Piotr Sko neczny, Radosław Zieliński, Wojciech

Sobolewski, To masz Wiśniewski, Pio tr Ko walczyk

MERKANTYLISTYCZNA

STRATEGIA NADWYŻEK W

HANDLU ZAGRANICZNYM I

PŁYNĄCE Z NIEJ KORZYŚCI

Merkantylizm [wł. mercante ‘kupiec’], ekon. kierunek
myśli ekonomicznej utożsamiający zamożność kraju z
osiągnięciem dodatniego bilansu handlowego. Według
zwolenników merkantylizmu miernikiem bogactwa jest
ilość pieniądza kruszcowego; dominował w Europie w
XVI i XVII w.

MERKANTYLIZM - POJĘCIE

Merkantylizm rozwijał się w sposób odmienny w

różnych krajach.



Merkantylizm hiszpański był typowym wczesnym
merkantylizmem co doprowadziło Hiszpanię do utraty
znaczenia politycznego. W 1588r. w Bitwie Morskiej
została pokonana fl ota hiszpańska przez fl oty
angielską i holenderską. Miejsce Hiszpan na morzu
zajęła Anglia.



W Hiszpanii gromadzono kruszce nie dbano o rozwój
produkcji krajowej.

ROZWÓJ IDEI MERKANTYLIZMU -

HISZPANIA



Merkantylizm angielski określa się mianem
merkantylizmu handlowo – bezstronnego, bo nastawiony był
na rozwój wszystkich dziedzin gospodarki. Szczególnie
silnie rozwinął się za czasów Elżbiety I i Cromwella.



Merkantylizm najwcześniej przeżył się w Anglii, bo już pod
koniec XVII w. ponieważ w Anglii najszybciej rozwijał się
kapitalizm.



W Anglii skończył się okres pierwotnej akumulacji kapitału,
a rozpoczął się okres produkcji kapitalistycznej. Straciły
swoje znaczenie hasła merkantylizmu, ograniczania
produkcji, handlu i przedsiębiorcy zaczęli żądać swobody
produkcji i handlu, a więc zniesienia barier celnych.



Wolny handel był korzystny dla Anglii, gdyż nie musiała
obawiać się konkurencji zagranicznych towarów ponieważ
były to zazwyczaj surowce i półfabrykaty

ROZWÓJ IDEI MERKANTYLIZMU –

ANGLIA



Od końca XIX w. do
konferencji w Bretton Woods
wysokość kredytów
bankowych oraz
odpowiadającego ich
wartości papierowego
pieniądza była
proporcjonalna do wysokości
zapasów złota.



Od BW całkowicie zniesiono
wymianę na złoto
narodowych pieniędzy
papierowych, a państwa
mogły sobie pozwolić na
defi cyt budżetowy.

BRETTON WOODS – ŚWIT KREACJI

PIENIĄDZA



Wzrost PKB = Wydatki Wewnętrzne (n) – Dochody (n-
1)



W gospodarce zamkniętej warunkiem wzrostu PKB jest
to, by zadłużenie niektórych czynników było wyższe
niż oszczędności pozostałych.



Jeśli stopa wzrostu PKB jest pozytywna mówimy o
stymuacji wydatków wewnętrznych, jeśli negatywna –
o ograniczeniu wydatków wewnętrznych.



Kiedy rynki papierów wartościowych bądź
nieruchomości idą w górę, zachowania zadłużeniowe
się umacniają, a oszczędnościowe słabną.

GOSPODARKA ZAMKNIĘTA Z

SYSTEMEM BANKOWYM



Dodatkowy składnik – Saldo Handlu Zagranicznego
(SHZ)



Jeśli SHZ jest pozytywne mówimy o
„nadwierzytelności” danego kraju w stosunku do
zagranicy, jeśli negatywne – o zadłużeniu wobec
zagranicy.



PKB(n) – PKB(n-1) = (WWK(n) – PKB(n-1)) + SHZ(n)



Dzieląc to wyrażenie przez wartość PKB(n-1)
otrzymujemy stopę wzrostu PKB, która można
rozdzielić na sumę dwóch wyrażeń:



Stopień modulacji wydatków wewnętrznych



Saldo handlu zagranicznego odniesione do PKB
poprzedniego okresu

GOSPODARKA OTWARTA

1.

Oszczednosci pieniezne.



Powoduja “wyciek” w obiegu ekonomicznym: wydatek-
produkcja-zysk-wydatek.



Na poziomie maroekonomicznym tworza problem I sa
czynnikiem depresyjnym

2.

Deficyt handlowy



Stanowia drugi wyciek w obiegu ekonomicznym.



Wzmacniaja negatywny wplyw oszczednosci pienieznych



Przyklad Brazylii w latach 1970-1998

3.

Recepta jest wspieranie handlu
zagranicznego

PRZESZKODY WZROSTU

GOSPODARCZEGO



Pozytywny wskaźnik salda handlu

zagranicznego



Ograniczone wydatki wewnetrzne nie powoduja
spadku wzrostu PKB ani popytu wewnetrznego



Motorem rozwoju sa nadwyzki handlu zagranicznego



Przed kryzysem: Japonia, Niemcy, Holandia, Belgia,
Finlandia, Szwajcaria, Szwecja, Tajwan, Singapur,
Korea Poludniowa, Chiny

KRAJE MERKANTYLISTYCZNE



Nie wszystkie panstwa moga byc eksporterami netto



Kraje o negatywnym saldzie handlu zagranicznego,
rowniez moga osiagac dodatnie tempo wzrostu PKB



Przed kryzysem byly to: USA, UK, Hiszpania, Francja,
Wlochy

KRAJE DEFICYTOWE



Utrzymywanie stałych defi cytów handlowych –
możliwe rozwiązanie poprzez strategię zadłużenia



Kraje te muszą pokonać podwójną przeszkodę, aby
wejść na ścieżkę wzrostu:



Zbyt duży poziom oszczędności pieniężnych



Deficyt handlowy



Pozorne rozwiązanie: zwiększanie zadłużenia
(poprzez sektor prywatny lub publiczny)



Powstanie stałych defi cytów budżetowych – w
przypadku krajów „keynesowskich” może się to
niekiedy udać (USA w latach 47-07’ poprzez
wyjątkową rolę USD jako „waluty światowej”)

STRATEGIA ZADŁUŻENIA



Strategia zadłużenia – taktyka niebezpieczna dla
stabilności państwa zarówno w długim, jak i krótkim
okresie (niebezpieczny poziom zadłużenia
prywatnego oraz publicznego, zarówno krajowego,
jak i zagranicznego)



Przy wysokim poziomie wiarygodności
międzynarodowej i silnej sytuacji zewnętrznej
państwa strategia zadłużenia może być przez
pewien czas utrzymywana



W przeciwnym wypadku, łatwo podążyć śladem
państw, które w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat
znalazły się w sytuacji kryzysowej…

STRATEGIA ZADŁUŻENIA - SKUTKI

STRATEGIA ZADŁUŻENIA - SKUTKI

Cechy kraju merkantylistycznego:



Odnawialne nadwyżki handlowe,



Zdrowe fi nanse prywatne i publiczne,



Pozycja wierzycielska wobec krajów zagranicznych,



Silny wzrost oparty na eksporcie,



Unikanie zadłużenia wewnętrznego.

STRATEGIA MERKANTYLISTYCZNA

Kraje o tej strategii są przyczyną

tworzenia się deficytów w innych

krajach. Nieuniknionym skutkiem takiej

polityki jest potrzeba nadmiernego

zadłużania się krajów niestosujących tej

strategii.

STRATEGIA MERKANTYLISTYCZNA



Kraj merkantylistyczny nie musi pobudzać sztucznie
popytu wewnętrznego w celu utrzymania wzrostu PKB.



Dużo mniejsze jest zagrożenie nadmuchania bańki
fi nansowej na rynkach aktywów, gdyż nie ma
konieczności obniżania i długotrwałego trzymania na
niskim poziomie stóp procentowych.



Gdy wybucha kryzys, kraje merkantylistyczne mają
łatwość pobudzenia polityki monetarnej i budżetowej
w celu utrzymania wzrost mimo chwilowego spadku
eksportu.

WYŻSZOŚĆ STRATEGII

MERKANTYLISTYCZNEJ



Które kraje w ramach strefy euro można określić
jako „keynesowskie” a które jako
„merkantylistyczne”?



Czy jest możliwe utrzymywanie strategii
merkantylistycznej przez wszystkie kraje świata?



Czy Polska powinna podążać strategią
merkantylistyczną, keynesowską, a może strategią
substytucji importu?



Czy strategię Nowych Krajów Przemysłowych
Wschodniej Azji (w tym Chin) należy określić jako
stricte keynesowską, merkantylistyczną, czy też ich
podejście było eklektyczne?



Dlaczego kraje opierające wzrost na eksporcie
charakteryzują się większą stabilnością
makroekonomiczną w porównaniu do krajów
utrzymujących defi cyt bilansu handlowego?

PYTANIA