BUDOWA KRĘGOSŁUPA I KRĘGU

-POŁĄCZENIA KRĘGOSŁUPA ,

-KRZYWIZNY ,

-MIĘŚNIE .

 

Kręgosłup stanowi ruchomy

słup kostny położony w linii
pośrodkowej po grzbietowej
stronie ciała. Stanowi on podporę
naszego ciała, jest miejscem
przyczepu mięśni i ochrania
przebiegający wewnątrz rdzeń
kręgowy. Kręgosłup od góry
podpiera czaszkę, a od dołu jego
element czyli kość krzyżowa
buduje miednicę kostną.

Kręgosłup (kolumna vertebralis)
składa się z kości zwanych
kręgami .

Kręgi w obrębie kręgosłupa układają się w 5 odcinków ;

odcinek szyjny ( 7 kręgów szyjnych ) vertebrae cervicales (C)

odcinek piersiowy (12 kręgów piersiowych) vertebrae thoracicae ( Th)
odcinek lędźwiowy ( 5 kręgów lędźwiowych) vertebrae lumbales (L)
odcinek krzyżowy ( 5 kręgów krzyżowych) vertebrae sacrales (S)
4-5 kręgów guzicznych vertebrae coccygeae ( Co)

Na każdym kręgu odróżnia się część przednią, czyli trzon kręgu oraz tylną , zwaną łukiem kręgowym. Między

trzonem , a łukiem znajduje się otwór kręgowy.

Od łuku kręgowego odchodzi 7 wyrostków ;
- nieparzysty tylny wyrostek kolczysty
- parzyste wyrostki poprzeczne
- dwie pary wyrostków stawowych;

- górne
- dolne

 

BUDOWA KRĘGU

 

Wyrostki stawowe służą

do stawowego połączenia
kręgów między sobą,
wyrostki kolczyste i
wyrostki poprzeczne są
miejscami przyczepów
mięśni i wiązadeł.

KRĘGI SZYJNE

Dwa pierwsze kręgi szyjne – czyli kręg szczytowy ( atlas) i kręg obrotowy (axis) mają nieco odmienną budowę niż

pozostałe kręgi szyjne.

Cechy charakterystyczne kręgu szczytowego;
- nie ma typowego trzonu, a zamiast niego znajduje się listewka kostna zwana Łukiem przednim,
- na przedniej powierzchni tego łuku znajduje się guzek przedni, na tylnej dołek zębowy, który stanowi powierzchnię

stawową do połączenia z zębem kręgu obrotowego,

- zamiast wyrostków stawowych występują dwie pary ( górna i dolna ) powierzchni stawowych,
- górne powierzchnie stawowe zwane dołkami stawowymi górnymi służą do połączenia z kością potyliczną, a dolne

powierzchnie stawowe służą do połączenia z kręgiem obrotowym,

- zamiast wyrostka kolczystego występuje guzek tylni.

 



Cechy charakterystyczne kręgu obrotowego ;

- ma trzon nadmiernie rozwinięty, a jego część wystająca ku górze nazywa się zębem kręgu obrotowego,
- na obu powierzchniach zęba znajduję się :
- powierzchnia stawowa przednia dla połączenia z łukiem
- powierzchnia stawowa tylna dla połączenia z wiązadłem poprzecznym kręgu

szczytowego,

- po boku zęba leżą powierzchnie stawowe górne, a powierzchnie stawowe dolne leżą na istniejących
już wyrostkach stawowych dolnych.

Cechy charakterystyczne kręgów szyjnych :

- ukształtowanie wyrostka poprzecznego, który składa się z 2 listewek kostnych zrastających się na końcach i
obejmujących otwór wyrostka poprzecznego ,
- każda z tych listewek zakończona jest guzkiem,
- wyrostek kolczysty jest rozdwojony ( prócz 7 kręgu szyjnego)
- powierzchnie stawowe na wyrostkach stawowych ustawione są skośnie od góry ku tyłowi, są one kształtu okrągłego,
- trzony są niskie o powierzchniach w kształci czworoboków ustawionych poprzecznie.

 

KRĘGI LĘDŹWIOWE

 

Cechy charakterystyczne kręgów

lędźwiowych

:

- nie mają otworów na wyrostkach

poprzecznych, ani powierzchni
stawowych dla żeber,

- wyrostek poprzeczny jest

szczątkowym żebrem dlatego nosi
nazwę wyrostka żebrowego,

- właściwy wyrostek poprzeczny

występuje na kręgach lędźwiowych
w postaci tzw. wyrostka
dodatkowego, leżącego z tyłu u
nasady wyrostka żebrowego,

- mają wyrostki suteczkowate,
trzony są płaskie, duże,
kształtu nerkowatego
- wyrostki kolczyste mają kształt płytek

czworobocznych ustawionych w
płaszczyźnie pośrodkowej,

- otwory kręgowe są małe, trójkątne.

KRĘGI PIERSIOWE

 

Cechy charakterystyczne kręgów

piersiowych:

- występują dołki żebrowe na trzonach i

na wyrostkach poprzecznych kręgów,

- wysokość przedniej powierzchni

trzonów każdego kręgu jest nieco
niższa od wysokości powierzchni
tylnej,

- wyrostki kolczyste są długie, cienkie i

od 1 do 8 kręgu piersiowego wyrostki
zachodzą na siebie dachówkowato, a
począwszy od kręgu 9 stają się coraz
krótsze, spłaszczają się i grubieją,

- wyrostki stawowe ustawione są w

płaszczyźnie czołowej,

- wyrostki poprzeczne są silnie

rozwinięte i na końcach zgrubiałe,

- otwór kręgowy jest mały, okrągły

Kość krzyżowa powstała ze zrośnięcia

się 5 kręgów krzyżowych.
Na miedniczej powierzchni kości
krzyżowej kresy poprzeczne znaczą
miejsca zrośnięcia się trzonów
kręgów krzyżowych.

Na każdej z tzw. części bocznych kości

krzyżowej, które powstały ze
zrośniętych wyrostków
poprzecznych i szczątków żeber,
znajduje się powierzchnia
uchowata dla połączenia z kością
biodrową. Na grzbietowej części
kości krzyżowej występują trzy
grzebienie:

grzebień krzyżowy pośrodkowy,
grzebień krzyżowy pośredni,
grzebień krzyżowy boczny.
U kobiet kość krzyżowa jest szersza i

krótsza, o słabiej zaznaczonej
krzywiźnie i o położeniu bardziej
poziomym niż u mężczyzn.

KOŚĆ KRZYŻOWA

Kość krzyżowa ma kształt klina, w którym

odróżnia się:

- podstawę, łączącą się z ostatnim kręgiem

lędźwiowym,

- wierzchołek, z którym łączy się kość guziczka.

Kość krzyżowa ma dwie powierzchnie:

- przednią , zwaną miedniczą,

- tylną, czyli grzbietową

KOŚĆ GUZICZNA

Kręgi guziczne występują u człowieka w postaci szczątkowej. Jedynie na
pierwszym z nich znajdują się pewne cechy kręgów, jak trzon, szczątkowe
wyrostki poprzeczne i wyrostki stawowe górne, zwane nóżkami guzicznymi.

U osób starszych kręgi guziczne zrastają się w pojedynczą kość guziczną.

 

POŁACZENIA W OBRĘBIE KRĘGOSŁUPA

Krążki międzykręgowe ( połączenia trzonów kręgów).

Krążki międzykręgowe są to płytki chrzęstne, łączące zwrócone ku

sobie powierzchnie trzonów kręgowych. W każdym krążku można odróżnić
część obwodową tworzącą pierścień włóknisty, oraz mniej zbitą część
środkową, zwaną jądrem miażdżystym..

Liczba krążków międzykręgowych wynosi 23 .

Pierwszy krążek występuje pomiędzy drugim i trzecim kręgiem szyjnym,
ostatni między odcinkiem lędźwiowym kręgosłupa , a kością krzyżową.

STAWY KRĘGOSŁUPA

Połączenia wyrostków stawowych, zwane również stawami

międzykręgowymi, łączą wyrostki stawowe dolne jednego kręgu z
wyrostkami stawowymi górnymi kręgu leżącego niżej.

1) Połączenie kręgosłupa z czaszką

• staw szczytowo-potyliczny

składa się z dwóch symetrycznych sprzężonych stawów utworzonych
przez kłykcie potyliczne
i dołki stawowe górne kręgu szczytowego. W stawach tych odbywają się
ruchy zginania
i prostowania głowy oraz nieznaczne zgięcia boczne.

• staw szczytowo – obrotowy

w skład jego wchodzi parzysty staw szczytowo - obrotowy boczny i staw
szczytowo - obrotowy pośrodkowy ( składają się również z dwóch stawów
- przedniego i tylnego).
Staw ten odpowiada za ruchy obrotowe głowy.

2) Stawy żebrowo kręgowe:

• staw głowy żebra

- łączy głowę żebra z dodatkami żebrowymi kręgów.

• staw żebrowo-poprzeczny

- łączy guzek żebra z dołkiem żebrowym wyrostka poprzecznego.

3) Więzadła kręgosłupa:

a) Więzadła żółte

- są błonami zbudowanymi z tkanki łącznej sprężystej i
rozpinają się pomiędzy zwróconymi ku sobie brzegami
łuków kręgów.
Pierwsze więzadło żółte łączy łuk drugiego kręgu
szyjnego z łukiem trzeciego kręgu szyjnego, ostatnie
łączy łuk piątego kręgu lędźwiowego z łukiem
pierwszego kręgu krzyżowego.

b) Więzadła międzypoprzeczne

- rozpięte między krawędziami wyrostków poprzecznych
kręgów, występują najwyraźniej w części lędźwiowej.
Hamują nadmierne zgięcia boczne kręgosłupa.

c) Więzadła międzykolcowe

- przebiegają między wyrostkami kolczystymi kręgów i
są najsilniejsze w części lędźwiowej, słabsze w części
piersiowej, a najsłabsze w części szyjnej. Przedłużeniem
ich jest więzadło nadkolcowe.

d) Więzadła podłużne przednie i tylne

- przebiegają na trzonach kręgowych .
Wiązadło przednie jest silną, szeroką taśmą,
pokrywającą powierzchnię przednią trzonów. Biegnie od
podstawy czaszki aż do kości krzyżowej, poszerzając się
i grubiejąc. Wiązadło to hamuje nadmierne prostowanie
kręgosłupa.
Wiązadło tylne ( dużo słabsze ) wąskie pasmo, biegnie
po stronie tylnej trzonów kręgowych. Wiązadło zrasta
się z krążkami międzykręgowymi, znacznie poszerzając
się na ich wysokości. Wiązadło to hamuje nadmierny
ruch.

 

KRZYWIZNY KRĘGOSŁUPA

U człowieka dorosłego występują 2 rodzaje fizjologicznych krzywizn
kręgosłupa:

Kifoza:

(kręgosłup wygięty do tyłu)

• piersiowa – kształtuje się w życiu płodowym, a zostaje ustalona do 6–
7 roku życia Powinna mieć 20–40 stopni. Poniżej i powyżej tych
wartości jest patologią.

• krzyżowa – kształtuje się w życiu płodowym. Odcinek krzyżowy
wygięty jest ku tyłowi.

L

ordoza

:

kręgosłup wygięty do przodu)

 szyjna – kształtuje się po sześciu tygodniach gdy dziecko unosi
główkę i do 6–7 roku życia zostaje ustalona.
Powinna mieć 20–40 stopni

 lędźwiowa – kształtuje się w drugim roku życia gdy dziecko zaczyna
chodzić,
a zostaje ustalona dopiero w okresie dojrzewania płciowego. Powinna
mieć 30–50 stopni.

SKOLIOZA

 

Skolioza

(skrzywienie boczne) jest

skrzywieniem patologicznym.

Skolioza- skrzywienie kręgosłupa, zwane

często "bocznym skrzywieniem
kręgosłupa". Wbrew tej nazwie,
skolioza nie jest jedynie bocznym
skrzywieniem, a trójpłaszczyznowym,
obejmuje ono:



 

skrzywienie w płaszczyźnie

czołowej
(boczne skrzywienie kręgosłupa),

 skrzywienie w płaszczyźnie

strzałkowej

(lordo- lub kifo-

skolioza),

 skrzywienie w płaszczyźnie

poziomej

(rotacja i torsja kręgów).

Objawami skoliozy, które można zauważyć

bez badania radiologicznego są:

• wygięcie kręgosłupa na bok; zwykle w części

piersiowej i w prawo; najbardziej widoczne przy
pochyleniu do przodu;

• wystawanie barku do przodu i ku górze z jednej

strony,

• asymetria trójkątów taliowych,

• czasami przemieszczenie jednego z bioder ku

górze i do przodu,

• trudności we właściwym dopasowaniu odzieży;

• wystawanie do tyłu jednej strony klatki

piersiowej (garb żebrowy); najbardziej widoczne
przy pochyleniu do przodu,

• wyboczenie tułowia,

• wał lędźwiowy,

• u dziewcząt cofnięcie jednej piersi i sprawianie

wrażenia, że
jest mniejsza.

Kifoza patologiczna może

powodować zmiany na dużym
obszarze kręgów, które są
zazwyczaj późną pozostałością
dystrofii wzrostowej
chrzęstnych płytek granicznych,
pokrywających od góry i od dołu
trzony kręgów. Takie zmiany
występują często w wieku 16-24
lat (bywają odstępstwa) i
prowadzą do tzw. bolesnej
kifozy młodzieńczej.

Kifoza patologiczna może powstać

w wyniku gruźlicy, krzywicy,
złamania, zapaleń, nowotworów
i innych czynników.

Kifoza

-

łukowate wygięcie kręgosłupa w stronę grzbietową. Kifoza w

postaci patologicznej potocznie nazywana jest garbem. U człowieka
fizjologiczna kifoza występuje w odcinku piersiowym i krzyżowym
kręgosłupa. Dzięki nim kręgosłup może wytrzymywać duże obciążenia.
Umożliwiają one również utrzymywanie prawidłowej postawy ciała. Na
skutek niewłaściwego trybu życia, krzywizny kręgosłupa mogą zanikać lub
się powiększać. Powstają wówczas wady postawy. Mają one znaczny wpływ
zarówno na wygląd, jak i na sprawność naszego organizmu.

Lordoza

-

łukowate wygięcie kręgosłupa w stronę brzuszną. U

człowieka fizjologiczna lordoza występuje w odcinku szyjnym i
lędźwiowym kręgosłupa. W niektórych schorzeniach np. w
porażeniach mięśni i zniekształceniach kręgów, zwichnięciach
stawów biodrowych dochodzi do nadmiernego wygięcia kręgosłupa
ku przodowi zwanego hiperlordozą. Może ona spowodować znaczne
dolegliwości bólowe. W jej leczeniu stosuje się gorsety
usztywniające, czasem też konieczne jest leczenie operacyjne.

MIĘŚNIE KRĘGOSŁUPA

(GRZBIETU)

Mięśnie grzbietu

powierzchowne

Powierzchowne mięśnie grzbietu

dzieli się na dwie grupy:

1.

Mięśnie kolcowo-ramienne:

- mięsień czworoboczny
- mięsień najszerszy grzbietu
- mięsień równoległoboczny
- mięsień dźwigacz łopatki

2. Mięśnie kolcowo-żebrowe:
- mięsień zębaty tylny górny

- mięsień zębaty tylny dolny

Mięśnie grzbietu głębokie

Głębokie mięśnie grzbietu należą do właściwych mięśni grzbietu i są

unerwione.
Całą tę grupę mięśniową, zajmującą położenie w bruzdach po bocznych
stronach wyrostków kolczystych kręgów i ciągnącą się od czaszki do
miednicy, określa się nazwą prostownika grzbietu. W grupie tej wyróżnia się
pasmo przyśrodkowe i pasmo boczne.

Pasmo przyśrodkowe:

• mięsień półkolcowy grzbietu

i

karku

• mięsień półkolcowy głowy

• mięsień wielodzielny

• mięśnie skręcające

kręgosłupa

• mięsień kolcowy grzbietu

• mięsień kolcowy karku

• mięsień kolcowy głowy

• mięśnie międzykolcowe

Pasmo boczne:

• mięsień płatowaty głowy

• mięsień krzyżowo-

grzbietowy

• mięsień biodrowo-

żebrowy

• mięsień biodrowo-

żebrowy

lędźwi

• mięsień biodrowo-

żebrowy

grzbietu

• mięsień biodrowo-

żebrowy

szyi

• mięsień najdłuższy

• mięsień najdłuższy

lędźwi

• mięsień najdłuższy

grzbietu

• mięsień najdłuższy szyi

• mięsień najdłuższy głowy

• mięśnie

międzypoprzeczne

Mięśnie podpotyliczne:

• mięsień skośny głowy górny

• mięsień prosty głowy tylny

mniejszy

• mięsień prosty głowy tylny

większy

• mięsień skośny głowy dolny

• mięsień prosty głowy boczny.