23.10.2013 – historia starożytna powszechna – wykład

TEMAT: KSZTAŁTOWANIE PANSTWA PRZESTRZENNEGO

NA TERENIE MIĘDZYRZECZA

1. Dlaczego rewolucja neolityczna zaczęła się na północy Międzyrzecza, skoro na południu,
nad Zatoką Perską, były teoretycznie lepsze warunki?
Eufrat i Tygrys „zostawiały” w okolicach swojego ujścia mnóstwo mułu, było więc tu mokro,
wilgotno (klimat niemal amazoński), błoto, bagno i gady (ale brak deszczów). Żeby sobie z
tym bagnem poradzić, trzeba było stworzyć system kanałów odwadniających – innymi słowy
wprowadzić zaawansowaną inżynierię, którą stworzyć mogły jedynie bardziej rozwinięte
społeczeństwa. Gdy już sobie poradzono z wodą, nastąpiło gwałtowne zasiedlenie południa
Międzyrzecza.

2. Jak wyglądało wczesne państwo-miasto?
Ze względu na typ terenu, wczesne osady powstawały na niewielkich „wysepkach”
otoczonych przez kilometry bagna i błota. Dlatego też początkowo nie wykształciło się tu
państwo przestrzenne, ale założono państwa-miasta.
Większość mieszkańców tych miast było rolnikami, a życie było relatywnie dostatnie (w
porównaniu z czasami wcześniejszymi).
Miasta były szare (bo glina), zamglone (bo wilgotność), prymitywne domki z gliny i trzciny,
wydzielone miejsce centralne, a na nim spichlerz i pałac połączony ze świątynią (król,
przynajmniej na początku, jest najwyższym kapłanem – teokracja).
Zamiast tynku błoto i glina, w większości brak okien, niezbyt pięknie czy przytulnie, ale z
biegiem czasu ubarwiano i ozdabiano domy.

3. Sumerowie
Zaczęli przybywać na teren Mezopotamii w połowie V tysiąclecia przed naszą erą.
Zamieszkali na terenach już wcześniej zasiedlonych („wysepki”).
Skąd się wzięli? Prawdopodobnie z odległych obszarów; być może teren (albo przez ten
teren) dzisiejszego Bahrajnu, może Róg Afryki (np. Somalia), być może z wschodu (obszar od
Afganistanu do Indii).
Sumerów uważa się za twórców pisma (początkowo obrazkowego, później sylabicznego),
brązu (stopu cyny i miedzi, co spowodowało rozwój rolnictwa i wojskowości) i koła (również
rozwój rolnictwa i wojskowości). Wszystko to spowodowało ogromny skok cywilizacyjny.

4. Kształtowanie się ustroju politycznego
1) teokracja -> miasta zaczynają się różnić, powiększają się różnice majątkowe -> zaczynają
się wojny pomiędzy „sąsiadami” -> rozwój wojska (w formie pospolitego ruszenia) ->
2) 2600, 2500 roku przed naszą erą – władzę obejmuje dowódca wojskowy ->
3) okres permanentnej wojny (50 chłopa walczy z 50 chłopa, wszyscy ubrani w owcze
spódniczki, wrzeszczą „hurra” i wycinają się do nogi) -> powszechna depopulacja, kryzys
gospodarczy -> chęć zjednoczenia się ->
4) 2340 rok przed naszą erą – Sargon I z Akady skrzyknął kumpli i doprowadził do przewrotu i
stworzył pierwsze państwo o charakterze przestrzennym, pierwsze imperium (akadyjskie),
które istniało w latach 2300-2150 p.n.e., a później uległo kolejnym migrantom (tym razem ze
wschodu).