USPRAWNIANIE DZIECI
PRZED ZABIEGIEM
KARDIOCHIRURGICZNYM

mgr Elżbieta Laskowska

Klinika Rehabilitacji Dziecięcej
UDSK w Białymstoku



Rehabilitacja dzieci po zabiegach
kardiochirurgicznych jest działaniem
kompleksowym, uwzględniającym równolegle
rehabilitację leczniczą, pedagogiczną,
zawodową i społeczną

STAŁE ELEMENTY REHABILITACJI
KARDIOLOGICZNEJ:



ocena stanu klinicznego chorego,



optymalizacja leczenia farmakologicznego,



rehabilitacja psychospołeczna,



modyfikacja stylu życia,



edukacja pacjentów i ich rodzin,



monitorowanie efektów kompleksowej
rehabilitacji kardiologicznej.

KOMPLEKSOWA REHABILITACJA
KARDIOLOGICZNA TO PROCES, KTÓRY NALEŻY:



wdrążać bezzwłocznie,



kontynuować w sposób ciągły,



prowadzić wieloetapowo,



dostosować do indywidualnych potrzeb
chorego w zależności od jego stanu
klinicznego,



prowadzić w sposób akceptowany przez
pacjenta i jego otoczenie.

CELE REHABILITACJI
KARDIOLOGICZNEJ W OKRESIE
PRZEDOPERACYJNYM:



edukacja i psychoedukacja pacjenta;



zapobieganie niekorzystnym skutkom
hipokinezy;



zmniejszenie ryzyka powikłań zakrzepowo-
zatorowych oraz ze strony układu
oddechowego;



nauka ćwiczeń stosowanych po zabiegu
operacyjnym;



zwiększenie ruchomości klatki piersiowej.

METODY KINEZYTERAPII W OKRESIE
PRZEDOPERACYJNYM

1.

Nauka ćwiczeń oddechowych wszystkimi
torami (przeponowym, dolnożebrowym,
górnożebrowym).

2.

Nauka ćwiczeń efektywnego kaszlu.

3.

Nauka ćwiczeń nasilonego wdechu i
wydechu.

4.

Nauka ćwiczeń przeciwzakrzepowych.

5.

Wykonywanie ćwiczeń
ogólnousprawniających.

6.

Pozycje drenażowe.

7.

Metoda Vojty.

8.

Metoda NDT Bobath.

Nauka

ćwiczeń

oddechowych

CELE ĆWICZEŃ ODDECHOWYCH



Utrzymanie prawidłowej wentylacji płuc.



Zwiększenie ruchomości klatki piersiowej i
przepony.



Zwiększenie siły mięśni oddechowych.



Pobudzenie do efektywnego kaszlu.

TECHNIKA PRAWIDŁOWEGO
ODDYCHANIA



Polega na mniejszym angażowaniu do pracy
głównych mięśni oddechowych (mięśni
żebrowych), a większym udziale przepony.



Podczas wydechu rozszerzają się jedynie
dolne partie płuc, cześć górna klatki
piersiowej nie pracuje, brzuch wypychany
jest na zewnątrz.



Powietrze nabierane jest nosem w tempie na
raz, dwa, a wypuszczane ustami trzy, cztery,
pięć.

Pozycja wyjściowa:

Leżenie tyłem. Nogi ugięte,
stopy oparte na podłodze.
Jedna dłoń leży na klatce
piersiowej, druga dłoń na
brzuchu

Ruch:

Wdech nosem – dłoń na
brzuchu unosi się a
następnie wydech ustami –
brzuch opada, a dłoń na
klatce leży nieruchomo

Oddziaływanie:

Wzmacnianie mięśni
oddechowych

Pozycja wyjściowa:

Leżenie tyłem. Nogi ugięte,
stopy oparte na podłodze.
Jedna dłoń leży na klatce
piersiowej, druga dłoń na
brzuchu

Ruch:

Wdech nosem – dłoń na
brzuchu unosi się a
następnie wydech ustami –
dłoń na brzuchu uciska
brzuch, wspomagając
wydech

Oddziaływanie:

Wzmacnianie mięśni
oddechowych

Pacjent uczony jest oddychania
torem górno- i dolnożebrowym ze
wspomaganiem ruchami kończyn
górnych oraz sprzyja to oswojeniu
się z ruchem pomimo rany
mostka a także zachęca do
większej aktywności.

Wskazania

do ćwiczeń

oddechowyc

h

Stan przed i po

zabiegach

kardio-

chirurgicznych

Podczas

wszystkic

h ćwiczeń

leczniczyc

h

Choroby

układu

oddechowe

go

P/wskazania

do ćwiczeń

oddechowyc

h

Ostry okres

chorób

narządu

oddechowe

go i

krążenia

Nauka ćwiczeń

efektywnego kaszlu

1. Chorzy zazwyczaj oddychają płytko, aby

uniknąć męczącego kaszlu – powoduje to
niedostateczną wentylację płuc.

2. Chory powinien wykonywać głęboki

wdech nosem, a następnie wydłużony
wydech z kilkoma głębokimi odruchami
kaszlowym.

3. Celem jest mechaniczne przesuwanie

wydzieliny w kierunku większych oskrzeli,
tchawicy i górnych dróg oddechowych.

METODYKA EFEKTYWNEGO
KASZLU



Kaszel najczęściej wykonywany jest w
tzw. „pozycji woźnicy” - jest to siad z
pochyleniem tułowia ku przodowi,
umożliwiający rozluźnienie mięśni.



Miejsce stabilizacji jest zależne od
rodzaju zabiegu i dostępu
operacyjnego.

METODYKA EFEKTYWNEGO
KASZLU



Zaleca się kilkakrotnie w ciągu dnia w
kilku seriach, stosując do trzech
powtórzeń w każdej.



Wykonujemy serię 3-4 bezpośrednio
po sobie następujących kaszlnięć w
trakcie wydechu.



Należy zawsze pamiętać, aby kaszlący
pacjent miał przy sobie ligninę lub
chusteczki, w które będzie mógł
odkrztuszać odrywającą się wydzielinę.

SPOSOBY STABILIZACJI RANY
POOPERACYJNEJ

1.

Pacjent podczas kaszlu powinien
stabilizować przyszłą ranę, przytrzymując
jej brzegi rękoma, ręcznikiem i
jednocześnie starając się zbliżać je do
siebie bez nadmiernego dociskania dłoni do
powierzchni skóry.

2.

Ułożenie dłoni pod pachami , jeśli rana
będzie przebiegała w linii pośrodkowej
mostka.

3.

Stosowanie pasa stabilizującego, zwłaszcza
u osób z silnym , uporczywym kaszlem oraz
nadwagą.

Pozycja woźnicy
stosowana w
trakcie
efektywnego
kaszlu

Aparat do
oporowane
go wdechu
Voldyne

Nauka ćwiczeń

nasilonego wdechu i

wydechu



Ćwiczenia z oporowaniem faz
oddechowych, czy to wdechu czy wydechu
są możliwe np. dzięki odpowiedniej pozycji
ułożeniowej, środowiska wodnego, rąk
terapeuty, przyborów (woreczki z
piaskiem), zmniejszenia drogi wydechowej
(wydech przez słomkę).



W leżeniu tyłem utrudniony jest wdech, a
w staniu wydech

Pozycja wyjściowa:

Leżenie tyłem. Nogi ugięte,
stopy oparte na podłodze.
Ręce w pozycji „skrzydełek”
leżą na podłodze. Na brzuchu
leży woreczek z piaskiem.

Ruch:

Wdech nosem z
uwypukleniem obciążonego
woreczkiem brzucha, wydech
ustami –brzuch z woreczkiem
opada.

Oddziaływanie:

Wzmacnianie mięśni
oddechowych.

Pozycja wyjściowa:

Klęk przodem do stołu.
Na stole stoi naczynie
z wodą. W wodzie
zanurzona słomka.

Ruch:

Wdmuchiwanie
powietrza do wody
przez słomkę.

Oddziaływanie:

Wzmacnianie mięśni
oddechowych.

NAUKA ĆWICZEŃ
PRZECIWZAKRZEPOW
YCH



U chorych leczonych
chirurgicznie, po zabiegu pojawia
się znaczący problem
dotyczących żył, a mianowicie do
powstania zakrzepu w żyłach
głębokich, głównie kończyn
dolnych.



Do spowolnienia przepływu może dojść w
wyniku długotrwałego leżenia w łóżku i
unieruchomienia.



Aby zapobiec temu powikłaniu zaleca się
czynne, energiczne ruchy w drobnych
stawach kończyn górnych i dolnych, a tym
samym pracę małych grup mięśniowych,
która powoduje ucisk na żyły i
przepchnięcie krwi w stronę serca.



Aby profilaktyka była skuteczna,
chory powinien wykonywać około
tysiąca różnych ruchów kończynami
dolnymi dziennie, a więc w
przeliczeniu na godzinę około
szesnastu rytmicznych zgięć
podeszwowych i grzbietowych oraz
krążeń głównie stóp.



Ćwiczenia przeciwzakrzepowe są
bardzo proste i nie wymagają dużej
sprawności chorego oraz nie obciążają
nadmiernie jego organizmu.

Wykonywanie ćwiczeń
ogólnousprawniającyc
h

CELE ĆWICZEŃ
OGÓLNOUSPRAWNIAJĄCYCH



utrzymanie i wzmocnienie siły mięśni
klatki i brzucha,



zachowanie pełnego zakresu ruchu w
stawach i pełnej długości mięśni,



poprawienie krążenia,



utrzymanie dobrej czynności układu
oddechowego i nerwowego z
akcentem na profilaktykę i korekcję
wad postawy,



U dzieci powyżej 3 do 18 roku życia
przeprowadzane mogą być ćwiczenia w
grupach, bądź indywidualnie.



Pacjenci ćwiczą w pozycjach stojącej,
siedzącej i leżącej.



Chorzy po operacji przecięciu mostka
powinni ograniczać ruch odwodzenia
kończyn górnych do poziomu (na wysokość
barków), a także odwodzenia
horyzontalnego, aby zapobiec
ewentualnemu rozejściu się mostka.



Jeżeli u chorego w wywiadzie
dodatkowo zostanie stwierdzona wada
postawy ciała to są wprowadzane
elementy korekcji lub kompensacji.



Wady postawy nie tylko sprawiają ból,
cierpienie, lecz także obniżają ogólną
sprawność fizyczną.

ĆWICZENIA BIERNE I CZYNNO-BIERNE



Stosowane są u dzieci w wieku do 3 lat w
celu utrzymania stanu fizycznego na tym
samym poziomie.



Gimnastyka obejmuje wszystkie stawy
kończyn górnych i dolnych.



Ruchy odbywają się we wszystkich
płaszczyznach i w pełnym ich zakresie.



Działania te są równoważne z ćwiczeniami
ogólnousprawniających i
przeciwzakrzepowych.

INNE FORMY AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ
PRZED ZABIEGIEM
KARDIOCHIRURGICZNYM

Trening

wytrzymałościow

y

Trening na

cykloergometrz

e

(rower

sprawnościowy)

Ruchoma

bieżnia

Kilkakrotnie

powtarzane

w ciągu dnia

spacery

Pozycje drenażowe

POJĘCIE DRENAŻU
UŁOŻENIOWEGO



przyjęcie przez chorego takiej pozycji,
która ułatwi odpływ wydzieliny z
drzewa oskrzelowego pod wpływem
siły ciężkości.

CELE:



ułatwienie odpływu wydzieliny z dróg
oddechowych i odksztuszania,



rozluźnienie napiętych mięśni
oddechowych,



właściwa wentylacja płuc,



ułatwienie dotarcia leków,



osuszenie oskrzeli,

Usprawnianie według

metody Vojty

METODA VOJTY



Należy do metod
kinezyterapeutycznych sposobów
leczenia, które skutecznie wspiera
lekarza, terapeutę i rodziców w walce
o zdrowie dziecka.



Opiera się na znajomości
prawidłowych i nieprawidłowych
wzorców ruchowych.

METODA VOJTY



Początkowo była ona stosowana u
dzieci z chorobami mięśni i
zaburzeniami koordynacji.



Obecnie stosuje się ją w leczeniu
neurologicznych zaburzeń ruchowych
takich jak np.: mpdz, wady postawy,
zaburzenia motoryki oddychania i
zespół Downa.

METODA VOJTY



Dzieci, bowiem, urodzone z wadami
serca są bardzo często obarczone
trisomią 21 pary chromosomów, a co
za tym idzie także niepełną
sprawnością ośrodkowego układu
nerwowego.

METODYKA METODY VOJTY



Początkowo wykonywane są na oddziale
zarówno przed i po zabiegu.



Stymulację można prowadzić w domu, jeśli
wcześniej nauczy się rodziców jak
wykonywać poszczególne ćwiczenia.



Prowadzone są na cienkim materacu
przykrytym dermą.



Dziecko powinno być wypoczęte, wyspane,
najedzone i zupełnie rozebrane.

METODYKA METODY VOJTY



Stymulacja może być przeprowadzana
podczas zabiegów pielęgnacyjnych
(przebieranie, kąpiel).



Optymalnie ćwiczenia powinny być
przeprowadzone cztery razy dziennie.



Ćwiczenia nie przeprowadza się w
przypadku gorączki, obecności stanów
zapalnych, napadu padaczki itp..

Usprawnianie według

metody NDT - Bobath

METODA NDT



należy do neurofizjologicznych technik
usprawniania;



jest stosowana przed- i pooperacyjnie,
podobnie jak metoda Vojty, głównie u
dzieci i niemowląt z dysfunkcjami
ośrodkowego układu nerwowego, które
zostały zakwalifikowane do korekcji
wady serca;

METODA NDT

- najbardziej charakterystyczne dla tej
metody jest stosowanie dużej liczby
odruchów, specyficznej formy ułatwiania
ruchów oraz prawidłowego następstwa
rozwojowego prowadzonych ćwiczeń;

METODA NDT

- hamowanie patologicznych odruchów
i prawidłowy rozkład napięcia
mięśniowego osiąga się przez
odpowiednie ułożenie dziecka w
przestrzeni i odpowiednie ułożenie
punktów kluczowych (głowa, szyja);

METODYKA NDT



Terapeuta ćwiczy całe dziecko.



Dzięki temu dostarcza odpowiednich
doznań czuciowych i ruchowych, a
dziecko jest dynamicznie
aktywizowane.



Rodzaj i tempo ćwiczeń dobiera się
indywidualnie do każdego pacjenta.

CEL METODY



Zajęcia prowadzi się najczęściej
indywidualnie, ich celem jest zawsze
przygotowanie dziecka do
uczestniczenia w normalnym życiu
rodzinnym i społecznym.

Odpowiednio przeszkoleni
rodzice i opiekunowie, którzy
zrozumieją problemy i
trudności występujące u ich
dziecka kontynuują ćwiczenia
po zabiegu, a później w
warunkach domowych.

Dziękuję za uwagę