DIAGNOSTYKA

ELEKTROKARDIOLOGICZNA (EKG)

EKG W DIAGNOSTYCE WETERYNARYJNEJ

• Elektrokardiografia stanowi graficzne

przedstawienie aktywności
elektrycznej mięśnia sercowego,
odbierane z powierzchni ciała. Zapis
EKG dostarcza informacji na temat
częstotliwości pracy serca, jego
rytmu oraz wewnątrzkomorowego
przewodnictwa impulsów
elektrycznych w mięśniu sercowym.

• Wskazania do wykonania EKG:
• - obecność osłuchowa szmerów sercowych i zaburzeń

rytmu serca

• - sinica
• - nagła duszność
• - wstrząs
• - zaburzenia elektrolitowe ( potas, wapń)
• - choroby układowe wpływające na serce ( uremia,

pancreatitis, nowotwory

• - kwalifikacja anestezjologiczna do zabiegu w

znieczuleniu ogólnym

• - powiększenie sylwetki serca w rtg kl. piersiowej

• Badanie EKG pokazuje nam:
• - częstotliwość rytmu serca
• - miejsce pochodzenia rytmu serca
• - przewodzenie impulsów
• - zmiany kształtu poszczególnych

załamków czasami sugerują ukł.
krążenia serca , co weryfikować
należy w dalszej diagnostyce

•  

• . Przygotowanie pacjenta do badania
• Badanie EKG nie wymaga specjalnego postępowania

wprowadzającego. Dla prawidłowego odczytu wielkości
załamków przyjęto, że pacjent w momencie odczytu
powinien znajdować się w pozycji leżącej na prawym
boku, lecz dla określania arytmii badanie można
również przeprowadzić na zwierzęciu stojącym. Istotne
jest zapewnienie w pomieszczeniu atmosfery spokoju w
celu eliminacji stresu i związanym z nim tremorem
mięśniowym. Niekiedy w tym celu można na czas
badania podsunąć zwierzęciu do nozdrzy watkę
nasączoną spirytusem, pomasować dłonią w okolicę
krtani, lub delikatnie dmuchać w nozdrza.

•  Rozmieszczenie elektrod
• Badanie EKG wykorzystuje kombinacje elektrod

podłączonych do kończyn. Najczęściej używanymi
odprowadzeniami w weterynarii są
odprowadzenia kończynowe dwubiegunowe (I, II,
III) i jednobiegunowe (aVR, aVL, aVF). Niekiedy w
weterynarii stosowane są do szczegółowej lokalizacji
zmian odprowadzenia piersiowe, nazywane również
przedsercowymi CV

6

LL (V

2

), CV

6

LU (V

4

), CV

5

RL (rV

2

) oraz

V

10

. Jednakże do przeprowadzenia większości badań

oraz monitorowania akcji serca w zupełności wystarczą
odprowadzenia z użyciem elektrod kończynowych.

• Jeśli zapewnimy dobre warunki do

wykonania badania zarówno ze
strony aparatury, jak i współpracy z
pacjentem, to wówczas zapis nie
będzie nastręczał trudności
wykonania.

Istnieją 2 systemy barwnych oznaczeń
elektrod kończynowych. Czarny/biały/zielony/
czerwony – stosowane są w medycynie
ludzkiej, niekiedyzaś spotyka się w weterynarii
urządzenia, w których elektrody zaznaczone
są kolorami: czarny –czerwony -żółty-
zielony. Elektrody u małych zwierząt należy
umieszczać w okolicy wyrostków
łokciowych (olecranon) a na tylnych
kończynach na skórze w okolicy górnych
więzadeł rzepki kolanowej. Należy zwrócić
uwagę, by elektrody miały zawsze dobry
kontakt ze skórą, aby zwiększyć
przewodnictwo, skórę w miejscu podpinania
elektrod można zwilżyć spirytusem, lub
specjalnym żelem.
 

 Zapis EKG
 
Zapis EKG odbywa się na papierze
milimetrowym, gdzie w zależności
od ustawienia aparatu
(galwanometru) 1mm w osi
pionowej odpowiada0.1-0.2 mV a w
osi poziomej (osi czasowej)
1mm=0.02-0.04 sekundy w
zależności od szybkości przesuwy
taśmy.

 Odprowadzenia
 
W odprowazeniach dwubiegunowych zmiany
napięcia rejestrowane są z kończyn:
I              prawa przednia PP (-) z lewą przednią
LP (+)
II              prawa przednia PP (-) z lewą tylną
LT (+)
III              lewa przednia LP (-) z lewą
tylną LT (+)
W odprowadzeniach jednobiegunowych
elektrody na dwóch kończynach są zawsze
mostkowane pełniąc zawsze rolę jednej (-)
elektrody.Schemat odczytu przedstawia się
następująco:
aVR:              PP (+) z połączonymi LP i LT (-)
aVL:              LP (+) z połączonymi PP i LT (-)
aVF:              LT (+) z połączonymi PP i LP (-)

Zastosowanie tylu odprowadzeń pozwala na
zbadanie rozchodzących się w sercu
impulsów w jednej płaszczyźnie w 6 kierunkach
co 30˚. (+) oznacza elektrodę odczytującą
biegnące w jej kierunku impulsy
elektryczne. Impuls dochodzący do takiej
elektrody będzie zawsze wywoływał wychylenie
wskazówki galwanometru w kierunku
pozytywnym (do góry). Jeżeli ten sam impuls w
tym samym czasie będzie oddalać się od innej
elektrody będzie on wywoływał w tym
odprowadzeniu odchylenie zapisu poniżej linii
izoelektrycznej. Wyobraźmy to sobie na
przykładzie impulsu generowanego przez węzeł
zatokowy (załamek P). Rozchodzący się w sercu,
zgodnie jego osią i przebiegiem włókien
przewodzących impuls elektryczny będzie
zmierzał w kierunku wierzchołka serca, a więc
kończyny lewej tylnej (LT). 

Umieszczona na tej kończynie elektroda
będzie rejestrować zmianę ładunków
wychyleniem pozytywnym (do
góry) najlepiej będzie więc to widoczne w
odprowadzeniach avF i II. Oznacza to, że
w tych odprowadzeniach załamek P
powinien mieć największą amplitudę
pozytywną. Jednocześnie elektroda
umieszczona na kończynie prawej
przedniej (aVR) będzie rejestrować
wychylenie w kierunku przeciwnym, a
więc w tym odprowadzeniu załamek P
powinien mieć amplitudę ujemną.

Kolor

elektrody,

lub kod:

Umieszczenie elektrody (kończyna):

■

■

LL, Lewa TYLNA

■

■

LA, Lewa PRZEDNIA

□

■

RA, Prawa PRZEDNIA

■

■

LR, Prawa TYLNA

CV

5

RL

(rV

2

)

Prawa V przestrzeń międzyżebrowa tuż przy

mostku

CV

6

LL

(V

2

)

Lewa VI przestrzeń międzyżebrowa tuż przy

mostku

CV

6

LU

(V

4

)

Lewa VI przestrzeń międzyżebrowa w okolicy

chrząstko-zrostu

V

10

W okolicy wyrostka mieczykowatego VII

kręgu piersiowego

Tab.1. Prawidłowe rozmieszczenie elektrod.
 

 Analiza zapisu EKG
Czynniki takie jak otyłość, obecność płynów w
worku osierdziowym mają wpływ na obraz
powiększenia mięśnia sercowego w zapisie
EKG. Szczegółowa analiza zapisu jest bardzo
ważna ze względu na możliwość przeoczenia
ważnych informacji. Wstępna ocena zapisu
polega na określeniu częstotliwości pobudzeń
serca, rytm i kierunek osi elektrycznej serca.
·         Określanie częstotliwości pobudzeń
należy przeprowadzać na podstawie II
odprowadzenia. W przypadku nieregularnego
rytmu, częstotliwość można określić licząc cykle
sercowe w określonym czasie 3 sekund, mnożąc
następnie wynik przez 20 W przypadku rytmu
regularnego, częstotliwość można określić w
następujący sposób:

Przy szybkości przesuwu taśmy 50 mm/s
1mm odpowiada 0.02s. Na 1 minutę
przypada 3000mm, a więc częstotliwość
można określić dzieląc 3000 przez
szerokość odstępu R-R w milimetrach;

    Przy prędkości przesuwu taśmy 50mm/s
jeden większy kwadrat (5mm) odpowiada
0.1s, a przy 25mm/s 0.5cm odpowiada
0.2mm a więc częstotliwość przy prędkości
50mm/s można określić dzieląc 600 przez
ilość dużych kwadratów pomiędzy
załamkami R-R, natomiast przy prędkości
25mm/s należy podzielić 300 (liczba
dużych kwadratów na minutę) przez ilość
kwadratów zawartych w odstępie R-R.

  Interpretacja rytmu serca:
1.      Ogólna ocena rytmu i jego pochodzenia, czy
występuje arytmia? Jeżeli tak, to czy ma ona
charakter trwały, czy też okresowy lub nawrotowy,
regularny czy nieregularny
2.      Identyfikacja załamków P jest kluczowym
elementem koniecznym do określenia rytmu serca. Należy
ocenić ich jednakowość, jednorodność, regularność i
powiązanie (zależność) z kompleksami QRS.
3.      Rozpoznanie kompleksów QRS i ocena ich
elementów składowych, jednorodności i regularności.
4.      Ostatecznie analiza związku P-QRS. Identyfikacja
załamków P w zapisie jest kluczowa dla określenia
zależności między nimi a kompleksami QRS. Gdy załamki
P są słabo widoczne, możemy zwiększyć czułość odczytu z
1cm/Mv na 2cm/Mv. Odprowadzenia przedsercowe mogą
uwidocznić załamki P słabo zaznaczone na pozostałych
odprowadzeniach. Wszystkie wspomniane oceny zapisu
należy przeprowadzać na II odprowadzeniu kończynowym.

P s y
Choroby serca zdarzają się u psów w każdym
wieku, jednak najczęściej obserwujemy je u:
psów bardzo młodych (w wieku 3-24 miesięcy),
u których występują wrodzone wady serca.
Dotyczą one najczęściej dużych i olbrzymich
ras np.:
owczarków niemieckich,
labradorów,golden retriverów,nowofunlandów,
dogów niemieckich,bernardynów,
berneńskich psów pasterskich i innych.

psów w średnim wieku (4-8 lat),
chorujących na kardiomiopatię,
która występuje przede
wszystkim u:
dobermanów,
bokserów,
bernardynów
dogów niemieckich.
psów małych ras w wieku 8-10
lat, u których najczęsta jest
niedomykalność zastawki serca.

Jakie objawy mogę dostrzec, jeśli mój pies ma
chore serce?
Jednym z najważniejszych objawów nieprawidłowego
funkcjonowania serca jest kaszel. Inne objawy, które
można zauważyć u psa to uczucie zmęczenia,
przyspieszone oddychanie, dyszenie, łapanie
powietrza, słaby apetyt, powiększenie brzucha, blade
lub niebieskawe dziąsła i szybkie, słabe tętno, zaniki
mięśni. Omdlenie jest mniej powszechne. U starszych
psów objawy te moga być mylone z objawami starości.
Natomiast szczenięta z wrodzonymi chorobami serca
rodzą się najczęściej zupełnie normalne, prawidłowo
rozwijają się i przez pierwsze tygodnie życia nic nie
wskazuje na istnienie wady serca. Zdarzają się także
szczenięta, które od początku wykazują niepokojące
objawy - są mniejsze niż ich rówieśnicy z miotu,
wolniej rosną i wolniej przybierają na wadze. Bardzo
dużo śpią, niechętnie bawią się, nawet niewielki
wysiłek bardzo szybko je męczy.

Co lekarz weterynarii usłyszy przez
stetoskop?
U wielu zwierząt można usłyszeć
szmery w sercu. U psów starszych i
tych w średnim wieku wyraźnie
słyszalne szmery mogą wynikać z
chorób zastawek serca, u młodych
osobników szmer może oznaczać, że
serce nie rozwija się prawidłowo. U psa
z anemią może pojawić się szmer w
sercu, ponieważ krew jest za "rzadka"-
a nie dlatego, że serce nie pracuje
własciwie.

K o t y
U kotów dolegliwości związane z chorobami serca
są znacznie rzadziej spotykane, niż u psów. W
większości przypadków są to choroby nabyte .Na
zaburzenia układu krążenia krwi mogą chorować
koty w każdym wieku, niezależnie od rasy czy płci.
U psów objawy niewydolności serca pojawiają się
bardzo wcześnie, u kotów natomiast z początku
objawy choroby są bardzo skryte, właściciela
może niepokoić utrata masy ciała, trudności w
oddychaniu, na póxniejszym etapie choroby
pojawia się wodobrzusze (powiększenie zarysu
brzucha) lub w skrajnym przypadku
wodobrzusze.Czasami może dojść do nagłej utraty
przytomności. Takie objawy wymagają
natychmiastowej wizyty u lekarza weterynarii,
gdyż zagrażają zdrowiu i życiu zwierzęcia.

Wśród kotów narażonych na ryzyko
zachorowań wyróżnia się 2 grupy:
koty młode (3-24 miesiące) – w tej grupie
najczęściej występują wady wrodzone serca.
Niekiedy kocięta z wrodzoną wadą serca rodzą się
wyraźnie słabsze od reszty rodzeństwa, mniejsze,
wolniej przybierają na wadze, są mniej ruchliwe,
więcej śpią. Jednak istnieją przypadki, kiedy
wszystko wygląda wprost przeciwnie – kociaki
rodzą się normalne i na początku (nawet przez
wiele miesięcy) nic nie wskazuje na obecność
poważnej choroby.
koty w średnim wieku i starsze – w tej grupie
najczęstszą przyczyną niewydolności układu
krążenia staje się kardiomiopatia przerostowa,
która często związana jest z niedoborem tauryny
w codziennej dawce pokarmowej

Należy pamiętać o okresowych
badaniach Waszych Przyjaciół - psów
i kotów, gdyż choroby serca mogą
także wpływać na inne narządy
wewnętrzne (wątroba, nerki, płuca)!!!