Odradzanie się państwa polskiego w dwudziestym

wieku

Odradzanie się państwa polskiego w dwudziestym wieku było procesem

długotrwałym. Jego początki sięgały pierwszych lat I wojny światowej. Sądzę,

iż niepodległość państwa polskiego miała bardzo wielu autorów. Była zasługą

zarówno ludzi, którzy żyli na początku, jak i na końcu wieku. Poniżej postaram

się udowodnić to, że proces odbudowy państw polskiego miał miejsce zarówno

w kraju, jak i na emigracji, tak w latach 20., jak i w 80., jej autorami byli

zarówno Polacy, jak i obcokrajowcy. Praca moja ma układ chronologiczny i

podzielona jest na działy oddzielające poszczególne etapy w życiu

Rzeczypospolitej w dwudziestym wieku. Zawarte w niej są tylko niektóre fakty

z dziejów Polski, gdyż na więcej nie pozwoliła mi wymagana objętość.

I wojna światowa

Zamach na arcyksięcia austriackiego Franciszka Ferdynanda i rozpoczęcie I

wojny światowej wyzwoliły w społeczeństwie polskim nadzieję na

niepodległość. Wskutek zamachu Europa podzieliła się bowiem na dwie wrogie

sobie grupy militarne: państw Ententy, w skład której wchodziła Rosja, Francja,

Wielka Brytania oraz grupy państw centralnych, złożonej z Niemiec i Austrii.

Perspektywa konfliktu trzech mocarstw - zaborców Polski wywołała nadzieję na

odzyskanie pełnej niepodległości i stworzenie suwerennego, narodowego

państwa polskiego. Dążenia te miały odzwierciedlenie w poglądach głównych

polskich polityków, liderów największych partii. Ich koncepcje państwa

polskiego były jednak zupełnie różne. Narodowa Demokracja z Romanem

Dmowskim na czele proklamowała ideę współpracy z Rosją i utworzenia

zjednoczonego państwa polskiego w zaborze rosyjskim. Dmowski miał nadzieję

na większą autonomię niż dotychczas. Jego koncepcja jednak nie miała poparcia

obywateli ze względu na ówczesną sytuację polityczną w zaborze rosyjskim

oraz niechęć ze strony cara do współpracy ze społeczeństwem polskim.

Działacze polscy w zaborze austriackim proponowali utworzenie państwa

polskiego w zaborze austriackim, ze względu na szeroką autonomię jaką dawały

Galicji tamtejsze władze. Niepokój przeciwników tej orientacji wzbudzała

jednak bliskość Austrii i zdecydowanie antypolskich Niemiec. Józef Piłsudski,

ówczesny przywódca PPS - Frakcji Rewolucyjnej twierdził, że najlepszym

rozwiązaniem będzie utworzenie własnej siły militarnej. Zaczął nawoływać

ludność zaboru rosyjskiego do walki partyzanckiej.

Przejawem dążenia Polaków do niepodległości było powstanie Legionów

Polskich. Dowódcą 1 pułku Legionów, przemianowanego potem na I Brygadę

został Józef Piłsudski. Choć Legiony Polskie były częścią armii austriackiej

zmierzały niewątpliwie do odzyskania przez Polskę niepodległości. I Brygada

walczyła w drugiej połowie 1914 i w 1915 roku z ofensywą rosyjską między

innymi pod Łowczówkiem, Konarami, Jastkowem. Jednak już w 1916 roku

Piłsudski podjął decyzję o odejściu z Legionów, które, jako austriackie

krępowały jego działalność. Marszałek jednak nie spoczął. Już w 1916 roku

podjął decyzję o utworzeniu Polskiej Organizacji Wojskowej. Rosję uznawał już

za pokonaną i uważał, że należy zbierać siły do walki z dotychczasowymi

sojusznikami, teraz wrogami - Austrią i Niemcami.

Polityczne wysiłki Piłsudskiego doprowadziły do pewnych ustępstw ze strony

Niemiec i Austrii. Nie utworzono wprawdzie polskiego rządu, powołano jednak

ciało opiniodawcze - Tymczasową Radę Stanu.

Kolejnym przejawem polskich dążeń do niepodległości było powołanie z

inicjatywy endecji Komitetu Narodowego Polski z siedzibą w Paryżu. Państwa

zachodniej Europy, a następnie także Stany Zjednoczone uznały ten organ za

oficjalne przedstawicielstwo Polski. 12 września 1917 roku powołano do życia

w Polsce, jako najwyższą władzę Radę Regencyjną. 23 października 1918 Rada

Regencyjna powołała do życia narodowo-demokratyczny rząd Józefa

Świerzyńskiego. 10 listopada wrócił z więzienia w Magdeburgu do Polski

Piłsudski. 11 listopada nastąpiło zawieszenie broni i przekazanie dowództwa

wojskowego Piłsudskiemu. Przyporządkował mu się także rząd zaboru

austriackiego w Lublinie z Ignacym Daszyńskim. Polacy mieli już swoje własne

wolne państwo, choć jeszcze słabe i niestabilne.

20-lecie międzywojenne

Znaczącym krokiem Rzeczypospolitej po I wojnie światowej była konstytucja

marcowa, uchwalona 17 marca 1921 roku. Był to ważny dokument, gdyż

formułował on podstawowe kierunki i formy działania Rzeczypospolitej.

Ustanowiła ona ustrój Polski - republikę parlamentarną. Władzę ustawodawczą

sprawował sejm i senat, wybierany na pięcioletnią kadencję. W wyborach mogli

uczestniczyć wszyscy obywatele powyżej 21 roku życia, także kobiety. Władzę

wykonawczą sprawował prezydent, wybierany na 7 lat. Konstytucja

wprowadzała także pełne swobody obywatelskie takie jak wolność wyznania,

jednak na uprzywilejowanej pozycji stawiała religię rzymskokatolicką. Zgodnie

z konstytucją 9 grudnia 1922 roku odbyły się wybory prezydenckie, w których

zwyciężył kandydat lewicy Gabriel Narutowicz. Choć już 14 grudnia został on

zamordowany w gmachu warszawskiej Zachęty, wybory były sukcesem, gdyż

przeprowadzone były w sposób demokratyczny. Już 20 grudnia Zgromadzenie

Narodowe powołało nowego prezydenta, którym został Stanisław

Wojciechowski. 5 września 1922 roku odbyły się zaś wybory parlamentarne.

Był to wielki sukces państwa, gdyż stwarzał podstawy nowoczesnej demokracji.

Pierwszym premierem II Rzeczypospolitej został gen. Władysław Sikorski.

Demokracja nowego państwa polskiego nie była jednak stabilna. Po wyborach

różne partie zaczęły tworzyć koalicje, które obalały poszczególne rządy.

Następnym premierem został Wincenty Witos, potem utworzono rząd

pozaparlamentarny Władysława Grabskiego. Przyczynił się on do wielu

pozytywnych osiągnięć Polski, m.in. wprowadził stabilną walutę: złotego

zamiast marki polskiej. Bardzo ważnym osiągnięciem tego rządu było także

przygotowanie nowej ustawy o reformie rolnej . Przewidywała ona parcelację

ziemi między rolników. Szczególnym sukcesem i przejawem odradzania się

państwa polskiego był konkordat podpisany ze Stolicą Apostolską 26 marca

1925 roku. Gabinet Grabskiego także jednak nie przetrwał długo. Przyczynił się

do tego konflikt z Piłsudskim, który choć nie uczestniczył aktywnie w życiu

politycznym, to wywierał duży wpływ na partie polityczne. Oprócz tego w lipcu

1925 roku nastąpiło gwałtowne załamanie się kursu złotego. Wszystko to

spowodowało dymisję premiera w listopadzie 1925 roku.

Uważam, że rządy Grabskiego były ważne dla powojennego odradzania się

Polski, gdyż wytworzyły podstawy nowoczesnej polityki gospodarczej,

wyznaniowej i rolnej państwa.

Potem Rzeczpospolita pogrążyła się w kryzysie. Spowodowało to

zaniepokojenie Piłsudskiego. Postanowił wkroczyć do akcji. W trosce los Polski

chciał przejąć władzę, aby mógł zrobić porządek w kraju. Swój zamysł

zrealizował w 1926 roku. 12 maja ruszył na Warszawę na czele oddziałów

swoich zwolenników.14 maja Polska Partia Socjalistyczna ogłosiła strajk

powszechny. Rząd podał się do dymisji. Wybory prezydenckie zostały jednak

rozpisane 31 maja. Wygrał je Piłsudski, który odmówił przyjęcia tej godności i

prezydentem mianował swego przyjaciela Ignacego Mościckiego. Marszałek

pozostał jednak w Belwederze. Niedługo potem nowy prezydent Mościcki

powierzył Kazimierzowi Bartlowi zadanie skompletowania nowego rządu.

Sądzę, iż na dłuższą metę przewrót majowy był pozytywnym zjawiskiem. Choć

Marszałek dopuścił się zamachu na demokrację i obalił legalny rząd zrobił to w

trosce o dobro Ojczyzny. Myślę, że osoby, które zginęły w przewrocie

majowym słusznie poświęciły swoje życie. Dzięki nim Polska mogła dalej

istnieć i być może uniknęła kolejnych rozbiorów.

Piłsudski był bardzo mądrym człowiekiem, chciał zrobić porządek w

Rzeczpospolitej. Rząd pozostawał ten sam ze Stanisławem Bartlem na czele.

Marszałek powoli zmniejszał uprawnienia sejmu i senatu. Miało to pozytywne

efekty, które były zauważalne bardzo szybko. Lata 1926-29 były przejawem

odradzania się polskiej gospodarki. Bardzo dynamicznie rosła produkcja energii

elektrycznej, sprzętu komunikacyjnego, materiałów budowlanych. Wzrost

produkcji zanotowano także w rolnictwie. Zwiększenie plonów prawie

wszystkich produktów spowodowało przyspieszenie reformy rolnej.

Zmniejszyło się także bezrobocie.

Uważam, iż pomyślna koniunktura gospodarcza w Polsce była zarówno zasługą

Piłsudskiego, jak i przejawem odradzania się państwa polskiego, choć po latach

dobrych nastąpiły lata kryzysu i stagnacji, na które Marszałek nie miał wpływu.

Tak po prostu było na całym świecie, a młoda polska gospodarka nie mogła

temu zaradzić.

Kolejnym objawem budowania i umacniania państwa była konstytucja

kwietniowa podpisana przez Mościckiego 23 kwietnia 1935 roku. Podpis pod

nią złożył także Piłsudski. Rząd, złożony głównie z przyjaciół marszałka, dążył

do umocnienia swojej władzy. Kiedy nie wystarczały już dekrety i uchwały,

rządzący powołali specjalną komisję do pracy nad konstytucją. Po trzech latach

pracy, przewodniczący komisji, Stanisław Car przedłożył nowy dokument na

posiedzeniu sejmu. Opozycja sprzeciwiała się uchwaleniu konstytucji,

ostatecznie uzyskano jednak akceptację sejmu i senatu. Dokument podpisany

został przez Mościckiego 23 kwietnia 1935 roku, a później także przez ciężko

chorego Piłsudskiego. Niedługo potem, 12 maja 1935 Marszałek zmarł.

Społeczeństwo straciło wiernego sługę Ojczyzny. Piłsudski był autorytetem dla

wielu ludzi. Łączył przeciwników, zapewniał zgodę między ugrupowaniami.

Myślę, iż wielki Marszałek był jedną z najbardziej zasłużonych postaci dla

naszego kraju i spełniał ogromną rolę w procesie odradzania się ojczyzny.

W latach 1935-1939 Polsce panował kryzys. Kraj stał w miejscu. Świadczą o

tym strajki i konflikty. Rzeczpospolita najintensywniej odradzała się za rządów

piłsudczyków. W tym okresie także wzmacniała się pozycja Polski w świecie.

Najintensywniej odradzała się tożsamość narodowa Polaków, a także kultura i

oświata. W dwudziestoleciu międzywojennym szczególnie odnawiało się życie

kulturalne i oświatowe Polaków. W tym okresie wprowadzono obowiązek

szkolny, co przyczyniło się do zmniejszenia odsetka analfabetów wśród dorosłej

ludności Rzeczpospolitej. Wzrosła także liczba uczelni wyższych na terenie

Polski z 10 do 32. W tym okresie epokowych odkryć w dziedzinie nauk ścisłych

dokonywali najwybitniejsi uczeni polscy. Przejawem odradzania się państwa

polskiego była także twórczość poetów tak wybitnych, jak Jarosław

Iwaszkiewicz, Julian Tuwim, Leopold Staff, Tadeusz Boy-Żeleński.

Okres II Rzeczpospolitej był czasem najintensywniejszego w całym XX wieku

odradzania się państwa. Potem i przedtem już nigdy ta tendencja nie była tak

wyraźna, jak w dwudziestoleciu, zwłaszcza, że później nadszedł okres ciężkich

prób dla polskiej kultury i tożsamości narodowej - II Wojna Światowa.

II wojna światowa

W czasie II wojny światowej główne ośrodki walki niepodległościowej

znajdowały się poza terenami tradycyjnie polskimi. Ważnym objawem

odbudowy Rzeczpospolitej poza jej terytorium jest utworzenie rządu gen.

Sikorskiego w Paryżu w 30 września 1939 roku. Głównymi celami

emigracyjnego rządu Rzeczypospolitej była pomoc narodowi w przetrwaniu

oraz walka z Niemcami u boku Francji i Wielkiej Brytanii. Ważnym przejawem

odradzania się państwa było także stworzenie wojska i walka na froncie

zachodnim. Armia liczyła wówczas ok. 85 tys. żołnierzy, głównie z ewakuacji z

Rzeczpospolitej i z zaciągu ochotników. Wojsko Polskie bardzo zasłużyło się

m.in. w kampanii norweskiej w 1940 roku, a także w bitwie powietrznej o

Anglię, w której Polacy spisali się wzorowo. Nasi żołnierze wspaniale walczyli

także na froncie Afryki Północnej w latach 1941-42. Sądzę, iż zwycięskie walki

polskich żołnierzy na obcych frontach były przejawem odradzania się państwa

polskiego, gdyż przyczyniły się do klęski Niemiec, a więc do odzyskania

niepodległości.

Odbudowa państwa polskiego była procesem, który zachodził także na terenie

Rzeczypospolitej. Nie sposób nie wspomnieć o działalności polskiego

podziemia. Wielu młodych Polaków zbierało się w prywatnych mieszkaniach

aby tajnie uczyć się języka polskiego i wydawać konspiracyjną prasę.

Powstawało wiele polskich organizacji zbrojnych. Bardzo ważną był Związek

Walki Zbrojnej powołany już w listopadzie 1939 roku. Walki partyzanckie były

bardzo ważnym elementem odradzania się państwa polskiego. Związek

koncentrował się głównie na wywiadzie i sabotażu. 14 lutego 1942 gen. Sikorski

przemianował ZWZ na Armię Krajową. Armia Krajowa bardzo zasłużyła się dla

państwa polskiego w czasach drugiej wojny światowej w walce partyzanckiej.

W dużym stopniu dzięki niej Niemcy przegrały wojnę. Nie sposób opisać

wszystkich osiągnięć AK. Niemniej jednak powstała ona z patriotyzmu

Polaków, który był bardzo wyrazistym objawem odradzania się państwa

polskiego w dwudziestym wieku. Odbudowa Rzeczypospolitej w dobie drugiej

wojny światowej nie była intensywna. Niemniej jednak proces ten istniał i nie

należy o nim zapominać.

Lata 1945-1956

Po drugiej wojnie światowej władzę w Polsce przejęli komuniści mianowani

przez Stalina i sprzyjający Związkowi Radzieckiemu. Hamowali oni swobodny

rozwój demokracji. Sfałszowali wybory w 1947 i zatrzymali władzę. Narzucili

cenzurę, natomiast państwo polskie kierowali w stronę jak najsilniejszego

uzależnienia się od ZSRR. Dlatego powstania rządów nie można zaliczyć do

odradzania się państwa polskiego. Niemniej jednak proces ten postępował dzięki

wielkiemu patriotyzmowi społeczeństwa. Ważnym objawem odradzania się

państwa polskiego jest odbudowa Warszawy. Warto wspomnieć, że stolica była

najbardziej zniszczonym polskim miastem. Z powierzchni ziemi zniknęło

niemal 73% budynków Warszawy. Choć straty, zarówno materialne, jak i

ludzkie były ogromne lud stolicy nie przeraził się tym i szybko odbudował

Warszawę - wizytówkę całego kraju. Ważnym procesem jest także odradzanie

przemysłu i zwiększenie wydobycia węgla kamiennego i stali w okresie

powojennym. Odbudowano wtedy wiele hut i kopalni. Rozwijał się także

transport. Pojawiały się nowe drogi i linie kolejowe, a także zwiększano

produkcję pociągów. Produkcja rosła w bardzo szybkim tempie i już po kilku

latach osiągnęła poziom przedwojenny. Sądzę, iż jest to głównie zasługa ludzi, a

nie władzy i dlatego jest objawem odradzania się państwa polskiego.

Myślę, że ze względu na radziecką orientację polityczną rządu przejawem

odradzania się państwa polskiego było istnienie przeróżnych pro polskich

organizacji podziemnych. Świadczy to o tym, że Polacy nie ugięli się pod

niebezpieczeństwem aresztowania przez Urząd Bezpieczeństwa i chcieli

odzyskać niezależne i suwerenne państwo. Jedną z tych organizacji była

utworzona 2 września 1945 Wolność i Niezawisłość, która miała się troszczyć,

aby pozostałe oddziały Armii Krajowej nie straciły swoich celów i ideałów.

Szybko jednak aresztowano przywódcę WiN Jana Rzepeckiego, a później w

1947 roku rozbito ją poprzez kolejne aresztowania. Sądzę, iż zwiększanie się

legalnej opozycji, czyli PSL, ze Stanisławem Mikołajczykiem na czele aż do

800 tys. członków także było sukcesem. Choć PSL wkrótce zostało

zdelegalizowane i ścigane przez UB ludzie nie ugięli się i nadal chcieli walczyć

z sowiecką agenturą.

Bardzo ważna dla odbudowy państwa polskiego po wojnie była także

patriotyczna postawa polskich księży. W toku walki z Kościołem władze PRL

próbowały zmusić duchownych do podpisania przysięgi zobowiązującej ich do

dochowania lojalności komunistycznym władzom. Większość księży odmówiła.

Zdenerwowana tym władza prowadziła pokazowe procesy przeciwko

duchownym. Jednak słudzy Boga nie ulękli się i dalej głosili potrzebę

suwerennego państwa polskiego. Myślę, iż to, że księża nie ulękli się UB miało

duży wpływ na odradzanie się państwa polskiego.

Sądzę, iż ważnym przejawem odbudowy Rzeczypospolitej jest rozwój kultury i

oświaty w latach pięćdziesiątych. Rozbudowywano wtedy szkolnictwo.

Ufundowano wiele stypendiów i kursów przygotowawczych dla bezrobotnych.

Rozpowszechniano także kulturę. Wydawano tanie książki. Organizowano

przeróżne wystawy i pokazy. Starano się upowszechnić film, teatr, muzykę.

Rozprowadzano klasyczne narodowe dzieła, z wyjątkiem tych potępiających

Rosję i Rosjan. Rozwijała się także kultura podziemna. Wydawano narodowe

czasopisma takie jak Tygodnik Powszechny, Dziś i jutro. Sądzę, że

rozpowszechnianie kultury zarówno tej podziemnej, jak i legalnej było

przejawem odradzania się państwa polskiego, gdyż wzmacniało tożsamość

narodową Polaków.

Lata 1945- 1956 były okresem odbudowy Rzeczypospolitej po zniszczeniach

wojennych, w stopniu na jaki pozwalała na to komunistyczna władza. Okres ten

dowodzi także, że bardzo trudno jest zniszczyć dumę i tożsamość narodową

Polaków, którzy pomimo licznych przeciwności losu bardzo chcieli odzyskać

wolne, suwerenne państwo.

Lata 1956-1989

Uważam, że w tym okresie państwo polskie odradzało się dosyć silnie, choć

mały był udział w tym procesie ówczesnych władz Polskiej Republiki Ludowej,

a Rzeczpospolita odradzała się głównie w podziemiu. Myślę, że do odbudowy

państwa polskiego przyczyniły się także inne wydarzenia, które nie były

korzystne bezpośrednio dla władz, ale miały długofalowe pozytywne skutki dla

Rzeczypospolitej. Właśnie takim wydarzeniem są strajki w Poznaniu w 1956

roku. 28 czerwca poznańscy robotnicy z Zakładów im. Józefa Stalina rozpoczęli

strajk. Wkrótce przyłączyli się do nich robotnicy z zakładów im. Cegielskiego.

Protesty były pokojowe, zostały jednak krwawo stłumione przez władze. Zabito

wiele osób także kobiety i dzieci. To wzburzyło obywateli Rzeczypospolitej.

Zorganizowano masowe strajki, które zostały krwawo stłumione. Moskwa

postanowiła nawet wysłać swoje wojska do stłumienia rozruchów. Plan się

jednak nie udał, ponieważ władza zgodziła się na pozorne ustępstwa, a rządząca

Polska Zjednoczona Partia Robotnicza powołała nowe kierownictwo, które

akceptowało reformy.

Kolejnym ważnym protestem, który zaliczam do procesu odradzania się państwa

polskiego w dwudziestym wieku są wydarzenia grudniowe w 1970 roku.

Władze zdecydowały się podnieść ceny. Społeczeństwo zostało o tym

powiadomione przez radio i telewizję 12 grudnia. Ludzie nie mogli się na to

zgodzić. Stoczniowcy Stoczni Gdańskiej nie podejmowali pracy na nocną

zmianę. Władze potraktowały strajki, jako łamanie dyscypliny zakładowej, nie

zgodziły się rozmawiać z robotnikami i zignorowały protest. Postanowiły

stłumić rozruchy siłą. W walce na ulicach Gdańska policja używała petard i

gazów łzawiących. Szybko protest rozszerzył się na całe Wybrzeże, a potem na

Polskę. Wkrótce władza poszła na ustępstwa ze społeczeństwem, choć nie

odwołała pierwotnej podwyżki cen. Od władzy odsunięto Gomułkę, a nowym

sekretarzem PZPR został Edward Gierek. Obiecał robotnikom każdą decyzję

władz konsultować z Radami Robotniczymi, które miały być wybierane w

wyborach. Zwycięstwo robotników było iluzoryczne, lecz sądzę iż pokazało, że

zła władza może ulec robotnikom, nie jest tak silna, jak początkowo myślano.

Kolejnym przejawem odradzania się państwa polskiego w dwudziestym wieku

jest utworzenie w 1976 Komitetu Obrony Robotników. KOR postanowił działać

legalnie i jawnie. Był ciałem, którego członkowie wywodzili się z różnych grup,

głównie inteligencji, mające na celu pomoc wyraźnie represjonowanym

robotnikom, którzy swoją zdecydowaną postawą wymusili na władzach

odwołanie podwyżek cen z 1970 roku.

Były także inne wydarzenia, które świadczą o odradzaniu się państwa polskiego

w dwudziestym wieku. Sądzę, iż fakt wybrania Karola Wojtyły na papieża 16

października 1978 roku miało ogromne znaczenie dla powiększenia

świadomości narodowej Polaków . Myślę, że pozwolił na umocnienie się wiary

Polaków w lepszą przyszłość. Pokazał, że Kościół docenia trud Polaków

włożony w dążenie do suwerennego państwa. Zaliczam to wydarzenie do

procesu odradzania się państwa polskiego w dwudziestym wieku, gdyż dzięki

niemu Polacy nie pogrążyli się w otchłani beznadziejności i chcieli dalej

walczyć o niepodległy byt.

Myślę, że także ogromne znaczenie dla odradzania się państwa polskiego w

dwudziestym wieku miały strajki w Gdańsku. W roku 1980 władze próbowały

w obliczu dużej inflacji wprowadzić podwyżki cen mięsa i wędlin. Na to

społeczeństwo nie mogło się zgodzić. Zaczęły wybuchać kolejne strajki na

terenie całego kraju. Przełomowe znaczenie miał jednak protest w Stoczni

Gdańskiej, rozpoczęty 14 sierpnia. W stoczni utworzono Międzyzakładowy

Komitet Strajkowy, na czele którego stanął Lech Wałęsa. Opracowano listę 21

postulatów, które musiał spełnić rząd, aby związkowcy zakończyli protesty.

Było wśród nich żądanie legalizacji wolnych związków zawodowych. Władze

po raz pierwszy od wielu lat postanowiły pertraktować z protestującymi. 31

sierpnia podpisano tekst wspólnego porozumienia.

Próby rozbicia przez władzę klasy robotniczej zmusiły związkowców do

utworzenia jednolitej siły. Tak powstał NSZZ Solidarność. Władze jednak nie

chciały zrezygnować z podporządkowania sobie obywateli. Prowokowały

konflikty narzucając swoje poprawki do statutu Związku. Solidarność rosła w

siłę i w krótkim czasie osiągnęła 80% ogółu zatrudnionych. Pomimo

gromadzących się wokół Polski wojsk radzieckich odbył się jesienią 1981 roku I

zjazd NSZZ Solidarność, którego celem stało się opracowanie programu

Związku. Określał on Solidarność, jako organizację łączącą w sobie cechy

związku zawodowego i wielkiego ruchu społecznego.

Uważam wszystkie te wydarzenia za przejaw odradzania się Rzeczypospolitej,

ponieważ pokazały, że społeczeństwo chce i może walczyć i pokonać władze,

nie ulękło się rządzących i chciało odzyskać suwerenne państwo polskie.

Niestety wolność nie trwała zbyt długo. W nocy z 12 na 13 grudnia 1981

aresztowano większość działaczy Solidarności. Władze wprowadziły stan

wojenny. Zdelegalizowano Związek.

Kolejnym krokiem na drodze do odzyskania przez Polaków suwerennego

państwa, było przyznanie pokojowej nagrody Nobla Lechowi Wałęsie w 1983

roku. Świadczy to o tym, że świat docenił starania Polski o niepodległe państwo.

W roku 1988 sytuacja gospodarcza była tak słaba, że wiosną, zaczynały

wybuchać strajki. Zaskoczyły one władze. Początkowo były one tłumione siłą

przez rządzących, potem jednak rozszerzyły się. Władze zdawały się rozumieć

konieczność reform. Po przywróceniu pluralizmu związkowego w początkach

1989 roku idea porozumienia władz z ludem zaczęła nabierać realnych

kształtów. Rozmowy rozpoczęły się 6 lutego 1989 roku. Porozumienia

podpisano 5 kwietnia. Zdecydowano się przeprowadzić półwolne wybory do

sejmu i całkowicie wolne do senatu. Zwyciężyła w nich Solidarność

zalegalizowana wcześniej przez Sąd Wojewódzki w Warszawie. 1 stycznia 1990

roku na mocy ustawy sejmu przywrócono PRL tradycyjną nazwę -

Rzeczpospolita Polska oraz przywrócono orłowi na godle koronę.

Uważam te wydarzenia za końcowy etap odradzania się państwa polskiego w

dwudziestym wieku. Dzięki nim została przywrócona pełna suwerenność,

niezależność, i niezawisłość państwa polskiego. Rzeczpospolita stała

samodzielnym i wolnym państwem.

***

Sądzę, iż w dużym stopniu udowodniłem tezy postawione przeze mnie na

początku. Odradzanie się państwa polskiego nie nastąpiło w przeciągu kilku, czy

kilkunastu lat lub jednego wydarzenia. Był to proces długotrwały i mający wielu

autorów. Przedstawiłem tylko kilka wydarzeń z najnowszej historii Polski, gdyż

na więcej nie pozwoliła mi objętość mojej pracy. Sądzę iż proces odradzania się

państwa polskiego nie skończył się w roku 1989 . Trwa on nadal, niemalże na

naszych oczach. Przykładem są chociażby negocjacje naszego kraju z Unią

Europejską, lub przystąpienie Polski do NATO, którego rocznicę niedawno

obchodziliśmy. Sądzę, iż ten proces będzie trwał nadal, choć może nie w takiej

formie jak dziś, dopóki państwo polskie będzie istniało na mapie Europy i

świata.