LEKI W LECZENIU AFEKTYWNYCH
ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH-
LECZENIE DEPRESJI

prof. dr hab. med. Ivan KOCIĆ

CHOROBA AFEKTYWNA-
DEPRESJA

FAKTY:

CORAZ WIĘCEJ CHORYCH
SAMOBÓJSTWA

Fakty i statystyka



7-8%



Nawracająca choroba



ENDOGENNA (PRAWDZIWA) Kobiety >

Mężcz.



około 25 roku



~50% concordance for monozygotic twins



Length of episode varies



Remission is common



Risk of suicide



Dwubiegunowa: Kobiety = Mężcz.



Similar in children and adults, ~80%

concordance in monozygotic twins

Genetic influence on depression

Risk of developing unipolar depression increases with
multiple family members with depression

Wskazania do stosowania leków
anty-depresyjnych

DSM IV Criteria 1-4 for major

depressive episode (5/9):

1.

Persistence of depressed mood

nearly every day (> 2 weeks)

2.

Diminished interest or pleasure, eg.,

loss of libido (anhedonia and

vegetative)

3.

Weight fluctuations and loss of

appetite (vegetative)

4.

Insomnia or hypersomnia

(vegetative)

Efekty leków anty-D na oun



Działanie na neuromediatory



Norepinephrine (noradrenaline): NE



Dopamine: DA



Serotonin (5-hydroxytryptamine): 5-HT

Leczenie depresji



Farmakologiczne



Trójcykliczne A-D (TCA)



Heterocykliczne (albo 2 i 3 generacji



Inhibitory Monoamine oxidase

(MAOI)



Selective serotonin reuptake

inhibitors (SSRI)



Nie-farmakologiczne metody



Electroconvulsive therapy (ECT)



Nefazodone has additional weak SSRI

activity but has now been withdrawn due

to risk of hepatitis.



RIMA, reversible inhibitor of monoamine

oxidase;



NaRI, noradrenaline reuptake inhibitor;



SNRI, serotonin and noradrenaline

reuptake inhibitor;



NaSSA, noradrenaline and specific

serotonergic antidepressant.

Mechanizmy działania
leków A-D



Zwiększenie poziomi

neuromediatorów w synapsach



Hamowanie procesu inaktywacji

amin biogennych



Reuptake pumps



Enzymatic inactivation (MAO)



Autoreceptors



Zmiany ekspresji receptorów (po

dłuzszym stosowaniu)

Synaptic Effects

TCA



Amitriptyline



Amoxapine



Clomipramine



Desipramine



Doxepin



Imipramine



Nortriptyline



Podawane doustnie, wchłaniają się dobrze ale

są intensywnie rozkładane przy pierwszym

przejściu przez wątrobę; wszystkie aktywne,

niektóre maja aktywnych metabolitów tez

(Amit. I Imipr.)

Mechanizm działania



Blokowanie wchłaniania zwrotnego
NA i SR ale również receptorów Ach i
H1



Stosowane w leczeniu podstępnych
depresji, objawiających się
jadłowstrętem, chudnięciem,
bezsennością.



Objawy fizyczne odpowiadają na
leczenie poi 2 tyg. , psychiczne po
4!!!

SSRI



Citalopram



Escitalopram



Fluoxetine



Fluvoxamine



Paroxetine



Sertraline



Venlafaxine



Nagłe odstawienie tych leków grozi

zespołem odstawienia-nudności,

wymioty, ataxia, drżenia, lęk, płaczący

głos, nadpobudliwość, barwne sny!!



U osób do 18 roku a nawet do 25-mogą

powodować nasilenie tendencji

samobójczych!!!

Wskazania i mechanizmy
działania



Serotonina wzrasta w synapsach



Podobne wskazania i skuteczność do

TCA, dodatkowo w OCD (obssesive-

compulsive-disorders)



Dodatkowo: panika, zespól

menstruacyjny, zaburzenia apetytu, lęk

itd….



INTERAKCJE: SSRI hamują enzymy

oksydacyjne dla wielu leków



NIE STOSOWAĆ RAZEM Z MAO-I!



Citalopram albo paroxetine +

warfarina=krwotok

MAO-I



Phenelzine



Tranylcypromine



+ Moclobemid (odwracalny



Podawane doustnie, dobrze się
wchaniaja, metabolizowane we
wątrobie do nieaktywnych metabolitów



Dietetyczne restrykcje (ser, wino,
jogurt, banany)



Nie stosować z sympatykomimetykami i
z SSRI czy TCA

Nowe A-D (hamowanie
wychwytu zwrotnego NA i S)



Maprotiline



Mirtazapine



Bupropion (DA?)



Venlafaxine



Trazodone



Nefazodone (+ bloker receptorów 5-HT)



NIE STOSOWAĆ Z MAO-I



Tra. i Nef. mogą podnosić poziom

Digoksyny i fenytoiny!!

Metabolizm

Działania uboczne



MAO inhibitors



dietary restrictions –



serotonin syndrome-



Tricyclic Antidepressants



cardiac arrhythmias, respiratory
depression



serotonin syndrome



severe sedation

Działania uboczne-2



Blockade of NE uptake



tachycardia



tremors



Blockade of 5-HT uptake



GI disturbances



interactions with l-tryptophan



increase/decrease in anxiety (dose

dependent)



sexual dysfunction



Blockade of histamine receptors



potentiation of depressant drugs



sedation



weight gain



hypotension



Blockade of Ach receptors



blurred vision,



drymouth



constipation

Efficacy of Antidepressant
Therapy



Use of a placebo or active control
(randomized, controlled clinical
trial) or any control



Consistency of study populations



Efficacy of one group over another?



Treatment guidelines



dose, duration, compliance



starting dose-enduring response



patient compliance-adverse events

Wskazania i zalecenia dla
poszczególnych grup leków



MAOi



atypical and
refractory (fail to
respond to other
types of
medications)



TCA



melancholic

depression



not effective in

reactive depression

SSRI

mild to moderate
depression
better tolerated than TCAs
do not take with MAOi

Heterocyclics

use when severe insomnia
is present
useful in elderly

Anty- D

TCA

Amitriptyline:10,25 i 50mg, 100 i 150 mg tab.
10mg/ml pozajelitowo;
Imipramine 10,25,50mg tab.

II gen:

Mirtazapine 7,5, 15 i 30mg tab;Venlafaxine, 25,50 i 100mg

tab ;

SSRI:

Citalopram: 10,20,40mg tab;
Fluoxetine:10,20,40mg kaps;
Sertraline, 25, 50 i 100mg tab;
MAO:
Tranylcypramine:10mg tab
Phenelzine 15mg tab

Farmakologia Litu



Wchłanianie: Wchłania się całkowicie w czasie

6 – 8h ; szczyt stężenia w surowicy 0,5 do 2h



DystrybucjaW całej wodzie organizmu; wolno

wchodzi do przedziału wewnątrzkomórkowego.

Początkowo objętość dystrybucji wynosi 0.5 L/kg,

następnie wzrasta do 0.7-0.9 L/kg; obecny także

w kościach. Nie wiąże się z białkami.



MetabolizmNie jest metabolizowany.



WydalanieWydalany całkowicie z moczem.

Klirens wynosi 20% klirensu kreatyniny. Czas

półtrwania w surowicy wynosi ok. 20

godzin.Stężenie terapeutyczne w

surowicy0.6-1.4 mEq/L.



Dawkowanie0.5 mEq/kg/dobę w dawkach

podzielonych.

Mechanizm działania Litu

LEKI
NOOTROPOWE

Wyróżniamy 2 grupy tych leków:



Właściwe leki nootropowe, które

normalizują metabolizm neuronów

poprzez zmniejszenie zapotrzebowania

na tlen lub zapobieganie rozprzęganiu

fosforylacji oksydacyjnej w

mitochondrium.



Leki poprawiające przepływ krwi, co

przyczynia się do lepszego zaopatrzenia

tkanki mózgowej w tlen.

Pod względem chemicznym leki

nootropowe są głównie pochodnymi
pirolidonu i aminoetanolu

1.

Pochodne pirolidonu

Jako pierwszy lek nootropowy

wprowadzono do lecznictwa piracetam

Masa molowa:
142,156 g/mol

2-okso-

1-pirolidynoacetamid

C

6

H

10

N

2

O

2

Działanie piracetamu:



Usprawnia metabolizm komórek
nerwowych,zwiększa ich odporność na
niedotlenienie,zwiększa syntezę i
wykorzystanie związków
wysokoenergetycznych, w wyniku czego
następuje poprawa zdolności uczenia się,
zapamiętywania i koncentracji uwagi



Wpływa na właściwości reologiczne krwi
poprzez:



Zmniejszenie agregacji trombocytów i zwiększenie
elastyczności krwinek czerwonych



Zmniejszenie oporu naczyniowego i zwiększenie
elastyczności naczyń włosowatych, w wyniku czego
poprawia się mikrokrążenie mózgowe

Wchłanianie i wydalanie:

Po podaniu doustnym piracetam wchłania się

szybko i całkowicie.
Maksymalne stężenie w krwi osiąga po 45 min, w

płynie mózgowo-rdzeniowym po 2-8 h.
Okres półtrwania w krwi wynosi 4-5 h, w płynie

mózgowo-rdzeniowym 6-8 h.
W przypadku niewydolności nerek okres ten ulega

wydłużeniu.
Wydalany jest przez nerki w stanie

niezmienionym w ciągu 30 h.

Zastosowanie:



W zaburzeniach pamięci i koncentracji uwagi w
podeszłym wieku



W udarze mózgu, zawrotach głowy pochodzenia
ośrodkowego, osłabienie OUN po operacjach
neurochirurgicznych



U dzieci z zaburzeniami zachowania i trudnością
czytania



W przewlekłym i ostrym alkoholizmie, w przewlekłych i
ostrych zatruciach narkotykami, w zatruciu tlenkiem
węgla



Nieprawidłowa budowa krwinek czerwonych



Zaburzenia czynności OUN przez miażdżycę

Działanie niepożądane:



Występuje najczęściej u osób w podeszłym

wieku, przy dawkach większych niż 2,4 g
dziennie



Mogą wystąpić: nerwowość, drażliwość,

bezsenność, lęk, drżenie i pobudzenie, rzadziej
zmęczenie i senność



Rzadziej występują zaburzenia żołądkowo-

jelitowe, ból i zawroty głowy, bóle brzucha,
nudności, biegunki



Także przyrost masy ciała, suchość śluzówek

jamy ustnej, zwiększone libido



Interakcje:



Nasila działanie amfetaminy,jej
pochodnych oraz niektórych
psychoanaleptyków



Może nasilać działanie hormonów
tarczycy



Analogi piracetamu
wprowadzone do lecznictwa:



Oksiracetam



Pramiracetam



Aniracetam



Wykazują one większą aktywność od
piracetamu



Z analogów piracetamu w
badaniach klinicznych
wykorzystuje się:



Etiracetam



Nefiracetam



Dupracetam

Analogi piracetamu

Pramiracetam

Nefiracetam

PRAMISTAR

Oxiracetam

NEUPAN,

NEUROMET

Etiracetam

Aniracetam

DRAGANON
RESET, SARPUT

Pochodne aminoetanolu



Deanol



Deanol stosowany jest m.in. w
postaci diwodorofosforanu i 4-acetamino-benzoesanu
(BIMANOL). Zwiększa
przewodnictwo międzyneuronowe, poprawia nastrój,
zwiększa napęd psychoruchowy, działa
przeciwdepresyjnie. Deanol stosuje się również w
przewlekłych zaburzeniach emocjonalnych, nerwicach
depresyjnych, w niektórych postaciach schizofrenii, w
encefalopatii miażdżycowej.



U dzieci jest stosowany w leczeniu
zaburzeń koncentracji uwagi, trudności uczenia oraz w
przewlekłych stanach zmęczenia i moczeniu
nocnym.                   

 Meklofenoksat



Meklofenoksat przeciwdziała niedotlenieniu mózgu powstałemu
wskutek niedostatecznego zaopatrzenia w tlen, jak również w wyniku
zaburzeń w procesach wykorzystania tlenu.



Poprawia również wykorzystanie glukozy przez mózg, przez co ułatwia
utrzymanie bilansu energetycznego przy niedostatecznej podaży
tlenu i starzeniu się komórek mózgu. Rozszerza naczynia mózgowe,
zwłaszcza w substancji szarej.



 



Meklofenoksat zwiększa siłę skurczu mięśnia sercowego, przyśpiesza
wentylację płuc, podnosi ciśnienie krwi. Znosi stan senności i
znużenia. Stosowany jest w śpiączce pourazowej, po zabiegach
chirurgicznych na mózgu, w narkolepsji, w chorobie Alzheimera i
Parkinsona, w niedotlenieniu noworodków, w zaburzeniach uczenia
się i adaptacji do środowiska dzieci, w moczeniu nocnym u dzieci, w
zaburzeniach pamięci i kojarzenia u osób starszych, w leczeniu
alkoholizmu, w zatruciach barbituranami i tlenkiem węgla, w stanach
wyczerpania umysłowego.



Przeciwwskazany w przypadku padaczki i schizofrenii.



Uznawany jest za lek bezpieczny.

Pirisudanol



Pirisudanol (bursztynian dimetyloaminoetanolu i
witaminy B

6

) stymuluje układ siatkowaty, poprawia

hemodynamiczne i metaboliczne warunki
funkcjonowania neuronów, zwiększa zużycie glukozy i
uwrażliwia krążenie mózgowe na działanie CO

2.



 



Pirisudanol jest stosowany w leczeniu upośledzenia
pamięci, trudności koncentracji uwagi, w opóźnieniu
rozwoju psychomotorycznego u dzieci.

Cholina



Cholina, zwana witaminą Bt, jest  witaminą ożywiającą umysł. Już w
okresie niemowlęctwa dzięki cholinie znajdującej się w mleku matki
rozwija się mózg i cały system nerwowy. Podczas przemiany
materii z choliny wytwarza się także acetylocholina, która jest
odpowiedzialna za prawidłowe funkcjonowanie mózgu i układu
nerwowego. Dzięki temu jesteśmy w stanie skoncentrować się przy
wytężonym działaniu i wykazać pomysłowością. Jeżeli jednak
brakuje  w organizmie choliny, stany takie są krótkotrwałe



Cholinę próbuje się wykorzystywać w leczeniu:



§         choroby Huntingtona,



§         dyskinezy, zaburzeń pracy układu nerwowego związanych z
niskim poziomem acetylocholiny w mózgu:



         - choroba Alzheimera,



         - niezdolność do uczenia się,



         - utrudnione uczenie się mowy



         - opóźnienie funkcji motorycznych.

Estry choliny



Citocolina



Gliatilina



Stosowana jest w zaburzeniach ukrwienia
mózgowego.  Citicolina stymuluje syntezę fosfolipidów
i przeciwdziała obrzękom w oun. Przypuszczalnie zwiększa
tolerancję mózgu na niedotlenienie oraz zmniejsza zaburzenia
neurologiczne wywołane niedokrwieniem.

Lecytyna



Lecytyna (fosfolipid) zawiera
głownie fosfatydylocholinę, fosfatydyloetanoloaminę, fosfatydyloserynę            
               i fosfatydyloinozytol oraz inne substancje tj. triacyloglicerole, wolne
kwasy tłuszczowe i węglowodany.



 



W lecznictwie stosowane są preparaty lecytyny m.in.



Ø      BUERLECITHIN, LECITAN (zawiera lecytynę sojową),



Ø      LECITHIN (zawiera lecytynę sojową + olej sojowy) oraz preparaty złożone
lecytyny z dodatkiem glukozy i witamin



Ø      preparaty zawierające niektóre składniki lecytyny, np. GLIATILIN
(zawiera alfosceran choliny), BROS (zawiera fosfatydyloserynę), FOSFORINA
(zawiera diwodorofosforan  L-seryny).



 



Składniki lecytyny wchodzą w skład błon komórkowych, co stwarza przesłanki
do stosowania lecytyny (lub jej składników) w procesach zwyrodnieniowychoun.
Ponadto preparaty lecytyny stosowany są w okresie rekonwalescencji, w
stanach wyczerpania, a także w hiperlipidemii i leczeniu niewydolności
oddechowej  u wcześniaków, spowodowanej niedoborem surfaktantu