www.historia.prv.pl

Kształtowanie się Państwa Polskiego

SŁOWIANIE

Pochodzenie, początki Słowian są tajemnicą, szczątkowe informacje o Słowianach pochodzą ze źródeł arabskich i rzymskich.

Można przypuszczać, że kształt organizacji plemiennej Słowian przypominał strukturę germańską, ponieważ Słowianie sąsiadowali z Germanami. Trudno jest także powiedzieć, jakie ziemie stanowiły praojczyznę Słowian.

Prawdopodobnie w pierwszych wiekach naszej ery plemiona słowiańskie zamieszkały obszar pomiędzy Wisłą a Dnieprem. Z czasem wewnątrz plemion pojawiło się zróżnicowanie społeczne. Powoli wykształcała się grupa kierownicza, zamożniejsza, której bogactwo pochodziło z podziałów łupów wojennych. Ta grupa także posiadała niewolników. Spośród tej grupy wybierano księcia. W sprawach najważniejszych dla plemienia decydował wiec. Wraz z przemieszczaniem się ludów germańskich, przemieszczali się także Słowianie. Bardzo często zajmowali tereny opuszczone przez Germanów.

W pierwszych wiekach naszej ery wytworzył się także zasadniczy podział plemion słowiańskich na : wschodnie, zachodnie i południowe.

Słowianie byli przede wszystkim rolnikami. Celem ekspansji było poszukiwanie ziemi nadającej się pod uprawę. Szczyt ekspansji słowiańskiej przypada na VII i VIII w. Wówczas Słowianie zachodni dotarli nad Men. Na południu przekroczyli Alpy i osiedlili się częściowo w Macedonii, częściowo w Tesalii, także na terenach Italii. Na wschodzie zajmowali tereny nad Dnieprem, ale nie wkroczyli na tereny nad Morzem Czarnym.

Pierwsze państwo słowiańskie powstało w wyniku walk z plemionami Awarów (zamieszkiwali na wsch.). Nie wiadomo, gdzie ono było dokładnie zlokalizowane. Wiadomo tylko, że powstało i było to państwo Samona.

Przeciwko Awarom wybuchło powstanie. Stojący na czele powstania Samo, pokonał Awarów, i stworzył organizację państwową. Ale państwo to przetrwało tylko do śmierci swego założyciela. Prawdopodobnie centrum tego państwa znajdowało się na Morawach. Było to państwo słabe. Wiadomo również, że zwierzchnictwo państwa Samona uznali Czesi i Serbowie Połabscy.

Drugim państwem, które powstało było państwo Bułgarów. Bułgarzy nie byli Słowianami. Byli ludem wywodzącym swe korzenie z narodów tureckich, a dokładnie rzecz biorąc od wodza Hunów – Atylli. W wyniku migracji Bułgarzy podbili ludność słowiańską zamieszkująca tereny Mezji – dawnej prowincji rzymskiej. Zaczął się proces powstawania organizmu państwowego – turecko-słowiańskiego. Najeźdźcy na podbitych terenach stanowili niewielki procent ludności. W szybkim tempie zostali wchłonięci przez ludność miejscową, której narzucili swą nazwę i organizacją państwową. W niedługim czasie państwo Bułgarów stało się zagrożeniem dla cesarstwa bizantyjskiego. Walki z Bizancjum doprowadziły do rozszerzenia państwa bułgarskiego o Macedonię i tereny dzisiejszej Serbii.

Bułgarzy, choć walczyli z Bizancjum, od Bizancjum przejmowali pewne osiągnięcia kultury, W 864 r. przyjęli chrzest z Bizancjum. Cesarze wschodu, którzy uważali się za zwierzchników Kościoła, dążyli także do narzucenia swego zwierzchnictwa Bułgarom, chcieli uzależnić Bułgarię od strony politycznej i religijnej. To spowodowało opór Bułgarów, i Bułgarzy, którzy przyjęli chrzest z Bizancjum oddali się pod opiekę papieża rzymskiego. To zaowocowało nowymi walkami, związek z papiestwem okazał się nietrwały.

Największy rozkwit państwo bułgarskie przeżywało w IX – X w.

Ciągłe wojny prowadzone z Bizancjum doprowadziły do wyczerpania tego młodego państwo, i państwo Bułgarów uległo rozbiciu. To wykorzystało Bizancjum. Część wschodnia Bułgarii została włączona do Cesarstwa Bizantyjskiego w 972 r. Część zachodnia przetrwała dłużej, do początku XI w. W latach 1014-1018 r. zostało także wchłonięte przez Cesarstwo Bizantyjskie.

W ten sposób kończy się okres dziejów starego państwa bułgarskiego. Obejmowało ono swoim zasięgiem Macedonię, część Serbii i Mezję.

Kolejnym państwem jest państwo Wielkomorawskie, państwo najpotężniejsze, największe pod względem terytorialnym. Obejmowało swoim zasięgiem: Czechy, Morawy, Słowaczyznę, tereny dawnej Panonii i kraj Wiślan. Założycielem tego państwa był Mojmir I. Jako pierwszy z władców słowiańskich, już w 831 r. przyjął chrzest. Największy rozkwit państwo Wielkomorawskie przeżywało za czasów Świętopełka I w końcu IX w. Na drugą połowę IX w. przypada także działalność dwóch misjonarzy: Cyryla i Metodego.

Po Mojmirze władcą państwa został Rościsław. Rościsław nie mógł przyjąć chrztu z zachodu, ponieważ był skłócony z Kościołem zachodnim reprezentowanym przez Niemców. Dlatego w 862 r. zwrócił się do cesarza bizantyjskiego Michała III z prośbą o przysłanie misjonarzy. Ale postawił warunek: misjonarze maja mówić językiem słowiańskim. W 863 r. na teren państwa przybywają misjonarze Konstanty i Metody. Posługują się faktycznie językiem słowiańskim w liturgii, dokonują przekładu Pisma Św. na język słowiański, posługują się alfabetem wynalezionym przez Konstantego tzw. głagolicą. Pozyskali sobie miejscową ludność właśnie dzięki językowi, ale posługiwanie się w liturgii językiem słowiańskim wywołało sprzeciw duchowieństwa niemieckiego. Ani Metody, ani Konstanty nie byli biskupami, nie mieli władzy wyświęcania kapłanów, a ci byli potrzebni, gdyż akcja chrystianizacyjna obejmowała coraz większe kręgi. Bawarowie - duchowni niemieccy zablokowali możliwość wyświęcania, nie chcąc się zgodzić na liturgię słowiańską.

W ten sytuacji w 868 r. Konstanty i Metody postanawiają zwrócić się do papieża. Udają się do Rzymu. Papież uznaje ich racje i zgadza się na liturgię w języku słowiańskim, podejmuje także decyzję o wyświęceniu uczniów Konstantego i Metodego. Co więcej, nadaje godność arcybiskupa Metodemu, teraz on sam będzie mógł wyświęcać swoich uczniów. Konstanty nie wytrzymał podróży i zmarł w jednym z rzymskich klasztorów, przyjmując tam imię Cyryla.

Państwo Wielkomorawskie w tym czasie przeżywa kryzys. Władca Rościsław zostaje pojmany przez Bawarów, za sprawą swego siostrzeńca – Świętopełka. Rościsław został skazany na śmierć. W ten sposób Niemcy narzucają zwierzchnictwo państwu Wielkomorawskiemu. Uwięziony został także Metody.

W 871 r. wybucha na Morawach powstanie przeciwko Bawarom, na czele powstania staje Świętopełk. Po zwycięstwie powstania w 874 r. Świętopełk stanie na czele państwa. W wyniku interwencji Rzymu uwolniono Metodego, pozwolono mu wrócić na tereny państwa Wielkomorawskiego. Metody odbywa jeszcze jedną podróż do Rzymu, by pozyskać poparcie papieża w walce z tymi, którzy są niechętni liturgii słowiańskiej, czyli z duchowieństwem bawarskim. Papież kolejny raz potwierdza prawo do posługiwania się językiem słowiańskim w liturgii.

Ale nie zapewniło to trwałości. Liturgia słowiańska przetrwała do śmierci Metodego w 885 r. a po jego śmierci zwolennicy liturgii słowiańskiej musieli opuścić Morawy, a akcja chrystianizacyjna prowadzona była w języku łacińskim.

Zagrożeniem dla państwa Wielkomorawskiego były plemiona Węgrów. Niemcy używali ich jako sprzymierzeńców. Dopóki na tronie państwa Wielkomorawskiego zasiadał Świętopełk potrafił on jeszcze pokonać Węgrów. Kiedy Świętopełk zmarł w 895 r. państwo Wielkomorawskie uległo Węgrom.

W 906 r. państwo Wielkomorawskie przestało istnieć. Ale najeźdźcy nie opanowali całego państwa, opanowali zaledwie tereny dawnej Panonii. Z państwa Wielkomorawskiego wyodrębniło się silne państwo Czeskie, które uzależniło od siebie Morawy, Słowaczyznę i kraj Wiślan. W państwie czeskim toczyły się walki o władzę między dwoma rodami: przewagę uzyskali Przemyślidzi. Pod koniec X w. zdobyli oni całkowitą władzę w państwie. Drugim rodem był ród Sławników, z których pochodził św. Wojciech.

Kolejne państwo słowiańskie to państwo węgierskie. Śmierć Świętopełka pozwoliła Węgrom na ekspansję na zachód. Węgrzy byli koczownikami, podobnie jak Bułgarzy swoich korzeni szukali wśród ludów tureckich. W przeciwieństwie do Bułgarów Węgrzy na podbitych terenach stanowili większość. Tym razem to Słowianie przejmowali język najeźdźcy, ich kulturę i zwyczaje. Ekspansję Węgrów zatrzymały starcia z cesarstwem Ottona. W 974 r. Węgrzy przyjmują chrzest z rąk duchowieństwa niemieckiego. Dzięki bliskim kontaktom z Ottonem III, z papiestwem Stefan Węgierski zdobywa koronę królewską. Powstaje także niezależny od kościoła niemieckiego, kościół węgierski, którego stolicą był Ostrzyhon.

Niemcy próbowali narzucić Węgrom swoje zwierzchnictwo, ale te próby zakończyły się niepowodzeniem. Stefan Węgierski zmarł w 1038, zostawiając silne państwo.

IX i X wiek to także czas kształtowania się państwa słowiańskiego na wschodzie – państwa ruskiego. Ród Rurykowiczów opanował Kijów i wokół Kijowa zaczął jednoczyć ziemie ruskie. Proces ten zakończył Włodzimierz Wielki, który panował w latach 980 –1015. Ruś w wyniku dawnych kontaktów z Bizancjum przyjmuje ze strony Bizancjum chrzest. Powstaniem państwa ruskiego kończy się proces tworzenia państw słowiańskich w Europie.

POWSTANIE PAŃSTWA POLSKIEGO

Ludność słowiańska zamieszkująca ziemie polskie była ludnością rolniczą. Wiślanie należeli do Państwa Wielkomorawskiego. Prawdopodobnie jako pierwsi przyjęli chrzest, lecz po rozpadzie państwa Wielkomorawskiego wrócili do pogaństwa.

Dla bezpieczeństwa Słowianie budowali swoje pierwsze osady zwane opolami. Istniały też osady obronne, które przekształciły się w grody (np. Biskupin).

D

Mapka przedstawiająca rozmieszczenie plemion zamieszkujących tereny dzisiejszej Polski. UWAGA Jest to tylko schematyczne rozmieszczenie, nie uwzględniając powierzchni.

o pierwszych organizmów plemiennych zaliczyć możemy Kraj Wiślan. Początkowe dane są mało dokładne. Umiejscowiono go na wschód od Moraw, aż po Dację. Z całą pewnością można stwierdzić, że Kraj Wiślan był w konflikcie z państwem Wielkomorawskim. Szczyt konfliktu przypadł na okres działalności Cyryla i Metodego. Można dowiedzieć się o tym z Żywotu Metodego. Wiślanie nie chcieli przyjąć chrztu. Po upadku państwa Wielkomorawskiego Wiślanie wrócili do pogaństwa. W X w. zwierzchnictwo nad Wiślanami objęli Przemyślidzi.

Drugim organizmem plemiennym byli Polanie.

Czas powstania państwa Polan jest zbliżony do powstania państwa Wiślan. Państwo Polan dało początek państwu Polskiemu.

Za sprawą Galla Anonima znamy protoplastów Mieszka I. Byli to Ziemowit, Lestek i Siemomysł. Taki miał być początek dynastii Piastów, którzy obalili Popiela.

PAŃSTWO MIESZKA I

Objęcie władzy przez Mieszka I doprowadziło do scalenia całego organizmu państwa polskiego. Powstało Gniezno i Poznań. Grody te nie miały jeszcze charakteru plemiennego. Były to grody książęce. Rezydowali w nich książę, urzędnicy i drużyna książęca. Urzędnicy książęcy stanowili radę. Wraz z rozwojem terytorialnym rosła liczba grodów książęcych. W grodach książęcych w imieniu władcy rządził kasztelan. Wzrost liczby grodów pozwolił na lepsze rozmieszczenie drużyny królewskiej. W Poznaniu czy w Gnieźnie liczyła ona 1500 konn i 5000 piechoty (tarczowników)

Cała drużyna była na utrzymaniu księcia. Do jego obowiązków należało wyposażenie jej w konie, zbroje, żywność, ubranie. Płacił żołd, wyposażał też dzieci.

Konieczne było opodatkowanie ludności.

Podatki objęły wszystkich prócz wojów możnowładców.

Płacili:

• danina w naturze

• praca na rzecz dworu książęcego

Często cała wieś była zobowiązana do płacenia podatków (od tego pochodzą ich nazwy np. Bartniki – miód, Grotniki – grot, Skotniki – bydło i mięso).

Mieszko I umacniając posiadana terytorium i swoją władzę dążył do rozszerzenia granic. Jednoczył plemiona bliskie kulturowo Polanom. Włączył Kujawy i Mazowsze. Na północy opór stawiały Prusy. Wschodnią granicę dzielił z Rusią, dokonał podboju Pomorza Zach. i zdobył Pomorze Gdańskie. Początkowo nie udało się zdobyć Krakowa (należał do Czechów). Granicą na północy było Morze Bałtyckie, następnie granica przebiegała wzdłuż Wisły, na północy sąsiadowali z krajem Prusów, na wschodzie z Rusią, dalej był Kraków, na zachodzie granica opierała się na Odrze, graniczył z Milczanami, Łużyczanami. Te granice państwa obejmowały terytorium 250 tys. km² i 1 mln mieszkańców.

Mieszko I był bardzo mądrym politykiem. O jego geniuszu i umiejętności przewidywania świadczy fakt przyjęcia chrześcijaństwa. Ottonowie dążyli do podboju Słowian. Dobrym pretekstem do tego była akcja chrystianizacyjna. Feudałowie dążyli do utworzenia w Magdeburgu arcybiskupstwa misyjnego, gdyż mieli wyruszać na państwa słowiańskie. Te plany ubiegł Mieszko. W 965 r. pojął za żonę czeską księżniczkę Dobrawę, a w rok później przyjął chrzest. Był to akt polityczny. Państwo pogańskie było już anachronizmem. Wokół wszystkie państwa były ochrzczone – Czechy, Ruś, Niemcy, w centrum pozostawała pogańska Polska.

Przyjęcie chrztu likwidowało pretekst Niemów do ataku na Polskę.

Mieszko sam założył w Gnieźnie arcybiskupstwo misyjne. Przyjęcie chrześcijaństwo pozwoliło również na kontakt z zachodem. Poprzez ślub z Dobrawą doszło do sojuszu polsko-czeskiego. To pozwoliło Mieszkowi na podbój Wieletów – sojuszników Czechów. Religia chrześcijańska spełniała rolę jednoczącą. Plemiona były różne pod względem kulturowym i religijnym – chrześcijaństwo jednoczyło. Ponadto władca państwa chrześcijańskiego stawał się Bożym Pomazańcem. Wzrastał jego autorytet. Atak na władcę był równocześnie atakiem na Boga.

Chrześcijaństwo wnosiło wiedzę, sztukę pisania, czytania, kulturowo zbliżali się do Europy Zachodnie.

Pierwszym biskupem w Gnieźnie został biskup Jordan, który przybył z Dobrawą na dwór Mieszka. Biskupstwo w Gnieźnie miało charakter misyjny. Było zwolnione od wszelkiej zależności od biskupstwa niemieckiego i podlegało bezpośrednio papieżowi. Wątpliwości budzi miejsce, w którym Mieszko przyjął chrzest. Są dwie wersje:

• Mieszko ochrzczony w Ratysbonie

• Na terenie kraju, na jeziorze Lednickim, gdzie odkryto pałac książęcy, a w nim kaplicę i baseny chrzcielne – babtysteria.

W 967 r. Mieszko pokonał Wieletów. W 972 r. pod Cedynia pokonał margrabiego Hodona. Wówczas to przyłączył Pomorze Zachodnie.

W 962 r. Otton I przyjął koronę cesarską. Wtedy powstała myśl podporządkowania władzy cesarza innych władców europejskich. Mieszko I zdobył tytuł przyjaciela cesarza. Cesarz pobierał trybut. Przyjaźń dla Mieszka była ciężarem. Zaczął popierać Henryka Kłótnika. Okazało się, że tron objął Otton II. To zaowocowało napięciem między Mieszkiem a feudałami, którym marzył się podbój ziem wschodnich.

Otton II po objęciu tronu podjął wyprawę przeciwko Mieszkowi. Gdy Mieszko pojął za żonę Odę – córkę margrabiego Marchii wschodniej, konflikt został załagodzony.

Prawdopodobnie (jest to hipoteza) w 990 r. Mieszko korzystając z zatargu między Czechami z cesarstwem zdobywa Kraków, państwo Wiślan i Śląsk. W ten sposób ukształtowało się państwo Mieszka.

Mieszko stracił na rzecz Rusi Grody Czerwieńskie.

Granice państwa Mieszko opisał w dokumencie skierowanym do papieża – Dagome iudex. W dokumencie tym Mieszko oddawał swój kraj, synów i żonę pod opiekę papieża.

Mieszko opisał swój kraj, wskazał granice. Oddał pod opiekę papieża swoja żonę i dwóch synów: Mieszka i Lambert. Nie ma wśród nich Bolesława. Była to najprawdopodobniej intryga Ody, która chciała odebrać Bolesławowi władzę po ojcu.

POLSKA ZA BOLESŁAWA CHROBREGO

Mieszko I zmarł w 992 r. Tekst Dagome iudex nie wymieniał jego pierworodnego syna Bolesława. Mieszko i Lambert byli pierwszymi pretendentami do władzy po ojcu. Oda musiała zadbać o to, by Bolesław został zapomniany i usunięty z dworu ojca. Bolesław nie chciał się z tym pogodzić. Walczył o władzę. Miał 26 lat i był już trzy razy żonaty. Pierwsza żona była Niemką (pochodzenie nieznane), druga Węgierką, trzecia Słowianką. Małżeństwo ze Słowianką Emnildą było bardzie trwałe, poprzednie żony oddalił. Z Emnildą miał dwóch synów Mieszka i Ottona i 3 córki. Pierwszym posunięciem Bolesława było skazanie na wygnanie Ody z synami. Oda posiadała dość silne stronnictwo w kraju, należeli do niego krewni Bolesława. Tych krewnych Bolesław oślepił. W ten sposób Bolesław przejął władzę w państwie. Zabiegał o utworzenie niezależnej prowincji kościelnej. Podjął starania o królewska koronę. Wykorzystał sytuację, jaka powstała w Czechach za sprawą biskupa Wojciecha (z rodu Sławników), by zrealizować te plany.

Wojciech nie był najstarszym synem w rodzie, więc skierowany został na drogę kariery duchownej. Szkołę dla kleru ukończył w Magdeburgu w 981 r. Po ukończeniu szkoły przybywa na dwór czeski w Pradze, gdzie staje się współpracownikiem biskupa Dytmara.

Śmierć jego wywarła na Wojciechu duże znaczenie. W 983 r. zostaje biskupem Pragi. Postanawia odejść od wzoru życia Dytmara. Obejmuje urząd jako człowiek pokuty, wędruje do Pragi boso. Podejmuje reformę życia duchowieństwa. Wzywa do ubóstwa, do zachowania moralności. Głosi konieczność intelektualnego rozwoju. To sprawia, że zamiast przyjaciół znajduje wrogów wśród duchownych. Doprowadza do konfliktu z wielmożami, często piętnując ich wady. Zostaje sam. Rezygnuje z urzędu i wraca do Rzymu. Wstępuje do Benedyktynów. W 992 r. poselstwo czeskie zwraca się do papieża z prośbą, by Wojciech wrócił. Wojciech postanowił wrócić. Jako człowiek był bardzo wymagający wobec siebie i w stosunku do innych. Doszło do konfliktu. W 995 r., gdy dokonano mordu na kobiecie, która w kościele szukała azylu, Wojciech podejmuje decyzje opuszczenia diecezji, ale wcześniej rzuca klątwę na morderców. W tym samym roku wymordowana została rodzina Wojciecha. Pozostał tylko brat, który znalazł schronienie w klasztorze. Wojciech do Czech wrócić nie mógł i nie chciał. Zwrócił się z prośbą do papieża, aby mógł udać się na wyprawę misyjną.

Wykorzystał to Bolesław, który zaprosił Wojciecha do siebie i zaproponował misje w państwie Prusów. W 997 r. Wojciech przybywa do Gniezna i wiosna podejmuje wyprawę do kraju Prusów. Tam 23 kwietnia 997 r. został zamordowany. Bolesław wykupił ciało męczennika i pochował go w Gnieźnie. Dwa lata po śmierci, w 999 r. papież Sylwester II ogłosił Wojciecha świętym. To pozwoliło na założenie niezależnej metropolii w Gnieźnie. Pierwszym arcybiskupem został brat Wojciecha – Radzim – Gaudenty. W 1000 r. do grobu męczennika przybył z pielgrzymką Otton III. To dobiło się echem w Europie. Nie wszyscy byli zadowoleni. Bolesław przygotował bardzo dokładnie zjazd. Przyjął cesarza z przepychem. Drużyna księcia prowadziła orszak cesarza od granic państwa. Byli ubrani w jednakowe stroje. To urzekło Ottona. Uznał on i potwierdził istnienie niezależnej prowincji kościelnej. W Gnieźnie powołano biskupstwa: w Kołobrzegu, we Wrocławiu, w Krakowie i biskupstwo misyjne w Poznaniu. Bolesław jako władca państwa uzyskał prawo do wyznaczania biskupów na te stolice. Otton III nałożył diadem na głowę Bolesława, nazywając go przyjacielem cesarstwa i swoim bratem. To wywołało oburzenie wśród możnowładców niemieckich. Wyraz temu dał biskup i kronikarz niemiecki Thietmar. Pisze on o tym skąpo i niepochlebnie. W 1000 r. zachęcony gestem cesarza Bolesław podjął zabiegi o koronę królewską. Przeszkodziła mu w tym śmierć Ottona w 1002 r. Papież przyznał koronę, ale dzięki cesarzowi Henrykowi trafiła ona prawdopodobnie na Węgry do Stefana Węgierskiego.

Śmierć Ottona i zmiana na tronie papieskim, gdzie zasiedli ludzie nieprzychylni dla Polski, spowodowała zmianę polityki Bolesława z ugodowej na ekspansywną.

W kwietniu 1002 r. Bolesław zajmuje Milsko i Łużyce. Spowodowało to zatarg z Henrykiem II. Zawarł jednak ugodę i obszary te stały się lennem Bolesława za aprobatą cesarza.

W tym samym roku Bolesław podejmuje interwencje w Czechach. Rządził tam Bolesław Rudy, którego Bolesław zniósł w tronu. Na tronie tym osadził Władywoja. Zawarł sojusz z Henrykiem. Bolesław podjął interwencje w Czechach i z powrotem osadził Bolesława Rudego na tron. To spowodowało konflikt z Henrykiem II, Bolesław Rudy był władcą okrutnym. Bolesław po raz drugi zdetronizował go i sam objął tron. Na to nie mógł się zgodzić król niemiecki. Rozpoczęła się wojna Henryka z Bolesławem.

Bolesław na tronie czeskim utrzymał się 18 miesięcy. I etap wojny do 1005 r. zakończył się klęską Bolesława. Utracił tron czeski, utracił Milsko, Łużyce, podpisał pokój pod Poznaniem. Bolesław bardzo szybko zareagował, uderzył na Milsko i Łużyce i z powrotem przyłączył je do Polski.

W 1013 r. Henryk podpisał kolejny pokój z Bolesławem, który otrzymał Milsko i Łużyce jako lenno, ale w zamian za to miał wspomagać Henryka w wyprawie włoskiej po koronę cesarską. Henryk w 1013 r. udał się do Włoch, ale Bolesław nie dał mu wsparcia. Powstał nowy konflikt. Henryk próbował ukarać nieposłusznego księcia. Dwie wyprawy Henryka przeciwko Bolesławowi zakończyły się niepowodzeniem. W 1018 r. zawarto pokój w Budziszynie. Na mocy tego pokoju Milsko i Łużyce wchodziły do Polski.

Kolejnym kierunkiem ekspansji był wschód. Bolesław podjął wyprawę na Ruś, by wzmocnić skarb państwa. Kijów słynął z bogactw. Bolesław osadził na tronie kijowskim zięcia – Świętopełka. W Kijowie zdobył wielkie łupy. Próba osadzenia na tronie Świętopełka okazała się krótkotrwała. Gdy Bolesław opuścił Ruś na tronie zasiadł Jarosław Mądry. Bolesław wracając z Rusi zajął i przyłączył Grody Czerwieńskie.

Gwarancją pokoju polsko-niemieckiego miało być małżeństwo Bolesława z siostrą margrabiego Miśni – Odą. Gdy zmarł nieprzychylny dla Bolesława papież Benedykt VIII i Henryk II – władca Polski zaczął starania o koronę królewską. Starania zakończyły się sukcesem. W kwietniu 1025 r. Bolesław w Gnieźnie koronował się na króla. Prawdopodobnie koronacja odbyła się bez zgody papieża.

Bolesław zmarł 17 czerwca 1025 r. i pochowany został w Poznaniu.

Miał wielkie zasługi. Do plusów należy zjazd w 1000 r. czy zdobycie Milska, Łużyc, Grodów Czerwieńskich.

Bolesław 1002 r. nie liczył się z siłami państwa młodego i słabego ekonomicznie. Trzeba było nakładać podatki. Rozciąganie granic i interwencje w Czechach łączyły się z budową grodów i wzmacnianiem granic. Ekspansja przysparzała wrogów Bolesławowi. Właściwie miał wrogów dookoła. Polska nie byłą w stanie sprostać takim obciążeniom.

KRYZYS PAŃSTWA PIASTOWSKIEGO W XI WIEKU

Po Bolesławie Chrobrym władzę w państwie przejął jego syn Mieszko II. Kiedy objął władzę w państwie miał 35 lat, był 9 lat starszy od ojca, gdy ten obejmował władzę. Bolesław usunął ze swego życia swego pierworodnego syna – Bezpryma, oddał go do klasztoru.

Mieszko II próbował kontynuować mocarstwową politykę swego ojca, Ale próba kontynuacji tej polityki musiała grozić niebezpieczeństwem. Koronacja Mieszka II została uznała za uzurpację. O ile nikt nie kwestionował praw do korony Bolesława Chrobrego o tyle koronacja Mieszka II bez zasięgnięcia zgody

cesarza została przez cesarstwo uznana na uzurpację. Państwo, które obejmował Mieszko II było państwem młodym, państwem, które odziedziczyło nowe terytoria, ale wraz z tym odziedziczyło także wrogie stosunki z sąsiadami. Właściwie wszyscy, bo i Cesarstwo i Czechy i Ruś były do Polski nastawione wrogo. Ponadto kraj, który Bolesław Chrobry zostawił to kraj wyczerpany walkami. Prowadzenie ciągłych wojen, których łupy przypadały właściwie drużynie księcia czy króla, powodowało pogorszenie życia ludności, natomiast ta ponosiła ofiary związane z walką, była opodatkowana

Bezprym, który po śmierci ojca uciekł z klasztoru podjął walkę o władzę. Był pierworodny i miał do niej prawo.

Sojusznikiem Bezpryma został młodszy rodzony brat Mieszka - Otton. Mieszko II wygnał braci z kraju. Ta sytuacja stała się wygodnym pretekstem dla wrogów Polski, ponieważ Bezprym i Otton znaleźli schronienie w Niemczech u cesarza i na Rusi. Wołanie o pomoc było wygodnym pretekstem dla obu władców. Ruś chciała odzyskać Grody Czerwieńskie, cesarstwo chciało uzależnić władców Polski od cesarstwa.

W 1031 r. cesarz uderzył na Polskę z zachodu, a bracia Bezprym i Otton przy pomocy ruskiej uderzyli od wschodu. Ta sytuacja zaskoczyła Mieszka II, który uciekł z kraju do Czech. Ale książę czeski był lennikiem cesarza, ale także wrogiem Polski. Dlatego Mieszko II został uwięziony i spotkała go kara, która często spotykała władców w tym okresie, został wykastrowany. Następnie został wrzucony do więzienia. Książę czeski chciał jeszcze ściślej związać się z cesarzem dlatego chciał podarować Mieszka II cesarzowi, cesarz ofertę odrzucił i dlatego Mieszko pozostał w więzieniu czeskim.

W kraju władzę objął Bezprym. A ponieważ objął władzę przy pomocy cesarza, jego interwencji, chcąc się przypodobać cesarzowi odesłał mu insygnia koronacyjne. Polska straciła status królestwa, stała się księstwem uzależnionym od Niemiec.

Koronę do cesarza odwiozła żona Mieszka – Rycheza. Wyjeżdżając z kraju zabrała syna – Kazimierza.

W wyniku najazdu, Polska straciła Grody Czerwieńskie, Milsko, Łużyce, księstwo czeskie odebrało Morawy.

Bezprym w kraju prowadził surowe rządy, wszędzie widział spiski, knowania, a karę miał tylko jedną – śmierć. Pojawiło się niezadowolenie w kraju.

Otton, który był dotąd sojusznikiem Bezpryma zawarł sojusz z Mieszkiem, a Bezprym został zamordowany.

W 1032 r. Mieszko II odzyskał wolność. Wrócił do kraju, by przejąć władzę, ale w tym czasie Polska jest już uzależniona od cesarstwa. Cesarz wezwał obu braci do siebie – Mieszka i Ottona. Cesarz zadecydował o podziale władzy. Jedną częścią kraju miał władać Mieszko II, drugą Otton, a trzecia cześć przypadła Dytrykowi – bliżej nie znanej osobie, prawdopodobnie był to wnuk Mieszka I.

Mieszko II z taką sytuacja podziału państwa się nie pogodził. W 1033 r. w wyniku zamachu prawdopodobnie inspirowanego przez Mieszka zginął Otton. Natomiast Dytryk został z kraju wygnany.

W 1033 r. Mieszko II znowu objął władanie całym krajem. Miał szansę scalić kraj na nowo, ale tym planom przeszkodziła śmierć. W 1034 r. Mieszko II zmarł.

Władzę przekazał swojemu jedynemu synowi Kazimierzowi. Pojawił się problem. Kazimierz nie był pełnoletni. W jego imieniu rządy spełniała matka – Rycheza, ale jej rządy nie spotkały się z aprobatą możnowładców, którzy wypędzili ją z kraju. Na tronie został osadzony Kazimierz. Możnowładcy liczyli, że będzie można łatwo sterować młodym księciem, Kazimierz jednak nie pozwolił sobie na ograniczanie swojej władzy i dlatego też został z kraju wypędzony. Było to w 1038 r. Kazimierz znalazł schronienie na Węgrzech.

Natomiast w Polsce rozpoczyna się wtedy chyba najgorszy czas, który Wincenty Kadłubek określił jako „czas poronionych książąt”. Byli to możnowładcy, z których każdy chciał objąć władzę w całym kraju, ale żaden nie miał na tyle sił by to uczynić. Dlatego poszczególne dzielnice zaczęły ze sobą walczyć. Można powiedzieć, że staraniem Mieszka i Bolesława umocnione państwo rozpadło się z powrotem na dzielnice tak jak zamieszkiwały je plemiona.

Kraj pogrążył się w chaosie walki o władzę, a walka ta doprowadziła do upadku autorytetu władzy książęcej. Każdy z „poronionych książąt” nakładał podatki na ludność i próbował pozyskać dla siebie kościół. Tylko w ten sposób, przy pomocy kościoła mógł objąć władzę w całym państwie. Panowanie książąt wywołało także bunt chłopów. Ponieważ ludzie którzy byli obciążeni podatkami na rzecz państwa byli także obciążeni podatkami na rzecz kościoła – dziesięciną – widzieli w kościele instytucję która utrzymuje obecny porządek, porządek feudalny dlatego bunt chłopski był związany z reakcją pogańską. Masy chłopskie wróciły do pogaństwa, do kultu przodków. Zaczęto niszczyć kościoły, zabijać duchownych.

Bunt chłopski objął właściwie cały kraj, chociaż nie udało się chłopom zdobyć głównych grodów Wielkopolski i Małopolski.

Sytuacje w Polsce postanowił wykorzystać książę czeski Brzetysław. W 1038 r. Brzetysław zawarł sojusz z królem węgierskim Stefanem Wielkim. Na mocy tego porozumienia Kazimierz zostaje uwięziony na Węgrzech. Brzetysław zaatakował Polskę. W wyniku najazdu Małopolska i Śląsk zostały przyłączone do Czech, oddziały Brzetysława doszły do Gniezna i Poznania. Ukradzione zostały zwłoki św. Wojciecha, sprofanowano groby biskupa Gaudentego i pięciu braci męczenników polskich. Wraz ze złupieniem Gniezna i zabraniem relikwii św. Wojciecha upadła rola Gniezna jako metropolii kościelnej.

W 1038 r. zmarł Stefan Węgierski i Kazimierz odzyskał wolność. Kazimierz udał się do Niemiec, ponieważ tam na jego rzecz działała matka Rycheza, która starała się o poparcie dla Kazimierza u cesarza. Cesarz zaniepokojony zbytnim wzrostem potęgi czeskiej, /Czesi najwięcej zyskali/, postanawia interweniować. Nie zależało mu na poparciu dla Kazimierza zależało mu na pokazaniu Czechom swojej władzy. Sprawa Kazimierza była bardzo dobrym pretekstem. Dlatego cesarz wyrusza przeciwko Czechom. Cesarz Aleksander Konrad II nie doczekał wyprawy zmarł, wyprawę poprowadził jego syn Henryk III. Henryk III ruszył na Czechy, natomiast Kazimierz wrócił do Polski.

W Polsce pierwszym miejscem gdzie przybył była Wielkopolska – Poznań, Gniezno. Tam możnowładcy, którzy stracili na buncie chłopskim uznali Kazimierza za swojego władcę i udzielili mu poparcia. Następnie już w 1041 r. Kazimierza odzyskuje Małopolskę, co więcej Kazimierz za główną swoją siedzibę obrał Kraków. Próbował także interweniować u papieża w sprawie Śląska, domagając się zwrotu przez Czechy Śląska Polsce, Dyplomacja polska zawiodła, ponieważ poselstwo czeskie przekupiło wtedy papiestwo i samego papieża. Kiedy zawiodła dyplomacja Kazimierz doszedł swoich praw na drodze zbrojnej.

Interwencja w Czechach zakończyła się pewnym niepowodzeniem, do sprawy wmieszał się cesarz, który nakłonił obie strony do zawarcia pokoju, pokoju dla Polski niekorzystnego.

Śląsk miał pozostać nadal przy Czechach, nie było mowy o zwrocie relikwii św. Wojciecha zagrabionych z Gniezna.

Dlatego wbrew woli cesarza Kazimierz wznawia walki o Śląsk. Tymczasem cesarz zapowiedział wyprawę odwetowa przeciwko Polsce. Ostatecznie Śląsk został przyłączony do Polski w 1050 r. Do interwencji cesarskiej nie doszło, ponieważ w 1054 r. cesarz pojednał Brzetysława z Kazimierzem, dochodzi do podpisania porozumienia. Na mocy tego porozumienia Śląsk pozostaje w Polsce, natomiast Polska ma płacił trybut przez 50 lat od Śląska Czechom w wysokości 500 grzywien srebra i 30 złota rocznie.

Kolejnym sukcesem Kazimierza było przyłączenie Mazowsza. W czasie walki o władzę, gdy w Polsce rządzili „poronieni książęta” na Mazowszu władze objął Niecław. Kiedy do Polski wrócił Kazimierz Niecław nie zamierzał się podporządkować ani zrezygnować ze swojej władzy, co więcej szkodził jak mógł Kazimierzowi. Kazimierz zdobył sojusznika w osobie księcia ruskiego. Zawrł małżeństwo z przyrodnią siostrą księcia ruskiego Jarosława – Dobroniegą Marią. Wniosła ona Kazimierzowi dość duży posag.

W 1047 r. ruszyła wyprawa przeciwko Niecławowi. Niecław został zaatakowany z dwóch stron. Sam Niecław zginął, a Kazimierz przyłączył Mazowsze do Polski. Nie udało się natomiast przyłączyć Pomorza.

Zjednoczenie pod jedno władzą Wielkopolski, Małopolski, Mazowsza, Śląska należy uznać za sukces Kazimierza.

Wiele trudniejsza wydawała się odbudowa wewnętrzna. Kazimierz doprowadził do odbudowy sieci grodowej - sieć administracyjna kraju.

Nie było jednak możliwości przywrócenia dawnej potęgi militarnej. Ta zniszczona została bezpowrotnie.

Zmienia się rodzaj wojska. Król nie dba o ekwipunek drużyny. Teraz każdy rycerz w zamian za otrzymaną ziemię miał obowiązek stawić się na rozkaz do walki z własnym ekwipunkiem. Najwięcej dokonał Kazimierz w sprawie organizacji Kościoła. Przywrócił biskupstwo wrocławskie i krakowskie. Niepowodzenie zakończyły się starania o przywrócenie arcybiskupstwa w Gnieźnie, gdyż nie było tam relikwii św. Wojciecha.

Godność arcybiskupa uzyskuje biskup krakowski, ale tylko na okres panowania Kazimierza. Działalność Kazimierza, zarówno na forum zagranicznym jak i wewnątrz państwa - scalenie utraconych terenów – zapewniła mu przydomek Odnowiciel. Pierwszy tym przydomkiem obdarzył go Gall Anonim. Kazimierz zmarł 19 marca 1058 r. Odbudowane państwo zostawił synowi Bolesławowi.

POLSKA W OKRESIE WALKI PAPIESTWA Z CESARSTWEM

Bolesław Śmiały odziedziczył po ojcu bardzo dobre stosunki z Rusią. Natomiast Polska pozostawała w zależności lennej od cesarstwa. Dlatego dążenie do zrzucenia tej zależności stało się głównym celem polityki Bolesława. Ponadto Bolesław chciał wrócić do polityki swego imiennika - Bolesława Chrobrego i rozszerzyć terytorium państwa.

Pierwszą zbrojną interwencję podjął Bolesław na Węgrzech, wspierając jako kandydata do tronu węgierskiego Belę I. To zaangażowanie się Bolesława w sprawy węgierskie kosztowało Polskę utratę całkowitej zwierzchności nad Pomorzem. Bolesław chciał zabezpieczyć się przed zagrożeniem czeskim. Na przełomie 1070/1071 r. doszło do konfliktu z Czechami. Sytuację postanowił wykorzystać cesarz. Obydwaj władcy: Polski i Czech byli lennikami cesarza. Cesarz wezwał obu swoich lenników nakazał im pokój, pod groźbą zemsty cesarskiej.

Pobyt w Niemczech Bolesław wykorzystał, aby porozumieć się z opozycją antycesarską w Niemczech.

W 1072 r. Bolesław zaatakował Czechy. Naraził się na groźbę cesarskiej zemsty. Cesarz zapowiedział wyprawę przeciwko Bolesławowi, ale do wyprawy nie doszło, ponieważ opozycja antycesarska w Saksonii wywołała powstanie.

Konflikt cesarza z papieżem próbował Bolesław wykorzystać, aby uniezależnić się od cesarstwa. Dzięki poparciu dla papieża zdobył koronę królewską.

W 1076 r. w Boże Narodzenie Bolesław został koronowany na króla Polski.

Ten akt świadczył o suwerenności państwa polskiego i niezależności od Niemiec.

W Cesarstwie uznano Bolesława za uzurpatora. Ale jest to czas kiedy cesarz był obłożony klątwą i Henryk IV nie interweniował.

Ponieważ na terenie Niemiec panował zamęt, Bolesław mógł być spokojny o zachodnie granice. Podjął interwencję na Rusi. Na tronie kijowskim osadził Izasława.

Podjął następnie kolejną wyprawę na Węgry. Wyprawa się przedłużała. W kraju zaczęło dziać się źle. Słudzy rycerzy zaczęli uzurpować władzę panów. Żony rycerzy cudzołożyły. Rycerze opuścili króla, potem wrócił król i rozpoczął prześladowania dezerterów. Prześladowano też rodziny rycerskie.

Wówczas przeciw Bolesławowi wystąpił Stanisław - biskup krakowski. Wzywał Bolesława do opamiętania, groził klątwą. W 1079 r. w czasie sprawowania mszy na Skałce osobiście go zaatakował. Tak pisze Wincenty Kadłubek, ale jest to wątpliwe.

Według Galla Anonima biskup Stanisław był zdrajcą.

Po śmierci biskupa Bolesław został wygnany z Polski. Śmierć biskupa nie była jedyną przyczyną. Państwo, które Bolesław objął było dopiero co scalone, było państwem młodym. Częste wojny, które Bolesław prowadził wiązały się z nakładami, co musiało wywoływać niezadowolenie. To wywołało zaniepokojenie wśród możnych. Prawdopodobnie ich zwolennikiem był biskup Stanisław.

Śmierć biskupa zaszkodziła Bolesławowi - okazało się, że król nie cofnie się przed niczym.

Nawet ci, którzy stali przy królu, przeszli na stronę możnowładców. Król został sam. Uciekł na Węgry, gdzie został otruty. W tym czasie otruto syna Bolesława – Mieszka, bojąc się zemsty. Władzę objął brat – Władysław I Herman. Pierwsze posunięcie to przeniesienie centrum władzy do Płocka. Nawiązał Władysław kontakty z Czechami i wrócił do płacenia trybutu ze Śląska.

Polepszenie stosunków z Czechami polepszyło stosunki z cesarstwem. Władca odesłał insygnia. Stosunki z Czechami umacnia małżeństwo księcia z księżniczką czeską Judytą. Odnowił stosunki z dworem węgierskim.

Rządy Władysława Hermana były oparte na zasadzie pokoju, zarówno wewnątrz kraju jak i w stosunku do sąsiadów.

Jedyne interwencje miały miejsce w 1090 r. na Pomorzu. Uznano tam Polską władzę , ale gdy się wycofał Pomorze zbuntowało się. Kolejna wyprawa była znowu na Pomorze i zgodził się na autonomię Pomorza. Herman nie jest lubianym władcą. W latach 90. za jego sprawą i sprawą Palatyna Sieciecha wybuchła wojna domowa. Sieciech miał bardzo duży wpływ na władcę, posiadał bardzo szerokie uprawnienia, był człowiekiem bogatym. To pozwoliło mu na wznoszenie grodów i bicie własnej monety.

Niektórzy przeciwnicy Sieciecha uciekli z kraju i na terenie Czech utworzyli opozycję, Ci którzy pozostali w kraju podnieśli bunt przeciwko władzy Sieciecha. Na czele buntu stanął Zbigniew – nieślubny syn Władysława Hermana. Władysław Herman przy pomocy czeskiej, węgierskiej wraz z Sieciechem pokonali Zbigniewa, stłumili bunt, ale ojciec pojednał się z synem, a gwarancją pokoju było przyznanie Zbigniewowi Śląska. Zbigniew otrzymał Śląsk jako swoją dzielnicę, gdzie mógł rządzić. Co więcej – Władysław mimo tego, że Zbigniew był synem nieślubnym zapewnił mu sukcesję władzy po sobie. Uznał go za prawowitego syna. Ale Sieciech nie zamierzał ustąpić. Przekonał Władysława Hermana do tego, by zaatakować Zbigniewa na Śląsku. Zbigniew został uwięziony do 1097 r. przebywał w niewoli Sieciecha. W tym roku znowu pojednał się z ojcem. Zbigniew otrzymał jako swoją dzielnicę Wielkopolskę. Młodszy syn Władysława Hermana – Bolesław otrzymał Śląsk. Natomiast władzę zwierzchnią posiadał Władysław Herman. Bracia zjednoczyli swoje siły i zmusili ojca by 1100 r. wypędził Sieciecha z kraju. Po wygnaniu Sieciecha podział kraju został utrzymany i taka sytuacja przetrwała do 1102 r., kiedy to Władysław Herman zmarł. Śmierć nastąpiła 4.06.1102 r. i został pochowany w katedrze w Płocku.

POLSKA ZA CZASÓW BOLESŁAWA KRZYWOUSTEGO

Państwo polskie było podzielone. Na Śląsku rządził Bolesław, w Wielkopolsce – Zbigniew. Duży wpływ na władzę mieli możnowładcy. Prawdopodobnie Zbigniew jako starszy wiekiem, wyznaczony także przez ojca, spełniał władzę zwierzchnią, ale taka sytuacja przetrwała zaledwie do 1106 r., kiedy to Bolesław rozpoczął walkę o władzę, a zarazem walkę o zjednoczenie kraju. Pod pretekstem, iż Zbigniew przygotowuje się do ataku, Bolesław wkroczył na teren Wielkopolski.

Zbigniew został pokonany, i wówczas Bolesław wyznaczył mu dzielnicę ojca - Mazowsze, ale nie jako księciu równemu sobie, ale jako wasalowi. W ten sposób starszy brat stał się wasalem młodszego, a wasal miał zobowiązania wobec seniora. Bolesław po pokonaniu Zbigniewa, postanowił interweniować za granicą. Zawarł sojusz z Węgrami i Rusią. Postanowił podporządkować sobie Pomorze. Pomorze było niezależne.

Zbigniew posiadał Mazowsze, ale był sojusznikiem czeskim. Ten sojusz był bardzo niebezpieczny. Kiedy Bolesław podjął wyprawę na Pomorze, Zbigniew jako wasal zobowiązany był do pomocy. Zbigniew pomocy nie udzielił. To posłużyło Bolesławowi jako pretekst do ataku na Zbigniewa, wznowił wojnę i na początku 1108 r. Zbigniew musiał Polskę opuścić. Bolesław przyłączył Mazowsze. Ale pozostała sprawa Czech. Trzeba było rozprawić się z Czechami, niedawnym sojusznikiem Zbigniewa. Dlatego pod pretekstem poparcia kandydata do tronu Bolesław podejmuje wyprawę na Czechy. Kandydatem Bolesława był Bożywoj. Podejmując wyprawę na Czechy Bolesław wplątał się w konflikt międzynarodowy.

Na tronie czeskim zasiadał Świętopełk, popierany przez króla niemieckiego Henryka V. Henryk V obiecał Świętopełkowi, że w razie zagrożenia tronu udzieli pomocy. Interwencja Bolesława w Czechach sprawiła więc, że Henryk V musiał wypełnić swoje zobowiązanie. Ale w tym czasie Henryk V walczył z Węgrami. Musiał się więc z Węgier wycofać, przegrał na Węgrzech, musiał odwołać swoje wojska. Oczywiście w Czechach przegrał Bolesław, ale Henryk V poprzysiągł Bolesławowi zemstę.

Kiedy Zbigniew znalazł schronienie u króla niemieckiego, jego sprawa stała się wygodnym pretekstem do ataku na Polskę. To był jeden aspekt wyprawy Bolesława do Czech. Był jeszcze drugi. Kiedy Bolesław zaangażował się w Czechach, usamodzielniło się Pomorze. Po zakończeniu wyprawy czeskiej, Bolesław wrócił do kraju i podjął wyprawę na Pomorze. Kiedy jego wojsko znajdowało się na Pomorzu dowiedział się, że Henryk V ruszył na Polskę. W 1109 r. doszło do oblężenia Głogowa. Bolesław zagroził głogowianiom, że jeżeli poddadzą gród on ich wytnie. Głogów się nie poddał. Wyprawa Henryka V na Polskę nie przyniosła żadnego skutku. Właściwe udało mu się sforsować granicę na Odrze jedynie w okolicach Głogowa, Głogowa nie zdobyto. Następnie wojska niemieckie znalazły się pod Poznaniem i Wrocławiem. Doszło do ostatecznej klęski wojsk niemieckich na Psim Polu. Tak chciał Wincenty Kadłubek w swojej kronice, jednak wątpliwe jest czy bitwa ta miała miejsce.

Nie zakończyła się jednak sprawa Zbigniewa. W 1111 r. król niemiecki Henryk V zostaje cesarzem. Bolesław chciał jakoś ułagodzić sprawy z cesarstwem. Najlepszym sposobem było pojednanie się z bratem. Dlatego Zbigniew został zaproszony do kraju, następnie Bolesław brata oślepił i uwięził. W tym czasie Zbigniew zmarł. W zamian za morderstwo, by nie stracić tronu, Bolesław musiał odbyć pielgrzymkę pokutną.

Kiedy zmarł Zbigniew zaczyna się nowy okres polityki Bolesława Krzywoustego. Doszło do poprawy stosunków z Czechami, załagodzone zostały stosunki z cesarstwem, w przypadku cesarstwa było to małżeństwo z Salomeą, które doprowadziło do złagodzenia napięć. Mając zabezpieczoną granicę południowo-zachodnią, czyli granice z Czechami i cesarstwem, Bolesław podjął wyprawę na Pomorze. W 1119 r. podbił i włączył do Polski Pomorze Wschodnie – Gdańskie . Trudniej było z Pomorzem Zachodnim. Był to pod względem ekonomicznym, gospodarczym region bogatszy. Zamieszkiwała tam znacznie większa ilość ludzi. Ponadto było to Pomorze także przygotowane do walki, silne militarne. Było to związane z atakami feudałów niemieckich. Ponadto atakując Pomorze Zachodnie Bolesław musiał się liczyć z konkurencją niemiecką. Ostateczny podbój Pomorza dokonał się w 1122 r. O ile Pomorze Gdańskie zostało włączone do Polski, o tyle Pomorze Zachodnie zostało tylko zhołdowane, zostało lennem Polski, ale nie zostało do Polski włączone.

Z Pomorza Zachodniego Bolesław musiał płacić trybut cesarzowi niemieckiemu. Na teren całego Pomorza została rozciągnięta zwierzchność kościelna Bolesława Krzywoustego. Na terenie Pomorza mieli rozpocząć akcję chrystianizacyjną misjonarze sprowadzeni przez Polskę i teren Pomorza został podporządkowany biskupstwu kujawskiemu. Powstało także nowe biskupstwo w Lubuszu, które miało charakter biskupstwa misyjnego. Na barki tego biskupstwa spadła cała akcja chrystianizacyjna. Pierwszym człowiekiem który podjął akcję misyjną wśród Pomorzan był mnich hiszpański Bernard. Udał się on na tereny Pomorza jako mnich, człowiek ubogi, udał się pieszo. Pomorzanie widząc, iż chrześcijaństwo wiąże się z ubóstwem, będąc ludźmi zamożnymi po prostu chrześcijaństwa nie przyjęli. Drugim misjonarzem został Otto z Bambergu. W przeciwieństwie do Bernarda udał się na teren Pomorza ze wspaniałym orszakiem, w drogich szatach. To sprawiło, że Pomorzanie poddali się akcji chrystianizacyjnej.

Lata 30 XII w. to upadek polityki Bolesława. Zaczął tracić swoje pozycje w Europie. Na Węgrzech wybuchła wojna domowa. Wówczas Bolesław postanowił interweniować i poparł kandydata do tronu węgierskiego - Borysa. Przeciwnik Borysa - Bela II okazał się politykiem bardziej sprytnym, cieszącym się poparciem swojego narodu i to on zasiadł na tronie węgierskim. Zatem na Węgrzech polityka Bolesława poniosła klęskę. Natomiast interwencję na Węgrzech Bolesława postanowił wykorzystać książę czeski – Sobiesław, który zaczął atakować Śląsk. Wtedy zarówno książę węgierski Bela II jak i książę czeski Sobiesław oskarżyli Bolesława przed cesarzem. Cesarz postanowił rozstrzygnąć spór , zwołując zjazd do Merseburga. Przy takiej koalicji czesko-węgiersko-cesarskiej Bolesław nie miał szans i musiał się ukorzyć, co więcej okazało się, że w roku 1131, a następnie w 1133 r. zostały sfałszowane dokumenty papieskie i arcybiskup Magdeburga stał się głową Kościoła polskiego. Kościół Polski stracił samodzielność. Arcybiskup Magdeburga - Norbert był zwolennikiem podporządkowania Kościoła polskiego arcybiskupstwu magdeburskiemu i wykorzystał sytuację. Wówczas zjazd miał zająć się sprawami konfliktu polsko-czeskiego, polsko-węgierskiego oraz sprawą niezależności kościelnej. Na szczęście dla Bolesława w 1134 r. zmarł Norbert.

W 1135 r. Bolesław udał się na zjazd do Merseburga, gdzie występował w roli oskarżonego. Tam ugiął się przed cesarzem i uznał władzę Beli II na Węgrzech.

Udało się osiągnąć Bolesławowi sukces w sprawie konfliktu z Czechami, konflikt miał być rozstrzygnięty poza zjazdem na drodze rozmów dwustronnych.

Trudniej przedstawiała się sprawa zależności kościelnej. Kartą przetargową stało się Pomorze. Cesarz chciał, by Bolesław zrzekł się Pomorza i oddał je cesarstwu. Bolesław nie chciał się na to zgodzić. Zawarto, iż Bolesław z całego Pomorza będzie płacić trybut. W zamian za to cesarz wyraził zgodę, by Bolesław podjął starania w Stolicy Apostolskiej u papieża o uznanie niezależności Kościoła Polskiego. Cesarz obiecał, że nie będzie przeciwdziałać. Cesarz słowa dotrzymał.

W 1136 r. papież Innocenty II wydał bullę, w której uznawał niezależność polskiej prowincji kościelnej. Dokonało się to za aprobatą cesarza. W ten sposób udało się odzyskać niezależność kościoła w Polsce. Ostatnie lata panowania Bolesław Krzywousty poświęcił na łagodzenie konfliktu z sąsiadami. Przede wszystkim chodziło o załagodzenie konfliktu z Czechami. Nadto umacniał władzę w kraju. W 1138 r. Bolesław Krzywousty zmarł, dzieląc państwo między swoich synów.

AKTUALIZACJA I NOWE TEMATY:

www.historia.prv.pl

8