Katarzyna Domagała

Beata Milewska

Badanie EKG

U zwierząt domowych, podobnie jak u ludzi, najczęstszym problemem zdrowotnym są choroby serca. Zwierzęta nie chorują jednak na miażdżycę czy chorobę wieńcową, nie zdarzają się im więc tzw. ataki serca. Jak wszystkie ssaki, psy i koty mają czterokomorowe serce, dwie mniejsze jamy nazywamy PRZEDSIONKAMI LEWYM i PRAWYM, dwie większe jamy KOMORAMI LEWĄ i PRAWĄ. Praca serca polega na przepompowywaniu krwi z naczyń żylnych-->do przedsionków, z przedsionków--> do komór, a z komór --> do naczyń tętniczych.

Choroby serca zdarzają się u psów w każdym wieku, jednak najczęściej obserwujemy je u:
psów bardzo młodych (w wieku 3-24 miesięcy), u których występują wrodzone wady serca. Dotyczą one najczęściej dużych i olbrzymich ras np.:

• owczarków niemieckich,

• labradorów,

• golden retriverów,

• nowofunlandów,

• dogów niemieckich,

• bernardynów,

• berneńskich psów pasterskich i innych.

psów w średnim wieku (4-8 lat), chorujących na kardiomiopatię, która występuje przede wszystkim u:

• dobermanów,

• bokserów,

• bernardynów

• dogów niemieckich.

psów małych ras w wieku 8-10 lat, u których najczęstszą jest niedomykalność zastawki serca.

Jednym z najważniejszych objawów nieprawidłowego funkcjonowania serca jest kaszel. Inne objawy, które można zauważyć u psa to uczucie zmęczenia, przyspieszone oddychanie, dyszenie, łapanie powietrza, słaby apetyt, powiększenie brzucha, blade lub niebieskawe dziąsła i szybkie, słabe tętno, zaniki mięśni. Omdlenie jest mniej powszechne. U starszych psów objawy te mogą być mylone z objawami starości. Natomiast szczenięta
z wrodzonymi chorobami serca rodzą się najczęściej zupełnie normalne, prawidłowo rozwijają się i przez pierwsze tygodnie życia nic nie wskazuje na istnienie wady serca. Zdarzają się także szczenięta, które od początku wykazują niepokojące objawy - są mniejsze niż ich rówieśnicy z miotu, wolniej rosną i wolniej przybierają na wadze. Bardzo dużo śpią, niechętnie bawią się, nawet niewielki wysiłek bardzo szybko je męczy.

U wielu zwierząt można usłyszeć szmery w sercu. U psów starszych i tych w średnim wieku wyraźnie słyszalne szmery mogą wynikać z chorób zastawek serca, u młodych osobników szmer może oznaczać, że serce nie rozwija się prawidłowo. U psa z anemią może pojawić się szmer w sercu, ponieważ krew jest za "rzadka"- a nie dlatego, że serce nie pracuje właściwie.

U kotów dolegliwości związane z chorobami serca są znacznie rzadziej spotykane, niż u psów. W większości przypadków są to choroby nabyte .Na zaburzenia układu krążenia krwi mogą chorować koty w każdym wieku, niezależnie od rasy czy płci. U psów objawy niewydolności serca pojawiają się bardzo wcześnie, u kotów natomiast z początku objawy choroby są bardzo skryte, właściciela może niepokoić utrata masy ciała, trudności w oddychaniu, na późniejszym etapie choroby pojawia się wodobrzusze (powiększenie zarysu brzucha) lub
w skrajnym przypadku wodobrzusze. Czasami może dojść do nagłej utraty przytomności. Takie objawy wymagają natychmiastowej wizyty u lekarza weterynarii, gdyż zagrażają zdrowiu i życiu zwierzęcia.

Wśród kotów narażonych na ryzyko zachorowań wyróżnia się 2 grupy:

• koty młode (3-24 miesiące) - w tej grupie najczęściej występują wady wrodzone serca. Niekiedy kocięta z wrodzoną wadą serca rodzą się wyraźnie słabsze od reszty rodzeństwa, mniejsze, wolniej przybierają na wadze, są mniej ruchliwe, więcej śpią. Jednak istnieją przypadki, kiedy wszystko wygląda wprost przeciwnie - kociaki rodzą się normalne i na początku (nawet przez wiele miesięcy) nic nie wskazuje na obecność poważnej choroby.

• koty w średnim wieku i starsze - w tej grupie najczęstszą przyczyną niewydolności układu krążenia staje się kardiomiopatia przerostowa, która często związana jest z niedoborem tauryny w codziennej dawce pokarmowej

Wskazania do wykonania EKG:

- obecność osłuchowa szmerów sercowych i zaburzeń rytmu serca

- sinica

- nagła duszność

- wstrząs

- zaburzenia elektrolitowe ( potas, wapń)

- zabieg pericardiocentezy

- choroby układowe wpływające na serce ( uremia, pancreatitis, nowotwory

- kwalifikacja anestezjologiczna do zabiegu w znieczuleniu ogólnym

- powiększenie sylwetki serca w rtg kl. piersiowej

 

 

Badanie elektrokardiograficzne

 

Badanie EKG jest pomocniczym środkiem diagnostycznym w różnicowaniu arytmii sercowych. Elektrokardiogram jest wizualną rejestracją napięcia oraz czasu trwania impulsów elektrycznych generowanych i rozchodzących się w mięśniu sercowym odbieranych na powierzchni ciała. Badaniem EKG możemy określić częstotliwość uderzeń serca, rytm oraz przewodzenie wewnątrz sercowe. Badanie to może być również pomocne w potwierdzeniu diagnozy powiększenia komór, zapalenia miokardium, zaburzeń ukrwienia tkanki mięśniowej, schorzeń osierdzia, zaburzeń elektrolitowych, gospodarki kwasowo-zasadowej, schorzeń metabolicznych lub układowych oraz zatruć niektórymi lekami. Należy mieć jednak świadomość, że pomimo iż badanie EKG jest bardzo istotnym narzędziem diagnostycznym schorzeń serca, to jednak stawianie rozpoznania tylko w oparciu o to badanie jest obarczone dużym prawdopodobieństwem błędu. Nie jest to również badanie, na podstawie którego możemy jednoznacznie zróżnicować lub określić stopień rozstrzeni oraz przerostu mięśnia sercowego przy zastoinowej niewydolności krążenia. Ponieważ badanie to dotyczy tylko określania impulsów elektrycznych w sercu, nie można na jego podstawie stwierdzić jakości i obecności skurczów mięśnia sercowego, a więc prognozowania komplikacji związanych np. ze znieczuleniem.

Badanie EKG jest szczególnie wskazane u pacjentów geriatrycznych. W weterynarii za pacjenta geriatrycznego uznaje się psa powyżej 10 roku życia lub kota powyżej 12 roku życia. U niektórych ras psów i kotów choroby serca mogą być uwarunkowane genetycznie i ujawnić się już w wieku młodzieńczym. Zaleca się, aby badanie EKG było wykonywane rutynowo u pacjentów przed planowanym zabiegiem chirurgicznym co pomoże lekarzowi w ocenie ryzyka znieczulenia.

Badanie EKG u psa czy kota wykonuje się w spoczynku w pozycji stojącej lub leżącej prawobocznej ( normy są określane dla tych pozycji).U zwierząt stosuje się elektrody przypinane do fałdów skóry na kończynach, zdecydowanie rzadziej stosuje się odprowadzenia przedsercowe czy piersiowe. Należy pamiętać, by pacjent był suchy. Elektrody przymocowane są przez: zaciski krokodylowe, pediatryczne elektrody kończynowe lub przylepne elektrody.

Miejsca przymocowania elektrod :

- doogonowo i proksymalnie do łokci i tuż powyżej więzadeł rzepki

- w kącie zgięciowym łokcia lub dystalnie do łokcia doogonowo i w kącie zgięciowym stawu skokowego.

Elektrody należy umieścić bezpośrednio na luźnym fałdzie skóry zapewniając możliwie najlepszy kontakt. Należy odsłonić włosy, by zapewnić kontakt.

Aby zapewnić przewodzenie impulsu elektrycznego z powierzchni ciała skórę w miejscu przypięcia elektrody należy potraktować alkoholem lub żelem do EKG, przewody elektryczne nie powinny być splątane, a pacjent nie może stać czy leżeć bezpośrednio na metalowej powierzchni. W miarę możliwości należy ograniczyć kontakt ze zwierzęciem ( nie głaskać go w czasie badania).

Jeśli zapewnimy dobre warunki do wykonania badania zarówno ze strony aparatury, jak i współpracy z pacjentem, to wówczas zapis nie będzie nastręczał trudności wykonania.

W standartowym ustawieniu aparatu (50mm/s i 1cm=1 mV) przeprowadzamy krótki 10- 15 sek zapis, w ustawieniu 25mm/s zapis zazwyczaj wydłużamy do 1-2 min. Tego ustawienia używa się najczęściej, gdy są zaburzenia w pierwszym zapisie, badana rasa ma skłonność do arytmii, w czasie reanimacji, w czasie wykonywania punkcji worka osierdziowego, w próbach specjalnych ( stymulacja zatoki szyjnej) czy po zastosowania leków antyarytmicznych aby ocenić ich skuteczność.

EKG nie pozwala na:

- jednoznaczne określenie wielkości i kształtu serca

- jednoznaczne ustalenie zaburzeń elektrolitowych

- ustalenie czy w worku osierdziowym jest obecny patologiczny płyn

-nie daje informacji o aktywności skurczowej mięśnia sercowego

Otrzymany kardiogram odczytujemy- polega to na pomiarach poszczególnych załamków i odcinków, określeniu rytmu i częstotliwości pracy serca, powiązaniu wyniku z obrazem klinicznym pacjenta i wyciągnięciu wniosków ( wdrożenie leczenia, dalsza diagnostyka czy obserwacja).

Ale badanie EKG pokazuje nam:

- częstotliwość rytmu serca

- miejsce pochodzenia rytmu serca

- przewodzenie impulsów

- zmiany kształtu poszczególnych załamków czasami sugerują ch. serca i ukl. krążenia , co weryfikować należy w dalszej diagnostyce

Artefakty maskują zapis EKG lub naśladują aktywność EKG - uzyskanie wolnego od artefaktów zapisu ma olbrzymie znaczenie.

- Zakłócenia elektryczne - widoczne są jako małe, szybkie i regularne ruchy na podstawowej linii zapisu EKG. Często związane są z interferencją linii elektrycznych w pokoju wykonywania badań.
W celu uniknięcia tego problemu należy :
* upewnić się, że jest dobre połączenie zacisku ze skórą i że elektrody są dobrze izolowane - słabe połączenia umożliwiają manifestowanie się zakłóceń elektrycznych.
* upewnić się że zwierzę jest dobrze odizolowane od powierzchni kładąc pod nim kocyk

- Artefakt spowodowany drżeniem mięśni - drżenie mięsni może wyglądać podobnie do interferencji elektrycznej, ale te małe wychylenia w tym przypadku nie są regularne ale przypadkowe. Mruczenie u kota powoduje także „ drżącą” linię podstawową.

- Artefakty spowodowane ruchem - są bardziej wyrażoną formą artefaktów wywołanych drżeniem, ale w tym przypadku wychylenia nie są małe, lecz zróżnicowane i duże.

- niewłaściwie umieszczone elektrody- może spowodować odwrócone zespoły lub dziwnie umieszczoną oś elektryczną.

---