Wspólnota Niepodległych Państw (ros. Содружество Независимых Государств, СНГ - Sodrużestwo Nezawisimych Gosudarstw, SNG; ang. Commonwealth of Independent States, CIS) - organizacja międzynarodowa powstała 21 grudnia 1991 na terenie większości państw dawnego Związku Radzieckiego.
WNP powstała na mocy tzw. układu białowieskiego z 8 grudnia 1991 podpisanego przez prezydentów Borysa Jelcyna, Leonida Krawczuka i Stanisława Szuszkiewicza. WNP obejmowała wówczas jedynie trzy kraje słowiańskie: Rosję, Ukrainę i Białoruś. Na mocy protokołu z Ałma Aty z 21 grudnia 1991 do organizacji przystąpiło kolejnych osiem republik rozwiązanego ZSRR: Kazachstan, Kirgistan, Mołdawia, Turkmenistan, Uzbekistan, Tadżykistan, Armenia i Azerbejdżan. W organizacji nie znalazły się państwa bałtyckie oraz Gruzja.
Statut WNP podpisany został 22 stycznia 1993, wszedł w życie dwa lata później. Statutu WNP do tej pory nie ratyfikowała Ukraina, co powoduje, że formalnie Ukraina posiada status członka obserwatora.
W grudniu 1993 akces do WNP zgłosiła Gruzja, po tym jak obalony został rząd Zwiada Gamsachurdii. Od tego czasu wspólnota liczy 12 członków. W lutym 2006 Gruzja wystąpiła z Rady Ministrów Obrony WNP ze stwierdzeniem "Gruzja obrała kurs na członkostwo w NATO i nie może być członkiem dwóch struktur militarnych jednocześnie"[1].
12 sierpnia 2008 prezydent Gruzji Micheil Saakaszwili ogłosił, że jego kraj występuje ze Wspólnoty Niepodległych Państw, 14 sierpnia gruziński parlament jednomyślnie przyjął odpowiednią uchwałę w tej sprawie. 18 sierpnia 2008 Ministerstwo Spraw Zagranicznych Gruzji poinformowało Sekretariat Wykonawczy WNP o wystąpieniu Gruzji ze wspólnoty. Decyzja wejdzie w życie po upływie roku, 18 sierpnia 2009. [2]
Celem WNP jest prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej państw (ze wspólnej polityki wyłączone są kwestie obronne, uregulowane odrębnym traktatem taszkenckim z maja 1992 roku), stworzenie wspólnej przestrzeni gospodarczej, wspólnego systemu komunikacyjnego, jak również ochrona środowiska, prowadzenie wspólnej polityki migracyjnej i zwalczania przestępczości. Kwestie te reguluje deklaracja ałmacka oraz statut z 1993 roku.
WNP jest typową organizacją międzyrządową, brak w niej organów ponadnarodowych. Nie doszło bowiem do skutku przekształcenie Międzyrządowego Komitetu Ekonomicznego w organ podejmujący decyzje ważoną większością głosów.
Do organów decyzyjnych WNP zaliczyć można Radę Szefów Państw (skupiającą prezydentów) i Radę Szefów Rządów. Podejmują one strategiczne decyzje co do rozwoju Wspólnoty, zarysowują cele do osiągnięcia przez kraje "dwunastki".
Do organów branżowych należą:
Rada Ministrów Spraw Zagranicznych
Rada Ministrów Obrony
Rada Ministrów Spraw Wewnętrznych
Siedziba Sekretariatu Wykonawczego WNP, który wykształcił się z Komitetu Koordynacyjno-Konsultacyjnego, znajduje się w Mińsku. Dotychczasowi sekretarze (przewodniczący Komitetu) to:
Sekretarza powołuje i odwołuje jednomyślnie Rada Szefów Państw, choć w historii zdarzało się, iż czynił to samodzielnie prezydent Rosji.
Pozostałe organy WNP to:
Wyróżnić możemy też organy pomocnicze, tj. Zgromadzenie Parlamentarne WNP z siedzibą w Petersburgu, Komisję Praw Człowieka WNP oraz Trybunał Gospodarczy.
Członkami założycielami WNP są trzy kraje (Białoruś, Rosja i Ukraina), które podpisały porozumienie białowieskie o likwidacji ZSRR w grudniu 1991 roku. Członkostwo zwyczajne posiada obecnie jedenaście krajów: Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Kazachstan, Kirgistan, Mołdawia, Rosja, Tadżykistan, Ukraina i Uzbekistan. Turkmenistan był członkiem zwyczajnym do 2005 roku, od tego czasu posiada status członka stowarzyszonego, którym zostać może każdy kraj byłego ZSRR, nie należący do WNP (potencjalnie Litwa, Łotwa lub Estonia, choć kraje te raczej nie wystąpią z prośbą o przyjęcie do WNP, gdyż należą już do Unii Europejskiej i NATO). Przewiduje się również status obserwatora (kraje spoza regionu).
Do WNP należy większość krajów byłego ZSRR, jednak inicjatywy rozwijające i konkretyzujące współpracę krajów dwunastki nie spotkały się z pozytywnym odzewem. Zdecydowanie odrzucona (nawet przez Rosję) została idea utworzenia Związku Euroazjatyckiego zgłoszona przez Nursułtana Nazarbajewa oraz propozycje integracyjne Alaksandra Łukaszenki. Bliższą integracją w ramach Wspólnoty zainteresowana jest (oprócz Rosji) głównie Białoruś oraz kraje azjatyckie tj. Kazachstan, Kirgistan i Tadżykistan. Wraz z Rosją należą one do Unii Celnej WNP oraz są stronami Euroazjatyckiej Wspólnoty Gospodarczej (EaWG).
Na spoistość WNP negatywnie wpływają istniejące na jej terenie organizacje subregionalne, tj. GUAM (inaczej zwany Związkiem Środkowoazjatyckim), w którego skład wchodzą Gruzja, Ukraina, Azerbejdżan i Mołdowa.
We wrześniu 2003 podpisano na Krymie Układ o Budowie Wspólnej Przestrzeni Gospodarczej, obejmujący oprócz Ukrainy Rosję, Białoruś, Kazachstan. Jego sygnowanie fetowane było w Rosji jako znaczący krok na drodze do integracji gospodarczej krajów byłego ZSRR, tym bardziej, że traktat podpisała niechętna dotąd zacieśnianiu ekonomicznych więzów Ukraina.
Bazuje głównie na Traktacie o bezpieczeństwie zbiorowym z Taszkentu i obejmuje jedynie część krajów WNP (formalnie umowy te nie są częścią dorobku prawnego WNP). Układ Taszkiencki podpisało sześć państw w maju 1992 roku: Rosja, Armenia, Uzbekistan, Kirgistan, Tadżykistan i Kazachstan. W grudniu 1993 roku do Układu dołączyła Białoruś (zrywając z polityką neutralności prowadzoną przez socjaldemokratów i konserwatystów), Gruzja i Azerbejdżan. Dwa ostanie państwa wraz z Uzbekistanem wystąpiły z porozumienia w maju 1999 roku. Do Układu nie przystąpiły Ukraina, Turkmenistan i Mołdawia. W 2002 roku sygnatariusze Układu utworzyli Organizację Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym.
W związku z niespełnieniem przez WNP wszystkich oczekiwań, stworzono szereg organizacji alternatywnych, skupiających część byłych republik radzieckich:
Istnieją ponadto organizacje, w których skład wchodzą państwa nieuznawane na arenie międzynarodowej:
Do organizacji, w których byłe republiki radzieckie stanowią znaczną część członków, lecz skupiających też inne państwa należą:
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Cele i zadania Wspólnoty Niepodległych Państw
Memorandum w sprawie zagrożenia niepodległości Państwa Polskiego przez działającą w Polsce masonerię
Szanse Kurdów na niepodległe państwo Giedz,M
TWORZENIE SIĘ NIEPODLEGŁEGO PAŃSTWA POLSKI EGO
Analiza podziału kompetencji pomiędzy Unię Europejską i Wspólnoty Europejskie a państwa członkowskie
20030827125138, Wspólnota Europejska stanowi dla swych 15 państw członkowskich centralną-obok narodo
Odpowiedzialnosc odszkodowawcza panstw czlonkowskich za naruszenie prawa wspolnotoweg, Pelne opracow
Ściągi, WOS 2, Państwo trwała wspólnota ludzi zamieszkującym określony terytorium oraz poddana władz
Ustawa o Państwowej Straży Pożarnej - tekst jednolity, CIEKAWOSTKI, Akty Prawne wspolnoty
WSTĘP DO PAŃSTWA I PRAWA 12 dobro wspólne, Wstęp do nauki o państwie i prawie
Region wspólnoty Państw, GLOBALIZACJA - Kołodziej
Stosunek prawa wspolnotowego do porzadkow prawnych panstw czlonkowskich, Instytucje i źródła prawa U
Państwa niepodległe
Syonizm niepodległościowy przeciw Państwu Polskiemu Józef Dąbrowski (1917)
227 Wytyczne wspólnotowe dotyczące pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych pr
59 Odzyskanie niepodległości w 1918, Kształtowanie się centralnych organów państwa
więcej podobnych podstron