Krajoznawstwo i

turystyka w

procesie edukacji

dorosłych

Bibliografia

• I. Janowski, „Krajoznawstwo i turystyka

szkolna.”, Kielce 2003, s. 9-21, 29-37.

• K. Przecławski, „Człowieka a turystyka.

Zarys socjologii turystyki.”, Kraków 1997, s.
99-105.

• T. Wujek, „Wprowadzenie do andragogiki.”,

Warszawa 1996, s. 188-213.

• L. Turos, „Turystyka i edukacja.”, s.100 –

102.

• L. Turos, „Wprowadzenie do wiedzy o

turystyce edukacyjnej.”, s.71-83, 103-104.

• L. Turos, „Andragogika ogólna.”, s. 376-381.

Spis treści:

•

Wstęp - Krajoznawstwo i turystyka w procesie edukacji dorosłych

•

Definicje Krajoznawstwa,

•

Istota krajoznawstwa,

•

Zasady krajoznawstwa,

•

Definicje Turystyki,

•

Ruch turystyczny

•

Walory krajoznawcze - turystyczne

•

Turystyka szkolna

•

Krajoznawstwo a turystyka

•

Wartości kulturotwórcze i wychowawcze krajoznawstwa i turystyki,

•

Krajoznawstwo i turystyka, jako komponenty zaspokajania potrzeb dorosłych,

•

Edukacja zdrowotna dorosłych poprzez aktywność krajoznawczo-turystyczną,

•

Wpływ turystyki na intelektualny rozwój dorosłych.

•

Wpływ doświadczenia turystycznego na moralny rozwój człowieka dorosłego

•

Wpływ doświadczenia turystycznego na rozwój i wychowanie społeczne
dorosłych.

•

Wpływ doświadczeń turystycznych na wychowanie estetyczne dorosłych.

•

Andragogika turystyki

•

Wielowymiarowy charakter turystyki

•

Turystyka w systemie kształcenia ustawicznego

Potrzeba poznawania świata jest jednym z
najstarszych i najgłębszych ludzkich pragnień.
Sposób ich zaspokajania jest różnorodny:
podróżowanie, wędrowanie, nieustanne
zmienianie miejsca pobytu, żeglowanie ,
pielgrzymowanie. Źródłem tej potrzeby jest
przekonanie o pięknie, różnorodności,
niezwykłości rzeczywistości, o tym, że kontakt z
nią może dla człowieka stać się źródłem radości
życia, szczęścia. Turystyka jest także pewną
formą samorealizacji. Poznawanie świata w tych
marzeniach ludzkich jest ściśle powiązane z
przeżywaniem jego urody, bogactwa form i
treści. Tęsknota za poznawaniem świata ma swe
źródła w naturze ludzkiej, pełnej sprzecznych
dążeń, wartości i celów.

Krajoznawstwo i turystyka należą do

czynników wspomagających aktywność
poznawczą i działalność uczestników
edukacji dorosłych oraz zwiększających
jakość pracy dydaktyczno-wychowawczej.
Dzieje się tak, ponieważ sfery aktywności
wyrabiają i wzmacniają u dorosłego
pokolenia zdolność do obserwacji i
działalność twórczą. Dotyczy to głównie
umiejętności i koncentrowania się na
wybranych programach kształcenia
systematyczności w gromadzeniu
materiałów. Materiałów drodze aktywności
krajoznawczo-turystycznej następuje
integracja nauczania i wychowania.

Krajoznawstwo

K. Mazurski definicje krajoznawstwa ujmuje w

ten sposób, iż jest to poznawanie kraju (krajów)
lub jego regionów oraz ich popularyzacji. Autor
ten przypisuje krajoznawstwu aspekt
praktyczny, uzasadniając, że owo poznanie
pojmowane bywa jako wszechstronna wiedza o
określonych obszarach. Krajoznawstwo, zatem
ogarnia aspekty antropologiczne, takie jak
dzieła architektoniczne, artystyczne, ludowe
archeologie itp., oraz aspekty przyrodnicze-
formy terenu, jego pokrycie florystyczne, świat
zwierząt, zjawiska klimatyczne.

„

Słownik języka polskiego”,

definiuje krajoznawstwo jako
ruch społeczny popularyzujący
wiedzę o kraju (regionie) m.in.
przez organizowanie wycieczek,
obozów wędrownych charakterze
poznawczo-dydaktycznym- a
także poznawanie kraju w
zakresie różnych dziedzin, np.
archeologii, geografii, historii.

Istota krajoznawstwa

Janowski podaje podstawowe korzyści

wynikające z krajoznawstwa:

– Wzbogacenie osobowości przez

obserwacje krajobrazu, sztuki, zabytków,

– Budzenie dumy narodowej przez

poznawanie pamiątek przeszłości,

– Zbliżanie się do ludzi- przez

bezpośrednie kontakty z mieszkańcami
wsi i miast,

– Poznawanie elementów krajobrazu.

Zasady

krajoznawstwa

Z. Harajda określił następujące zasady

krajoznawstwa:

•

Zasada indywidualizacji

•

Zasada atrakcyjności i różnorodności form

•

Zasada częstotliwości i ciągłości pracy

•

Zasada kolektywnej aktywności

•

Zasada obrzędowości

•

Zasada piękna języka

•

Zasada poglądowości

•

Zasada politechnizacji

•

Zasada korelacji

•

Zasada łączenia teorii z praktyką

Turystyka

• W literaturze specjalistycznej występuje wiele

różnorodnych definicji turystyki, w pracy
ograniczymy się do tych najbardziej
rozpowszechnionych i znanych określeń. Po raz
pierwszy terminu turystyka użył Stendhal w
książce pt. „Pamiętnik turysty” w 1837 roku. Do
języka polskiego pojęcie turysta wprowadził
Łukaszewski w połowie XIX w.

• W. Huncinker i K. Krapf pojęcie turystyki

definiują jako całokształt stosunków zjawisk
związanych z podróżą i pobytem w jakiejś
miejscowości osób przyjezdnych, jeśli pobyt nie
wynika z motywu osiedlenia się i przez to nie
wiąże się z jakąkolwiek działalnością zarobkową.

• Natomiast turystyka w ujęciu

K. Przecławskiego jest całokształtem
zjawisk ruchliwości przestrzennej
związanej z dobrowolną czasową
zmianą pobytu, rytmu i środowiska
życia oraz z wejściem w styczność
osobistą ze środowiskiem
odwiedzanym, przyrodniczym,
kulturowym bądź społecznym.

Ruch turystyczny

• Bardzo ściśle z pojęciem turystki związany jest termin

ruchu turystycznego określanego jako ogół
przestrzennych przemieszczeń się ludzi, związanych z
dobrowolną czasową zmianą miejsca pobytu,
środowiska i rytmu życia- w odniesieniu do określonego
obszaru, kierunku, okresu itp.. z ruchem turystycznym
wiążą się motywy wyjazdów turystycznych, które są
podstawa do różnych podziałów tego ruchu. Jeden z
podziałów wydziela turystykę powszechną, która
obejmuje wycieczki ogólno dostępne (najczęściej
autokarowe) i kwalifikowaną, o której zalicza się różne
formy turystyki takie jak: górska, kolarska, kajakowa i
inne.

Walory krajoznawcze -

turystyczne

Bardzo często w literaturze występuje

pojęcie walory krajoznawcze-
turystyczne. Lijewski termin ten
ujmuje w następujący sposób: walory
stanowią specyficzne cechy i
elementy środowiska naturalnego
oraz przejaw działalności człowieka,
które są przedmiotem
zainteresowania turystów.

Turystyka szkolna

Turystyka szkolna jest odmianą

turystyki powszechnej,
polegającą na wykorzystaniu
różnych form działania w
środowisk przyrodniczym i
kulturowym, realizowaną pod
kierunkiem opiekuna, celem
osiągnięcia planowanych założeń
dydaktyczno-wychowawczych, z
uwzględnieniem elementów
krajoznawstwa i rekreacji.

Krajoznawstwo a turystyka

• Krajoznawstwo i turystyka są pojęciami

często występującymi obok siebie, a
niekiedy nawet utożsamianymi. Na
płaszczyźnie szkoły nie są oderwane od
siebie, lecz wzajemnie się uzupełniają. W
aspekcie pedagogicznym, turystyka staje
się-szczególnie poprzez krajoznawstwo-
drogą wychowania społecznego. Turystyka w
swoich głównych założeniach ma wartości
rekreacyjne a krajoznawstwo-poznawcze.

• O związkach turystyki z krajoznawstwem

pisze W. Okoń: turystyka jest formą czynnego
wypoczynku, dającą nie tylko wytchnienie po
pracy i rozrywkę, lecz także sprzyjającą
poznaniu krain odległych, nawiązywaniu
kontaktów nowymi ludźmi, nagromadzeniu
przeżyć i wzbogaceniu osobowości, turystyka
wiąże się krajoznawstwem.

• Krajoznawstwo powiązane jest najściślej z

różnymi formami turystyki: pieszej, górskiej,
wodnej itp. zasila ona krajoznawstwo w
techniczne środki poznawania kraju
natomiast krajoznawstwo uszlachetnia
turystykę, wzbogaca ją w nowe treści .

Zarówno turystyka jak i krajoznawstwo

dają sposobność obcowania ze
środowiskiem naturalnym i kulturowym,
są bezpośrednim źródłem tworzenia się
określonych relacji człowiek-środowisko.

K. Przecławski wyróżnia następujące cechy

wspólne dla krajoznawstwa i turystyki:

• Zmiana miejsca w przestrzeni,
• Zmiana trybu życia,
• Dobrowolność tych zmian,
• Aktywność tych zmian,
• Osobisty kontakt z przyrodą, ludźmi i

kulturą.

WARTOŚCI KULTUROTWÓRCZE I WYCHOWAWCZE KRAJOZNAWSTWA I TURYSTYKI.

Problematyki krajoznawstwa i turystyki nie

można odizolować od systemu edukacji.
Krajoznawstwo i turystyka stanowią jego
integralne komponenty. Oznacza to
możliwość rozpatrywania problemów
krajoznawstwa i turystyki w sposób
kompleksowy bez uwzględniania przemian,
które dokonują się w systemie edukacji
narodowej. Poczynaniom tym przyświeca cel
stworzenia takiego systemu edukacji
narodowej, który zapewnia wykształcenie
człowieka ‘’kompletnego’’.

Krajoznawstwo i turystyka mają liczne aspekty

filozoficzne. Obie sfery aktywności zorientowane są
na realizację wartości. Najważniejsze z nich
ogniskują się wokół transcendentnej triady: prawdy,
dobra i piękna. Każda z tych wartości uszlachetnia
poszczególne strony osobowości. Prawda doskonali
intelekt, a dobro i piękno odpowiednio wolę i
uczucia. Poza wspomniana triadą do wartości
uniwersalnych zalicza się m.in. zdrowie, demokrację,
miłość, solidarność, godność, uczciwość i prawa
człowieka, honor, wolność, patriotyzm,
sprawiedliwość, sumienność, rzetelność, pokój. W
edukacji dorosłych istotne są także takie wartości
jak: odpowiedzialność, uznawanie i przestrzeganie
tolerancji, poszanowanie odmiennych opinii,
przeciwstawienie się egoizmowi itp.

Postawy są stałym składnikiem osobowości.

Odnoszą się do wartości, które wynikają
ze stosunku do świata idei, osób, rzeczy,
wytworów umysłu. W działalności
krajoznawczo-turystycznej kształtują się u
jej uczestników wszystkie postawy, które
są rezultatem stosunku do:

– podstawowych idei humanistycznych:

idea życia, pokoju, miłości, prawdy,
sprawiedliwości, wolności;

– siebie: skromność, obiektywizm,

samoocena, powściągliwość, umiar w
sądach i postępowaniu, poczucie
osobistej godności, odwaga, dzielność,
rzetelność, pogoda ducha, optymizm

;

– innych osób: miłość, sympatia, powszechna

życzliwość, uprzejmość, uczynność, tolerancja,
poszanowanie godności, pomoc w potrzebie,
zapobieganie nieszczęściom, cierpieniom,
współczucie, opieka nad chorymi, osobami
niepełnosprawnymi, nieletnimi, obrona
pokrzywdzonych, poczucie odpowiedzialności za
podopiecznych, wykonywanie zadań, dotrzymywanie
zobowiązań, dochowywanie wierności;

– własnego narody, państwa, kraju: umiłowanie

kultury własnego narodu, jego historii, języka, duma
z przynależności do wspólnoty narodowej,
umiłowanie piękna ojczystego krajobrazu, polskiej
ziemi, gotowości pomnażanie wspólnego dobra, jego
ochrony, umacniania suwerenności i jedności narodu
w sprawach jego bytu, rozwoju i niepodległości, kult
symboli narodowych, państwowych, pomników
naszej patriotycznej dumy;

– świata przyrody żywej: pomnażanie jej

piękna, roli życia człowieka, dbałość o
jej obronę, pielęgnację, rozwój;

– świata rzeczy martwych: poznawanie

ich charakteru użytkowego, racjonalne
i oszczędne użytkowanie,
niedopuszczenie do marnotrawstwa,
poszanowanie ich przynależności
własnościowej;

– pracy: zamiłowanie do niej,

fachowość, rzetelność, wysoka jakość,
działalność i odpowiedzialność
pracowników.

Przecławski wskazuje na istnienie pięciu rodzajów

związków turystki z kulturą. Jego zdaniem:

Turystyka jest funkcją kultury - to znaczy, ze

turystyka jest na ogół w pewnym sensie wyrazem
danej kultury.

Turystyka jest elementem kultury – wpisała się na

stałe w kulturę współczesną.

Turystyka jest przekazem kultury – określone wartości

kulturowe przenoszone są współcześnie nie tylko
przez procesy urbanizacji, nie tylko przez środki
masowego przekazu, ale także przez turystykę.

Turystyka jest w pewnym sensie spotkaniem kultur –

jest wymianą wartości pomiędzy turystami a
miejscową ludnością odwiedzanych terenów.

Turystyka może być czynnikiem przemian

kulturowych.

KRAJOZNAWSTWO I TURYSTYKA, JAKO

KOMPONENTY ZASPOKAJANIA POTRZEB

DOROSŁYCH.

Potrzeby psychiczne -

organizowanie kontaktów
towarzyskich i wypoczynku
w ciszy, zmiany środowiska
przestrzennego i
społecznego itp.

Źródłem tych potrzeb są:

zmęczenie nadmierną ilością
kontaktów międzyludzkich
oraz napięciem
spowodowanym stałą
kontrolą społeczną, chęcią
oderwania się od warunków
otoczenia, wyrwanie się z
kręgu kulturowego,
obyczajowego, zależności.

Potrzeby kulturalne -

poczucie piękna,
poznanie, przeżycie
przygody, doznanie
wrażeń i zmian itp.

Źródłem tych potrzeb jest:

chęć zabawy, rozrywki,
zobaczenia miejsc
znanych z literatury,
środków masowego
przekazu, zwiększenia
zakresu doświadczenia
społecznego itp.

 

EDUKACJA ZDROWOTNA DOROSŁYCH POPRZEZ AKTYWNOŚĆ KRAJOZAWCZO -

TURYSTYCZNĄ.

Udział uczestników oświaty dorosłych w różnych

formach zajęć krajoznawczo – turystycznych
umożliwia im zdobycie doświadczenia
poznawczego, przeżyć estetycznych
pozwalających na minimalizację i likwidację
znużenia, zmęczenia i przemęczenia
spowodowanego nauką, monotonią codziennie
powtarzających się problemów i zadań. W tym
się przejawia zdrowotny walor kształcenia
dorosłych przez krajoznawstwo i turystykę.
Wyraża się on także w tym, że udział w
wycieczkach, wczasach i obozach wędrownych
umożliwia ich uczestnikom poznanie osobliwości
przyrody, relaksu i autentycznego odpoczynku
fizycznego i psychicznego

Podstawowym zadanie działalności krajoznawczo-

turystycznej wśród uczestników edukacji
dorosłych jest zapewnienie im aktywnego
wypoczynku po nauce i pracy, hartowanie stanu
zdrowia oraz wzmacnianie sprawności fizycznej i
psychicznej.

Charakter bodźców negatywnych

naszej cywilizacji, który w dużym
stopniu obejmuje uczniów edukacji
dorosłych pozwala wskazać na
właściwy model ich wypoczynku
osobistego. Zamyka się on w
słowach krajoznawstwo i turystyka.
Wśród ogólnie dostępnych środków
ograniczenia wpływu ujemnych
bodźców cywilizacji na ich czołowe
miejsce ze względu na walory
zdrowotne poza tzw. małą turystyką
powinno przypaść wycieczkom,
wczasom i urlopowym wędrówkom.

Szczególnie obozy, których

trasy wędrówek wiodą do
środowisk wartościowych
biologicznie (las, woda,
słońce, czyste powietrze)
zmuszają swych
uczestników do ruchu,
szczególnie potrzebnego
uczniom kształcenia
dorosłych prowadzących
siedzący tryb życia, dają
możliwość przeżywania
„inności” i „zmienności”
sytuacji niecodziennych,
sprzyjają odprężeniu,
zanikaniu stanów nudy i
znużenia. Dzięki temu
służą one regeneracji i
wzmocnieniu sprawności
fizycznej i psychicznej
uczestnikom edukacji
dorosłych, zabezpieczaniu
ich zdrowia

.

W czasie wycieczek, wczasów, wakacyjnych

wędrówek ich uczestnicy przyzwyczajają się
do znoszenia niewygód, hartują się,
obojętnieją na zmiany temperatury i kaprysy
pogody, wyrabiają wytrzymałość i odporność
przeciw chorobom. Odnosi się to zwłaszcza
do górskich obozów wędrownych. Podczas
ich odbywania wzmaga się czynność serca,
płuc, rośnie apetyt, przemiana materii staje
się żywsza. Uczestniczy z takich obozów
wracają nie tylko zdrowi i weseli, ale okazują
mimo przebytych trudów wędrówki przyrost
na wadze.

W trakcie wycieczek, wczasów i obozów

wędrownych wdraża się ich uczestników do
dbałości o rozwój fizyczny, troskę o higienę,
zdobywanie umiejętności rekreacji służącej
zdrowiu biologicznemu i psychicznemu.
Podejmowane w ten sposób wychowanie
zdrowotne odgrywa olbrzymią rolę w
wielostronnym rozwoju osobowości. Podnosi
się samopoczucie uczestników interesujących
nas tu form zajęć krajoznawczo-turystycznych
i budzie się w nich optymizm życiowy.
Wszystko to czyni ich zdolnymi do
urzeczywistnienia swych celów,
konstruktywnej działalności na rzecz
wypełniania obowiązków, uczestnictwa w
różnych formach spędzania wolnego czasu.

Wycieczki, wczasy zapobiegają hipokinezji.

Jest to zjawisko ograniczenia ludzkiej
aktywności ruchowej, ze szkodą dla
człowieka, któremu ruch podtrzymujący
jego sprawność fizyczną jest bardzo
potrzebny. Hipokinezja wyraża się
„dozgonnymi zaślubinami” z siedzącym
trybem życia. Określa się ja też mianem
cywilizacji siedzącej (bezruchu), w
miękkich fotelach i wyściełanych
krzesłach. Na hipokinezję zapada znaczna
część społeczeństwa zwłaszcza dużych
miast.

Wpływ turystyki na

intelektualny rozwój dorosłych.

Turystyka jest jednym z najbardziej

atrakcyjnych i efektownych systemów
oświaty dorosłych stymulujących ich
rozwój intelektualny i zdolność do
percepcji różnych informacji o świecie.
Przede wszystkim turystyka zarówno
krajowa jak i zagraniczna przyczynia się
do rozwijania zainteresowań
intelektualnych, do rozszerzania
horyzontów umysłowych dorosłych, do
pogłębiania motywacji samokształcenia i
szukania właściwych źródeł wiedzy o
rzeczywistości.

Wpływa turystyki na intelektualny rozwój

dorosłych uwidacznia się przede wszystkim
w tym, że pozwala:

 Poznawanie różnic dzielących ludzi

należących do różnych środowisko
społecznych, kultur ras,

 Odkrywanie podobieństw i analogi do naszej

rodzimej kultury polskiej,

 Pobudzenie silnej potrzeby zrozumienia

genezy i aktualnego znaczenia poznawanych
sytuacji i obiektów,

 Rozwijanie potrzeby pogłębionej refleksji

nad istotą, sensem i wartością zwiedzanych
obiektów,

 Na konfrontacje wiedzy teoretycznej o

danym państwie i społeczeństwie z
indywidualną, subiektywną wizją życia i
funkcjonowania człowieka w różnych
społecznych rolach.

Wpływ doświadczenia turystycznego na

moralny rozwój człowieka dorosłego

Rozwój moralny ludzi dorosłych wyraża się w

doskonaleniu ich zdolności do rozróżniania dobra i
zła i w coraz skuteczniejszym służeniu dobru.
Wycieczki krajoznawcze i zagraniczne dostarczają
bogatego doświadczenia moralnego
umożliwiającego odróżnienie i aprobatę dobra
oraz negację zła. Wycieczki te dają wiele okazji do
czynienia dobra, pomagania innym, okazywaniu
zainteresowania, życzliwości i sympatii
współtowarzyszom podróży i zwiedzania,
solidnego uczestnictwa w realizacji tych zadań,
dzięki którym wycieczka będzie w stanie sprostać
nałożonym na jej uczestników obowiązkom.

Niezaprzeczalny wpływ na rozwój

moralny człowieka ma kultura
współżycia w grupie turystyczne.
Jeśli współżycie oparte jest na
humanistycznych wzorcach
kulturowych – to rozwija ono u
dorosłych takie cechy jak:

o Zdolność do empatii,
o Gotowość do niesienia pomocy

materialnej i duchowej
znajdującemu się w potrzebie,

o Solidarność
o Odpowiedzialność
o Zaangażowanie.

W czasie wycieczki dorosły człowiek może

sprawdzić czy jest w stanie
przezwyciężyć w sobie negatywne
nastawienie do ludzi, które wynika z jego
uprzedzeń i fałszywego obrazu człowieka.

Udział w wycieczkach krajowych ma duży

wpływ na kształtowanie się w ludziach
postaw patriotycznych. Jest bowiem
okazja do poznania tych regionów,
zabytków kulturowych i cywilizacyjnych,
miejsc pamięci narodowej, które składają
się na oblicze kulturalne , społeczne i
gospodarcze kraju.

Dorośli, którzy systematycznie uprawiają

krajoznawstwo mają bardziej
pogłębiony, konkretny i prawdziwy obraz
swojego kraju, jego osiągnięć i potrzeb,
jego stanu aktualnego i perspektyw
rozwojowych, jego miejsca w Europie i
świecie, niż dorośli ograniczający swoją
wiedzę o Ojczyźnie do kraju z lat
dziecięcych.

Wycieczki krajoznawcze umożliwiają

dorosłym głębsza zrozumienie i
przeżycie wartości patriotycznych takich
jak: honor i Ojczyzna.

Turystyka krajoznawcza i zagraniczna

służy procesowi uczenia się
wyborów moralnych. W czasie
wycieczki dorosły przeżywa szereg
takich sytuacji, w których musi
rezygnować z potrzeb własnych na
rzecz grupy lub godzić swoje
zamiary z planem działania całej
grupy.

Wycieczki to także znakomita okazja

do uczenia się humanistycznych
reguł rozwiązywanie konfliktów
międzyludzkich. Grupa turystyczna
składa się zazwyczaj z ludzi
należących do różnych pokoleń,
zawodów, posiadających różne
poglądy, doświadczenia życiowe,
aspiracje, wykształcenie,
kwalifikacje, sytuację materialna. Z
tych względów w każdej prawie
grupie turystycznej w czasie
trwania wycieczki powstają
konflikty. Wycieczki umożliwiają,
zatem rozwiązywanie tych
konfliktów zgodnie z celami
wycieczki i dobrem całej grupy.

Wycieczki zwłaszcza zagraniczne mogą

dostarczać takiej wiedzy o ludziach i kulturach,
która skłoni ich do moralnego doskonalenia i
włączenia się w humanitarne, ekologiczne i
postępowe ruchy społeczne, zmierzające do
tworzenia ludziom takich warunków życia, aby
mogli żyć zgodnie, bardziej dostatnio i
pożytecznie. Obserwowanie ludzi w różnych
krajach, z różnych środowisk to cenny materiał
do moralnej refleksji i czynnik kształtujący te
cechy charakteru, które są związane z
przeżyciami solidarności z ludźmi cierpiącymi
prześladowanymi.

Wpływ doświadczenia

turystycznego na rozwój i

wychowanie społeczne

dorosłych.

Turystyka zagraniczna umożliwia kontakt z

różnymi systemami społecznymi –
ustrojami, państwami, obywatelami
różnych krajów. Dzięki temu rozwija ona
myślenie porównawcze i umożliwia
odkrycie tych wartości, które dane
systemy społeczne czy państwa zawierają.
Turystyka wywiera silny wpływ na
kształtowanie się świadomości społecznej
turystów, na ich orientację w systemie
instytucji, norm i doświadczeń różnych
społeczeństw.

Uspołecznienie człowieka dorosłego na

wycieczce krajoznawczej lub zagranicznej
dokonuje się dzięki temu, że znajduje on
w zwiedzanych przez siebie krajach
dowody na zaangażowanie ludzi w walkę o
społeczne, narodowe i humanistyczne
ideały ludzkości.

Postrzeganie różnych sytuacji, faktów i

zjawisk społecznych w czasie wycieczek
może także przyczynić się do aktywizacji
społecznej dorosłych i zmiany ich
koncepcji życia. Zetknięcie się np.
człowieka z wandalizmem, może go
skłonić do zaangażowania się w takie
działania, które były by w stanie
przynajmniej znacznie ograniczyć, jeśli
jeszcze nie usunąć z życia społecznego
wandalizmu, chuligaństwa i
przestępczości.

Udział w wycieczkach zagranicznych

sprzyja także uświadomieniu sobie przez
dorosłych różnic w tempie rozwoju
gospodarczego, społecznego i
kulturowego różnych krajów i
uwarunkowań tego procesu. Ten punk
widzenia ma duże znaczenie dla rozwoju
dynamiki przeobrażeń gospodarczych,
społeczny, kulturowych i cywilizacyjnych.
Pozwala zrozumieć rolę człowieka w
procesach, które kształtują oblicze
współczesnego świata.

Turystyka pozwala też

zrozumieć obowiązki
człowieka wobec
społeczności, w której żyje.
Jest to często obowiązek
wierności wobec ideałów,
które turysta wyznaje, albo
obowiązek służenia danej
zbiorowości. Dzięki
turystyce dorośli mogą
odnaleźć przykład takich
zachowań, które są
dowodem służby ideałom.

Wpływ doświadczeń turystycznych na wychowanie

estetyczne dorosłych.

W dziedzinie wychowanie

estetycznego doświadczenie
turystyczne spełnia rolę jednego z
najważniejszych czynników
kształtujących wrażliwość,
wyobraźnię i świadomość
estetyczną i sprzyjającym
rozwojowi zdolności
artystycznych. Dla wielu
wybitnych artystów doświadczenie
turystyczne było bezcennym
źródłem przeżyć estetycznych.
Wycieczki krajoznawcze i
zagraniczne są jedyną w swoim
rodzaju możliwością osobistego,
bezpośredniego i zmysłowego
kontaktu z pięknem natury.

Przede wszystkim wycieczki zagraniczne

uwalniają człowieka od jednostronności w
postrzeganiu piękna i od prymatu piękna
natury ojczystego kraju. Umożliwiają rozwój
myślenia porównawczego oraz osobisty
kontakt z dziełami architektury i sztuki.

Ponadto przyczyniają się do:
Kształtowania wrażliwości i świadomości

artystycznej i do rozwoju zdolności
twórczych,

Umożliwiają osobisty kontakt z tymi

dziełami architektury, które są unikatowe,
są zabytkami kasy zerowej, trwałym
wkładem do architektury,

Umożliwiają odbieranie sztuki w kontekście

kultury i społeczeństwa danego kraju,

Umożliwiają ujmowanie dzieła sztuki, jako

wyraz potrzeb duchowych narodu,

Konfrontację wiedzy z historii i teorii sztuki

z rzeczywistym arcydziełem. 

Uczestnictwo w wycieczkach zagranicznych uczy

mądrego, refleksyjnego i pogłębionego kontaktu z
różnymi dziedzinami sztuki i szukania w niej nie tylko
estetycznych, ale także poznawczych i moralnych
idei, wartości i doświadczeń, a także:

Umożliwia dostęp dorosłym do najwybitniejszych

dzieł sztuki,

Rozwija umiejętność rzetelnej oceny dzieł sztuki z

punktu widzenia ich wartości artystycznych,
moralnych i społecznych,

Wzrost aspiracji twórczych i rozwoju zdolności

artystycznych.

Wycieczki dostarczają motywów to twórczości

literackiej, plastycznej, filmowej, teatralne i
muzyczne. Są inspiracją do podejmowania prób
wyrażania swoich doświadczeń w formie artystycznej.

Andragogika turystyki

Przedmiotem badań andragogiki turystyki

jest proces przygotowy wania dorosłych
do racjonalnego, nowoczesnego -
preferującego wartości humanistyczne,
umożliwiającego zaspokajanie potrzeb
zdrowotnych, rekreacyjnych i
edukacyjnych - świadomego i celowego,
wyko rzystującego zdobycze nowoczesnej
techniki, ekologicznego uprawiania
różnych form

turystyki pieszej,

żeglarskiej, rowerowej,

samochodowej

,

samolotowej, indywidualnej i zbiorowej,
krajowej i zagranicznej.

Andragogika turystyki jest tą szczególną

dyscypliną naukową, która bada nie tylko
typowe, przeciętne, statystycznie
najczęstsze, zachowa nia turystów w
sytuacjach stabilizacji i zagrożenia,
porządku i dezorganizacji, humanistycznego
współżycia w grupie i konfliktu, konse
kwentnej realizacji programu wycieczki lub
tylko jego wybranych pozycji, lecz także
przedmiotem swoich penetracji, czyni te
formy aktywności turystów, które są
wyrazem nowatorskiego, optymalnego,
przyszłościo wego rozwiązywania
problemów, związanych z podróżowaniem.

Wielowymiarowy charakter turystyki

Udział w turystyce jest źródłem poznania

kraju i świata oraz związanego z tym
przeżywania i doskonalenia. Uczestnictwo
turystycz ne ma zatem charakter
wielowymiarowy. W wymiarze poznawczym
mamy do czynienia z odkrywaniem coraz to
nowych sytuacji, obiektów i zdarzeń, ludzi i
środowisk, krajobrazów i wytworów
cywilizacji, zabytków historycznych i
osobliwości przyrodniczych. To odkrywanie
jest źródłem głębokiej satysfakcji moralnej,
wynikającej z przeświad czenia, że
poznawane środowiska, krajobrazy i
zabytki stają się cennym i trwałym
elementem życia duchowego człowieka,
pryzmatem, przez który patrzy on potem
na świat: doświadczeniem, które kreuje
jego koncepcję życia i sens istnienia.

Turystyka w systemie

kształcenia ustawicznego

Dynamiczny, wielostronny i intensywny rozwój cywilizacji naukowo

- technicznej, kultury oraz życia społecznego zrodził
zapotrzebowanie na powstanie takiego systemu kształcenia,
który umożliwiłby nieustanne nadążanie za rozwojem wszystkich
dziedzin ludzkiej twórczości. Takim systemem jest system
kształcenia ustawicznego. Integralnym składnikiem tego
systemu jest turystyka. Umożliwia ona realizację najważniejszych
celów kształcenia ustawicznego, jakimi są: aktualizacja wiedzy,
wiązanie teorii z praktyką, otwieranie umysłów młodzieży i
dorosłych na nowe, ciągle zmieniające się teorie naukowe,
rozwijanie tych cech osobowości, które umożliwiają
funkcjonowanie w ramach naukowej organizacji pracy, dyscypliny
i od powiedzialności indywidualnej za wyniki swego działania.

Kształcenie ustawiczne sprzyja także rozwijaniu postaw

twórczych i potrzeby nieustannego szukania nowych
rozwiązań problemów zawodowych, spo łecznych,
ekonomicznych, cywilizacyjnych, kulturowych i
rodzinnych. Turystyka sprzyja przede wszystkim
weryfikacji wiedzy uzyskanej w szkole i na uczelni,
wiedzy teoretycznej, niekiedy przestarzałej, niepełnej,
jedno stronnej i uproszczonej. Doświadczenie
turystyczne tworzy realne warunki do konfrontacji i
porównania wiedzy podręcznikowej z rzeczywistością
zwiedzanych krajów.

Istotnym walorem turystyki — jako elementu systemu

kształcenia ustawicznego — jest to, że jej racjonalne
uprawianie umożliwia poznanie rozwoju gospodarki,
kultury i społeczeństwa, jego przeobrażeń ustrojowych,
socjalnych i kulturowych, jego roli i miejsca w kulturze
europejskiej lub światowej, specyfiki mentalności jego
obywateli, istoty i wartości jego tradycji i historii
narodowej.

Udział w wycieczkach krajowych i zagranicznych tworzy

naturalne okazje do rozwijania zainteresowań
intelektualnych uczestników. Zaspokajanie
zainteresowań i ich rozwój stanowią istotę kształcenia
ustawicznego. Wycieczki sprzyjają także wymianie
doświadczeń, poglądów, spostrzeżeń i tym samym
intensyfikują rozwój intelektualny uczestników.

Turystyka ukierunkowana na samokształcenie umożliwia

docieranie do tych unikatowych i oryginalnych
obiektów turystycznych, których poznanie wzbogaca
wiedze o kulturze, historii, przyrodzie, społeczeństwie
i warunkach życia w danym kraju.

Turystyka rozwija zatem zainteresowania społeczne,

kulturoznawcze i przyrodnicze, pobudza wyobraźnię
intelektualną, pomaga w kształtowaniu pojęć o
świecie, uczy zachowania w różnorodnych warunkach,
środowiskach i

kulturach — umożliwia udział w

kształceniu ustawicznym.

Odkrywanie jest źródłem wiedzy człowieka

znajdującego w swoich wędrówkach po kraju i
świecie potwierdzenie tej prawdy, że w każdej
cywilizacji i kulturze tkwią walory humanistyczne,
ukazujące uniwersalne wartości życia ludzkiego, że
wszędzie można znaleźć potwierdzenie wielkości
ludzkiego rozumu i serca, jego dążenia do prawdy,
piękna i dobra.

Odkrywanie kraju ojczystego i świata jest źródłem

zadowolenia i poczucia sensu życia, wynikającego z
faktu, że uroda świata, jego bogactwo kulturowe i
cywilizacyjne jest niewyczerpalne i dostępne dla
każdego, kto zachował wrażliwość i pragnienie
wnikania w jego fascynujące tajemnice.

Poznawanie świata staje się dla turystów źródłem

refleksji nad różnorodnością ludzkich kultur,
cywilizacji, obyczajów i zwyczajów, zachowań
zbiorowych i indywidualnych.

„Cały świat jest ojczyzną dla

mądrego człowieka”

Jan Amos Komeński - pierwszy współtwórca

koncepcji wychowania przez podróże