Rzeźba na obszarach o

budowie płytowej

Denudacja

Denudacja to ogół procesów, które niszczą
powierzchnię Ziemi. Prowadzą one do
wyrzeźbienia i wyrównania powierzchni.
Wyróżniamy: erozję lodowcową, erozję rzeczną,
erozję wiatrową …

Budowa płytowa

Najprostszy styl budowy geologicznej to
wychodnie skalne, które zalegają horyzontalnie i
nie uległy deformacjom pod wpływem ruchów
tektonicznych.

http://turystyka.wp.pl/gid,15612502,kat,1036543,title,Wymarzone-
podroze-naszych-Internautow,galeria.html?ticaid=11467e

Budowa płytowa charakteryzuje się tym, że
warstwy o odmiennej litologii i stratygrafii
zalegają horyzontalnie i poszczególne warstwy są
mniej lub bardziej odporne na erozję.

Podstawowa reguła: im warstwa bardziej odporna

na erozję (denudację), tym stok bardziej stromy .

Jeśli warstwy zalegające poziomo i są zbudowane
z ławic o różnej miąższości to fakt ten ma to
istotny wpływ na kąt zapadania stoku.

Zrównanie strukturalne

http://turystyka.interia.pl/galerie/*/finalisci-siedmiu-nowych-
cudow-natury/zdjecie/duze,1525137,16

•występuje na stropowej części warstwy odpornej na
wietrzenie

•czasami obejmuje dużą powierzchnię

Zrównanie strukturalne w fazie dojrzałej
nazywane jest penepleną.

Peneplena jest to płaski obszar, z którego w

procesie denudacji wszystkie osady zostały
odprowadzone.

http://backpackersclub.pl/news/migawki-z-podrozy-po-swiecie/

Płaskowyż

• obszar wysoko położony o płaskiej lub falistej

powierzchni;

• o stromych stokach, będący fragmentem

wydźwigniętej powierzchni zrównania.

http://galeria.interia.pl/praca,w_id,887475,ref,1,P%B3askowy%BF

Stoliwo

• charakterystyczna forma krajobrazu dla budowy

płytowej;

• góry lub pojedyncza góra o płaskim szczycie;
• powstaje na skutek selektywnej, intensywnej

degradacji erozyjnej warstw skalnych tworzących
wierzchołek, w wyniku czego odsłonięta zostaje
płaska, odporna na działania erozyjne, niżej
położona warstwa skał.

http://geogrzes.blog.onet.pl/2010/08/07/najwyzsze-szczyty-polskich-
pasm-gorskich/

https://podrozezmamaitata.wordpress.com/category/region/dolny-
slask/sudety/ziemia-klodzka/

Ostaniec – góra świadek

Ostaniec jest to wzniesienie powstałe w wyniku
wietrzenia i erozji. Ostańce występują jako
wyizolowane formy terenu, często o stromych,
skalistych stokach. Świadczą o dawnym zasięgu
cofających się płyt.

http://porosinscy.blogspot.com/2010/10/usa-day-7-kanion-antelope-i-
dolina.html

Cechy:

•formy izometryczne
zbliżone do koła;

•rozrzucone bezładnie na
obszarze
zdenudowanym.

W Polsce istnieje różnica pomiędzy twardzielami
(twardzielcami), a ostańcami. Polega ona na
różnicach w procesie powstawania. Twardzielce
powstają w wyniku różnic odporności skał na
procesy niszczące; ostańce powstają gdy takich
różnic w odporności nie ma, a powody ich
wyodrębnienia są inne (erozja).

http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Monument_Valley_Sunset_Thun
derstorm.jpg

http://pl.wikipedia.org/wiki/Twardzielec#mediaviewer/File:Uluru_1.JP
G

Urulu (Australia)

„Skalne miasta”

W masywach skalnych, w których dochodzi do
koncentracji erozji wzdłuż powierzchni spękań mogą
powstawać skalne miasta. Składają się one z wież i
masywów o pionowych ścianach, oddzielonych
systemem wąskich
i głębokich rozpadlin,
krzyżujących się ze sobą.
Ściany podlegają stałemu
wietrzeniu i ruchom
masowym, dlatego cześć
rozpadlin jest wypełniona
oderwanymi głazami.

http://www.mariusztravel.com/kraje/czechyzdjecia1.php

Amfiteatry

Zmniejszenie wytrzymałości wyżej leżącej serii
skalnej i stabilności progu wywołanej sufozją,
prowadzi do otwierania się szczelin, przechylania
pakietów i obrywów. W wyniku koncentracji
procesów niszczących, próg na tym odcinku cofa
się i powstaje wcięta w płaskowyż głęboka
amfiteatralna nisza.

Strefa klimatu umiarkowanego

Charakterystyczne formy dla tego klimatu
występują w gruboławicowych piaskowcach
kwarcowych wzdłuż południowego podnóża
Sudetów. Wyznacznikiem są: progi zwieńczone
urwiskami, ostańcowe stoliwa, głębokie kaniony,
izolowane wieże i baszty tworzące labirynty skalne.
Powstawanie tak zróżnicowanych form uzależnione
jest od rozczłonkowania płyt piaskowcowych i zależy
od głównych linii odwodnienia i gęstości młodych
linii uskokowych.

• wietrzenie mrozowe;
• obecność potoków i rzek płynących okresowo;

Zwrotnikowa strefa pustyń i

półpustyń

Typowymi formami rzeźby pustynnej są: wysokie urwiska
skalne, góry-świadki, bezwodne poszerzone szczeliny między
skalnymi monolitami, łuki skalne, iglice i formy wietrzenia
kawernowego.

• podnóża skalnych urwisk są pozbawione rumowisk;
• ściany skalne są pokryte czerwono-brązową skorupą, która

hamuje dezintegrację granularną;

• znaczące znaczenie odgrywa erozja wiatrowa;
• tereny pustynne charakteryzują się dużymi dobowymi

wahaniami temperatur, toteż wpływ na rzeźbę ma wietrzenie
fizyczne;

• woda jest głównym czynnikiem modelującym obszary o klimacie

suchym. Za podstawowe procesy uznaje się spłukiwanie
bruzdowe i wąwozowe, zmyw warstwowy albo pokrywowy.
Znaczącym czynnikiem jest również erozja źródliskowa w
miejscach skoncentrowanego wypływu wód podziemnych. W
efekcie powstają amfiteatry skalne, okapy i alkowy.