Gospodarka Energetyczna

Organizmu

Potrzeby energetyczne to najważniejsze

potrzeby żywnościowe człowieka. Energia jest
potrzebna do:

- Utrzymywania stałej temperatury ciała,
- Krążenia krwi
- Oddychania
- Pracy serca
- Pracy nerek
- Pracy wątroby
- Pracy mięśni

Dobowy wydatek

energetyczny

Całkowita przemiana materii w ciągu doby

(CPM), czyli dobowy wydatek energetyczny,
to suma, w której skład wchodzą:

- podstawowa przemiana materii,
- swoiste dynamiczne działanie pożywienia,
- wydatki energetyczne na wykonywanie

codziennych czynności,

- wydatki energetyczne na czynności

pozazawodowe, a więc sport, rekreację,
turystykę, zajęcia kulturalne, naukę i inne.

Bilans energetyczny

Zestawienia dobowego wydatku energii z
wartością energetyczną pożywienia. Rozchód
energii powinien pokrywać się z jej przychodem,
czyli bilans powinien być zerowy
Najprostszym miernikiem bilansu energetycznego
jest systematyczna kontrola masy ciała przez
ważnie się w tych samych warunkach
fizjologicznych, najlepiej rano, bez odzieży i na
czczo.

Racjonalne żywienie

Prawidłowe odżywianie powinno

dostarczać:

• 12-14% energii z białka,
• 30% energii z tłuszczu (w tym nie

mniej niż 3% z niezbędnych
nienasyconych kwasów
tłuszczowych),

• 55-65% z węglowodanów.

Procentowy udział zużywanej energii

w spoczynkowej przemianie materii:

• Wątroba i trzewia 27%
• Mózg 19%
• Mięśnie szkieletowe 18%
• Nerki 10%
• Serce 7%
• Inne narządy i tkanki 19%

Podstawowa przemiana materii

• Podstawowa przemiana materii u

zdrowych dorosłych osób wynosi 1
kcal / 1 kg masy ciała w czasie 1
godziny, czyli dla 70 kg masy ciała
1680 kcal na dobę.

Przyjmuje się że zdrowy dorosły
człowiek potrzebuje na podstawową
przemianę materii 1500-1600 kcal.

Ponadpodstawowa przemiana materii

Decydujący wpływ na

ponadpodstawową przemianę materii
mają:

• aktywność fizyczna,
• masa ciała i jego skład,
• wiek,
• warunki klimatyczne,
• warunki bytowania,
• dynamiczne działanie pożywienia.

Całkowite wydatki

energetyczne kcal/h dorosłego

mężczyzny o masie 70 kg:

Sen 65kcal/h
Siedzenie przy biurku100 kcal/h
Lekkie ćwiczenia fizyczne170 kcal/h
Powolny spacer (4 km/h)200 kcal/h
Forsowne ćwiczenia fizyczne290 kcal/h
Szybki marsz (6 km/h)300 kcal/h
Bieganie (8,5 km/h)570 kcal/h
Wchodzenie na schody1100 kcal/h

Dostarczanie energii dla organizmu

•

Po zjedzeniu pożywienia zostaje dostarczona
energia dla organizmu.

Doświadczalnie ustalono, że:

•

1 g białkadostarcza4 kcal (16,7 kJ)

•

1 g tłuszczudostarcza9 kcal (37,7 kJ)

•

1 g węglowodanówdostarcza4 kcal (16,7 kJ)

•

1 g czystego alkoholudostarcza7 kcal (29 kJ)
1 kcal = 4,18 kJ
1 kJ = 0,24 kcal

Średnie dzienne zapotrzebowanie

na energię wg grup (kcal)

Dzieci: 1300

Młodzież: 2500-3500

Kobiety: 1700-2800

Kobiety karmiące: 2800

Mężczyźni: 2500-4000

Osoby starsze: 1500-1800

Dzienne zapotrzebowanie

energetyczne wg wykonywanych

zawodów(kcal)

Tryb siedzący (pracownik biurowy, kierowca,
dziennikarz, lekarz) 2500-2700 m, 1700-2200 k

Tryb umiarkowanie aktywny (listonosz, kelnerka,
nauczyciel) 2700-3200 m, 2100-2400 k

Tryb aktywny (pracownik fizyczny, górnik,
żołnierz, sportowiec) 3300-4000m, 2400-2800 k

Przemiana materii

W organizmnie ludzkim procesy
rozpadu (katabolizmu) i syntezy
(anabolizmu) są ze sobą ściśle
związane i wzajemnie się warunkują.
Całość tych złożonych przemian nosi
nazwę przemiany materii –
metabolizmu.

W uproszczeniu:

Anabolizm - to proces obejmujący
łączenie poszczególnych substancji
odżywczych w większe struktury,
które budują nasze ciało. Podstawą
do rozpoczęcia procesów
anabolicznych jest dostarczenie
dużej ilości energii. To energia
decyduje o tym, czy i jak szybko
poszczególne cząsteczki mogą się
łączyć.

Katabolizm – można określić jako
proces rozpadu większych cząstek na
mniejsze, czemu towarzyszy
uwalnianie energii. Najczęściej
związany jest z utlenianiem – czyli
spalaniem. Jeśli „spalona” zostanie
cząsteczka tłuszczu, rozpada się ona
na mniejsze, aż do momentu, w
którym pozostaną z niej jedynie
wydalane z organizmu produkty
przemiany materii.

W przypadku bilansu energetycznego
organizmu
jednym z kilku sposobów na zachowanie
naszego organizmu w dobrej kondycji jest
racjonalne odżywianie czyli
systematyczne dostarczanie organizmowi
wszystkich niezbędnych składników
odżywczych w ilościach i proporcjach
odpowiadających jego potrzebom.

Złe odżywianie...

Zbyt obfite, kaloryczne, nieregularnie i w
pośpiechu spożywane posiłki powodują tycie.
Otyłość jest to masa ciała przekraczająca o 20%
górną granicę należnej masy ciała. Otyłość jest
przyczyną wielu zaburzeń fizjologicznych i
chorób z nimi związanych. Ludzie otyli mają
większą skłonność do zachorowań na cukrzycę,
miażdżycę, nadciśnienie, choroby serca, kamicę
pęcherzyka żółciowego, choroby wątroby,
bezpłodność, zmiany w kręgosłupie i stawach
nóg oraz choroby nowotworowe.

Najwłaściwszym sposobem
uniknięcia otyłości jest
niedopuszczenie do jej powstania.
Wymaga to ukształtowania w
dzieciństwie i młodości odpowiednich
nawyków żywieniowych oraz systemu
wartości. Pozbycie się otyłości nie
jest sprawą prostą i możliwą do
uzyskania w krótkim czasie.

Trwałe i zdrowe pozbycie się otyłości
wymaga usunięcia wszystkich czynników,
które otyłość spowodowały. Jedynie
prowadzenie odpowiedniego trybu życia z
regularną aktywnością fizyczną (dłuższe
wysiłki o małej i średniej intensywności) w
połączeniu z urozmaiconą dietą o niskiej
kaloryczności (ujemnym bilansie
energetycznym) może stopniowo
doprowadzić do trwałego obniżenia wagi.

Dieta powinna zawierać optymalną
ilość witamin, składników
mineralnych, enzymów i białka oraz
ograniczoną ilość węglowodanów i
tłuszczów. Regulacyjne składniki
pokarmowe i białko powodują
intensyfikację przemian
energetycznych oraz stopniowe
spalanie z magazynowanych w
organizmie tłuszczów.

Składniki odżywcze

Składniki odżywcze są to najmniejsze
cząstki organiczne i nieorganiczne,
które po uwolnieniu w procesie
trawienia mogą być wchłonięte w
przewodzie pokarmowym i
wykorzystane przez organizm.

Składniki pokarmowe pełnią w organizmie
jedną z trzech funkcji: budulcową,
energetyczną i regulującą.
Do składników budulcowych należą: woda,
białko i związki mineralne.
Do składników energetycznych:
węglowodany, tłuszcze i częściowo białko. Do
składników regulujących: witaminy, enzymy i
niektóre związki mineralne. Powinno się je
dostarczać organizmowi systematycznie.

Najlepszym sposobem jest zjadanie 4-
5 posiłków dziennie, zrównoważonych
co do zawartości energii i składników
pokarmowych. Kiedy liczba posiłków
jest mniejsza, a czas pomiędzy nimi
dłuższy to wpływa to niekorzystnie na
metabolizm.

Komponowaniu odpowiednich posiłków sprzyja

podział produktów

spożywczych na grupy:

• Produkty zbożowe- pieczywo, kasza, ryż, makaron- główne źródło
węglowodanów, w tym błonnika, białek, niektórych witamin i
składników mineralnych;

• Warzywa i owoce- źródło witamin, błonnika i składników mineralnych;

• Mleko i jego przetwory- źródło białka, tłuszczów, wapnia, witamin;

• Mięso, drób, ryby, jaja- źródło pełnowartościowego białka, żelaza,
tłuszczu, niektórych witamin- oraz rośliny strączkowe- źródło białka
roślinnego, niektórych witamin oraz błonnika;

• Tłuszcze- masło, margaryna, oleje- źródło energii oraz witamin
rozpuszczalnych w tłuszczach, a oleje- także wielo nienasyconych
kwasów tłuszczowych.

Bibliografia:

• http://www.tabele-kalorii.pl
• http://info.zdrowie.gazeta.pl
• http://www.twojasylwetka.pl
• H. Kunachowicz, E. Czarnowska-Misztal,

H.Turlejska „Zasady Żywienia Człowieka” ,
WSIP Warszawa, 2007.

Dziękujemy za

uwagę.