Karol
Antoszewski

Gospodarka żelazem

w organizmie

Żelazo występuje w organizmie w
znacznie większych ilościach niż
którykolwiek z pierwiastków
śladowych i jest niezbędne do
funkcjonowania procesów takich jak:



oddychanie komórkowe i katalizowanie
różnych reakcji



transport i magazynowanie tlenu

Występowanie i rola

żelaza



podroby (wątroba, nerki)



suche nasiona roślin strączkowych



natka pietruszki



mięso



jaja



fasola



płatki owsiane

Produkty bogate w żelazo

Występowanie i rola

żelaza

W organizmie wśród białek zawierających żelazo
należy wyróżnić: białka hemowe, białka żelazo-
siarkowe i inne białka zawierające żelazo:



ferrytyna (białko magazynujące żelazo),



transferyny (białka transportujące żelazo),



oksygenazy (enzymy katalizujące włączanie tlenu

do cząsteczek substratu)

Ponadto żelazo jest składnikiem enzymów
hemowych, hemoglobiny, cytochromów,
katalaz, peroksydaz itd.

75% znajduje się w erytrocytach
20% w wątrobie
4% w mioglobinie
1% składnik enzymów oddechowych
0,1% połączone z transferryną - białko
osoczowe

Całkowita ilość żelaza w organizmie wynosi około

Procentowa zawartość
żelaza w organizmie

Metabolizm żelaza

Żelazo wchłaniane jest w postaci jonów Fe

W błonie śluzowej ściany jelita łączy się z
białkiem apoferrytyną, efektem tego
połączenia jest ferrytyna, która przekazuje
jon żelaza do osocza gdzie jest
transportowane w postaci transferryny.



JELITA: Fe

+ APOFERRYTYNA  FERRYTYNA



KREW: FERRYTYNA  TRANSFERRYNA

Charakterystyczne jest to, że każde

przyłączenie żelaza do białka, niezależnie
od tego czy odbiorcą jest apoferrytyna
czy transferryna, powoduje utlenienie
cząsteczki, a więc zmianę
wartościowości z Fe

na Fe

Odwrotnie, każde oderwanie cząsteczki

od kompleksowego połączenia z białkiem
związane jest z redukcją i ponowną
zmianą wartościowości z Fe

na Fe

Metabolizm żelaza

Transferryna -

transportuje żelazo do miejsc,

gdzie jest one potrzebne, czyli do szpiku

kostnego (wprost do mitochondriów gdzie

syntetyzowany jest hem) i mięśni, a także do

wątroby i śledziony, gdzie jest

magazynowane w formie ferrytyny.
W czasie hemolizy i rozpadu starzejących się

erytrocytów następuje w komórkach układu

fagocytarnego odszczepienie żelaza,

przekazanie apoferrytynie wątroby oraz

śledziony i ponowne użycie w procesie

erytropoezy.

Transferryna

Laktoferryna

Laktoferryna -

białko biorące udział w

absorpcji żelaza ze światła jelita i
prawdopodobnie w jego magazynowaniu w
wątrobie.Uczestniczy głównie w
pozyskiwaniu z pożywienia i
magazynowaniu tego mikroelementu,
podczas gdy jego dystrybucję do tkanek
zapewnia transferryna.

Bardzo ważną funkcję w metabolizmie

żelaza odgrywa miedź, która
odpowiada za aktywację
ceruloplazminy, enzymu
odpowiadającego za redukcję i
utlenianie żelaza. Dlatego też wszelkie
niedobory miedzi wpływają na
zaburzenia w
metabolizmie żelaza.

Rola miedzi

w metabolizmie żelaza

Żelazo wykorzystywane jest
przez organizm w
erytropoezie do produkcji
hemu, który jest składnikiem
hemoglobiny, a także
mioglobiny w mięśniach.
Żelazo wchodzi także w
skład grup prostetycznych
cytochromów, katalazy
i peroksydaz.

Hem



niedokrwistość (anemia)



osłabienie



spadek masy ciała



problemy skórne



spadek płodności



biegunki



zmiany w błonie śluzowej przewodu

pokarmowego



zaburzenia wchłaniania

Skutki niedoboru żelaza

Często występuje u bydła żywionego
dużą ilością kiszonki z liści buraczanych,
kukurydzy i traw oraz przy chorobach
spichrzania.
Nadmiar żelaza objawia się, zmęczeniem,
bólami stawów, powiększeniem wątroby,
dolegliwościami ze strony układu
pokarmowego i zaburzeniami rytmu
serca.

Nadmiar żelaza

Jest to dziedziczna choroba spichrzania,
polegająca na gromadzeniu żelaza (w postaci
hemosyderyny). Nosicielstwo hemochromatozy
jest czynnikiem chroniącym przed anemią z
powodu braku żelaza.
Obecnie jedynym skutecznym leczeniem
jest upust krwi.

Zrazik

wątrobowy

Skutki choroby:



Cukrzyca



Marskość wątroby



Nadmierna pigmentacja

skóry

Hemochromatoza