Strategie uczenia się

Strategia PPLPP (PQ4R)

6 etapów:
1) Przejrzyj wstępnie (preview)
2) Zadawaj pytania (question)
3) Czytaj (read)
4) Zastanawiaj się (reflect)
5) Recytuj (recite)
6) Ponownie przejrzyj (review)

Strategia PPLPP (PQ4R) c.d.



P = Przegląd materiału przed jego właściwą lekturą.



Jak wypracować przegląd całości?

1. Czytając spis treści zauważysz, jak zbudowana jest książka.
2. Czytaj wstęp. Dowiesz się, dlaczego i po co książka ta została
napisana. Dzięki temu zrozumiesz i temat, i cel materiału.
3. Na końcu artykułu (w książkach - rozdziałów) znajdują się czasami
podsumowania. Należy je czytać na samym początku!
4. Jeżeli to, co powiedziano, nie zadowala cię jeszcze, to przewertuj
cały tekst strona po stronie, czytając tylko wytłuszczone tytuły,
oglądając ilustracje, ewentualnie od czasu do czasu pojedyncze
zdanie. Ilustracjom i tabelom można poświęcić więcej czasu.

Strategia PPLPP (PQ4R) c.d.



P = postawienie Pytań odnośnie tego, co w tym materiale jest
najważniejsze.



Przed zabraniem się do właściwej lektury podaruj sobie jeszcze odrobinę
czasu (nie luksusu) - i zastanów się. Postaw sobie teraz pytania, na które
chcesz uzyskać odpowiedź. Możesz je formułować i wypisywać już w
trakcie przeglądu (krok pierwszy). Jeżeli jakiś rozdział kończy się
pytaniem, to należy je sobie zaznaczyć.



Co osiągniesz za pomocą tych pytań?

1. Lepszą koncentrację. Stawiając pytania sprawdzające określamy sobie
cele, które chcemy osiągnąć. Większość ludzi o wiele lepiej przypomina
sobie fakty wyuczone jako odpowiedź na konkretne pytanie niż to, co tylko
przeczytali i ewentualnie "wkuli".
2. Silniejszą motywację. Stawiając pytania, odkrywamy luki w swojej wiedzy.
Z zainteresowaniem szukamy odpowiedzi autora. Szukanie odpowiedzi na
własne pytania nadaje nauce sens.
3. Przygotowanie do egzaminu. Ucząc się stawiania pytań, przygotowujemy
się do odpowiedzi, prac kontrolnych i egzaminów. Na określony temat
można postawić pewną ograniczoną ilość odpowiednich pytań. Znając
swojego nauczyciela, można domyślić się wielu z nich.

Strategia PPLPP (PQ4R) c.d.



L = Lektura, czyli czytanie z otwartymi oczami i pamięcią.

Kto chce osiągnąć satysfakcjonujące wyniki, musi przestrzegać
następujących reguł:
1. Koncentracja: twarde krzesło - stopy na podłodze - maksymalne tempo!
2. Wychwytywanie głównej myśli: to podstawowa zasada czytania. Kiedy
główna myśl nie zostanie wychwycona, to pozostałe reguły niewiele pomogą.
3. Podkreślanie i zaznaczanie daje ten sam efekt; jednak podkreślając,
czasami niechcący przekreślamy, i dlatego o wiele lepiej jest zaznaczać
markerem.
Podkreślamy:
a) to, co nowe, co trzeba zapamiętać - ale nie to co już znamy;
b) to co chcemy zauważyć na pierwszy rzut oka przy powtarzaniu. Dlatego
nie należy podkreślać zbyt wiele. Główny wątek książki musi być wyraźny.
4. Reakcja: jako czytelnik musisz być czujny, zwarty i gotowy. Musisz sobie
ciągle uzmysławiać, że chcesz zrozumieć i zapamiętać to co czytasz.
5. Ilustracje i tabele mówią z reguły więcej niż słowa. Zgodnie ze starym
chińskim przysłowiem, jedna ilustracja komunikuje więcej niż tysiąc słów.

Strategia PPLPP (PQ4R) c.d.



P = Przyswajanie pamięciowe przeczytanego
materiału sformułowanego po swojemu, własnymi
słowami.

1. Wyrażanie myśli swoimi słowami. Po przeczytaniu materiału
opowiedz po swojemu to, co autor chciał przekazać. Robiąc to
głośno, uruchamiasz maksymalnie pamięć. Zaczynasz
rozumieć powiązania. Powtarzanie swoimi słowami poprawia
współczynnik zdolności zapamiętywania.

2. Zapamiętywanie przez notowanie na marginesie książki. Już
w trakcie czytania zaznaczamy odpowiednie miejsca. Teraz
zanotujemy na marginesie myśl główną. Ważne jest, aby
została ona przyswojona i utrwalona.

Strategia PPLPP (PQ4R) c.d.



P = Powtarzanie przyswojonego materiału po
określonej liczbie godzin i dni.

Powtarzanie jest lepsze niż kucie. Na powtórne
czytanie możesz sobie pozwolić jedynie wtedy, gdy
pewnych partii materiału nie potrafisz sobie
absolutnie przypomnieć. Jeżeli wszystkie 4 kroki
metody PPLPP zostały sumiennie wykonane, to piąty
nie zajmie zbyt wiele czasu.

Krzywa uczenia się

Krzywa uczenia się c.d.



Powtarzaj materiał!



Najczęściej przyjmuje się, że materiał powinien być
powtarzany po upływie: 10 minut, 1 godziny, 24
godzin, 48 godzin, tygodnia, miesiąca, 6 miesięcy i
roku. Zapewni to utrwalenie wiedzy w pamięci
długotrwałej.

Techniki wspomagające

powtarzanie



Zjadaj słonia po kawałku.

Zasada zwana inaczej „techniką salami”. Dzielimy materiał na niezbyt
wielkie, zdatne do intelektualnego strawienia porcje. W „dzieleniu wiedzy
na plasterki” istotne jest, aby partie materiału tworzyły zamknięte,
logiczne całości. Taką naturalną, logicznie wyodrębnioną porcją materiału
jest rozdział książki. Partie materiału do wyuczenia możemy oznaczać w
książce za pomocą karteczek samoprzylepnych. Zapisujemy ołówkiem
datę realizacji powtórki przy każdym rozdziale. Przypinamy karteczkę do
tablicy korkowej z tytułem rozdziału „do przerobienia”.



Kucie

W przypadku materiału, co do którego masz pewność, że będziesz musiał
odtwarzać go z maksymalną wiernością (np. wiersz, nazwiska, daty,
definicje, wzory, nazwy własne), możesz zastosować metodę
wielokrotnego powtarzania zwaną kuciem. Wielokrotne powtarzanie
powoduje skuteczne utrwalenie informacji, aczkolwiek wymaga wielu
nużących prób. W celu uniknięcia nużącego czytania np. dat możemy je
sobie nagrać na dyktafonie lub na odtwarzaczu MP3, a potem odtwarzać
do woli w każdych warunkach.

Techniki wspomagające

powtarzanie c.d.



Od ogółu do szczegółu

Najpierw rzut oka na cały materiał „z lotu ptaka”, potem metodą
kolejnych przybliżeń docieramy do sedna tematu (np. Europa – Polska –
Dolny Śląsk − Kotlina Kłodzka −Śnieżnik). Roztkliwianie się nad detalami
i dygresjami spowoduje, że utracimy z pola widzenia meritum sprawy, a
poza tym zabraknie nam czasu na inne tematy. Najważniejszą kwestią
przy powtarzaniu jest wydobycie esencji zagadnienia.



Efekt generowania

Powtarzanie usprawnia pamięć tylko wtedy, gdy materiał jest
powtarzany i przetwarzany w sposób głęboki i ze zrozumieniem. Bierne
powtarzanie nie daje lepszego zapamiętywania. Podczas uczenia się
warto wykorzystywać efekt generowania, ponieważ lepiej pamiętane są
materiały, które sami projektujemy i wytwarzamy. Dobrą metodą
przetwarzania materiału będzie opowiedzenie go koledze lub rodzicowi,
napisanie eseju lub rozprawki, sporządzenie notatki, zwłaszcza w formie
rozbudowanej Mapy Myśli. Możemy stosować autokontrolę w postaci
nagrywania i odsłuchiwania wypowiedzi za pomocą dyktafonu.

Techniki wspomagające

powtarzanie c.d.



Aktywne zmysły

Im więcej zmysłów uczestniczy w procesie uczenia się, tym lepsze powinny być jego efekty.
Zamiast wielokrotnego cichego czytania warto uruchamiać inne, prócz wzroku, zmysły. I tak,
głośne czytanie aktywizuje zmysł słuchu, czytanie w czasie spacerowania po pokoju – zmysł
czuciowo-ruchowy, natomiast rysowanie, zapisywanie, a zwłaszcza tworzenie mapy myśli
uaktywniają cały kompleks zmysłów i czynności poznawczych ułatwiających zapamiętywanie.
Ucząc się, nie siedź cicho i w bezruchu. Bądź aktywny! Pisz, rysuj, mów, chodź, tańcz i śpiewaj
w trakcie nauki. Użycie wyobraźni synestetyczne, czyli obfitujące w zmysłowe skojarzenia,
wyświetlenie sobie ciągu pojęć w wyobraźni, sprzyja zapamiętaniu. W tym celu kojarzymy
materiał do zapamiętania z czymślub z kimś dobrze znanym, zabawnym, fascynującym.
Wyobrażamy go sobie w ruchu, powiększamy do gigantycznych rozmiarów. Odbieramy go
zmysłami dotyku, smaku, zapachu. Wzbogacamy kolorem i efektem trójwymiarowości.
Trwałemu kodowaniu informacji w pamięci pomaga odniesienie wyuczanych treści do własnej
osoby. Chodzi o myślowe wykreowanie samego siebie jako głównego uczestnika
zapamiętywanych zdarzeń i sytuacji. Stwórz w wyobraźni film z efektami specjalnymi związany
tematycznie z materiałem do wyuczenia. W swoim filmie bądź reżyserem i głównym aktorem.



Efekt kontrastu

Efekt kontrastu jest stosowany dla uwypuklenia treści godnych uwagi, wyróżnienia jednych
informacji spośród innych. Jeżeli podręcznik lub skrypt jest naszą własnością, nie bójmy się
ingerować w tekst. Stosujmy różnokolorowe podkreślenia, zakreślenia, komentarze, uwagi,
ramki, strzałki, wykrzykniki i inne znaki. Inne wykorzystanie efektu kontrastu polega na
uczeniu się na przemian niemających ze sobą wiele wspólnego przedmiotów, np. język polski –
biologia – historia. Dzięki temu urozmaicamy pracę, a przyswajane treści nie nakładają się na
siebie. Walcz z nudą. Urozmaicaj i uatrakcyjniaj swoją naukę.

Techniki wspomagające

powtarzanie c.d.



Miejsce i czas

Przywoływaniu informacji z pamięci służy odtworzenie warunków
towarzyszących ich zapamiętywaniu. Inaczej mówiąc, pamięć funkcjonuje lepiej,
gdy pewne warunki, obecne w momencie uczenia się, występują także w chwili
odtwarzania informacji. Dzieje się tak dzięki aktualizowaniu, czyli przywoływaniu
wspomnień (reintegracji). Uczymy się o stałych porach i w stałych miejscach.
Dzięki prowadzeniu nauki w wyraźnie określonych okolicznościach umysł z
łatwością będzie dokonywał reintegracji śladów pamięciowych.



Uczenie się zbiorowe

Powtarzanie materiału z kompetentną osobą, np. korepetytorem lub kolegą,
zasługuje na uwagę, ponieważ: mobilizuje do działania, podtrzymuje na duchu i
zarazem osłabia monotonię procesu uczenia się. Dzięki informacjom zwrotnym
daje możliwość natychmiastowego sprawdzenia zasobów posiadanej wiedzy, a
także oceny jakości i stylu wypowiedzi. Stwarza szansę na skorygowanie
błędnych informacji oraz wytłumaczenie niejasności. Oferuje dodatkowe źródło
informacji.