Dochody i wydatki Budżetu Państwa

Źródła dochodów Budżetu Państwa:

• własna działalność gospodarcza,

• wykorzystanie własności publicznej,

• opodatkowanie podmiotów gospodarczych i gospodarstw domowych,

• różnego rodzaju składki, opłaty pobierane przez władze państwa i samorządowe.

Wyżej wymienione źródła są bezzwrotne. Istnieją także środki zwrotne:

• dochody z pożyczek wewnętrznych. Pożyczki mogą być zaciągane w bankach centralnych lub komercyjnych, państwo nie powinno zaciągać pożyczek - lepiej jest prowadzić emisję papierów wartościowych;

• środki z pożyczek zagranicznych, przy zaciąganiu tych pożyczek istnieje zagrożenie częściowym uzależnieniem się od tych pożyczek;

• lokaty budżetowe o charakterze państwowym - wolne środki na zasadzie przymusowej są lokowane w budżecie państwa.

Cele działalności gospodarczej:

• rozwijanie dziedzin gospodarki, którymi sektor prywatny nie jest zainteresowany w obrębie działalności publicznej, np. przedsiębiorstwa komunalne, komunikacji, spółdzielnie mieszkaniowe, ciepłownicze. Państwo nie powinno się angażować w działalność zarobkową tam, gdzie te sektory istnieją lepiej bez ingerencji państwa, gdzie sektor prywatny nie jest tym zainteresowany;

• eliminowanie bezrobocia w rejonach, gdzie jest ono duże. Związanie z majątkiem publicznym oraz prawami majątkowymi państwa, posiada pewien majątek i jego część jest udostępniania dla działalności publicznej. Wpływy z opłat nie pokrywają kosztów na utrzymanie (muzea, teatry) i część tych kosztów pokrywana jest z budżetu, dochody z prywatyzacji majątku państwowego;

• rozwijanie i utrzymywanie strategicznych dziedzin na rynku państwa (przemysł zbrojeniowy). Podatki od osób fizycznych i prawnych, część tych dochodów zagarniana jest przez państwo. Ma wymiar społeczny i polityczny;

• stwarzanie konkurencji i osłabianie monopoli prywatnych. Składki na ubezpieczenia społeczne, też są dochodem, takie składki były istotnym obciążeniem dla pracodawcy, te składki ograniczają inwestycje zagraniczne. Obecnie składki zostały zmniejszone z 45% do 37%. Składki płacą wspólnie pracownik i pracodawca. Państwo nie ma tak dużego zysku z tego tytułu ponieważ z nich płacone są renty i emerytury. Składki powinny pokrywać wydatki. Reforma ubezpieczeń społecznych ma doprowadzić do tego, że składki nie będą trafiać do Skarbu Państwa tylko do funduszy.

Wydatki budżetowe

Środki publiczne są przeznaczane na:

• finansowanie rozwoju społeczno-gospodarczego w postaci państwowych inwestycji gospodarczych, jednak angażowanie się państwa osłabia mechanizmy rynkowe działające na danym rynku;

• dofinansowywanie działalności gospodarczej przedsiębiorstw sektora publicznego lub pokrywanie ich strat, składają się na to:

1. inwestycje infrastrukturalne pochłaniające ogromne środki finansowe. Po reformie wojewódzkiej budżety miast nie są w stanie utrzymać swojego województwa. Samorządy terytorialne mają niewystarczające środki aby finansować np. rozpoczęte budowy;

2. inwestycje strukturalne związane ze zmianami sposobu prowadzenia gospodarki, np. problem Śląska - region ten był nastawiany na wydobycie węgla i wytop stali, w obecnej chwili wszystko się zmieniło i wiele przedsiębiorstw wydobywczych i hut jest nierentownych. Przy likwidacji kopalń środki przeznaczane są na: przekwalifikowanie pracowników, wcześniejsze emerytury, zabezpieczenie terenu;

3. inwestycje produkcyjne - wszystkie przedsiębiorstwa użyteczności publicznej nie są rentowne, nie mogą zbywać swoich usług wg sen rynkowych);

• zapewnienie bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego - wydatki na policję i ochronę państwa są dość duże i z roku na rok rosną;

• finansowanie kosztów świadczenia usług społecznych, tj. oświata, służba zdrowia itd., jest to obowiązek niezależny od zasobów ludzkich (uczęszczanie do szkoły, szczepienia ochronne);

• subwencjonowanie gospodarstw domowych - mogą być to subwencje pośrednie (dopłaty państwa do różnego rodzaju dóbr konsumpcyjnych, np. artykuły spożywcze lub też subwencje dla określonych grup społecznych) lub transfery bezpośrednie (transfery socjalne na emerytury, zasiłki, stypendia oraz wydatki na opiekę społeczną);

• utrzymywanie aparatu państwowego i samorządowego wraz z wymiarem sprawiedliwości i więziennictwem - tendencja rosnąca (nadmiernie rozwinięta biurokracja) coraz wyższe wydatki na płace urzędników państwowych, wydatki na utrzymanie budynków;

• obsługę zewnętrznego i wewnętrznego długu publicznego.

Dług publiczny - są to skumulowane pożyczki wewnętrzne i zagraniczne finansujące deficyt budżetowy z poprzednich lat.

Deficyt budżetowy - różnica między wydatkami a dochodami określona w jednostce czasu (np. 1 rok). Deficyt budżetowy może być: specyficzny, strukturalny, cykliczny.

Saldo budżetowe - jest to ilość środków znajdujących się w kasie budżetu państwa na koniec roku budżetowego. Obejmuje środki: kredytowe, majątkowe, ogólne, krajowe, nominalne, realne.

---