O figurze

 

Figura św. Floriana w Ostrowcu Świętokrzyskim stoi na placu o takiej samej nazwie przed Urzędem Miasta. Choć to sąsiedztwo jest przypadkowe, można jednak w tym widzieć głębsze znaczenie. Miasto hutnicze Ostrowiec Św., żyjący przez lata przede wszystkim z huty, a i dziś ten zakład jest dominującym, ma swojego patrona, którego figura stoi przed budynkiem, w którym są podejmowane decyzje dotyczące tego hutniczego grodu.

 

Figura św. Floriana została wykonana w tym samym roku, co i figura św. Jana Nepomucena to jest 1776 r. z fundacji małżonków Reginy i Franciszka Szymańskich. Odnawiana była w 1822 r. przez Katarzynę i Mikołaja Janbarskich, a w 1877 r. przez Katarzynę Janbarską. Warunki atmosferyczne i upływający czas sprawiły, że groziło rozpadnięcie się figury. Na zlecenie Urzędu Miasta w 1993 r. dokonano renowacji figury i całego postumentu.

W roku 1995 decyzją Rady Miejskiej figura została przekazana do kościoła Miłosierdzia Bożego na os. Ogrody, a na starym postumencie stanęła figura nowa, dokładna replika starej, wykonana przez kamieniarzy: Tadeusza Karasińskiego z Ostrowca Świętokrzyskiego i braci Zbigniewa i Piotra Skwirowskich z Kunowa.

Napisy

Napisy są mocno zniszczone, ale daje się odczytać:
- od strony Urzędu Miasta:

A. Dni 1776, fundator Szymański i Regina

- od strony ulicy Denkowskiej:

1822 r. postawili Mikołaj i Katarzyna Janowscy, Lipiec 1847 r.

Restaurowała Katarzyna Janowska

- od strony południowej, Okólnej i kościoła:

Postawiono w 1993 roku, kopia rzeźby św. Floriana z 1776 roku dłuta Tadeusza Krasińskiego, Zbigniewa i Piotra Skwirowskich

Lokalizacja:

Plac Św. Floriana

kirkut

Pozostałość cmentarza żydowskiego z 1657 roku na Wzgórzu Miejskim miedzy ulicami Iłżecką, Mickiewicza, Starokunowską i Sienkiewicza. Cmentarz ma formę lapidarium.
Kirkut czynny był od lat 30-tych XVIII wieku do końca II wojny światowej.
Na ostrowieckim cmentarzu chowano Żydów z Ostrowca, Denkowa, Bodzechowa, Goździelina, Szewny, Chmielowa i okolic.

Ostatni znany pochówek odbył się w 1943 roku. Podczas II wojny światowej Niemcy zdewastowali cmentarz. Nagrobki zostały użyte do wybrukowania chodników i ulic w mieście. Cmentarz znajdował się na terenie getta i przeprowadzano tutaj masowe egzekucje Żydów.

W 1957 roku ówczesne władze miasta zajęły część cmentarza i urządziły w tym miejscu park miejski.

Na powierzchni 1 hektara zachowało się około 200 nagrobków, z których najstarszy pochodzi z 1850 roku. Na licznych macewach zachowały się tradycyjne zdobienia i inskrypcje w języku hebrajskim, jidysz i polskim. Zachował się miedzy innymi nagrobek zmarłego w 1928 roku cadyka ostrowieckiego Meira Halewi Halsztoka.
Ocalałe po wojnie macewy, zgromadzone w lapidarium, ze złożoną symboliką religijną, są przykładem dobrej, artystycznej kamieniarki.

sw.michal

 

Utworzenie parafii i budowa kościoła

Dnia 2 sierpnia 1614 roku książę Janusz Ostrogski, kasztelan krakowski, kolejny właściciel Ostrowca wystawił oficjalny dokument powstania parafii. Pleban otrzymał 3,5 łana roli i łąkę. Na wzgórzu w pobliżu rzeki Kamiennej wybudował kościół, być może na miejscu stojącej tu wcześniej kapliczki. 8 sierpnia 1614 r. Biskup Walerian Łubieński z Wołoszczyzny z upoważnienia Biskupa Piotra Tylickiego z Krakowa kościół konsekrował pod wezwaniem Archanioła Uriela . Ten anioł światłości nie występował w dawnych kalendarzach i nie spotykamy go wśród wezwań osiemnastowiecznych kościołów na ziemiach Rzeczypospolitej. To niezbyt znane wezwanie, wynikające z niekompetencji fundatora, zamienione zostało w czasie powtórnej konsekracji kościoła. Kościół posiadał trzy ołtarze: główny pod wezwaniem Archanioła Uriela i dwa boczne pod wezwaniem św. Wawrzyńca i Marii Magdaleny. Kościół zmienił wygląd w latach 1924-1938. Podniesiono go, przedłużono nawę główną, dobudowano nawy boczne, kaplice pogrzebową, salę bracką, zakrystię, wzniesiona okazałą wieżę, a także 3 mniejsze nad nawą środkową i dwiema kaplicami. Parafia liczyła około 800 osób (różne źródła podają inne dane), choć swym zasięgiem terytorialnym obejmowała nie tylko Ostrowiec, ale także sąsiednie wsie. Graniczyła z parafią Denków, Szewna, Kunów, Sienno, Bałtów, Ćmielów. Należała do dekanatu opatowskiego diecezji krakowskiej. Dalsza historia

Ostrowiecki kościół doznał zniszczenia w czasie potopu szwedzkiego. Zniszczenia dokonały wojska księcia siedmiogrodzkiego Jerzego Rakoczego.

Po wojnie kościół został odbudowany. W roku 1672 Biskup Andrzej Trzebicki dokonał rekoncyliacji, czyli powtórnego poświęcenia po dokonanym zbezczeszczeniu, a zgromadzony w parafialnej świątyni lud powierzył opiece nowego patrona św. Michała Archanioła . W ołtarzu wielkim umieszczono obraz Niepokalanego Poczęcia N.M.P. zdobiony koronami i srebrnymi wotami, a w bocznych ołtarzach uczczono św. Annę i św. Kazimierza Królewicza. Obok kościoła znajdowała się dzwonnica i kostnica zaś teren wokół kościoła wykorzystywany był jako cmentarz i ogrodzony.

Z wizytacji z 1682 roku wynika, że kościół parafialny posiadał sporą liczbę utensyliów i szat liturgicznych, a mianowicie monstrancję "srebrną złocistą w słońce robioną", trzy złote kielichy z patenami, dwie puszki, baldachim, lichtarze, ornaty, kapy itd. Kościelny księgozbiór liczył 63 woluminy, głównie kazań oraz podręczników dla spowiedników i kaznodziejów.

Szczegółowy opis parafii zawiera wizytacja z 1748 roku. W kościele były wówczas cztery ołtarze. Uposażenie kościoła, poza gruntami i dziesięciną, obejmowało czynsz od sumy 1500 złp, ulokowanej na khale ostrowieckim. Dochód proboszcza wynosił niespełna 800 złp.

W 1772 roku dziedziczka dóbr ostrowieckich Konstancja z Denhoffów (z pierwszego męża Sanguszkowa, z drugiego męża Rogalińska) znana z pobożności, dokonała przebudowy i modernizacji świątyni. Prace budowlane trwały jeszcze po jej śmierci. Przebudowy dokończył w roku 1803 jej spadkobierca książę Józef Klemens Czartoryski. Nie zrealizowano do końca zamierzonego dzieła, nie zbudowano dwóch wież. Przerwano ich budowę na wysokości gzymsu wieńczącego. Wieże zakończono dwoma cebulastymi kopułami. Pomiędzy wieżami usytuowana została kruchta. Całość przykrywał dwuspadowy dach, oddzielny dla nawy i prezbiterium pokryty gontem. W roku 1896 wikariusz parafii ks. Feliks Latalski, zastępujący przez długie lata chorego ks. proboszcza Romana Majewskiego, usunął zbutwiały gont i pokrył dach cynkową blachą. Z racji wzrastającej liczby mieszkańców Ostrowca, a tym samym wiernych parafii św. Michała zaistniała potrzeba budowy większego kościoła. Myśl tę podjął ks. Jan Naulewicz, proboszcz parafii św. Michała w latach 1902-1910. W roku 1904 zwrócił się do inż. architekta Stefana Szyllera z Warszawy z propozycją zrobienia projektu rozbudowy istniejącego kościoła. W zbiorach archiwalnych Muzeum Historyczno - Archeologicznego w Ostrowcu Świętokrzyskim znajdują się fotokopie projektu przebudowy kościoła św. Michała noszące datę 3/16 sierpnia 1904 r. Dotyczą niezrealizowanej pierwszej wersji przebudowy. Natomiast w Archiwum Akt Nowych w Warszawie przechowywany jest komplet dokumentacji przebudowy noszący datę 1924 r. Dystans 20 lat dzielący powstanie tych dwóch różnych projektów dotyczących przebudowy tego samego kościoła można wyjaśnić okolicznościami: dyskusją nad projektem, dalej wybuchem pierwszej wojny światowej i z pewnością brakiem stabilizacji gospodarczej i trudną sytuacją materialną parafii.

Rozbudowę kościoła rozpoczął ks. proboszcz Wacław Wodecki w 1923 r. posługując się pierwszą wersją projektu, a od 1924 wersją zmienioną. Nie jest wiadomo co zaważyło na tym, aby tych zmian dokonać. Powstała piękna bryła kościoła, która w swojej architekturze łączy motywy stylistyki późnorenesansowej z barokowymi.

Stary korpus kościoła został całkowicie wtopiony w bryłę nowej świątyni. Nawa główna, trójprzęsłowa, oparta została na zarysie starych murów zewnętrznych. W części posłużyły one do uformowania filarów oddzielających ją od nowych dobudowanych naw bocznych. Powstał w ten sposób trójnawowy, trójprzęsłowy, bazylikowy korpus poprzedzony od zachodu czworoboczną wieżą, z przylegającymi do niej od południa sienią i składzikiem, a od północy kaplicą pogrzebową. Prezbiterium jednoprzęsłowe zamknął architekt półkolistą absydą, sytuując przy nim od północy zakrystię i pomieszczenie dla bractwa. Od południowej strony prezbiterium architekt zaprojektował kaplicę, którą przykrywa kopuła z latarnią. Kaplica ta otrzymała połączenie korytarzowe z zakrystią, obiegającą od zewnątrz po łuku absydę. Dachy kościoła pokryte były dachówką. Dachówka z dolnego dachu została potem zastąpiona ocynkowaną blachą, zaś na górnym dachu blachą miedzianą.

Fundusz budowy kościoła stanowiły: ofiary składane na tacę, ofiary zbierane przez członków Komitetu Budowy Kościoła od mieszkańców parafii w ich domach, ofiary złożone do puszek, a ustawiane w różnych zakładach pracy i różnych instytucjach, ofiary złożone przez różne firmy i osoby indywidualne, dochód z urządzanych zabaw, loterii itp. Były też zaciągane pożyczki. Pewnie z racji różnych trudności ks. proboszcz Wacław Wodecki zrezygnował z funkcji proboszcza ostrowieckiej parafii przenosząc się na takie samo stanowisko do Staszowa. Dalszą budowę kościoła kontynuował ks. Tadeusz Szubstarski, który przybył do parafii w roku 1934. Obydwu proboszczów w budowie kościoła wspierał Komitet Budowy Kościoła.

Kościół dziś

Jako datę ukończenia budowy kościoła przyjmuje się rok 1938. Faktycznie prace przy jego wykończeniu trwały w dalszym ciągu. W 1944 roku arch. Józef Jamroz (zm. 1985 r.) wykonał ołtarz główny z kamienia. Uroczystej konsekracji kościoła dokonał w 1959 roku Jego Ekscelencja Ksiądz Biskup Piotr Gołębiowski. Malowanie kościoła miało miejsce w latach sześćdziesiątych, a zostało wykonane przez malarza Zygmunta Klaryskę z Torunia.

W kościele są cztery ołtarze oraz ołtarz "soborowy", przy którym odprawiana jest Msza święta. W ołtarzu głównym nad tabernakulum jest duży obraz Matki Bożej Częstochowskiej, zasłaniany przez obraz Matki Bożej Różańcowej, w szczycie ołtarza znajduje się obraz Patrona parafii św. Michała Archanioła. Ołtarz w lewej nawie kościoła (od strony północnej) jest poświęcony czci Najświętszej Maryi Panny. Jest tam obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy. W szczycie tego ołtarza jest obraz św. Józefa. W prawej nawie kościoła ołtarz z obrazem św. Anny, a nad nim obraz św. Antoniego Padewskiego. Trzeci boczny ołtarz znajduje się w kaplicy. Nad poziomem mensy ołtarzowej stoi rzeźba Pana Jezusa z otwartym sercem, a u jego stóp dwie klęczące postacie.

Ważna data w historii kościoła był 12 czerwca 2000 roku. Podczas uroczystej Mszy Świętej, której przewodniczył Jego Ekscelencja Ksiądz Biskup Wacław Świerzawski, kosciół został podniesiony do rangi kolegiaty.

Parafia posiada akta parafialne od 1797, nie są jednak kompletne.

pomnik jana pawła II

Od herbu zaczyna się przestrzenna koncepcja pomnika Jana Pawła II. Wzdłuż schodów znajdzie się 26 przepołowionych białych i czerwonych kamieni z nazwami papieskich encyklik i dokumentów. Skarpę podtrzymywać będzie dziewięć kamiennych tablic z hasłami papieskich pielgrzymek do naszej Ojczyzny. Zwieńczeniem pomnika jest figura Jana Pawła II.

 

Figurę Jana Pawła II poświecił ksiądz biskup Andrzej Dzięga 19 listopada 2006 roku.

tablica jana pawła II

TABLICA PAMIĄTKOWA

 

"DOBRYM SAMARYTANINEM JEST KAŻDY KTO SIĘ ZATRZYMUJE,

ABY  TROSZCZYĆ SIĘ O TYCH, KTÓRZY CIERPIĄ"

JAN PAWEŁ II

KIERUJĄC SIĘ NAUCZANIEM OJCA ŚWIĘTEGO JANA PAWŁA II

OBIEKT TEN NA HOSPIJCUM - DOM ULGI W CIERPIENIU

PRZEKAZUJĄ

RADA POWIATU OSTROWIECKIEGO I STAROSTA OSTROWIECKI

DLA UPAMIĘTNIENIA PONTYFIKATU NASZEGO WIELKIEGO RODAKA

TABLICA TA POŚWIĘCONA PRZEZ PAPIEŻA BENEDYKTA XVI

WMUROWANA ZOSTAŁA 16 PAŹDZIERNIKA 2006

Tablicę wdzięczności oraz upamiętnienia pontyfikatu sługi Bożego Jana Pawła II wmurowano 16 października 2006 r. w budynku przy ul. Focha 5 w Ostrowcu Świętokrzyskim, w którym mieścić się będzie Hospicjum - Dom Ulgi w Cierpieniu im. Jana Pawła II. Tablicę odsłonił oraz Mszę Świętą odprawił bp Andrzej Dzięga. Uroczystości towarzyszył koncert zespołu Deus Meus, wystawa Tadeusza Kurka oraz Bieg nad Kamienną. Tablicę poświęcił i pobłogosławił Ojciec Święty Benedykt XVI na krakowskich Błoniach w niedzielę 28 maja 2006 r

SZNUR

W nocy z 15 na 16 września 1942 roku gestapo aresztowało kilkudziesięciu mieszkańców Ostrowca Świętokrzyskiego. Uwięziono ich w areszcie magistrackim przy ulicy Głogowskiego, skąd doprowadzani byli na przesłuchania do siedziby gestapo mieszczącej się w dawnym domu nauczycielskim przy ulicy Żeromskiego. 29 września 1942 roku ogłoszono wyrok śmierci na uwięzionych. Wyrok i egzekucja miały zastraszyć i zmusić naród polski do uległości. W dniu 30 września 1942 roku koło godziny 14.00 niemiecka żandarmeria obstawiła Rynek. Usunięto z niego ludność polską, nakazano pozamykać sklepy, okna i okiennice. W wylotach ulic ustawiono posterunki z bronią maszynową. Gestapowcy przeprowadzili skazańców z aresztu na miejsce egzekucji. Ustawiono ich w grupie, w pewnej odległości od szubienicy. Skazańcy zachowywali się spokojnie i z godnością. Każdy kolejno wyczytany, żegnając pozostałych podchodził pod szubienicę.

Większość skazanych była związana z organizacjami konspiracyjnymi. Wybrani z różnych warstw społecznych stanowili elitę Ostrowca Świętokrzyskiego. Po zakończeniu egzekucji oprawcy odjechali, ludności pozwolono wyjść na Rynek, gdzie do godziny 18.00 wisiały ciała zamordowanych. Zdjęte z szubienicy zwłoki złożono na platformie konnej. Ciał rodzinom nie oddano, zostały przewiezione za cmentarz parafialny przy ulicy Denkowskiej. Pochowano je w zbiorowej mogile na terenie wyrobiska piasku. W maju 1944 roku specjalna ekipa niemiecka przy pomocy żrących substancji zatarła ślad popełnionej zbrodni. Po wojnie na Rynku w miejscu egzekucji stanął krzyż. Został on usunięty przez późniejsze władze. 1 maja 1956 roku odsłonięto w tym miejscu pomnik dedykowany Bohaterom i wyzwolicielom. Pomnik ten w roku 1991 został rozebrany, a w jego miejscu powstał nowy, przedstawiający sznur wyrywający kostki bruku autorstwa Beaty Karaś. Uroczyste odsłonięcie pomnika odbyło się 30 września 1992 roku. Od strony środka Rynku zamontowano tablice z nazwiskami straconych osób.

Palladiański styl architektury styl humanistyczny, klasycznie monumentalny, konstrukcyjnie logiczny i funkcjonalny, wzorowany na antycznych porządkach archit., ale z modyfikacjami.  

Etym. - od nazwiska twórcy stylu, wł. architekta i teoretyka archit., Anadrea Palladia (właśc. Andrea di Pietro, 1508-80).

---