Wirusowe

zakażenia dróg

oddechowych

Pytanie



Przychodzi baba do apteki, skarży się na:



Gorączkę ~38 C



Bóle mięśniowe



Produktywny kaszel



Osłabienie



Ból gardła



Katar



Prosi o pomoc w doborze leku, co poradzisz?

Jakie należy zadać sobie pytania?



Wirus czy bakteria?



Jeśli wirus, jakie leki?



Jeśli bakteria, jakie leki?



Zbijać gorączkę czy nie?



Lek hamujący kaszel czy wykrztuśny?



Jeśli hamujący kaszel to czy na bazie opioidu?



Jeśli wykrztuśny to który?

Przeziębienie



Wirusowa (!) infekcja górnych dróg

oddechowych. Główne objawy to katar, kaszel,
ból gardła i podwyższona temperatura ciała.
Objawy zwykle ustępują po 5–7 dniach.

Przeziębienie



Faza naczyniowa (trwająca 3 do 5 dni) – wirusy wnikają do ustroju i organizm
uruchamia mechanizmy obronne. Występują takie objawy jak: gorączka, ból,
rozszerzenie naczyń, co powoduje wyciek z nosa, a następnie uczucie zatkania nosa,
przekrwienie i obrzęk błony śluzowej nosa. W tej fazie choroby stosuje się środki
obkurczające naczynia, środki działające miejscowo, leki antyhistaminowe,
przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwgorączkowe oraz leki przeciwkaszlowe.



Faza komórkowa – charakteryzuje się zmianami struktury śluzu komórkowego i
powstaniem nacieku komórkowego. Towarzyszą temu: zmiana charakteru wydzieliny z
nosa, zmiana charakteru kaszlu, trudności w odkrztuszaniu, uczucie rozbicia i
osłabienia wynikające z odwodnienia. Na tym etapie wskazane jest podawanie leków
przeciwzapalnych, przeciwgorączkowych, przeciwbólowych oraz rozrzedzających
wydzielinę i wykrztuśnych oraz odstawienie leków przeciwkaszlowych,
antyhistaminowych i obkurczających naczynia, które zaczynają przeszkadzać w
odkrztuszaniu gęstej wydzieliny.



Faza trzecia – zakażenie bakteryjne i ewentualne powikłania; zmiana charakteru
wydzieliny na gęstą, zieloną o nieprzyjemnym zapachu, utrzymująca się długo
gorączka lub jej wzrost. Rozszerzenie procesu zapalnego poza jamę nosowo-gardłową,
na zatoki, ucho, oskrzela, płuca. Na tym etapie często trzeba już podać pacjentowi
antybiotyk.

Przebieg przeziębienia

Leki Wykrztuśne



Przez swój mechanizm drażniący pobudzają

gruczoły oskrzelowe do wydzielania płynnej
wydzieliny, którą łatwiej usunąć w odruchu
kaszlowym niż lepką wydzielinę zapalną.



Dzielą się na różne grupy. Ze względu na ich

słabe działanie są stosowane w miesznkach,
które zawierają leki z różnych grup.

Efedryna



Sympatykomimetyk (pobudza receptory α

oraz β)



Zmniejsza przekrwienie błony śluzowej, dzięki

czemu zmniejsza powstawanie wydzieliny



Rozkurcza mięśnie gładkie



Działając na OUN poprawia samopoczucie

chorego



Stosując preparaty zawierające efedrynę (zw.

Tussipect) należy pamiętać o ludziach z
chorobami serca (zaburzenia rytmu serca)

Efedryna



Poprzez swoje pobudzające działanie na OUN

przypomina działanie amfetaminy, chociaż
jest ono słabsze



Przez to działanie produkty zawierające

efedrynę bywają nadużywane, a ich
przewlekłe stosowanie może prowadzić do
uzależnienia

Leki wykrztuśne o działaniu
odruchowym



Działanie polega na drażnieniu błony śluzowej

żołądka co powoduje wzrost wydzielania
wodnistego śluzu, przez gruczoły oskrzelowe



emetyna (korzeń wymiotnicy)



saponiny



kwas benzoesowy

Przeciwwskazane w chorobie wrzodowej żołądka

Leki wykrztuśne działające na gruczoły
oskrzelowe



Leki po podaniu doustnym wydzielają się przez

gruczoły oskrzelowe, pobudzając produkcje
wodnistego śluzu.

jodek potasu KJ



Cechuję się dużą skutecznością, lecz ma dużo
działań niepożądanych i nie można go łączyć z
innymi lekami



Dz. Niepożądane: obrzęk ślinianek, zaburzenia

żołądkowo-jelitowe, wyprysk skórny,
niedoczynność tarczycy

Leki wykrztuśne działające na gruczoły
oskrzelowe



Leki działające słabiej niż jodek potasu, ale

mające mniej działań niepożądanych



Kreozot



działa bardzo podobnie jak KJ, minusem jest

nieprzyjemny smak syropów go zawierających



Olejki eteryczne - sosnowy, miętowy,

eukaliptusowy, terpentynowy



stosowane jako cukierki, pastylki do ssania



słabo działają doustnie, dużo lepsze działanie

podczas inhalacji

Leki Sekretolityczne



Najczęściej upłynniają samą wydzielinę

zapalną. Zmniejszają zawartość mukoprotein
w wydzielinie dróg oddechowych. Obecnie leki
sekretolityczne (mukolityczne) jako bardziej
skuteczne i wykazujące mniej działań
niepożądanych są częściej podawane niż
klasyczne leki wykrztuśne



Wskazane w przypadku gdy pacjent

przychodzi i skarży się: „czuje, że mi tam coś
zalega ale nie mogę się tego pozbyć”

Leki mukolityczne



Acetylocysteina (ACC, Fluimucil)- od 200 do

600mg/d



Bromheksyna (Flegamina) 8mg 3x/d



Ambroksol (Mucosolvan, Deflegmin, Aflegan,

Flavamed) – metabolit bromheksyny o
silniejszym działaniu, 30mg 3x/d



Stosowanie doustnie w tabletkach i syropie,

dożylnie i w inhalacjach

Leki przeciwkaszlowe



Leki przeciwkaszlowe hamują odruch kaszlu,

ale nie likwidują jego przyczyny np. stanu
zapalnego. W obecności zapalnej wydzieliny w
drogach oddechowych zahamowanie kaszlu
może spowodować przejście zapalenia na
tkankę płucną. W takiej sytuacji należy
stosować leki wykrztuśne lub sekretolityczne.



Dzielimy je na działające ośrodkowo oraz

obwodowo

Leki przeciwkaszlowe o działaniu
obwodowym



Oxeladin



osłaniające rec. w błonie śluzowej gardła



śluzy roślinne, pektynyd, działają osłaniająco

błony śluzowe.



Butamirat – np. Atussan, Sinecod, Supremin



Hamuje odruch kaszlowy na poziomie rdzenia

przedłużonego

Leki obkurczające
naczynia



Stosowane doraźnie w leczeniu kataru.

Obkurczenie naczyń nosa powoduje mniejsze
wytwarzanie wydzieliny. Nie likwidują
przyczyny kataru. Ważne aby tylko doraźnie,
nie przedłużać kuracji. Działają pobudzając
recetpory α-adrenergiczne



Oksymetazolina- Nasivin, Acatar, Affrin Oxalin



Ksylometazolina- Otrivin, Nasorin, Xylogel

Leki p/zapalne stosowane
miejscowo w bólu gardła



Benzydamina- pochodna indazolu, należy do

grupy NLPZ. Działa przeciwobrzękowo,
znieczulająco miejscowo, odkażająco,
przeciwzapalnie



Tantum Verde, Hascosept, Septolux, Uniben

Grypa



Grypa jest chorobą zakaźną, którą wywołują

wirusy. Wirusy grypy ulegają częstym
zmianom genetycznym (tzw. mutacje), co
powoduje, że w każdym sezonie wiele osób
może zachorować na grypę. Wirusy przenoszą
się między osobami chorymi a zdrowymi.
Grypa nie jest "zwykłym przeziębieniem",
ponieważ wirusy grypy są znacznie bardziej
niebezpieczne, a konsekwencje grypy mogą
być o wiele groźniejsze.

Historia



Co kilka, kilkadziesiąt lat w wyniku reasortacji
powstaje nowy podtyp wirusa A zdolny do
wywołania epidemii lub pandemii. W ubiegłym
stuleciu mieliśmy cztery pandemie. Największą i
najgroźniejszą w skutkach była grypa "Hiszpanka" z
1918 roku. Podczas tej pandemii zginęło około
dwadzieścia milionów ludzi, a przynajmniej dziesięć
razy tyle zachorowało. Wystąpił wówczas podtyp
wirusa A H1N1 zawierający geny wirusów ludzkiego,
świńskiego oraz ptasiego. Kolejna pandemia miała
miejsce w 1957 roku w Azji (podtyp H2N2).

Rodzaje wirusa grypy



Wirus grypy A



Stanowi źródło zakażenia nie tylko dla człowieka, ale też dla innych
ssaków i ptaków. To właśnie on jest odpowiedzialny za
występowanie pandemii, które powtarzają się co kilkadziesiąt lat.



Wirus grypy B



Stanowi źródło zakażenia jedynie dla człowieka. Jest
odpowiedzialny za sezonowe i duże epidemie, te ostatnie
powtarzają się średnio co trzy do pięciu lat.



Wirus grypy C



Stanowi źródło zakażenia jedynie dla człowieka. Z punktu widzenia
medycyny nie jest tak istotny jak pozostałe typy - A i B. Stanowi on
zaledwie margines wśród zachorowań na grypę. Zachorowania te
obserwuje się głównie wśród dzieci i przyjmują one postać poronną
lub wywołują tylko nieznaczne objawy chorobowe. Budowa wirusa z
grupy C odbiega od budowy pozostałych wirusów grypy.

Nazewnictwo



Każdy nowo odkryty szczep wirusa grypy jest dokładnie opisywany
np:



A/Honk Kong/1/68(H3N2)



A - oznacza typ wirusa



Honk Kong - jest to miejsce, z którego wirus został wyizolowany



1 - jest to numer izolacji



68 - przedstawia rok izolacji



Ostatnia pozycja informuje o podtypie antygenowym kolejno
hemaglutyniny i neuraminidazy.

Objawy



Zarażenie następuje drogą kropelkową lub przez kontakt
bezpośredni. Chory zakaża osoby z otoczenia kilka dni przed
pojawieniem się objawów chorobowych, a także około 5-7
dni po ich wystąpieniu.



Objawy grypy rozpoczynają się nagle:



gorączka powyżej 38°C



silne bóle głowy



suchy męczący kaszel



bóle gardła



nieżyt nosa



bóle mięśni



uczucie rozbicia i krańcowego wyczerpania, apatia



krwawienia z nosa

Ustępowanie objawów



Nie powikłany proces ulega normalizacji po około
siedmiu dniach. Najdłużej utrzymującymi się objawami
w przebiegu grypy mogą być: kaszel, który trwać może
nawet do dwóch tygodni oraz poczucie osłabienia
utrzymujące się długo szczególnie u osób osłabionych
przed zachorowaniem.



Na grypę chorujemy kilka razy w ciągu życia -
odporność po przechorowaniu trwa stosunkowo krótko.
Drugim czynnikiem przyczyniającym się do takiego
stanu rzeczy jest zmienność antygenowa.

Profilaktyka



Biorąc pod uwagę drogi szerzenia się grypy należy podczas epidemii
unikać miejsc publicznych takich jak sale kinowe czy kawiarnie i
dyskoteki(??). Ochronę stanowi też częste mycie rąk, nie dotykanie
oczu i nosa ręką podczas pobytu poza domem - wirus może pozostawać
na klamkach lub innych przedmiotach, skąd łatwo go przenieść na błony
śluzowe.



Najlepszym sposobem uniknięcia zachorowania na grypę lub jej
powikłań jest zastosowanie szczepionki.



Wirus grypy podlega szybkim zmianom antygenowym i dlatego co roku
szczepionka zwykle jest dostosowywana do nowych podtypów wirusa.



Szczepionkę podaje się każdego roku przed sezonem grypy tj. pomiędzy
końcem sierpnia a początkiem listopada



Skuteczność szczepionki ocenia się na 70 - 90%



Preparaty: Influvac, Fluarix, Vaxigrip, Begrivac

Wskazania do
szczepienia



Wskazania epidemiologiczne



Każda zdrowa osoba która zgłasza chęć zaszczepienia się !!!



pracownicy ochrony zdrowia i zawodów wspomagających (np. farmaceuci,
diagności laboratoryjny, pedagodzy)



osoby, których praca wymaga bliskich kontaktów z ludźmi np.: nauczyciele,
opiekunowie, handlowcy itp.



Wskazania medyczne



osoby powyżej 50 roku życia (w starszych zaleceniach po 65 roku życia)



osoby bez względu na wiek, cierpiące na choroby przewlekłe (ze szczególnym
uwzględnieniem cukrzycy, niewydolności nerek, chorób wątroby, układu
krążenia, układu oddechowego oraz osoby o obniżonej odporności)



osoby przebywające w bliskim kontakcie z osobami podlegającymi
szczepieniom ze wskazań medycznych (rodzina, opiekunowie)



osoby przebywające w ośrodkach opieki przewlekłej (domy dziecka, internaty,
domy pomocy społecznej)



kobiety w 2 lub 3 trymestrze ciąży

Przeciwwskazania



ostra choroba infekcyjna z gorączką powyżej 38 st C



przebyty zespół Guillain-Barre



uczulenie na substancje zawarte w szczepionce
(anafilaksja po kontakcie z białkiem jaja kurzego), a
także na substancje, które zostały użyte podczas
procesu produkcyjnego (np. antybiotyki
aminoglikozydowe, formaldehyd)



odczyny poszczepienne powstałe w wyniku
wcześniejszego szczepienia na grypę



pierwszy trymestr ciąży



przetaczanie krwi w przeciągu ostatnich sześciu
tygodni

Leczenie



Amantadyna - mechanizm działania jest nadal nieznany.



Działa tylko na wirus grypy A.



Objawy uboczne po stosowaniu preparatu są głównie związane
z ośrodkowym układem nerwowym i należą do nich:
halucynacje, psychozy, lęk, bezsenność, zaburzenia
koncentracji.



Przeciwwskazania: ciąża, zaburzenia w obrębie ośrodkowego
układu nerwowego, choroby nerek, wątroby, niewydolność
serca.



Dawkowanie: profilaktycznie w przebiegu udokumentowanej
epidemii grypy u osób narażonych przez 5 tygodni, w
przypadku wystąpienia objawów choroby przez pierwsze 5 dni.



Preparat: Amantix

Leczenie



Rimantadina - działa na wirusy A, występuje w aerozolu,
stosuje się 1 dawkę co 12 godzin.



Leki nowszej generacji to oseltamiwir i zanamiwir.



Oseltamiwir –



jest to inhibitor neuraminidazy; wykazuje on aktywność w
stosunku do wirusów grypy z grupy A i B



Preparat: Tamiflu



Zanamiwir –



inhibitor neuraminidazy - wydaje się on być lekiem bezpiecznym i
dobrze tolerowanym przez pacjentów. Stosuje się w inhalacji 2
razy dziennie po jednym wdechu (10 mg). Wykazuje aktywność
wobec grypy A i B. Powoduje zmniejszenie nasilenia objawów i
skrócenie czasu trwania grypy do około 3 dni.  



Preparat: Relenza

Grypa czy przeziębienie?

Objawy

Przeziębienie Grypa

objawy

przeziebienie

grypa

początek

powolny,

lagodny

nagly i blyskawiczny

gorączka

rzadko

charakterystyczna, wysoka

goraczka, powyżej 38 C,

trwajaca 3-4 dni

ból glowy

rzadko

intensywny

uogólniony ból

miesni

nieznacznie

zwykle, czesto bardzo silny

zmeczenie,

osłabienie

nie duzego

stopnia

moze przeciagnac sie do 2-3

tygodni

skrajnie

wyczerpanie

nigdy

wczesne i bardzo nasilone

niezyt nosa

zawsze

rzadko

kichanie

zwykle

czasami

ból gardla

powszechny

czasami

ból w klatce

piersiowej,

rzadko

czesto, niekiedy o bardzo

duzym nasileniu

 kaszel

 wilgotny

 suchy, napadowy

niezdolnosc do

pracy

czesto

zawsze

zwiazek z pogoda

czesto

Sezonowo od września do

marca

powikłania

rzadko

czesto