Wydatki budżetu
państwa

Finanse publiczne obejmują procesy

związane zgromadzeniem środków

publicznych oraz ich rozdysponowywaniem,

w szczególności

:



gromadzenie dochodów i przychodów publicznych

,



wydatkowanie środków publicznych

,



finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa

,



zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne

,



zarządzanie środkami publicznymi

,



zarządzanie długiem publicznym,



rozliczenia z budżetem Unii Europejskiej

.

Wydatkami budżetu

państwa są środki

pieniężne pochodzące z

budżetu przeznaczone

na finansowanie zadań

państwa, jednostek

samorządu terytorialnego

oraz związków

publicznoprawnych

.

Stanowią kluczową pozycję budżetu, gdyż są

podstawą określania środków niezbędnych do

sfinansowania.

 

Muszą znaleźć się pieniądze

na tzw. sferę budżetową

a więc

:

Służbę zdrowia

Armię, służby

mundurowe

Państwowe

uniwersytety,

akademie nauk

Subwencje i dotacje

dla J.S.T.

Emerytury i renty

Inwestycje

w infrastrukturę

Z punktu widzenia ich przeznaczenia

można wydatki budżetowe podzielić na:

.

bieżące (konsumpcyjne) i inwestycyjne

(majątkowe)

Wydatki bieżące to te, które odnoszą się

do okresu realizacji danego wydatku. Obejmują

one zasadnicze zadania sektora publicznego.

Wydatki inwestycyjne mają przynosić efekty w

przyszłości i służą powiększaniu majątku

publicznego

związane z klasycznymi

zadaniami publicznymi,

socjalne, na obsługę długu

publicznego oraz związane z

oddziaływaniem na gospodarkę

(inwestycje publiczne, subsydia

)

Ten podział nawiązuje do

podstawowych obszarów, w których
działa państwo. Większość tych
wydatków ma charakter obligatoryjny,
co oznacza, że państwo musi je ponosić
w związku z prawnymi zobowiązaniami.
Pozostałe wydatki mają charakter
arbitralny.

finalne (na zakup towarów i usług)

oraz redystrybucyjne (transferowe,

m.in. emerytury, renty, zasiłki,

subsydia)

Wydatki na dobra finalne bezpośrednio

stymulują popyt globalny i decydują o
strukturze wykorzystania części produkcji.

Wydatki transferowe stanowią źródło

wydatków na dobra finalne i poprzez
zwiększenie dochodu zwiększają także
pośrednio popyt globalny

.

Wydatki te przeznaczone są między

innymi na:



Utrzymanie i funkcjonowanie organów władzy publicznej,
kontroli i ochrony prawa,



Zadania wykonywane przez administrację rządową

,



Funkcjonowanie sądów i trybunałów

,



Subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego,



Dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego

,



Środki wpłacane do budżetu Unii Europejskiej, zwane dalej
"środkami własnymi Unii Europejskiej”,



Finansowanie programów i projektów, na realizację których
uzyskano środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej,
zwane dalej "współfinansowaniem";



Subwencje dla partii politycznych,



Obsługę długu publicznego, Realizację Wspólnej Polityki
Rolnej.

Zgodnie z ustawą o finansach publicznych

środki publiczne mogą być przeznaczone

głównie na wydatki publiczne

.

Wydatki publiczne mogą być ponoszone na cele i w wysokościach

ustalonych w:

ustawie budżetowej, uchwale budżetowej jednostki

samorządu terytorialnego

planie finansowym jednostki

sektora finansów publicznych.

Jednostki sektora finansów publicznych dokonują wydatków zgodnie z

przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków.

Wydatki publiczne powinny być dokonywane w

sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad:

uzyskiwania

najlepszych

efektów z danych

nakładów

optymalnego
doboru metod i
środków służących
osiągnięciu

założonych celów;

w sposób

umożliwiający

terminową

realizację zadań

w wysokości i

terminach

wynikających z

wcześniej

zaciągniętych

zobowiązań



wydatków stałych związanych z
utrzymaniem i funkcjonowaniem
organów władzy publicznej i
wykonywaniem zadań administracji
rządowej

;



wydatków na obsługę długu
publicznego

;



środków własnych Unii Europejskiej

;



dotacji dla Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych i Kasy Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego

;



subwencji ogólnej i dotacji na zadania
zlecone jednostkom samorządu
terytorialnego

;



wydatków na sfinansowanie
zobowiązań wynikających z
przyjętych programów wieloletnich

;

Prognozę wydatków budżetu państwa ujmuje się w

Wieloletnim Planie Finansowym Państwa w

układzie,

( art. 103 ust. 2) z wyszczególnieniem:



wydatków budżetu państwa, w tym na
realizację działań rozwojowych kraju:

a) według priorytetów i głównych kierunków
interwencji wskazanych w średniookresowej
strategii rozwoju kraju, w tym odnoszących się
do zagadnień przestrzennych i regionalnych
objętych kontraktami wojewódzkimi,

b) z uwzględnieniem podziału na źródła

finansowania,

c) na każdy rok realizacji średniookresowej

strategii rozwoju kraju,



środków przeznaczonych na realizację zadań
współfinansowanych z udziałem środków
europejskich, w tym na Wspólną Politykę
Rolną,



środków przeznaczonych na finansowanie
imiennie

wymienionych

wydatków

lub

zadań, w wysokościach określonych w
odrębnych ustawach,



innych wydatków rozwojowych,



innych

środków

na

realizację

zadań

uznanych

przez

Radę

Ministrów

za

priorytetowe.

Prognozę wydatków

budżetu państwa

ujętych w Wieloletnim Planie

Finansowym Państwa

sporządza się na każdy rok

budżetowy zgodnie z

zasadami zawartymi w art.

112a ust. 1.

Wydatki budżetu państwa są przeznaczone w

szczególności na:

- funkcjonowanie organów władzy publicznej, w tym organów

administracji rządowej, organów kontroli i ochrony prawa
oraz sądów i trybunałów;

-zadania wykonywane przez administrację rządową;
- subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego;
- dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego;
- wpłaty do budżetu Unii Europejskiej, zwane dalej „środkami

własnymi Unii Europejskiej”;

-subwencje dla partii politycznych;
-dotacje na zadania określone odrębnymi ustawami;
-obsługę długu publicznego;
-wkład krajowy na realizację programów finansowanych z

udziałem środków europejskich lub środków, o których
mowa w art. 5 ust. 3 pkt 3, 5 i 6.

Kwota wydatków budżetu państwa na zadania

publiczne nie może być większa niż kwota

środków

planowanych na ich realizację w roku poprzednim

powiększona w stopniu odpowiadającym

prognozie

średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług

konsumpcyjnych na dany rok budżetowy,

przyjętego w

założeniach stanowiących podstawę do prac nad

projektem ustawy budżetowej, zgodnie z ustawą z

dnia 6

lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw

Społeczno-

Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu

społecznego, powiększonego o punkt procentowy.

W niektórych przypadkach jest możliwość nie

stosowania tego przepisu

.

Często okazuje się, że

prognozowane

dochody państwa są

zbyt małe by pokryć

wszystkie planowane

wydatki i dlatego

zakłada się

powstanie tak

zwanego deficytu

budżetowego, czyli

różnicy między

dochodami a

wydatkami

.

Skoro wydatki są większe niż dochody trzeba te różnicę w

jakiś sposób sfinansować. Państwo pożycza więc pieniądze na

pokrycie tych wydatków np. emitując obligacje skarbowe,

jednak to nie oznacza, że nie może być dowolnie kształtowany,

bo długi przecież trzeba spłacać i to z odsetkami. Im większe

zadłużenie państwa tym większe koszty obsługi długu, to jest

spłaty zadłużenia i odsetek, rosnące koszty obsługi zadłużenia

stają się coraz istotniejszą pozycją w kolejnych budżetach i

sprawiają, że pieniądze zamiast na potrzebne inwestycje

muszą być częściowo przeznaczane na spłatę długów

.

Wydatki budżetu państwa ujmuje się w załączniku do ustawy

budżetowej w podziale na części, działy i rozdziały
klasyfikacji budżetowej wydatków oraz grupy wydatków, z
wyodrębnieniem wydatków przeznaczonych na :

1) realizację projektów pomocy technicznej programów

finansowanych z udziałem środków europejskich i środków,
o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5;

2) współfinansowanie realizacji programów finansowanych z

udziałem środków europejskich i wpłat do wspólnych
budżetów pomocy technicznej programów finansowanych z
udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5;

3) realizację programów, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5

lit. c i d.

Wydatki budżetu państwa dzielą się na

następujące grupy wydatków:



dotacje i subwencje;



świadczenia na rzecz osób fizycznych;



wydatki bieżące jednostek budżetowych;



wydatki majątkowe;



wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa;



wydatki na realizację programów
finansowanych z udziałem środków, o których
mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2, w tym wydatki
budżetu środków europejskich;



środki własne Unii Europejskiej.

Świadczenia na rzecz osób

fizycznych

 - to

świadczenia o charakterze

jednostronnym, które są wypłacane
bezpośrednio osobom fizycznym w postaci
emerytur, rent, zasiłków dla bezrobotnych jak
również świadczenia wypłacane pośrednio w
postaci dopłat do leków itp. Świadczenia te
obejmują wydatki budżetu państwa kierowane,
na podstawie odrębnych przepisów,
bezpośrednio lub pośrednio do osób
fizycznych, a nie będące wynagrodzeniem za
świadczoną pracę

.

Wydatki bieżące jednostek budżetowych

obejmują:



wynagrodzenia i uposażenia osób
zatrudnionych w państwowych jednostkach
budżetowych oraz składki naliczane od tych
wynagrodzeń i uposażeń;



zakupy towarów i usług;



koszty utrzymania oraz inne wydatki związane
z funkcjonowaniem jednostek budżetowych i
realizacją ich statutowych zadań;



koszty zadań zleconych do realizacji
jednostkom zaliczanym i niezaliczanym do
sektora finansów publicznych, z wyłączeniem
organizacji pozarządowych.

Wydatki majątkowe obejmują:

1) wydatki na zakup i objęcie akcji oraz

wniesienie wkładów do spółek prawa
handlowego;

2) wydatki inwestycyjne państwowych

jednostek budżetowych oraz dotacje
celowe na finansowanie lub
dofinansowanie kosztów inwestycji
realizowanych przez inne jednostki.

Wydatki na obsługę długu Skarbu

Państwa można podzielić na dwie grupy:

wypłaty związane z udzielonymi

przez Skarb

Państwa poręczeniami i gwaranc

jami

.

wydatki budżetu państwa z

tytułu oprocentowania i

dyskonta od skarbowych

papierów wartościowych oraz

oprocentowania zaciągniętych

kredytów i pożyczek

;

Środki własne Unii Europejskiej ujmuje się w

ustawie budżetowej w wysokości ustalonej w toku
procedury budżetowej Unii Europejskiej.

Do środków własnych Unii Europejskiej zalicza

się:

1) udział we wpływach z ceł, opłat rolnych i

cukrowych;

2) środki obliczone na podstawie podatku od

towarów i usług, zgodnie z metodologią
wynikającą z przepisów Unii Europejskiej;

3) środki obliczone na podstawie wartości

rocznego dochodu narodowego brutto.

Do środków własnych Unii Europejskiej zalicza się

również odsetki i kary za nieterminowe lub
nieprawidłowo naliczone płatności.

Pod pojęciem dotacji należy rozumieć

jako wypłacane ze środków publicznych

kwoty o charakterze jednostronnego

świadczenia na rzecz podmiotów i

innych instytucji spoza sektora

publicznego oraz mające taki sam

charakter przepływy pieniężne między

różnymi podmiotami sektora

publicznego.

Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy

sposób i tryb finansowania inwestycji z budżetu państwa, w
tym określania wysokości kwot dotacji w kolejnych latach
realizacji inwestycji, a w szczególności:



warunki finansowania inwestycji ze środków budżetu państwa i
ocenę efektywności ich wykorzystania,



sposób przekazywania środków budżetu państwa
przewidzianych na finansowanie inwestycji,



sposób rozliczania inwestycji finansowanych ze środków
budżetu państwa z uwzględnieniem zasady, że łączna kwota
środków z budżetu państwa nie może być wyższa niż wartość
kosztorysowa inwestycji określona przy rozpoczęciu jej
realizacji, obejmująca koszty przygotowania do realizacji, koszty
robót budowlanych, koszty nadzoru nad wykonywaniem robót
budowlanych i koszty pierwszego wyposażenia, oraz z
uwzględnieniem warunków dokonywania wydatków przez
państwowe jednostki budżetowe i zasad udzielania dotacji na
realizację inwestycji innym jednostkom.

Ustawa budżetowa może określać, w ramach

limitów wydatków na rok budżetowy, limity

wydatków na programy wieloletnie.



Programy wieloletnie są ustanawiane przez Radę

Ministrów w celu realizacji strategii przyjętych przez Radę
Ministrów, w tym w zakresie obronności i bezpieczeństwa
państwa. Rada Ministrów, ustanawiając program,
wskazuje jego wykonawcę.



Realizacja programów wieloletnich może być podzielona
na etapy.



Jednostki realizujące program wieloletni mogą zaciągać
zobowiązania w celu sfinansowania w poszczególnych
latach realizacji tego programu do wysokości łącznej
kwoty wydatków określonych dla całego programu. W
razie wspólnej realizacji programu wieloletniego przez
dwa lub więcej podmioty, zobowiązania zaciągane przez
każdy podmiot nie mogą przekroczyć kwoty planowanej
dla tego podmiotu.