziała jako moment zaślubin. Ikonografia – mistyczne zaślubiny Katarzyny.

Poradzono jej zerwanie z rodziną. Miała ściąć włosy – był to arcyważny atrybut kobiecości. Obcięcie włosów było czytelną deklaracją, ze zrywa się z kobiecą stroną życia, obcięcie włosów – wyraźna manifestacja, ostateczność. Włosy odrastają dość długo. Ścięcie ich wyłączało z obiegu społecznego na dłuższy czas. Był to dobry czas na pójście do zakonu.

Patronka: Włoch, opiekunek, chorych, wyszydzanych, ubogich.

Wzywana – przeciwko pokusom. (gdy była kuszona przez rodzinę by się bawiła, znalazła narzeczonego)

Przedstawiana jako zakonnica, dominikanka. Atrybuty – lilia, korona cierniowa, stygmaty, które mimo że były duchowe, artyści musieli zaznaczać. Czasem serce na dłoni. Adoracja Chrystusa przez św. Katarzynę sieneńską – nawiązanie do adoracji ran lub w momencie mistycznych zaślubin. Czasem pojawia się obrączka.

Św. Klara z Asyżu – 11 VIII

1194 – 1253

Urodziła się w rodzinie zamożnych mieszczan. Jej narodziny miały być zapowiedziane matce poprzez sen, w której była uspokajana, by nie bała się narodzin, tego, co się stanie, gdyż „porodzi świecę, która cały świat rozjaśni”. Stąd imię – jasna, świetlista. Była dziewczynką pobożną, dzieliła się pokarmem z biednymi, chorymi. Umartwiała swe ciało, życie ofiarowała chrystusowi. Udała się koleżanką do Franciszka, tam zostały dokonane obłóczyny – obcięto włosy, nałożono habit. Gdy jej rodzice chcieli jej odwieźć od tego zamiaru, Klara pokazała im ogoloną głowę, na dowód tego, ze jej decyzja jest ostateczna. Jej siostra – Agnieszka, także wstąpiła do zakonu. Franciszek wzniósł dla nich dom przy kościele św. Damiana. Zgromadzenie, którego regułę F. ułożył wspólnie z Klarą, i którego charakter i zasady były te same co franciszkanów, cieszyło się popularnością. Papież zatwierdził regułę zakonu, Klara została wyznaczona na jego opatkę, zwykła umartwiać się, sypiała na gołej ziemi lub na rózgach. Nosiła włosienicę na ciele, dwa razy do roku pościła po 40 dni, w ciągu tygodnia pościła 3 dni. Jej wstawiennictwu przypisywana dwukrotna ochrona Asyżu przez najazdem saracenów.

Cierpiała na chorobę nóg, była to choroba bolesna, ale nigdy się nie skarżyła.

Patronuje – Asyżowi, praczkom, hafciarkom, złotnikom, jubilerom, witrażystom. Haft: tym trudniły się siostry zakonne, było to zbożne zajecie, podczas którego siostry mogły medytować, medytować się życiem świętych. Złotnicy – bo Klara była przedstawiana z monstrancją. Witraże – bo Klara kojarzy się ze światłem.

Wzywana przy chorobach oczu. Bo jej imię oznacza jasność, światło.

Przedstawiana jest jako zakonnica, często z pastorałem jako opatka franciszkanek, z monstrancją, na skutek tego, ze procesja z monstrancją po murach Asyżu miała ochronić miasto przed najazdem. Przedstawia się ją czasem jak stoi lub depcze turban. Przedstawiana również z lilią, z różańcem, z płonącym rogiem, pochodnią.

Niedawno stała się patronką telewizji.

Monstrancja i habit – podstawowy atrybut.

Św. Klara miała być obecna przy śmierci św. Franciszka. Widziała tę śmierć, mamy do czynienia ze zjawiskiem bilokacji. Ponieważ uczestniczyła w czymś, będąc gdzie indziej, stała się patronką telewizji. Na takiej zasadzie – Klara wykorzystała Tele – portację, kinezę, coś, stała się patronką telewizji.

Śś. Kryspin i Kryspinian – 25 X

Święci raz występują jako bracia, raz jako przyjaciele. Połączyć ich miały prześladowania Dioklecjana. Wszyscy wiedzieli, ze Kryspin i Kryspinian są chrześcijanami – wiedzieli w mieście, do którego uciekli. Nauczyli się szewstwa. Próbowali głosić wiarę. Trafił do nich Maksymian, by ich pojmać i przesłuchać. Odmawiali złożenia ofiary. Poddano ich torturom. Wrzucono do roztopionego ołowiu, ponieważ i to nie przyniosło skutków, kat, ze wściekłości rzucił się w olej. Następnego dnia zostali ścięci. Ciała wystawiono na zer dzikim zwierzętom, ale te nie tykały relikwii.

Patroni – szewców, rękawiczników, koronczarek, rymarzy, siodlarzy, garbarzy, tkaczy.

Wzywani: przeciw skaleczeniom, kolce dziecięcej.

Nawet bednarze odwoływali się do ich patronatu.

Są patronami Soissns, stali się bardzo popularni w Anglii. Anglicy odnieśli zwycięstwo w znacznej bitwie właśnie w dzień śś. Kryspina i Kryspiniana.

Śś. Kryspin i Kryspinian – w zasadzie jedno imię, ale Kryspinian jest zdrobnieniem. Ten drugi jest prawdopodobnie młodszy. Kryspin – rozpoznawany jako patron szewców, a ten młodszy, mniejszy był postrzegany jako patron partaczy szewskich.

Przedstawiani zazwyczaj w warsztacie szewskim. Czasem przedstawiani podczas pasji.

św. Krystyna z Bolzano – 24 VII

żyć miała w II wieku. Jej ojciec miał być prefektem tego miasta, zamożny, zdeklarowany wróg chrześcijan. Krystyna miała wiele okazji przyglądać się przesłuchaniom chrześcijan. Obcowanie z ich wiarą, determinacją, wywarło wpływ na nią i spowodowało jej wiarę w Chrystusa. Będąc wykonawcą edyktów cesarskich musiał skazać ją ojciec na uwiezienie. Ta skorzystała z pieniędzy, które jej ojciec zostawił, tak, że rozdała je biednym. Skazano ją na tortury. Wszystkie przetrwała. Jej kult, 12 – letniej dziewczynki, rozpoczął się właściwie zaraz po jej śmierci.

Jej legenda – połączenie pasji św. Katarzyny i innych świętych.

Patronka młynarzy, łuczników, żeglarzy.

Pzredstawiana jako dziewczynka, z kamieniem młyńskim.

Św. Łucja z Syrakuz – 13 XII

286 – 304/5

Pochodziła z Syrakuzy na Sycylii. Legenda z V/VI wieku głosi, ze udała się z pielgrzymką do grobu św. Agaty, by uprosić o zdrowie dla jej matki, która miała cierpieć na ślepotę. Od św. Agaty wymodliła dar i zdrowie i zapewnienie, ze sama również otrzyma chwałę męczeństwa, po powrocie do domu rozdała majątek, ślubowała czystość, odmówiła swej ręki narzeczonemu. Doniesiono na nią, uwieziono, skazano na umieszczenie w domu publicznym, ale w żaden sposób nie można było uwieźć wozu, na którym ją umieszczono. Konsul paschały zwołał kapłanów, którzy mięli ją ruszyć, ale nie poskutkowało. Skazano ją na inne tortury. Skazano ją na ścięcie mieczem. Jest wersja, że mieli ja oczy wykuć. Jest wersja, ze Łucja sama wyjęła sobie oczy i wysłała je narzeczonemu, skoro tak się w nich zakochał. Jej kult bardzo wczesny, wiąże się z terenem całej Italii. Jej imię po łacinie oznacza światło.

Patronat: ociemniałych, szwaczek, tkaczy, krawców.

Często wyobrażona ze swoimi oczami, prezentuje je na tacy lub czasem na szypułkach. Dodatkowe atrybuty – płomień, świeca. Czasem pojawia się wół w jej ikonografii.

Na Sycylii wzywana przeciwko „ślepocie mężów”, by nie zauważyli, że są zdradzani.

Św. Marcin z Tours – 11 XI

Biskup, rycerz, 316 – 197. Urodzony na terenie obecnych Węgier. Syn trybuna wojskowego. Kiedy stacjonował w okolicy dzisiejszego Amiens, przejeżdżając przez bramy miasta zobaczył żebraka i postanowił oddać mu połę swego płaszcza. Wtedy Marcin wierzył już, przygotowywał się do chrztu. W nocy miał sen, gdy ukazał się mu Chrystus z połą płaszcza. Powiedział mu, że to płaszcz, który od niego otrzymał. Uznał Marcin, ze to przytyk, ze tak długo się szykuje do chrztu i chrzest przyjął. Podczas kampanii wojennej Marcin odmówił stanięcia z bronią w ręku mówiąc, że jest żołnierzem Chrystusa. Został oskarżony o tchórzostwo. Powiedział, ze wobec tego pójdzie w pierwszym szeregu ale bez broni. Został zwolniony z wosjka, udał się do biskupa Poitiers. Stamtąd zaopatrzony we wskazówki Hilarego udał się do Dalmacji. Przygotowywał się do stanu duchownego. Chciał nawrócić ojca i matkę, ale nie odniósł sukcesów.

W 360 roku został kapłanem, miał też założyć pierwsze zgromadzenie w Galii, potem osiadł w Poitiers. w 371 roku został wybrany na biskupa Tours.

Cud, który przeszedł do ikonografii – spotkanie z żebrakiem – Chrystusem.

Patron: rycerstwa, jazdy konnej, siodlarzy, rękawiczników, kaletników, krawców, tkaczy wełny, ubogich, bednarzy, właścicieli zajazdów, hodowców winnej latorośli, wina. opiekun koni, zwierząt domowych. Wzywany przeciwko burzom, wrzodom i pijaństwu.

Wzywany przeciwko burzom, wrzodom, pijaństwu.

Przedstawiany jako rycerz, który dzieli się płaszczem z ubogim.

Czasem bywa przedstawiany jako biskup.

Św. Maria Egipcjanka – 2 IV

Daty życia – 340 – 420. Miała być nierządnicą z Aleksandrii, która w wieku lat 29 postanowiła udać się na wycieczkę do Jerozolimy. Nie mogła jednak wejść do kościoła w Jerozolimie. Dopóki nie pokłoniła się matce boskiej w kruchcie, wyrzekła się nierządu i weszła na kolanach do kościoła. Weszła do kościoła i pozostała tam na stałe – jako chórzystka. Udała się na pustynię, po kilku latach jen odzież uległa zniszczeniu, skóra wypaleniu a także brak kontaktu z fryzjerem sprawił, ze włosy jej urosły i przesłaniały nagość. Nagą i spaloną słońcem miał spotkać Zosimas, późniejszy święty. Gdy ją znów odwiedził, nie żyła. Pochował ją z pomocą lwa.

Patronka – kobiet pokutujących, nawróconych grzesznic.

Wzywana – przeciwko pokusom seksualnym.

Przedstawiana jako pustelnica, często na pustyni, czasem podczas spotkania z Zosimosem.