TWORZENIE SIĘ NIEPODLEGŁEGO PAŃSTWA POLSKIEGO
Od czasu zaborów niepodległości doczekało się dopiero piąte pokolenie. Byli więc to ludzie, którzy nie mieli szans doświadczyć wolnej Polski, gdyż urodzili się już w niewoli.
Spodziewano się, że nowo odrodzona Polska będzie państwem sprawiedliwym, niejako ucieleśnieniem dziejowej sprawiedliwości dla każdej grupy społecznej.
Niepodległość możliwa była dzięki następującym czynnikom:
1) niezmąconej wierze w odbudowę Polski; naród wierzył, chciał wolnego, niepodległego państwa,
2) odrodzeniu się władzy,
odbudowaniu wojska, które wkrótce musiało wykazać się na polach bitewnych, w wojnach Polski o granice (największą walką była wojna polsko-bolszewicka trwająca od 1918 do marca 1921, zakończona traktatem ryskim - podpisanym w Rydze)
3) Polskę uznały jako państwo kraje, które były mocarstwami - te które wygrały wojnę- Francja, Wielka Brytania, jak i te co przegrały- Rosja (ta po rewolucji z 1917) w której Rząd Tymczasowy wydał dekret, zgodnie z którym Polska miała prawo do samodzielnego bytu. Również neutralne początkowo Stany Zjednoczone, które przyłączyły się do wojny dopiero w 1917, ale których wejście było przełomowe i właściwie zdecydowało o wygranej Ententy, interesowały się sprawą polską. Prezydent Wilson w 1918 wygłosił 14-punktowe orędzie, w który punkt 13 poświęcony był Polsce. Według niego Polacy mają prawo do niepodległego bytu, a Polska ma być krajem z szerokim dostępem do morza.
Jednak w dwudziestoleciu międzywojennym dostęp Polski do morza nazywano „korytarzem” i było to około 100 km. W dodatku Gdańsk był miastem wolnym znajdującym się pod nadzorem Ligii Narodów.
Pojawiły się ośrodki państwotwórcze = lokalne ośrodki władzy:
w Cieszynie istniała Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego, którą kierowali ks. Stanisław Londzin, Jan Michejda. Podzieliła się ona władzą z Narodnim Vyborem i przejęli oni władzę po Austrii na tamtych terenach. Zakładano nawet, że dojdzie tam do etnicznego podziału granic ( Polska, gdzie Polacy, Czechosłowacja, gdzie Czesi)
w Krakowie istniała Polska Komisja Likwidacyjna, którą kierowali Witos i Daszyński. Istniała ona na terenach zachodniej Galicji, gdzie również przejęto władzę z rąk Austrii
w Lublinie istniał Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej w Lublinie, na czele którego stał Daszyński.
Zapowiadał on reformy w Polsce:
- równouprawnienie polityczne- czynne i bierne prawo wyborcze, ograniczone cenzusem wiekowym,
- 8-godzinny dzień pracy,
- powstanie sejmu ustawodawczego, który przygotowałby podwaliny pod władzę; byłby władzą prawodawczą i doszłoby także do powstania rządu
4) w Warszawie istniała Rada Regencyjna. Było to ciało kolegialne, w skład którego wchodzili Lubomirski, Kakowski i Ostrowski ( regencyjna --- zakładano, że Polska odrodzi się jako królestwo, a Rada Regencyjna miała być władzą chwilową, na okres, gdy nie ma króla)
Tworzono także Rady Delegatów Robotniczych, które nie były skrajnie lewicowe; znajdowały się pod wpływem Polskiej Partii Socjalistycznej.
10 listopada 1918 z Magdeburga przybył do Polski Piłsudski, wraz ze swoim późniejszym współpracownikiem generałem ( wtedy półkownikiem) Sosnkowskim. Piłsudski uważany był za męża opatrznościowego, postać historyczną. Wiązano z nim duże nadzieje i uważano go za godnego reprezentanta państwa polskiego, czego dowodem może być fakt, że podporządkowano mu : Radę Regencyjną, Rząd Lubelski, Komisję Likwidacyjną w Krakowie.
Piłsudski objął urząd Tymczasowego Naczelnika Państwa. Reprezentował kraj na zewnątrz, sprawował władzę wykonawczą, miał prawo wydawać dekrety ( rozporządzenia z mocą ustawy, które powinien wydawać parlament). Rozporządzenia te wymagały jednak kontrasygnaty ministra.
Przed Piłsudskim jako Tymczasowym Naczelnikiem Państwa stanęły trudne zadania:
musiał zdemontować niemiecką okupację- w samej Kongresówce znajdowało się 80 tysięcy niemieckich żołnierzy, których należało ewakuować tak, by wyrządzili minimalne spustoszenie, a byli to ludzie zdemoralizowani, którzy wiedzieli o skrajnie lewicowej rewolucji mającej miejsce w Berlinie.
W dodatku przez Polskę maszerowało także 700 tysięcy żołnierzy armii Oberost .
2) rozpoczynała się konferencja pokojowa w Paryżu, na którą należało wysłać odpowiednią delegację, która walczyłaby o sprawy granic Polski,
3) należało powołać rząd, który sprawnie zarządzałby Polską.
W sumie istniały trzy rządy II RP:
1) rząd kierowany przez Daszyńskiego, który był pierwszym premierem wolnej Polski,
2) drugim premierem był socjalista Moraczewski i właśnie jego rząd wprowadził główne zmiany: 8-godzinny dzień pracy, ubezpieczenia społeczne, przygotował wybory do sejmu - Państwową Komisję Wyborczą. Rząd ten został jednak zdymisjonowany przez Piłsudskiego. Dla prawicy był on bowiem zbyt lewacki, radykalny. Przygotowywano nawet na niego zamach (na czele którego stał Sapieha), ale wiedząc o tym Piłsudski zdecydował zdymisjonować Moraczewskiego.
3) 16 stycznia 1919 powołany został rząd, nazywany również Rząd Zgody Narodowej, na którego czele stanął Paderewski.
Paderewski wraz ze Stanisławem Grabskim i Dmowskim brali udział w konferencji pokojowej w Paryżu. Na konferencję nie pojechał Piłsudski, ze względu na Dmowskiego, z którym był w konflikcie. Nie chciał bowiem powodować dodatkowych napięć, nieporozumień.
26 styczna 1919 odbyły się wybory do sejmu ustawodawczego. Brało w nich udział 90% uprawnionych do głosowania. 35% mandatów w sejmie zdobyła Narodowa Demokracja. Na początku było 340 posłów, potem 370, ze względu na walkę o granice, która powodowała powiększanie się Polski.
10 lutego 1919 miało miejsce uroczyste otwarcie sejmu, wtedy również uchwalono Małą Konstytucję i przedłużono Piłsudskiemu urząd Tymczasowego Naczelnika Państwa aż do czasu wyboru pierwszego prezydenta ( miało to miejsce 9 grudnia 1922, ale Narutowicz został zamordowany już 16 grudnia, więc Piłsudski swój urząd pełnił do wyboru Wojciechowskiego).
Sejm ustawodawczy miał również uchwalić konstytucję, do czego doszło w 1921 - Konstytucja marcowa.