30.10.2013  – historia starożytna powszechna– wykład 

 

TEMAT: POCZĄTKI PAŃSTWOWOŚCI EGIPSKIEJ 

 
1. REWOLUCJA NEOLITYCZNA W EGIPCIE.  
Procesy związane z rewolucją neolityczną zachodziły, ale różniły się detalami ze względu na 
warunki naturalne. 
 

  początkowo na terenie Egiptu były żyzne pola, rzeki, lasy, bujna roślinność ->  
  nastąpiło gwałtowne podniesienie się temperatury ->  
  stepowienie, a później pustynnienie Egiptu ->  
  ludność(*) przenosi się do oaz i nad Nil ->  
  duże zagęszczenie ludności na bardzo wąskim pasie żyznego lądu przy rzece 

 
(*)  Berberowie  z  zachodu,  Kuszyci  z  południa,  Semici  ze  wschodu  –  z  Synaju,  Palestyny, 
Pustyni Neger (być może to oni przynieśli rewolucje neolityczną z Międzyrzecza do Egiptu 
 
2. NIL A POWSTAWANIE SPOŁECZEŃSTWA I PAŃSTWA 
Rzeka  Nil  –  rzeka  głęboka,  kamienne  koryto  w  kształcie  litery  V,  niesione  muły  i  inne  takie 
odkładają się wąskim pasem przy brzegach, rzeka przewidywalna, regularne wylewy ->  

  ludzie  muszą  ze  sobą  współpracować,  żeby  zapanować  nad  rozlewami  rzeki  i  nad 

kontrolą kanałów ->  

  współpraca musi być skoordynowana na całej długości rzeki ->  
  nauka współpracy ->  
  więzi społeczne ->  
  organizacja społeczna ->  
  powstaje państwo Górnego Egiptu (3 tys. lat p. n. e.) – fenomen na skalę światową, 

istniało  (głównie  ze  względu  na  współpracę  społeczeństwa)  najdłużej  ze  wszystkich 
państwowości  (niepodległość  straciło  dopiero  w  I  w.  p.  n.  e.);  państwo  egipskie 
powstaje od razu jako całość, a nie jako państwa-miasta 

 
3. CO Z DELTĄ NILU? 
W  delcie  Nilu  (Dolny  Egipt)  nacisk  kładziono  na  hodowlę,  a  nie  na  rolnictwo.  Przepędzanie 
stad, a więc koczowniczy tryb życia spowodował, że nie powstał tu ani organizm państwowy, 
ani nawet miasta-państwa. 
 
4. ZJEDNOCZENIE EGIPTU 

a) pojęcie „dynastii 0[zero]” - określenie stosowane wobec władców Górnego Egiptu, 

którzy prawdopodobnie zjednoczyli Egipt przed I dynastią. Zdaniem części badaczy ostatnim 
władcą dynastii 0 był Menes. 

b)  połączenie  Górnego  i  Dolnego  Egiptu  przez  Menesa  (imię  dynastyczne:  Narmer; 

nie  przez  wszystkich  uznawany  za  I  władcę  Egiptu)  –  około  3000  roku  p.  n.  e.  (badania 
oksfordzkie z 2013 roku mówią o 3100 roku p. n. e.)