WNP jako próba instytucjonalizacji

bezpieczeństwa –

Instytucjonalny kształt WNP

Wspólnota Niepodległych Państw

WNP

• WNP jest to zinstytucjonalizowana forma współpracy

międzynarodowej,

• Członkami założycielami WNP są Białoruś, Rosja i Ukraina,

które podpisały porozumienie białowieskie o likwidacji ZSRR
w grudniu 1991 roku.

• Obecni członkowie : Armenia, Białoruś, Kazachstan,

Kirgistan, Rosja, Tadżykistan, Uzbekistan

• Z państw byłego ZSRR trzy republiki nadbałtyckie

–

Litwa,

Łotwa i Estonia nie wstąpiły do WNP ze względu na swoje
członkostwo w NATO oraz UE . Jest mało prawdopodobne
,aby zdecydowały się wstąpić do WNP w przyszłości.

• Specjalny status w WNP posiadają także Ukraina i

Turkmenistan, które jako jedyne dwa państwa członkowskie
nie ratyfikowały Statutu WNP, co sprawia, że nie są
członkami Wspólnoty.

• WNP łącznie zajmuje powierzchnię 22 097,9 km2.

Stanowi to o wadze tego ugrupowania w sferze
bezpieczeństwa.

• Struktura nie jest jednolita, ze względu na różne cele

polityczne, stan zaawansowania reform wewnętrznych,
odmienne rozumienie suwerenności.

• Rosja „widzi” określa obszar WNP jako „bliskiej

zagranicy” – miejscem zainteresowania Moskwy oraz
jej interesów i ambicji imperialnych.

• Rosja decyduje o tym w jakim kierunku pójdzie cała

Wspólnota. Państwa zachodnie poświęcają
zdecydowanie mniej uwagi przestrzeni postradzieckiej
gdyż uznały dominację Rosji w regionie.

• Gwarantem bezpieczeństwa

regionalnego na obszarze
paradoksalnie nie jest Wspólnota
lecz Rosja.

• Rosja stanowi oś, która skupia wokół

siebie państwa stojące przez
poważnymi zagrożeniami
wewnętrznymi oraz zewnętrznymi.

Cele i zadania Wspólnoty

Niepodległych Państw

• Do zadań WNP należy:

• współpraca gospodarcza i wspólna polityka

celna,

• walka ze zorganizowaną przestępczością,
• współpraca w dziedzinie polityki obronnej,
• koordynowanie polityki zagranicznej, pokojowe

rozstrzyganie sporów między państwami,

• współpraca w dziedzinie ochrony zdrowia,

polityki społecznej, migracyjnej i ochrony
środowiska.

WNP jest typową organizacją międzynarodową,

brak w niej organów ponadnarodowych. Jej

głównymi organami są

•Rada Przywódców Państw - najwyższy organ WNP,
decydujący m.in. o użyciu sił zbrojnych państw
członkowskich WNP
•Rada Szefów Rządów - organ odpowiedzialny za
koordynowanie współpracy organów wykonawczych
Wspólnoty
•Rada Ministrów Spraw Zagranicznych - organ
odpowiedzialny za koordynowanie polityki zagranicznej
państw członkowskich;
•Komitet Konsultacujno-Koordynacyjny – organ
pełniący rolę techniczno-organizacyjną w zakresie
bieżącego funkcjonowania WNP
•Rada Ministrów Obrony – jest organem RPP i
wspomaga ją w sprawach obronnych, ponosi
odpowiedzialność za koordynowanie polityki wojskowej
państw członkowskich

• Połączony Sztab do spraw Koordynacji

Współpracy Wojskowej – koordynuje współpracą
wojskową armii państw członkowskich w operacjach
pokojowych jak również podczas wojny „zewnętrznej”,

• Rada Ministrów Spraw Wewnętrznych- organ

powołany w 1996 roku w celu koordynacji zwalczania
terroryzmu i przestępczości zorganizowanej,

• Rada Dowódców Wojsk Ochrony Pogranicza -

organ odpowiedzialny za ochronę granic zewnętrznych
wspólnoty stref ekonomicznych - w jego pracach nie
uczestniczy Azerbejdżan, Mołdawia i Ukraina.

Integracja wojskowa

• Bazuje głównie na Traktacie o bezpieczeństwie

zbiorowym z Taszkentu, obejmuje jedynie część
krajów WNP.

• Układ Taszkiencki podpisało sześć państw w maju

1992 roku: Rosja, Uzbekistan, Armenia, Kazachstan,
Tadżykistan oraz Kirgistan. W grudniu 1993 roku do
Układu dołączyła Białoruś, Gruzja i Azerbejdżan. Dwa
ostanie państwa wraz z Uzbekistanem wystąpiły z
porozumienia w maju 1999 roku (Uzbekistan powrócił
do ugrupowania w 2006 r.). Do Układu nie przystąpiły
Ukraina, Turkmenistan, Mołdawia. W 2002 roku
sygnatariusze Układu utworzyli Organizację Układu o
Bezpieczeństwie Zbiorowym.

Organizacja Układu Bezpieczeństwa

Zbiorowego

Do zadań OUBZ należy:

• Podtrzymywanie stabilności i pokoju w Eurazji w

nowych warunkach geopolitycznych,

• Stworzenie warunków do korzystnego rozwoju

państw członkowskich,

• Szybka integracja na światowym obszarze

ekonomicznym,

Obecni członkowie:

Rosja, Kazachstan, Armenia, Kirgistan,
Tadżykistan, Uzbekistan, Białoruś

Cele i działalność OUBZ

• Układ ten nosi znamiona organizacji hegemonicznej, gdzie

naczelna rola przypada Federacji Rosyjskiej. Wyraźna jest
asymetria potencjału militarnego Rosji i pozostałych
sygnatariuszy, zmuszonych kierować się rosyjską racją stanu.
W rzeczywistości układ ten jest próbą zachowania hegemonii
przez Rosję na obszarze postradzieckim i ma na celu
uniemożliwienie byłym republikom radzieckim pełnej
integracji ze strukturami euroatlantyckimi.

• Członkowie układu przeprowadzają liczne manewry

wojskowe z udziałem wielu żołnierzy. Zazwyczaj są to
ćwiczenia armii rosyjskiej i armii jednego z członków układu.
m.in. 17.06.2006 na Białorusi, niedaleko od polskiej granicy
odbyły się rosyjsko-białoruskie manewry „Tarcza Związku –
2006” z udziałem 8 800 żołnierzy.

• 4.02.2008 r. podczas szczytu w Moskwie zapadła decyzja o

utworzeniu sił szybkiego reagowania

ZAPEWNIENIE BEZPIECZEŃSTWA

POLITYCZNO-MILITARNEGO.

Wspólnota jest zbyt wielkim i zróżnicowanym pod względem politycznym
obszarem, aby można było skutecznie egzekwować postanowienia w niej
zawarte. W ciągu ostatnich lat mechanizmy zapewnienia polityczno-
militarnego bezpieczeństwa Wspólnoty uległy znacznemu osłabieniu.
Integracja Wspólnoty stała się niemożliwa z powodu wielkiej przewagi
Rosji.

Brak sprawnego funkcjonowania Wspólnoty
Niepodległych Państw stało się powodem szukania
alternatywnych związków. W samej Wspólnocie
zaczęły wykształcać się związki o mniejszych
strukturach, co pogłębiło procesy dezintegracyjne.
Przykładem jest z jednej strony Euroazjatycka
Wspólnota Gospodarcza i dopełniający ją składnik
wojskowo-polityczny, Państwo Związkowe Białorusi
i Rosji a z drugiej organizacja nastawiona na
współpracę ekonomiczną (GUUAM).

W praktyce wspólne działanie polityczno-militarne objawiło się
na przeprowadzeniu wspólnych manewrów wojskowych:
- 17.06.2006 roku na Białorusi „Tarcza Związku 2006” (8.800
żołnierzy).
- 04.02.2008 roku utworzenie sił szybkiego reagowania.

GUAM - Organizacja na Rzecz

Demokracji i Rozwoju

Jest to współpraca między
Gruzją, Azerbejdżanem, Ukrainą i
Mołdawią,

Struktura GUAMu

Rada - nadrzędne ciało
Organizacji. W jej pracach biorą
udział głowy  państw, ministrowie
spraw zagranicznych, narodowi
koordynatorzy oraz stali
przedstawiciele. W razie potrzeby
istnieje możliwość utworzenia
dodatkowych ciał roboczych.

Sekretariat - zlokalizowany w
Kijowie, na jego czele stoi
Sekretarz Generalny. Zapewnia
wsparcie organizacyjne i
techniczne.

Cele

• demokratyzację krajów członkowskich, zapewnianie
ochrony praw człowieka w regionie i rozwój
ekonomiczny krajów członkowskich.

•współpraca na rzecz rozwiązania konfliktów w regionie
celem zapewnienia stabilizacji i bezpieczeństwa  na
obszarze GUAM

•utworzenie strefy wolnego handlu pomiędzy państwami
członkowskimi oraz zapewnienie bezpieczeństwa
energetycznego.

•kontynuacja działań zmierzających do integracji
europejskiej przez umocnienie więzów z UE, USA,
NATO i innymi organizacjami międzynarodowymi.

PODSUMOWANIE

Wspólnota Niepodległych Państw powstała, jako struktura przejściowa i pomimo wielu
porozumień zachowała ten charakter do dzisiaj. Wspólnota miała zabezpieczać przed
chaosem powstałym po rozpadzie ZSRR oraz po przez dominującą rolę Federacji
Rosyjskiej miała na celu odbudowę dawnego imperium w nowej formie. Jednak dla
niepodległego bytu byłych republik radzieckich Wspólnota nie spełniła pokładanych w
tym nadziei

.

W wymiarze zewnętrznym WNP miało
przekonać Zachód i organizacje
międzynarodowe o zdolnościach
wypełniania bezpieczeństwa na
obszarze byłego ZSRR. Dzięki temu
Moskwa mogłaby pretendować do roli
gwaranta stabilności i pokoju, w związku
z tym odzyskałaby rangę liczącego się
uczestnika stosunków
międzynarodowych.

www.dkb.gov.ru

www.guam.org.au

Szyjko – „Kształtowanie Bezpieczeństwa Europejskiego”

Ciupiński, Malak – „Bezpieczeństwo polityczne i militarne”

Konończuk – „WNP i inne organizacje międzynarodowe na
obszarze poradzieckim 1991-2006”

Bibliografia