POCZĄTKI PANSTWA POLSKIEGO X-XI WIEK
Najstarsze informacje o plemionach polskich pochodzą z połowy 1X w. w tzw. "Geografie bawarskim",
anonimowej zapisce z IX w., wspomniano następujące: Wolinianie i Pyrzyczanie na Pomorzu
Zachodnim, Ślęzanie, Dziado.szanie, Opolanie i Golęszyce na Śląsku, Wiślanie i Lędzice w Małopolsce,
Goplanie na Kujawach. W innym dokumencie z X w. wymieniono na Śląsku Trzebowian i Bobrzan. Na
Mazowszu żyli Mazowszanie, a na ziemiach Wielkopolski mieli swoje siedziby Polanie. Na ziemiach
polskich wykształciły się dwa silniejsze ośrodki państwowe.
Państwo Wiślan usytuowane było w górnym biegu Wisły, główne grody to Kraków i Wiślica. Być może
władca państwa Wiślan popadł w zależność od księcia wielkomorawskiego. Ok. połowy X w. państwo
Wiślan i Śląsk dostały się pod panowanie czeskie, które trwało aż do lat 90. X w.
Państwo Polan to ziemie w dorzeczu Warty, Noteci, tereny Wielkopolski; główne grody: Gniezno,
Poznań, Kruszwica. Najprawdopodobniej przed księciem Mieszkiem I panowali w nim Ziemowit, Leszek,
Ziemomysł (tak podaje Gall Anonim) Powstało ok. połowy IX w., Mieszko I (ok. 960-992) - pierwszy
źródłowo poświadczony władca Polan - zjednoczył plemiona polskie w dorzeczu Odry, Wariy i Wisły.
Wprowadził Polskę do wspólnoty państw chrześcijańskiej Europy
POLITYKA WEWNĘTRZNA WŁADZA KSIĄŻĘGA - CHARAKTER PAŃSTWA
Za Mieszka I, Bolesława I Chrobrego (992-1025) i Mieszka II (1025-1034) siłę obronną stanowiła
drużyna książęca, która pozostawała na usługach władcy. Najej utrzymanie Mieszko I nałożył na
ludność (z wyjątkiem wojów i możnych) świadczenia w postaci renty feudalnej, przede wszystkim w
naturze, rzadziej finansowe. Drużyna książęca była przez władcę dowolnie wykorzystywana: mógł
podejmować wyprawy łupieżcze i zaborcze, a zyski z takich wypraw dzielono między wojów i księcia. Po
załamaniu się państwa pierwszych Piastów - 1034-1039 książę Kazimierz I Odnowiciel (1034-1058)
zreorganizował i odbudował system militarny państwa - dawni wojowie zostali osadzeni na ziemi z
obowiązkiem stawiania się na wezwanie władcy, korzystali z części renty feudalnej. Był to system
dziedziczny. Zmiany tego rodzaju przyczyniły się z czasem do osłabienia władzy książęcej, uszczuplenia
domeny książęcej - pojawiła się zależność militarna władcy od coraz silniejszej grupy wojów-rycerzy i
możnych.
Budowa wielkich grodów była obowiązkiem całej ludności, miała charakter świadczenia publicznego.
Grody przyciągały osadników, którzy, zamieszkując tereny wokół nich, tworzyli podgrodzia, zaczynało
się kształtować wczesnośredniowieczne miasto, otaczane wałem umocnień - element systemu
militarnego państwa.
Władza książęca w X-XI w. była silna. Państwo miało charakter monarchii patrymonialnej - dowolne
podziały ziemi przez władcę między swoich synów (Mieszko I, Bolesław I Chrobry, Władysław I Herman
1079-1102), Bolesław III Krzywoustw 1 106-1138. Sprzyjało temu utrwalenie zasady dziedziczności
tronu w obrębie dynastii piastowskiej. Władca, jako najwyższy sędzia, sprawował sądownictwo nad
całością ludności państwa (duchowieństwo wyłączone - prawo kanoniczne). Podziały dzielnicowe -
początkowo nietrwałe - prowadziły stopniowo do osłabienia władzy centralnej, wzrostu znaczenia
możnych, szczególnie od czasu panowania Bolesław-a II Szczodrego (1058-1079, wygnanie króla przez
opozycję) i księcia Władysława 1 Hermana (zmuszony pod presją możnych i synów do podziału
państwa). Wiec zgromadzenie możnych świeckich i duchownych - w X i XI w. miał ograniczone
znaczenie: zatwierdzał decyzje władców, pełnił rolę organu doradczego panujących. Z czasem pozycja
wieców dzielnicowych (okres rozbicia dzielnicowegol wzrosła wobec słabości władzy centralnej.
Koronacje piastowskie - 1025 - Bolesław I Chrobry, 1025 - Mieszko lI Lambert, 1076 - Bolesław II
Szczodry - miały ogromne znaczenie: wpłynęły na jedność terytorialną państwa, niezależność wobec
aspiracji innych państw i władców do panowania nad Polską, wzrost znaczenia dynastii i samego króla
wewnątrz państwa (koronacjajako akt religijny, namaszczenie olejami świętymi, sankcja religijna
nałożona na panowanie).
Chrzest księcia i rozpoczęcie chrystianizacji kraju - 966 - miało ogromne znaczenie. Polska znalazła
się w kręgu państw chrześcijańskiej Europy, co stworzyło możliwość czerpania z dorobku
cywilizacyjnego i kulturowego, wzmocnienia władzy książęcej przez podporządkowanie Kościoła władcy,
umocnienie się Ko cioła w Polsce i uniezależnie od Kościoła niemieckiego. W 1000 r. odbył się tzvv.
zjazd w Gnieźnie. Na mocy postanowień jego uczestników powstała metropolia gnieźnieńska i trzy
biskupstwa polskie (Kraków, Kołobrzeg, Wrocław). Rozpoczęto akcję misyjną kierowaną z Rzymu
poprzez biskupstwo misyjne w Poznaniu. Kościół, uposażany licznymi dobrami przez władców, stał się
realną siłą polityczną szczególnie od 2 połowy XI w. Z czasem Kościół będzie występował jako

samodzielna siła, dzięki licznym immunitetom od książąt polskich. Instytucje kościelne - parafie,
diecezje, klasztory - otrzymywały od ludności tzw. dziesięcinę zwyczajowe świadczenia na rzecz
państwa (panującego), które jednak znacznie obciążały ludność.